‘जिवाची होतीया काहिली’ मालिकेत अभिनेत्री उषा नाईक भद्राक्काच्या भूमिकेत

* सोमा घोष

सोनी मराठी वाहिनीवरील ‘जिवाची होतीया काहिली’ ही मालिका मराठी आणि कानडी यांच्यामधल्या प्रेमावर भाष्य करते आहे. प्रमुख नायकाच्या भूमिकेत कोल्हापूरचा रांगडा गडी, अभिनेता राज हंचनाळे प्रेक्षकांच्या विशेष पसंतीस पडतोय. तसेच प्रतीक्षा शिवणकर हिचा कानडी अंदाजसुद्धा प्रेक्षकांना आवडतो आहे. मराठी रांगडा गडी अर्जुन आणि कानडी भाषिक रेवथी यांची ही प्रेमकहाणी सोनी मराठी वाहिनीवर पाहायला मिळते आहे. सोनी मराठी वाहिनी प्रेक्षकांचं मनोरंजन करण्यात अग्रेसर आहे. सोनी मराठी वाहिनीवर सुरू असलेल्या ‘जिवाची होतिया काहिली’ या प्रेमकहाणीला प्रेक्षकांची विशेष पसंती मिळते आहे. सध्या मालिका रंगतदार वळणावर येऊन पोचली आहे. अर्जुन आणि रेवथी यांच्या मैत्रीचे रूपांतर प्रेमात झाले आहे. पण आता कार्तिकच्या येण्यामुळे मालिकेने वेगळे वळण घेतले असून अर्जुन आणि रेवथी यांच्या प्रेमात अडथळा पाहायला मिळतो आहे.

आता मालिकेत एन्ट्री होणार आहे भद्राक्काची. भद्राक्काच्या भूमिकेत उषा नाईक या दमदार अभिनेत्री पाहता येणार आहेत. उषा नाईक यांनी विविध चित्रपट आणि मालिका यांमधून आपल्या अभिनयाची झलक प्रेक्षकांना दाखवली आहे. आता एका वेगळ्या भूमिकेत त्या प्रेक्षकांसमोर येणार आहेत. मालिकेतील त्यांच्या वेषभूशेबद्दल प्रेक्षकांमध्ये चर्चा होईल यात काही शंका नाही. भद्राक्का ही रेवथीच्या अप्पांची बहीण आहे. ती कोकटनूरांच्या घरी आल्यानंतर आप्पांचाही  थरकाप उडाला आहे. भद्राक्काच्या येण्याने वाड्यात कोणते नवीन वादळ येणार, हे पाहणे आता उत्सुकतेचे ठरणार आहे. रेवथी आणि अर्जुन यांच्या आयुष्यात भद्राक्काच्या येण्याने काय बदल होतील, हे आता पाहता येईल.

मराठी रांगडा गडी अर्जुन आणि कानडी भाषिक रेवथी यांच्या या  प्रेमकहाणीमध्ये काही नवे आश्चर्यकारक बदल पाहायला मिळताहेत का? पाहा,  ‘जिवाची होतिया काहिली’ सोम. ते शनि. संध्या. 7.30 वा. सोनी मराठी वाहिनीवर.

चला, पुन्हा एकदा

कथा * गरिमा पंकज

‘‘काहीतरी नक्कीच होते आपल्या दोघांमध्ये… आजही तुला बघून मनाच्या तारा आपसूकच छेडल्या जातात…’ नेहाकडे पाहताच अमितच्या तोंडातून नकळतच शब्द बाहेर पडले. मोकळे सोडलेले केस, टपोरे डोळे, कपाळावर उभी टिकली आणि डोळयांत कितीतरी प्रश्न… आपल्या साडीचा पदर सावरत नेहाने वळून पाहिले आणि त्याचवेळी दोघांची नजरानजर झाली.

अमित एकटक तिला पाहतच राहिला. नेहाच्या नजरेनेही क्षणात त्याला ओळखले होते. अमितला काहीतरी बोलायचे होते, पण नेहाने स्वत:ला सावरले आणि आपले लक्ष दुसरीकडे वळवले.

अमितला असे वाटले की, क्षणभर मिळालेला आंनद दुसऱ्याच क्षणी हरपला. नेहाने नजर चोरत पुन्हा त्याच्याकडे पाहिले. अमित अजूनही तिच्याकडेच बघत होता.

‘‘हॅलो नेहा,’’ अमितला रहावले नाही. तो तिच्या जवळ गेला.

‘‘हॅलो, कसे आहात?’’ दबक्या आवाजात नेहाने विचारले.

‘‘जसे सोडून गेली होतीस,’’ अमितने उत्तर दिले. ते ऐकून नेहाने डोळे वर करून त्याच्याकडे पाहिले आणि हसत म्हणाली, ‘‘असे अजिबात वाटत नाही. थोडे जाड झाला आहात.’’

‘‘हो का?’’ असे म्हणत अमितही हसला.

दोघेही जवळपास ४ वर्षांनंतर एकमेकांना भेटले होते. ४ वर्षांपूर्वी असेच स्टेशनवर येऊन नेहाला गाडीत बसवून अमित तिच्यापासून वेगळा झाला होता. नेहा त्याच्या आयुष्यातून दूर जात होती. अमितला तिला थांबवायचे होते, पण दोघांचा स्वाभिमान आडवा आला. ती माहेरी जात होती. दोघांनाही माहीत होते की, ती कायमची जात आहे. पुन्हा परत येणार नाही. त्यानंतर २ महिन्यांच्या आतच घटस्फोटाची कागदपत्रे अमितला मिळाली. दीर्घ कायदेशीर कार्यवाहीनंतर दोघांच्या जीवनाचे मार्ग वेगळे झाले.

‘‘चहा घेणार की कॉफी?’’ मनात दाटून आलेल्या जुन्या आठवणींना आवर घालत अमितने विचारले.

‘‘हो, कॉफी घेईन. तुम्ही मात्र चहा घ्याल ना? पण मला कॉफीच प्यायला आवडेल.’’

‘‘हो, चालेल. लगेच घेऊन येतो.’’

नेहा कॉफी आणायला गेलेल्या पाठमोऱ्या अमितकडे बराच वेळ पाहत होती. घटस्फोटानंतर तिने लग्न केले होते, पण अमित अजूनही एकटाच राहत होता. नेहा त्याच्या मनात अजूनही कायम होती. नेहासोबतही असेच काहीसे घडले होते, पण लग्नानंतर सर्व बदलते. तसेच नेहालाही बदलावे लागले.

‘‘कशी आहेस? सर्व सुरळीत सुरू आहे ना?’’

अमित चहा आणि कॉफी घेऊन आला होता. नेहाच्या जवळ बसून त्याने असे विचारताच दीर्घ श्वास घेत नेहा म्हणाली, ‘‘सर्व ठीक सुरू आहे, पण सध्या माझ्या तब्येतीबाबत मी थोडीशी काळजीत आहे.’’

‘‘का? काय झाले तुला?’’ काळजीच्या स्वरात अमितने विचारले.

‘‘काही नाही. थोडासा दम्याचा त्रास आहे. श्वास घेणे अवघड होते.’’

‘‘सध्या कोरोना संसर्ग पसरत आहे. त्यामुळे तुला जास्त काळजी घ्यायला हवी.’’

‘‘हो, काळजी तर घेतेच. डेहराडूनमध्ये २ दिवसांचे काम आहे. त्यानंतर नागपूरला जायचे आहे. सध्या सुजय नागपूरमध्येच रहायला गेले आहेत.’’

‘‘हो का? मीही कामानिमित्त दिल्लीला आलो होतो. मलाही कोटाला माघारी जायचे आहे.’’

‘‘माझी ट्रेन सकाळी ६.४०ची आहे. अमित, जरा तुम्ही पाहा ना, ट्रेन कधी येईल? स्टेशन मास्तरांना विचारून या ना? ट्रेन वेळेत येईल की उशिराने?’’

‘‘हो, लगेच विचारून येतो,’’ असे सांगून अमित निघून गेला.

चौकशी केल्यावर समजले की, लॉकडाऊन जाहीर झाले आहे आणि त्यामुळे ट्रेन रद्द करण्यात आली आहे. नेहा घाबरली. ‘‘आता काय होईल? ट्रेन कधी सुरू होणार?’’

‘‘नेहा, अगं आतापर्यंत एवढेच समजू शकले आहे की, ३१ मार्चपर्यंत सर्व ट्रेन रद्द करण्यात आल्या आहेत. सर्व काही बंद केले आहे. लॉकडाऊनमुळे ट्रेनवरही निर्बंध लादण्यात आले आहेत.’’

‘‘अरे बापरे, मग आता मी कुठे जाणार? असे कसे झाले? हॉटेल सुरू आहेत की नाहीत?’’

नेहा घाबरली होती. तिला शांत करीत अमित म्हणाला, ‘‘नेहा, काळजी करू नकोस. माझ्या चुलत भावाचे येथे जवळच घर आहे. सध्या तो मुंबईत नोकरी करतो. त्यामुळे घराची चावी माझ्याकडे देऊन ठेवली आहे. मला अनेकदा कामानिमित्त येथे यावे लागते. त्यावेळी मी त्याच्याच घरात राहतो. तूही माझ्यासोबत तिथेच रहा. एवढा तरी विश्वास आहे ना माझ्यावर?’’

‘‘ठीक आहे, चला,’’ नेहा अमितसोबत निघाली.

अमित तिला चुलत भावाच्या घरी घेऊन आला. एका बेडरूमच्या त्या घराला मोठी बाल्कनी आणि एक झोपाळाही होता. छोटीशी बागही होती. तिथे सुंदर झाडे लावली होती. घर छोटेसेच होते, पण फारच सुरेख होते.

अमितसोबत घरात येताच नेहाने तिचा नवरा सुजयला फोन करून घडलेला सर्व प्रकार सांगितला. बिकट परिस्थितीत पूर्वाश्रमीच्या पतीची मदत घेऊन त्याच्यासोबत त्याच्या घरी थांबण्याच्या नेहाच्या निर्णयावर सुजयने कुठलाच आक्षेप घेतला नाही. उलट ती सुरक्षित असल्याचा त्याला आनंद झाला.

‘‘अमित, तुमचे आभार,’’ नेहाने घर न्याहाळत म्हटले.

‘‘तू फ्रेश हो. मी जेवण बनवायला घेतो. आज तू माझी पाहुणी आहेस ना?’’

‘‘अरे वा, म्हणजे तुम्ही जेवण बनवणार? जेव्हा आपण सोबत राहत होतो तेव्हा स्वयंपाकघरात डोकावूनही बघत नव्हता.’’

‘‘नेहा मॅडम, वेळ आणि परिस्थिती खूप काही शिकवते. तू माझ्या हातचे जेवून तर बघ. बोटंही चाटशील.’’

‘‘फारच छान. बोलण्यात तुम्हाला कोणी हरवू शकणार नाही,’’ मनात नसतानाही नेहाच्या मनातील जुन्या आठवणी जाग्या झाल्या होत्या.

लगेचच विषय बदलत नेहा म्हणाली, ‘‘अमित, तुमच्यात खूपच चांगले बदल घडले आहेत.’’

‘‘धन्यवाद,’’ असे म्हणत अमित हसतच कामाला लागला. त्याने खरोखरंच स्वादिष्ट जेवण बनवले.

नेहा आवडीने जेवली. थोडा वेळ गप्पा मारून जुन्या आठवणींना उजाळा दिल्यानंतर झोपायची वेळ अली. बेडरूम एकच होता. अमितने पलंगाकडे बघत सांगितले, ‘‘नेहा, तू येथे आरामात झोप.’’

‘‘तुम्ही कुठे झोपणार?’’

‘‘माझे काय? मी बाहेरच्या सोफ्यावरही झोपू शकतो.’’

‘‘ठीक आहे.’’

नेहा आरामात पलंगावर पहुडली. तिच्या डोळयावर प्रचंड झोप होती. ती खूपच थकली होती. तरीही रात्रभर झोपू शकली नाही. नुसतीच कूस बदलत होती. मनात काही कडू तर काही गोड आठवणी फेर धरून नाचत होत्या. अमितची मनस्थितीही काहीशी नेहासारखीच होती. सकाळी ८ वाजता नेहा उठली. तिने पाहिले की, अमित अंघोळ उरकून स्वयंपाकघरात नाश्ता बनवत होता.

‘‘अरे वा, अगदी गृहिणीसारखेच काम करीत आहात.’’

‘‘बायको सोडून गेली की, हीच वेळ येते मॅडम.’’

अमितने हसत सांगितले. नेहा बागेत गेली. अमित चहा घेऊन तेथे गेला. चहा पित नेहा म्हणाली, ‘‘अमित मला हे आवडलेले नाही. आधीच सांगून ठेवते, दुपारचे आणि रात्रीचे जेवणही मीच बनवणार. तुम्ही फक्त भांडी धुवा.’’

‘‘जशी तुझी आज्ञा,’’ असे अमित हसतच म्हणाला.

अशा प्रकारे दोघेही लॉकडाऊनच्या काळात एकमेकांची मदत करीत वेळ निभावून नेत होते. अमित शक्य तेवढी सर्व कामे स्वत:च करीत असे. त्याला नेहाच्या तब्येतीची काळजी वाटत होती. तो नेहाला केरकचरा काढणे किंवा साफसफाईच्या कामांना हात लावू देत नव्हता.

एके दिवशी भल्या पहाटेच नेहाची तब्येत खूपच बिघडली. नेहाने सांगितले की, तिचे इनहेलर हरवले आहे. अमित लगेचच धावपळ करीत बाजारात गेला. खूप शोधाशोध केल्यानंतर त्याला मेडिकलचे एक दुकान उघडे दिसले. तेथून इनहेलर आणि इतर औषधे घेऊन तो धावतच घरी आला. प्रत्येक क्षण महत्त्वाचा होता. नेहाची तब्येत खूपच बिघडली होती. मात्र वेळेवर इनहेलर मिळाल्याने तिला थोडे बरे वाटले.

तोपर्यंत अमितने एका भांडयात पाणी गरम केले. त्यात लॅवेंडर तेलाचे ५-६ थेंब टाकले. ते भांडे नेहाला आणून दिले आणि तिला ५-१० मिनिटे वाफ घ्यायला सांगितले. यामुळे नेहाला खूपच बरे वाटले.

त्यानंतर अमितने एक ग्लास गरम पाण्यात मध घालून ते नेहाला प्यायला दिले. हळूहळू नेहाला बरे वाटू लागले. अमितने प्रेमाने तिच्या डोक्यावरून हात फिरवत सांगितले, ‘‘आजपासून रोजच तुला मध किंवा हळद घातलेले गरम पाणी प्यावे लागेल. त्यामुळे तुला बरे वाटेल.’’

नेहाच्या लक्षात आले होते की, अमितचे खरोखरंच तिच्यावर खूप प्रेम आहे आणि वेगळे झाल्यानंतरही त्याचे मन तिच्यातच गुंतलेले आहे. पण ही गोष्ट लक्षात यायला उशीर झाला होता.

ती अमितच्या जवळ येऊन बसली आणि त्याचा हात आपल्या हातात घेत म्हणाली, ‘‘मला माझा भूतकाळ पूर्णपणे विसरायचा आहे. आजपासून मी फक्त तुमच्यासोबत घालवलेले चांगले क्षण लक्षात ठेवेन, खरंच!’’

‘‘नेहा, कोण म्हणते की पूर्वाश्रमीचे पतीपत्नी चांगले मित्र होऊ शकत नाहीत? तू आयुष्यात खूप पुढे निघून गेली आहेस. आपले जुने नाते आता पुन्हा जुळले जाऊ शकत नाही. तरीही मैत्रीचे नवे नाते आपल्यात नक्कीच निर्माण होऊ शकते. हो ना?’’

त्या दिवशी पहिल्यांदाच एकमेकांना मिठी मारून दोघेही आनंदाने रडले.

दुसऱ्या दिवशी नेहा एक फूल घेऊन अमितजवळ आली.

‘‘हे काय?’’ तो गोंधळला.

‘‘फूल आहे, गुलाबाचे…’’

‘‘ते दिसतेय, पण आज या गरिबावर इतकी मेहेरबानी कशासाठी?’’

‘‘कारण आजच्याच दिवशी आपण एकमेकांना पहिल्यांदा भेटलो होतो. विसरलात का?’’ लडिवाळपणे पाहत नेहाने विचारले.

‘‘अरे हो, आठवले. आजचा दिवस तुझ्या लक्षात आहे?’’

‘‘हो! चला, आजचा दिवस खास बनवूया.’’

‘‘नक्कीच.’’

त्यानंतर दोघांनी मिळून फुलांनी घर सजवले. बगिच्यात टेबल आणि खुर्ची मांडून दुपारचे जेवण केले. एकमेकांच्या आवडीचे कपडे घातले. जेवणात एकमेकांच्या आवडीचेच पदार्थ होते. एक सांगत असे आणि दुसरा स्वयंपाकघरातून तो पदार्थ घेऊन येत असे. दोघांनी ती पहिली भेट आठवत एकमेकांसाठी गाणे गायले. शेरोशायरी केली. एकमेकांना भेटवस्तू दिल्या. भरपूर गप्पा मारल्या आणि त्यानंतर कधीतरी एखाद्या संध्याकाळी पुन्हा भेटू, असे वचन एकमेकांना दिले.

हे सर्व त्यांनी इतक्या आवडीने आणि मैत्रीच्या नात्याने केली की, त्यामुळे तो दिवस त्यांच्यासाठी खास ठरला.

रात्री नेहाने आपल्यासोबतच झोपायला अमितला सांगितले आणि म्हणाली, ‘‘आज मला एक सुंदर चूक करायची आहे. फक्त आजच्याच दिवशी माझ्या मित्रासाठी मी माझ्या नवऱ्याशी प्रतारणा करणार आहे.

अशा प्रकारे दोघांच्याही जीवनात लॉकडाऊनचा तो संपूर्ण दिवस आयुष्यभरासाठीच्या आठवणीत राहिला. जुने गैरसमज, नात्यातील कटुता दूर झाली होती. एकमेकांवर काहीही हक्क राहिला नसतानाही दोघे एकमेकांसाठी काहीही करायला तयार होते. एक वेगळेच नाते निर्माण झाले होते, ज्याने त्या अडचणींच्या दिवसांतही त्यांना वेगळयाच रंगात रंगवून टाकले होते.

गैरसमज

कथा * सुवर्णा पाटील

आज नोकरीचा पहिला दिवस. रियाने सकाळीच सर्व आवरले व ऑफिसला निघाली. वडिल वारल्यानंतर घराची सर्व जबाबदारी तिच्यावरच होती. इंजिनिअरिंग कॉलेजला नेहमी टॉपवर राहणाऱ्या रियाची खुप मोठी मोठी स्वप्ने होती, पण परिस्थितीमुळे तिला हा मार्ग स्वीकारावा लागला. आधी करत असलेल्या लहान नोकरीत तिच्या घरच्या जबाबदाऱ्या पूर्ण होत नव्हत्या. त्यातच एके दिवशी ऑनलाईन मुलाखतीच्या जाहिरातीने तिचे लक्ष वेधून घेतले. तिने त्याप्रमाणे फॉर्म भरला व तिची त्या कंपनीत निवड झाली.

रिया ऑफिसात आली, तेव्हा ऑफिसातील काही स्टाफ नुकताच आलेला होता. तिथेच रिसेप्शनला बसलेल्या अंजलीने रियाला विचारले, ‘‘गुड मॉर्निंग मॅडम, तुम्हाला कोणाला भेटायचे आहे?’’

‘‘नाही, माझी या कंपनीत ऑनलाईन मुलाखतीतून निवड झाली आहे. मला आज हजर होण्यासाठी बोलवले आहे. हे लेटर…’’

‘‘ओ.. असे होय.. अभिनंदन! तुमचे आपल्या कंपनीत स्वागत आहे. तुम्ही थोडा वेळ इथे बसा. मी मॅनेजर साहेबांशी बोलून पुढच्या सूचना देते.’’

रिया तिथेच बसून कंपनीचे निरीक्षण करू लागली. त्याचवेळेस कंपनीत बऱ्याच ठिकाणी असलेल्या आर. जे. या लोगोने तिचे लक्ष वेधून घेतले. तेवढयात अंजली आली, ‘‘मॅडम तुम्ही मॅनेजर साहेबांकडे जा ते तुम्हाला पुढची प्रोसेस समजावून देतील.’’

‘‘अंजली मॅडम, एक प्रश्न विचारू का? कंपनीत जागोजागी आर.जे. हा लोगो कशासाठी आहे?’’

‘‘आर. जे. लोगो म्हणजे आपल्या कंपनीचे सर्वेसर्वा श्री मुजुमदार साहेब यांच्या एकुलत्या एक चिरंजीवांच्या नावाची आद्याक्षरे आहेत. खरं म्हणजे ऑनलाईन मुलाखत ही त्यांचीच कल्पना होती. आज त्यांचाही कंपनीचा पहिलाच दिवस आहे. चला, आता आपण आपल्या कामाकडे लक्ष देऊ.’’

‘‘हो नक्कीच, चला.’’

कंपनीचे मॅनेजर ही जेष्ठ व्यक्ती होती. त्यांच्या बोलण्याच्या आणि काम समजावण्याच्या पद्धतीवरून रियाच्या मनावरील बराचसा ताण हलका झाला. तिने सर्व समजून घेतले व कामास सुरुवात केली. सुरुवातीच्या काही दिवसातच रियाने स्वत:च्या हसतमुख स्वभावाने व कामाच्या तत्परतेने सर्वांना आपलेसे करून घेतले. पण अजूनही तिची कंपनीचे मालक आर. जे. सरांशी भेट झाली नव्हती. कंपनीची मिटींग असो वा कोणताही प्रसंग, ज्यात तिची भेट त्यांच्याशी होऊ शकत होती, त्यात तिला टाळले जायचे. हे तिच्यासाठी एक गुढच होते.

एके दिवशी नेहमीच्या फाईल बघत असताना शिपायाने निरोप दिला, ‘‘तुम्हाला मॅनेजर साहेबांनी बोलावले आहे.’’

‘‘या, रिया मॅडम. तुम्हाला कामाबद्दल काही सुचना द्यायच्या आहेत. आज तुम्हाला या कंपनीत येऊन किती दिवस झाले?’’

‘‘का, काय झाले सर? माझे काही चुकले का?’’

‘‘चुकले असे नाही म्हणता येणार. पण तुम्ही तुमच्या कामाची गती वाढवा आणि हो, या ठिकाणी आपण काम करण्याचा पगार घेतो, गप्पा मारण्याचा नव्हे. यापुढे लक्षात ठेवा, या आता.’’

रिया खुपच दुखावली गेली. खरंतर मॅनेजर साहेब कधीही तिच्याशी या पद्धतीने बोलले नव्हते. पण ती काहीच बोलू शकली नाही. ती तिच्या जागेवर परत आली.

थोडयाच वेळात शिपायाने तिच्या विभागाच्या सर्व फायली तिच्याकडे दिल्या ‘‘यात ज्या सुधारणा सुचवल्या आहेत त्या आजच्या आजच पूर्ण करून घ्या असे साहेबांनी सांगितले आहे.’’

‘‘पण हे काम एकाच दिवसात कसे पूर्ण होईल.’’

‘‘ते मला माहिती नाही. पण मोठया साहेबांनी असेच सांगितले आहे.’’

‘‘मोठे साहेब….?’’

‘‘अहो मॅडम, मोठे साहेब म्हणजे आपले आर. जे. साहेब, तुम्हाला माहिती नाही का?’’

आता रियाला सर्व परिस्थिती लक्षात आली. तिने केलेल्या कामात आर. जे. सरांनी चूका काढल्या होत्या. खरंतर ती अजून त्यांना भेटलीसुद्धा नव्हती. मग ते असे का वागत होते हा प्रश्न रियाला सतावत होता.

तिने मनातील सर्व विचार झटकले आणि कामाला सुरुवात केली. ऑफिसची वेळ संपत आली तरी रियाचे काम सुरूच होते. तिने एकदा मॅनेजर साहेबांना विचारले, पण त्यांनी काम आजच पूर्ण करावे अशी सक्त ताकीद दिली. बाकी सर्व स्टाफ घरी निघून गेला होता. आता ऑफिसमध्ये फक्त रिया, शिपाई आणि आर. जे. सरांच्या केबिनचा लाईट सुरू होता म्हणजे तेसुद्धा ऑफिसमध्ये होते. काम पूर्ण करत रियाला बराच वेळ झाला.

त्या दिवसानंतर रियाला जवळ जवळ प्रत्येकच दिवशी जास्तीचे काम करावे लागत होते. तिची सहनशीलता संपत होती. तिने एके दिवशी निश्चय केला, ‘आज जर मला नेहमीप्रमाणे जादा काम मिळाले तर सरळ आर. जे. सरांना भेटायचे.’ आणि झालेही तसेच. तिला आजही कामासाठी थांबावे लागणार होते. तिने काम थांबवले व ती आर. जे. सरांच्या केबीनकडे जाऊ लागली. शिपायाने तिला अडवले, पण ती सरळ केबिनमध्ये शिरली.

‘‘सॉरी सर, मी तुमची परवानगी न घेता तुम्हाला भेटायला आले. पण आपण मला सांगू शकाल का नक्की माझे कोणते काम तुम्हाला चुकीचे वाटते? नक्की मी कुठे चुकत आहे? ते एकदाचे सांगून टाका म्हणजे मी त्याप्रमाणे वागत जाईन पण…वारंवार…असे….’’

रियाचे पुढील शब्द तोंडातच राहिले. कारण रिया केबीनमध्ये आली, तेव्हा आर. जे. सर खुर्चीवर पाठमोरे बसले होते. त्यांनी सुरूवातीचे रियाचे वाक्य ऐकून घेतले व त्यांची खुर्ची आता रियाकडे वळली.

‘‘सर…. तुम्ही….तू….. राज… कसे शक्य आहे?…तू इथे कसा?…’’ रियाला आश्चर्या मोठा धक्काच बसला. ती आता तिथेच कोसळून पडेल असे तिला वाटत होते.

‘‘ हं बोला रिया मॅडम, काय अडचण आहे तुम्हाला?’’ राजच्या या रुक्ष प्रश्नाने ती भानावर आली व काही न बोलता केबिनच्या बाहेर निघून गेली. तिचा भूतकाळ असा अचानक तिच्यासमोर येईल अशी तिने कल्पनाही केली नव्हती.

आर. जे. सर म्हणजे दुसरे कोणी नसून तिचा खूपच जवळचा मित्र राज होता. त्या मैत्रीच्या नात्यात प्रेमाचे धागे कधी विणले गेले हे दोघांच्याही लक्षात आले नाही. रियाला कॉलेजातील पहिला दिवस आठवला. कॉलेजच्या प्रवेशद्वाराजवळच सिनिअर मुलांच्या टोळक्याने तिला अडवले.

‘‘या मॅडम, कुठे चाललात? कॉलेजातील प्रत्येक नवीन विद्यार्थाने आपली ओळख करून द्यायची असते मगच पुढे जायचे.’’

रिया प्रथमच तिच्या गावातून शिक्षणासाठी इथे शहरात आली होती आणि आल्याआल्या कॉलेजमधील या प्रसंगाला सामोरं जाताना ती खुपच घाबरून गेली.

‘‘अरे हिरो ,तू कुठे चालला? तुला दिसत नाही इथे ओळख परेड सुरू आहे. चल, असे कर या मॅडम जरा जास्तच घाबरलेल्या दिसत आहेत. तू त्यांना प्रपोज कर म्हणजे त्यांचीही भीती जाईल.’’

नुकताच आलेला तरुण या प्रसंगाने थोडाही बावरला नाही. त्याने लगेच रियाकडे पाहिले. एक स्मितहास्य दिले व म्हणाला. ‘‘हाय…मी राज…घाबरू नकोस. बडे बडे शहरो में ऐसी छोटी छोटी बातें होती रहती हैं.’’ राजच्या या फिल्मी स्टाईलचे रियालाही हसू आले.

‘‘आज आपल्या कॉलेजचा पहिला दिवस. या वर्षा ऋतूच्या साक्षीने माझ्या मैत्रीचा स्वीकार करशील.’’ रियाच्या तोंडून अनपेक्षितपणे होकार कधी आला हे तिलाही समजले नाही. पण तिच्या होकाराबरोबर सिनिअर टोळक्याने एकच जल्लोष केला.

‘‘वाह, क्या बात है! खरा हिरो शोभतोस. तुझ्याकडून प्रेमाचे धडे घ्यावे लागतील.’’

‘‘नक्कीच, केव्हाही…

रियाकडे एक कटाक्ष टाकून राज केव्हा कॉलेजच्या गर्दीत नाहीसा झाला हे तिच्या लक्षातच आले नाही. एका कॉलेजात, एका वर्गात असल्याने त्यांची वारंवार भेट होत असे. राज हा त्याच्या स्वभावामुळे सर्वांमध्ये प्रिय होता. कॉलेजातील सर्व मुली त्याच्याशी बोलण्यासाठी झुरत. पण राज मात्र दुसऱ्याच नात्यात अडकत होता. ते नाते होते रियाबरोबर जुळलेले अबोल नाते. तिचा शांत स्वभाव, तिचे निरागस रूप ज्याला शहरीपणाचा जराही लवलेश नव्हता. तिचे हेच वेगळेपण राजला तिच्याकडे ओढत होते.

एके दिवशी दोघे जण कॉलेजच्या कॅन्टीनमध्ये बसलेले होते, तेव्हा राजने विषय काढला, ‘‘रिया तू किती वेगळी आहेस ना! आपल्या कॉलेजचे तिसरे वर्षे सुरू झाले. पण तुला इथले लटके फटके अजूनही जमत नाही…’’

‘‘मी आहे तशीच चांगली आहे. शिवाय मी कॉलेजला शिकण्यासाठी आले आहे. शिक्षण पूर्ण झाल्यावर मला नोकरी करून माझ्या बाबांचे स्वप्न पूर्ण करायचे आहे. त्यांनी माझ्यासाठी खुपच कष्ट घेतले आहेत.’’

रियाचे बोलणे ऐकून राजला तिच्याबद्दल प्रेमाबरोबरच आदरही वाटू लागला. तिसऱ्या वर्षाच्या शेवटच्या पेपरला राजने रियाला सांगितले, ‘‘मला तुला महत्त्वाचे सांगायचे आहे. संध्याकाळी भेटू या.’’ खरंतर त्याचे डोळेच सर्व सांगत होते. रियासुद्धा या क्षणाची आतुरतेने वाट पाहत होती. ती त्याच आनंदात होस्टेलला आली पण तेवढयात मेट्रनने सांगितले, ‘‘तुझ्या घरून फोन होता. तुला तातडीने घरी बोलवले आहे.’’

रियाने लगेच बॅग भरली व गावाकडे निघाली. घरी काय झाले असेल या विचाराने तिला हैराण केले होते. या सर्व गोष्टीत ती राजबद्दल विसरूनच गेली. घरी गेल्यावर समोर वडिलांचे प्रेत, त्या आघाताने बेशुद्ध पडलेली आई आणि रडणारा लहान भाऊ. नक्की कोणाला धीर देऊ, स्वत:च्या भावनांना कसे सांभाळू हेच तिला समजत नव्हते. एका अपघातात तिचे वडील जागच्या जागी वारले होते. तिच मोठी असल्याने तिने स्वत:च्या भावना गोठवून टाकल्या व पुढचे सर्व सोपस्कार पार पाडले.

या प्रसंगानंतर तिने शिक्षण अर्ध्यावरच सोडले आणि लहानशी नोकरी पत्करून घराची जबाबदारी घेतली.

इकडे राज मात्र पूर्ण बिथरून गेला. तो पूर्ण रात्र रियाची वाट बघत होता. पण ती आलीच नाही. त्याने कॉलेज होस्टेलमध्ये सगळीकडे तपास केला, पण त्याला तिचा काहीच पत्ता लागला नाही. रियानेच तशी सोय करून ठेवली होती. तिला राजवर ओझे बनायचे नव्हते. पण राज यापासून अनभिज्ञ होता. तो खुपच दुखावला गेला असल्याने त्यानेही ते कॉलेज सोडले. पुढील शिक्षणासाठी तो अमेरिकेला निघून गेला.

‘‘मॅडम, तुमचे काम झाले का? मला ऑफिस बंद करायचे आहे. मोठे साहेबही गेले केव्हाचे…’’

‘‘शिपायाच्या बोलण्याने रिया वर्तमानात आली. तिने सर्व आवरले व घरी निघाली. तिच्या मनात तोच विचार सुरू होता, ‘मी राजचा गैरसमज कसा दूर करू? त्याला माझे म्हणणे पटेल का? ही नोकरी नाही सोडता येणार… काय करावे…’ या विचारातच तिने पूर्ण रात्र जागून काढली.

दुसऱ्या दिवशी ऑफिसमध्ये अंजलीने रियाला रिसेप्शनवरच हटकले, ‘‘काय गं रिया…काय झाले? तुझे डोळे असे का दिसत आहेत? बरी आहेस ना..’’

‘‘काही नाही गं, थोडा थकवा आला आहे, बस्स. तू सांग आजचे काय शेड्युल?..’’

‘‘अगं, आपल्या कंपनीला ते मोठे प्रोजेक्ट मिळाले ना म्हणून उद्या सर्व स्टाफसाठी आर. जे. सरांनी पार्टी ठेवली आहे. प्रत्येकाला त्या पार्टीत यावेच लागेल.’’

‘‘हो…येईन ना…’’

दुसऱ्या दिवशी संध्याकाळी ठरलेल्या वेळी पार्टी सुरू झाली. रिया फक्त हजेरी लावून लगेच निघणार होती. राजचे पूर्ण लक्ष रियाकडे होते, तेवढयात त्याला एक परिचित आवाज आला.

‘‘हाय राज…तू इकडे कसा? किती दिवसांनी भेटलास तू …आहे अगदी तसाच आहे. पण तुझे नेहमीचे हसू कोठे आहे…?’’

‘‘अगं ,हो…हो…किती प्रश्न विचारशील. स्नेहल तूसुद्धा नाही बदललीस गं. कॉलेजला होतीस तशीच आहेस. प्रश्नांची खाण… तू मला सांग तू इथे कशी…?’’

‘‘अरे, मी माझ्या पतीसोबत आली आहे. आज त्यांच्या आर. जे. सरांनी सर्व स्टाफला कुटुंबासोबत बोलवले होते. म्हणून मी आले. तू कोणासोबत आला आहेस?’’

‘‘मी एकटाच आलो आहे. मीच आहे तुझ्या पतिचा आर.जे. सर.’’

‘‘काय सांगतोस राज, तू तर मला आश्चर्याचा धक्काच दिला. अरे हो, आता आठवले…रियासुद्धा याच कंपनीत आहे ना. तुमचे सर्व गैरसमज दूर झाले तर…’’

‘‘गैरसमज, कोणता गैरसमज…?’’

‘‘अरे रिया अचानक कॉलेज सोडून का गेली, तिच्या वडिलांचा अपघातात झालेला मृत्यू ,हे सर्व..’’

‘‘काय.. मला हे माहितीच नाही.’’

स्नेहल रिया व राजची कॉलेजमधील मैत्रीण होती. ती त्या दोघांमधील मैत्री, प्रेम, दुरावा या सर्व प्रसंगांची साक्षीदार होती, पण तिला नंतर रियाबद्दल सर्व समजले. तिने ते राजला सांगितले.

राजला ते ऐकून खुप वाईट वाटले. आपण रियाबद्दल किती गैरसमज करून घेतला. खरंतर तिची यात काहीच चूक नव्हती. त्याची नजर पार्टीत रियाला शोधू लागली. पण ती तोपर्यंत निघून गेली होती.

तो तिला शोधण्यासाठी बस स्टॉपकडे पळाला.

पावसाळयाचे दिवस असल्याने रिया एका झाडाच्या आडोश्याला उभी होती. त्याने दुरूनच तिला आवाज दिला

‘‘रिया….रिया…..’’

‘‘काय झाले सर? तुम्ही इथे का आलात? तुमचे काही काम होते का?’’

‘‘नाही गं, सर नको म्हणू. मी तुझा पूर्वीचा राजच आहे. मला आताच स्नेहलकडून सर्व समजले. मला माफ कर रिया…’’

‘‘नाही नाही, राज तुझी यात कोणतीही चूक नाही. ती परिस्थितीच तशी होती.’’

‘‘रिया, आज पुन्हा या वर्षा ऋतूच्या साक्षीने मी तुला विचारतो…माझ्या प्रेमाचा स्वीकार करशील का?’’

रियाच्या आनंदाअश्रूंनी राजला त्याचे उत्तर दिले.

आणि राजने तिला आपल्या मिठीत घेतले. त्यांच्या या मिलनाला पावसानेही साथ दिली. त्या पावसाच्या धारांमध्ये त्यांच्यामधील दुरावा, गैरसमज अलगद वाहून गेला.

वेडं मन

कथा * ममता राणे

इथं आल्यापासून ईशानं चिनार वृक्षांचा सहवास मनमुराद अनुभवला. त्याच्या पानांचा सुवास तिच्या मनांत, देहात मिळाला. प्रत्येक प्रेक्षणीय स्थळावरून ती चिनारचं एक पान डायरीत ठेवायला उचलून घ्यायची. चिनार वृक्ष तिचा अत्यंत आवडता होता.

‘‘ईशा…’’ आपल्या नावाची हाक ऐकून ती भानावर आली. त्या उताराच्या पायवाटेवरून ती धावत, उड्या मारत हॉटेलच्या समोरच्या रस्त्यावर आली.

‘‘बराच उशीर झालाय, निघूयात आता.’’ शर्मिलानं म्हटलं, ‘‘सकाळी लवकर पहलगामसाठी निघायचंय, आता थोडी विश्रांती घेतली पाहिजे.’’

‘‘ईशा वहिनी इथं आल्यावर एकदम लहान मुलगी झाल्या आहेत. मी बघितलं मघाशीच टेकडीवर फुलपाखरामागे काय छान धावत होत्या.’’ विरेंद्रनं म्हटलं. ईशा लाजली. ती स्वत:तच इतकी गुंग झाली होती की नवरा परेश अन् त्याचा मित्र व त्याची बायको या सर्वांचा जणूं तिला विसर पडला होता. काश्मीरच्या निसर्ग सौंदर्याबद्दल तिनं खूप ऐकलं आणि वाचलं होतं. सिनेमात हिरोहिरोईन बर्फात प्रणय करताना, प्रणय गीत गाताना बघितलं होतं. स्वत: काश्मीरला आल्यावर तिला जणू पंख फुटले होते.

इतक्या लांब आपण काश्मीरला कधी येऊ असा विचारही तिनं केला नव्हता. इथं आल्यावर किती तरी दिवसांनी तिला इतकं मोकळं मोकळं अन् आनंदी वाटत होतं. दिवसभर फिरून झालं होतं. आता हॉटेलात परतायची वेळ झाली होती.

सायंकाळनंतर डोंगरावर रिमझिम पाऊस झाला होता. हवेतला गारवा वाढला होता. हॉटेलातल्या मऊ गुबगुबीत अंथरूणावर ईशा मात्र कूस पालटत झोपेची आराधना करत होती. शेजारी परेश, तिचा नवरा गाढ झोपेत होता. रात्र बरीच झाली असावी. तिनं घड्याळात बघितलं, वेळ संपता संपत नव्हता. दिवसभर भरपूर फिरणं झाल्यावरही तिला दमणूक अजिबात जाणवत नव्हती.

मनांत विचारांची गर्दी झाली होती अन् अवचित दोन निळे डोळे तिच्यापुढे आले. निळ्या सरोवरासारखे रशीदचे निळे डोळे. गेले दोन तीन दिवस तो त्यांचा गाईड कम ड्रायव्हर म्हणून त्यांच्याबरोबर होता. ते ज्या दिवशी हॉटेलात पोहोचले तेव्हापासून परेशनं त्याची गाडी बुक केली होती. दिसायला रशीद खूपच देखणा होता. एखाद्या युरोपियन मॉजेलसारखा गोरा, गुलाबी रंग, निळे डोळे, धारदार नाक आणि बोलायला गोड, वागायला नम्र. मदतीला तत्पर असलेला रशीद जवळच राहत असल्यामुळे केव्हाही बोलावलं तरी पटकन् हजर व्हायचा.

marathi-love-story

दोन दिवसांतच रशीदनं त्यांना किती तरी प्रेक्षणीय स्थळं दाखवली. त्याला प्रत्येक जागेची संपूर्ण माहितीही होती अन् सांगण्याची पद्धतही आकर्षक. ईशाला डायरी लिहिण्याची आवड होती. ती प्रत्येक स्थळाची सगळी माहिती डायरीत टिपून घ्यायची. बरोबर असलेली इतर तिघं फक्त जेवढ्या, तेवढं बोलत असत पण ईशाच्या बोलक्या स्वभावामुळे ती रशीदला सतत प्रश्न विचारत होती. रशीदही अगदी तत्परतेनं त्याला माहित असलेल्या गोष्टी तिला सांगायचा. बरोबरीच्या वयामुळे असेल कदाचित. दोघांच्या बऱ्याच आवडी निवडी एकसारख्या आहेत हे दोघांनाही कळलं होतं.

ड्रायव्हरच्या मागच्या सीटवर बसलेल्या ईशाचं सहजच समोर लक्ष गेलं तर समोरच्या आरशात तिला रशीदचे डोळे तिचाच शोध घेताहेत असं जाणवायचं. ती पटनकन् आपली नजर इतरत्र वळवायची. रशीददेखील थोडा कावराबावरा व्हायचा. त्याच्या बोलण्यात आलं होतं की तो सुशिक्षित आहे, चांगलं काम शोधतो आहे, तोवर हेच काम त्याला आधार देतंय. धाकट्या बहिणीचं लग्न करायची त्याच्यावर जबाबदारी आहे, त्यासाठी तो पैसे जमवतोय. त्याचा साधेपणा, प्रामाणिकपणा यामुळे ईशाला त्याच्याबद्दल सहानुभूती वाटत होती. मैत्रीची भावनाही निर्माण झाली होती.

परेश आणि ईशाच्या लग्नाला फार दिवस झाले नव्हते. पण हे लग्न ईशाच्या इच्छेविरूद्ध झाल्यामुळे ती मनोमन नाराज होती. ईशाला भरपूर शिकून स्वत:च्या पायावर उभं रहायचं होतं, पण घरचे लोक तसे जुन्या वळणाचे होते. तिचं शिक्षण अपूर्ण असतानांच त्यांना हे परेशचं स्थळ मिळालं. चांगला व्यवसाय, आटोपशीर कुटुंब, शिकलेला, निरोगी, निर्व्यसनी मुलगा बघून त्यांनी ईशाचं लग्न करून टाकलं.

ईशानं बराच विरोध केला होता पण वडिलांनी हार्टअटॅक आल्याचं जबरदस्त नाटक केलं. घाबरून ईशानं विरोध मागे घेतला. आईनंही समजावलं. श्रीमंत व्यवसायी घरातल्या सुनांनी थाटात राहून घर सांभाळायचं असतं.

लग्नानंतर ईशाला जाणवलं की परेशच्या अन् तिच्या स्वभावात, आवडीनिवडीत खूप तफावत आहे. आधीच मनाविरूद्ध लग्न झालेलं त्यातून ही तफावत त्यामुळे दोघांची मनं जुळली नव्हती. दोघांमधला मानसिक दुरावा दूर करण्याचा प्रयत्न ईशानं केला नाही, परेशच्या तर ते गावीही नव्हतं. दोघांचे देह जरी भेटत असले तरी मन अलिप्तच होते. तो त्या घरातला एकुलता एक मुलगा होता. व्यवसायासाठी भरपूर वेळ देत होता, मात्र बायकोसाठी वेळ द्यावा हे त्याला समजत नव्हतं.

नदीच्या दोन काठांसारखं त्यांचं आयुष्य सुरू होतं. समांतर असूनही एकमेकांशी भेट नाही, अशी अवस्था होती. इतका मोठा नावारूपाला आलेला व्यवसाय सांभाळणं सोपं नाही. घरातली सुबत्ता घरातील दोन कर्त्या पुरूषांच्या कष्टामुळेच आहे हे ईशाला कळत होतं…पण ती सुखी नव्हती हेच तिचं दु:ख होतं.

ईशा अवखळ, बडबडी होती पण लग्नानंतर मात्र ती उदास, अबोल झाली होती.

खरंतर परेश इतर नवऱ्यांसारखा अरेरावी करणारा नव्हता. तसं म्हटलं तर दोघांमध्ये वाद, भांडणं असंही काही नव्हतं. पण लग्नानंतरच्या नव्या नव्हाळीत एकमेकांविषयी जी ओढ तरूण दाम्पत्यात असते, तीही नव्हती.

विरेंद्र अन् परेशची जुनी मैत्री होती. त्याच्या बायकोशी, शर्मिलाशी ईशाची बऱ्यापैकी मैत्री झाली होती. विरेंद्रला परेशच्या अत्यंत साध्या स्वभावाची चांगलीच ओळख होती. त्याच्या लक्षात ईशाचं अबोलपण आलं. त्यांनंच सुचवलं की परेश ईशानं दोघांनीच कुठं तरी फिरून याव. घराबाहेरच्या मोकळ्या वातावरणांत दोघंही थोडे खुलतील.

विरेंद्र परेश-ईशाचा हितचिंतक आहे हे ईशा जाणून होती. पण प्रॉब्लेम असा होता की ईशाला अजून परेशचा स्वभाव नीटसा कळलेलाच नव्हता. तो अबोल होता पण त्याला खुलवण्याचा प्रयत्न ईशानंही केला नव्हता. एक तऱ्हेनं ती मनाविरूद्ध लग्न झाल्याचा सूड उगवत होती.

तिच्या मनांत तिच्या आईवडिलां एवढाच परेशही दोषी होता. त्यानं तिला नाकारलं असतं तर हे लग्न झालंच नसतं. हे लग्न तिला पसंत नाही हे तिला लोकांना दाखवून द्यायचं होतं.

लग्नानंतर दोघं हनीमूनसाठी जाऊ शकले नव्हते. ईशानंही कधी बाहेर कुठं जाऊयात असा उत्साह दाखवला नव्हता. ईशाला भीती वाटली की दोघंच प्रवासाला गेले तर कदाचित दोघांनाही कंटाळवाणं होईल, त्यापेक्षा अजून कुणी बरोबर असलेलं चांगलं, म्हणून तिनं विरेंद्र अन् शर्मिलालाही बरोबर चलण्याचा आग्रह केला. सगळ्यांनी मिळून काश्मीरची निवड केली अन् ते आता काश्मीरला आले होते.

रात्रीच्या अंधारात शिकारा (हाऊसबोट)च्या दिव्यांचं प्रतिबिंब सरोवरातल्या पाण्यात पडलं, तेव्हा हजारो हिरे झगमगताहेत असं सुंदर दृष्य दिसतं, मंद लाटांच्या हेलकाव्यानं प्रतिबिंबही हलायचं अन् त्यातून अनेक मजेदार आकार निर्माण व्हायचे. तासन् तास त्याकडे बघत बसायची ईशा. त्या निसर्गरम्य वातावरणांत खरं तर ईशाच्या प्रणय भावना उचंबळून आल्या होत्या, तिला वाटत होतं की परेशनं तिच्या जवळ यावं, तिला मिठीत घ्यावं, मनांतलं गूज तिला सांगावं. खरं तर तिनं पुढाकार घेतला असता तर कदाचित परेशनं तिला साथ दिली असती पण तिचा अहंकार आडवा येत होता. त्यामुळेच काश्मीरच्या असा नयनरम्य वातावरणांतही ती दोघं एकमेकांपासून दुरावलेलीच होती.

शर्मिलाशी ईशाची मैत्री अलीकडचीच, त्यामुळे त्या दोघी जिवलग मैत्रिणी नव्हत्या. तिच्याशी मनातलं बोलावं एवढी जवळीक नव्हती. म्हणूनच ईशाला फारच एकटं एकटं वाटत होतं.

कंटाळून ईशा खोलीत आली. अजून परेश खोलीत आला नव्हता. तिनं एक पुस्तक वाचायला घेतलं. पण त्यात मन रमेना. वैतागून पुस्तक आपटलं.

शर्मिला जागी असेल तर गप्पा मारूयात असा विचार करून ती त्यांच्या खोलीकडे आली. बंद दारावर टकटक केलं. पण आतून काहीच प्रतिसाद आला नाही तेव्हा ती उलट पावली आपल्या खोलीत येऊन अंथरूणावर आडवी झाली. तिला खूप एकटं एकटं वाटलं अन् रडू फुटलं. तिच्या अश्रूंनी उशी चिंब भिजली. आज झोप नाराजच होती.

दुसऱ्या दिवशी सकाळी पुन्हा भटकंती सुरू केली. नेहमीप्रमाणे रशीद वेळेवर येऊन उभा होता. आज डोंगरावर जायचं होतं. पायीच डोंगर चढायचा होता. ती अवघड चढाची वाट ईशानं सहज पूर्ण केली अन् सर्वात आधी ती उंच पठारावर पोहोचली. तिला खूप बरं वाटलं. ती खळखळून हसली. रशीदनं तिला पाण्याची बाटली दिली. वरून ईशानं बघितलं चढाईच्या पायवाटेवरून तिघे हळूहळू येत होते. घनदाट जंगलानं वेढलेला डोंगर किती सुंदर दिसत होता.

‘‘मॅडम, तुम्ही तर कमाल केलीत. किती चपळाईनं अन् त्वरेनं डोंगर चढून आलात. शहरातल्या नाजूक मुलींना हे जमत नाही.’’ रशीदनं म्हटलं.

ईशानं दोन्ही हात पसरून एक दीर्घ श्वास घेतला. जंगलातल्या त्या शुद्ध प्राणवायूंचा वास तिनं आपल्या शरीरात करून घेतला.

‘‘रशीद, तू किती सुंदर जगात राहतोस रे.’’ ती कौतुकानं म्हणाली.

रशीदनं हसून मान तुकवली. इतक्या प्रेमानं आजवर रशीदशी कुणी वागलं नव्हतं. ईशाचे प्रश्न संपत नव्हते अन् रशीदही शांपणे तिच्या प्रश्नांना उत्तरं देत होता.

एव्हाना इतरही मंडळी वर पोहोचली होती. तिघंही धापा टाकत होती. थकलेल्या परेशनं एका दगडावर बैठक मारली. ईशाला त्याच्याकडे बघून हसायला आलं. धंद्यात कितीही कामं असली तरी स्वत:ला निरोगी अन् फिट ठेवायला परशेनं रोज व्यायाम करायला हवा. हे तिला प्रकर्षानं जाणवलं.

विरेंद्रने सर्वांचे फोटो काढले. सगळे त्या सुंदर वातावरणाचा आनंद घेत असतानांच एकाएकी ढग दाटून आले आणि जोराचा पाऊस सुरू झाला. घाईनं त्यांनी एक आडोसा गाठला.

बराच वेळ पाऊस पडत होता. खालून काही घोडेवाले पर्यटकांना घ्यायला आले. सर्वांनी घेड्यावरून खाली उतरायचं ठरवलं. उतरताना रस्ता उताराचा होता. ईशाच्या घोड्याबरोबर रशीद चालत होता. ईशा फार घाबरत होती. त्यामुळे तिचा घोडा हळू चालत होता. बाकीची तिघं पुढे निघून गेले. ईशा रशीदला म्हणाली, ‘‘रशीद घोड्याला हळूहळू चालू दे. मला भीती वाटतेय, मी पडेन म्हणून.’’

‘‘घाबरू  नका मॅडम, अजिबात घाबरू नका. तुम्हाला काही होणार नाही. पण आधीच आपण फार मागे राहिलो आहोत. पुढे गेलेले आपले लोक आपली काळजी करत असतील.’’ रशीद तिला धीर देत होता. पावसामुळे वाट निसरडी झाली होती. घोडा थोडासा ठेचकळाला अन् वर बसलेली ईशा घोड्यावरून घसरली. घाबरून तिनं किंकाळी फोडली.

रशीदनं चपळाईनं तिला धरलं खरं, पण ओल्या जमीनीवरून पाय निसटल्यामुळे रशीद खाली पडला…ईशा त्याच्या अंगावर कोसळली. तिचे ओेले मोकळे केस त्याच्या चेहऱ्यावर विखुरले. घाबरल्यामुळे तिची छाती धडधडत होती. दोघं एकमेकांच्या इतके जवळ होते की त्यांचे श्वास एकमेकांना जाणवंत होते. त्याच्या स्पर्शानं ईशाला जणू विजेचा झटका बसला.

ईशा कशीबशी सावरली, उठून बसली. रशीदही उठला. भिजल्यामुळे ईशाचे कपडे अंगाला चिकटलेले होते. रशीदकडे बघताच ईशा लाजेनं लाल झाली. त्या एका क्षणांत त्यांच्यातली सहज मैत्री जणू संपली होती. एक वेगळंच नातं निर्माण झालं होतं.

संपूर्ण वाटेत दोघंही गप्प होते. ईशाला खरं तर काहीच समजत नव्हतं. कधी ते हॉटेलात पोहोचले तेही तिला कळलं नाही. समोरच शर्मिला, विरेंद्र आणि परेश तिची काळजी करत असलेले दिसले.

पटकन् परेश तिच्याजवळ आला. ईशाच्या कपड्यांना चिखल लागला होता. तिनं सांगितलं, ती घोड्यावरून पडली तेव्हा तर परेश, शर्मिला विरेंद्र सगळ्यांनाच खूप काळजी वाटली की ईशाला काही गंभीर दुखापत तर द्ब्राली नाहीए? पण ईशानं त्यांना आश्वस्त केलं तिला लागलं नाहीए, पण ती पडल्यामुळे अन् तुम्ही लोक न दिसल्यामुळे खूप घाबरली होती. आता ती ठीक आहे. तुम्ही सर्व दिसल्यावर तर आता मुळीच भीती वाटत नाहीए.

बाथरूममध्ये गरम पाण्याच्या शॉवरखाली ईशा स्नान करत होती. तिला तिच्या मनांतल्या भावनांचा कल्लोळ समजत नव्हता. राहून राहून तिचं घोड्यावरून पडणं, तिला रशीदनं सावरणं…दोघांचं चिखलात पडणं, त्याचा निकट स्पर्श, त्या स्पर्शानं जाणवलेला करंट पुन:पुन्हा आठवत होता. असं पूर्वी कधी जाणवलं नव्हतं. परेश रात्रीच्या अंधारात तिच्या शरीराला स्पर्श करायचा तेव्हाही शरीराला अशा झिणझिण्या जाणवंत नव्हत्या.

जेवताना तो म्हणाला, ‘‘ईशा, घरून फोन आला होता, मला उद्याच जावं लागेल…’’

‘‘अचानक? तसेही दोन दिवसांनी परतणारच आहोत ना आपण?’’ ईशानं विचारलं.

‘‘तू इथंच थांब, मला एकट्यालाच जावं लागेल. दुकानांत काही अडचण आली आहे. तू काळजी करू नकोस. तुझी इथली सर्व व्यवस्था करूनच मी जाईन. उद्या आपण श्रीनगरला जातो आहोत. तिथूनच मी एयरपोर्टवरून परत जातो.’’

‘‘पण मग मला एकटीला इथं बरं वाटणार नाही. बघा ना दोन दिवस राहता आलं तर?…’’ ईशाला परेशचं वागणं आकलत नव्हतं. एकत्र आलोय तर एकत्रच जाऊयात, ती इथं शर्मिला अन् विरेंद्रसोबत एकटी कशी राहील?

‘‘ईशा, समजून घे, धंद्यात असे प्रसंग येतात. हे एक मोठं डील आहे आणि मी गेलो नाही तर फार मोठं नुकसान होईल. तशीही तुला अजून इथं थांबायची इच्छा आहेच ना? पुन्हा विरेंद्र अन् शर्मिला वहिनीही आहेत सोबतीला. तू अगदीच एकटी नाहीएस. तुझ्यासाठी रोख रक्कम, चेक, हॉटेल रिझर्वेशन, टॅक्सी बुकिंग सगळी व्यवस्था अगदी चोख करतोय मी.’’

परेश तसा मनाचा उदार होता. इथेच काय पण घरीही ईशाला तो काही कमी पडू देत नव्हता. फक्त ईशाशी अजूनही त्याचे मनाचे तार जुळले नव्हते. खरं तर ईशानंही तसा प्रयत्न कुठं केला होता? मुळात हे लग्न ईशाच्या मर्जीविरूद्ध झालंय हेही त्याला ठाऊक नव्हतं. ईशाला त्याचा उगीचच राग आला. तो तिला समजून घ्यायचा प्रयत्न का करत नाहीए? जेवण आटोपून शाल पांघरून ईशा बाल्कनीत येऊन उभी राहिली.

ईशाचं लक्ष गेटजवळ उभ्या असलेल्या गाडीकडे गेलं. सकाळी लवकर निघायचं होतं म्हणून रशीदनं गाडी आतच पार्किंगमध्ये लावून ठेवली होती. रशीद गाडीला टेकून उभा होता. तिच्याकडेच बघत होता. त्यानं हात हलवून तिला येण्याची खूण केली.

परेश टीव्हीवर बातम्या ऐकत होता. ती बाल्कनीचा जिना उतरून खाली गेटापाशी आली. ‘‘काय झालं?’’ तिनं विचारलं… एका ड्रायव्हरच्या बोलण्यावरून आपण इथवर आलो याचा तिला विषाद वाटला.

रशीद जवळ आला. त्यानं मूठ उघडली. ईशाच्या कानांतला द्ब्राबा होता. नकळत ईशानं आपले कान चाचपले. एका कानातला द्ब्राबा नव्हता. ती घोड्यावरून पडली तेव्हा त्या घाईगर्दीत कानांतून तो पडला असावा. पण तेवढ्या एका द्ब्राब्यासाठी रशीद इतका वेळ वाट बघत उभा होता. एव्हाना त्यानं निघून जायला हवं होतं. ईशानं त्याच्याकडे बघितलं, तो टक लावून तिच्याकडे बघत होता. त्याच्या डोळ्यातले भाव ईशाला खटकले.

‘‘उद्या सकाळी हे देता आलं असतं.’’ तिच्या आवाजात राग अन् जरब होती. ती खोलीत परत आली. परेश टीव्ही बंद करून ढाराढूर झोपला होता. ती आपली डायरी घेऊन सीटिंग एरियात आली. बराच वेळ ती डायरी लिहित होती. लिहिणं थांबलं तेव्हा विचार चक्र पुन्हा सुरू झालं.

लग्न झाल्यापासूनचे दिवस तिला आठवले. परेश त्याच्या परीनं तिची काळजी घेत होता. ती आनंदी राहील, मोकळेपणानं राहील यासाठी प्रयत्न करत होता. पण हट्टीपणानं ही गोष्ट ती  नजरेआड करत होती, मान्य करत नव्हती. तिच्या अहंकारानं तिला पत्नी म्हणून पूर्णपणे समर्पित होऊ दिलं नव्हतं. परेशनं स्वत:ची इच्छा तिच्यावर कधीही लादली नव्हती.

ती कधीच परेशबरोबर मोकळेपणानं बोलली नव्हती. फक्त त्याचा रागराग करत होती. तिनं मोकळेपणानं बोलायला काय हरकत होती. इतका अहंकार कशाचा होता? पुढाकार परेश घेता आला नव्हता तर तिनं पुढाकार घ्यायला काय हरकत होती?

पण आज मात्र तिच्या मनांत परेशविषयी कोमल भावना निर्माण झाल्या होत्या. त्याच्याविषयी प्रेम अन् आदर दाटून आला होता.

खूप उशीरा केव्हा तरी ईशाला झोप लागली. परेश तिला वारंवार जागं करण्याचा प्रयत्न करत होता. थोड्याच वेळात त्यांना निघायचं होतं. शेवटी ईशा धडपडून उठून बसली. तिला खूपच संकोचल्यासारखं झालं. पटापट सर्व आवरून ती सगळ्यांच्याबरोबर गाडीत जाऊन बसली.

गाडी जोरात धावत होती. सभोवारचा सुंदर निसर्ग मागे जात होता. जेव्हा जेव्हा ईशाची नजर समोर जायची तेव्हा रशीदचे दोन निळे डोळे तिच्याकडे बघत असायचे. निसर्गाकडे बघताना सर्वच अबोल झाले होते. गाडीतल्या रेडियोवर किशोर कुमारच्या मादक आवाजात एक धुंद गाणं सुरू होतं. ‘‘प्यार कर लिया तो क्या, प्यार है खता नहीं.’’ रशीदनं मुद्दामच व्हॉल्यूम वाढवला अन् पुन्हा एकदा आरशातून थेट तिच्याकडे बघितलं.

ईशाला वाटलं, तिच्या मनांतला चोर जणू गाडीतल्या इतरांनी पकडला. तिला खूपच लाज वाटली. ती विवाहित आहे. चांगल्या कुळातली लेक आणि सून आहे. तिनं अशी मर्यादा ओलांडणे बरोबर नाही. आज परेश परत जाणार अन् उरलेली तीन माणसं अजून दोन दिवस रशीदच्या गाडीतून भटकणार. ईशाच्या जीवाला टोचणी लागली, काही तरी चुकतंय नक्कीच!

कालची घटना तिच्या मनांत ताजी होती. रात्री तिचा कानांतला द्ब्राबा परत करताना रशीदची नजर काही वेगळंच बोलत होती. यापुढे दोन दिवस अजून ती त्याच्या सहवासात राहिली तर कदाचित तिचाही स्वत:वरचा संयम सुटेल. छे छे असं होता कामा नये. एकाएकी तिला वाटलं परेशच्या मिठीत असावं. ती त्याची पत्नी आहे. इतर कुणी तिला कुठल्याही हेतूनं मोहात पाडू शकत नाही.

तिनं मानेला जोरात झटका दिला. मनातले विचार झटकून टाकले. तिनं मनांला बजावलं, असं वेड्या कोकरागत इकडे तिकडे हुंडायचं नाही. जबाबदार शालीन कुलवधूसारखं वागायचं. परेशचं अन् तिचं नातं असायला हवं तेवढं घट्ट अन् आत्मीय नाहीए, पण ती आता त्यासाठी पुढाकार घेईल. इतर कुणीही त्यांच्या नात्यात असणार नाही.

गाडी एयरपोर्टवर पोहोचली. सगळे उतरले. परेशच्या सामानाबरोबर ईशानं आपली बॅगही काढून घेतली.

‘‘तुझी बॅग का काढते आहेस?’’ परेशनं आश्चर्यानं विचारलं.

‘‘मी तुमच्याबरोबर परत चलते आहे, मला तिकिट मिळेल ना?’’ तिच्या या आकस्मिक निर्णयानं विरेंद्र अन् शर्मिलाही चकित झाली. अजून दोन तीन दिवस इथं राहण्यासाठी कालपर्यंत तिचाच हट्ट सुरू होता.

‘‘आता समजलं, ईशावहिनी परेश भाऊंशिवाय एक दिवसही राहू शकत नाहीत. परेश भाऊजी, भाग्यवान आहात, इतकं प्रेम करणारी बायको मिळालीय तुम्हाला.’’ शर्मिलानं दोघांकडे कौतुकानं बघत म्हटलं.

परेशलाही सुखद आश्चर्य वाटत होतं. वरकरणी कोरडी वाटणारी ईशा मनांतून त्याच्यासाठी इतकं प्रेम बाळगून आहे?

ईशाच्या डोळ्यांवर गॉगल होता. तिनं डोळ्याच्या कोपऱ्यातून बघितलं. रशीद आपल्या निळ्या डोळ्यांनी तिच्याकडे बघत त्यांचीच वाट बघंत होता.

परेश व ईशाला आत जायचं होतं. विरेंद्र अन् शर्मिलानं हात हलवून त्यांना निरोप दिला. ईशानं वळून बघितलं, रशीदच्या चेहऱ्यावर आश्चर्य अन् उदासीचे भाव होते. ईशा मात्र अगदी शांत होती. तिला एकाएकी काही तरी आठवलं. ती भराभर चालत रशीदजवळ आली.

दुखावलेल्या सुरात रशीदनं म्हटलं, ‘‘तुम्ही जाताहात हे सांगितलं नाही?’’

ईशानं आपली पर्स उघडून आतून एक पाकीट काढलं अन् रशीदपुढे धरलं.

त्यानं प्रश्नार्थक नजरेनं तिच्याकडे बघितलं.

‘‘तुझ्या बहिणीच्या लग्नाला मी येऊ शकणार नाही. छान कर तिचं लग्न. तिला माझ्याकडून ही छोटीशी भेट.’’

‘‘नको, नको…’’ रशीदनं नकार दिला तेव्हा एखाद्या मोठ्या बाईच्या अधिकारानं तिनं रशीदचा हात धरून त्याच्या हातात पाकिट दिलं.

पुन्हा एकदा चार डोळे भेटले. ईशानं गोड हसून मुक्त मनानं त्याचा निरोप घेतला.

व्हॅलेंटाइन डे (प्रेमाचा स्विकार)

कथा * सिद्धार्थ जानोरीकर

सकाळी सकाळीच मनीषानं उत्स्फुर्तपणे विचारलं, ‘‘बाबा, आज आईला काय गिफ्ट देताय तुम्ही?’’

‘‘आज काय विशेष आहे बुवा?’’ प्रश्नार्थक चेहऱ्यानं मी लेकीला विचारलं?

‘‘कमाल करता बाबा तुम्हीसुद्धा! गेली कित्येक वर्ष तुम्ही आजचा हा दिवस विसरता आहात. अहो, आज ना, व्हॅलेंटाइन डे आहे. ज्या व्यक्तिवर आपण प्रेम करतो त्याला आजच्या दिवशी काहीतरी भेट द्यायची असते.’’

‘‘ते मला ठाऊक आहे, पण इंग्रजांच्या या असल्या फालतू चालीरिती आपण का म्हणून पाळायच्या?’’

‘‘बाबा, प्रश्न देशीविदेशीचा नाहीए, फक्त प्रेम व्यक्त करण्याचा आहे.’’

‘‘मला नाही वाटत खऱ्या प्रेमाला कधी व्यक्त करण्याची गरज असते म्हणून. तुझ्या आईच्या आणि माझ्यामधलं प्रेम तर जन्मोजन्मीचं आहे.’’

‘‘मनू, तूसुद्धा पण कुणाला समजावण्याचा प्रयत्न करते आहेस?’’ माझी जीवन संगिनी तिरसटून म्हणाली. ‘‘हे सगळं यांना सांगणं म्हणजे पालथ्या घड्यावर पाणी आहे. ज्यात पाच दहा रूपयेच खर्च होण्याची शक्यता असते. तेवढंदेखील गिफ्ट हे कधी देऊ शकत नाहीत.’’

‘‘सीमा, अगं असं काय बोलतेस? माझ्या या हृदयाचा तरी थोडा विचार कर…अगं, महिन्याचा अख्खा पगार तुला हातात आणून देतो ना?’’ मी दु:खी चेहऱ्यानं अन् भरल्या गळ्यानं बोललो.

‘‘हो आणि पै न् पैचा हिशेबही मागून घेता ना? नाही दिला तर भांडण काढता…एक तर माझा सगळा पगार जातो कार आणि घराचे हप्ते फेडण्यात…स्वत:च्या मर्जीनं खर्चायला शंभर रूपयेही मिळत नाहीत मला…’’

‘‘हा आरोप तू करतेस? अगं, ठासून कपाट भरलंय साड्यांनी…काय दिवस आलेत. लेकीच्या नजरेत बापाची किंमत कमी व्हावी म्हणून आईच खोटं बोलतेय?’’

‘‘पुरे झाला नाटकीपणा. एक सांगा. त्या कपाटातल्या किती साड्या तुम्ही आणून दिल्या आहेत मला? प्रत्येक सणावाराला माझ्या माहेरून साड्या मिळतात मला. म्हणून निदान मैत्रिणींपुढे तोऱ्यात वावरतेय मी…नाही तर कठीणच होतं.’’

‘‘बाबा, आईला खूष करायला कुठं तरी दोन-चार दिवस फिरवून आणा ना?’’ मनीषानं आमचं भांडण थांबवण्यासाठी विषय बदलला.

‘‘पुरे गं तुझं!! या घराच्या रामरगाड्यातून बाहेर पडून थोडा मोकळा श्वास घेईन, असं भाग्य नाहीए माझं!’’ स्वत:चं कपाळ बडवून घेत सीमा नाटकीपणानं म्हणाली.

‘‘कशाला खोटं बोलतेस गं? दरवर्षी तू आपल्या भावाकडे महिना-पंधरा दिवस राहून येतेस ना?’’ मी लगेच तिला आठवण करून दिली.

‘‘बाबा, मी सिमला किंवा मसुरीविषयी बोलत होते.’’ मनीषानं विषय स्पष्ट करून सांगितला.

‘‘तू का अशा नको त्या गोष्टी बोलते आहेस गं? कधीही मी यांना एखाद्या थंड हवेच्या ठिकाणी जाऊयात ना, असं म्हटलं की काय म्हणायचे ठाऊक आहे? अगं अंघोळ करून ओल्या कपड्यात गच्चीवर फेऱ्या मार…मस्त हिल स्टेशनला गेल्यासारखं वाटेल.’’

‘‘अरेच्चा? गंमत केली तर तेवढंही लेकीला सांगून माझ्याविरूद्ध भडकवते आहेस तिला?’’ मला रागच आला.

माझ्या रागाकडे पूर्णपणे दुर्लक्ष करून सौ. आपल्या तक्रारी सांगतच होती. ‘‘यांच्या चिक्कूपणामुळे खूप खूप सहन करावं लागलंय मला. कधी तरी मला वाटायचं, आज घरी नको करूयात स्वयंपाक, हॉटेलमध्ये जेऊयात. तर हे माझ्या सुग्रणपणाचं इतके गोडवे गायचे की काय सांगू? जणू मीच जगातली सर्वोत्कृष्ट कुक आहे…’’

‘‘पण आई, हा तर बाबांचा चांगलाच गुण झाला ना? तुझं, तुझ्या सुग्रणपणाचं कौतुक करतात…’’ मनीषानं माझी बाजू घेतली.

‘‘डोंबलाचं कौतुक…’’ सीमा कडाडली, फक्त पैसे वाचवायचे, हॉटेलचा खर्च करायला नको म्हणून हे सगळं!’’

‘‘ओफ!’’ लेकीनं माझ्याकडे अशा नजरेनं बघितलं जणू मी खलनायक होतो.

‘‘माझा वाढदिवस असो की लग्नाचा वाढदिवस असो, फक्त पाव किलो मिठाई आणली की यांचं कौतुक संपलं! रसमलाई नाही तर गुलाबजाम…तेही फक्त पाव किलो…कधी फुलांचा बुके नाही की साडी अथवा दागिना नाही.’’ सीमाचा राग कडकलेलाच.

मनु, तू हिच्या बोलण्याकडे लक्ष देऊ नकोस. या व्हॅलेंटाइन डेनं हिचं डोकंच फिरलंय. माझ्या बायकोसारख्या सरळसाध्या बाईचं डोकं फिरवणारा हा वाह्यात दिवस मी कधीही साजरा करणार नाही.’’ मी ठामपणे माझा निर्णय जाहीर केला. दोघी मायलेकी माझ्यावर रागावल्या होत्या बहुतेक. दोघींपैकी कुणी एक, काही बोलणार तेवढ्यात बाहेरच्या दाराची घंटी वाजली.

मी दार उघडलं अन् आश्चर्यानं ओरडलो, ‘‘अरे बघा तरी किती सुंदर पुष्पगुच्छ आलाय…’’

‘‘कुणी पाठवलाय?’’ माझ्या?शेजारी येऊन उभी राहिली होती सीमा. तिला नवल वाटलं होतं.

‘‘मुळात कुणाला पाठवलाय?’’ माझ्या हातातून तो बुके घेऊन त्यावरील कार्डावरचं नाव वाचण्याचा प्रयत्न करत मनीषा म्हणाली. मी पुन्हा तिच्या हातून तो बुके माझ्या हातात घेतला. या कार्डावर लिहिलंय, ‘‘हॅप्पी व्हॅलेंटाइन डे.’’

‘‘माय स्वीट हार्ट.’’ कोण कुणाला स्वीट हार्ट म्हणतंय.

‘‘ते काही कळत नाहीए.’’ मी बावळटासारखा बोललो.

‘‘मनु, इतका सुंदर बुके तुला कुणी पाठवलाय?’’ सीमानं अगदी गोड आवाजात लेकीला विचारलं.

पुष्पगुच्छ स्वत:च्या हातात घेऊन मनीषानं तो चारही बाजूंनी नीट निरखून बघितला. मग, जरा वैतागून म्हणाली, ‘‘मॉम, मला काहीच कळत नाहीए.’’

‘‘राजीवनं पाठवला असेल का?’’

‘‘छे छे एवढा महाग बुके त्याच्या बजेटच्या बाहेर आहे.’’

‘‘मग मोहितनं?’’

‘‘तो तर हल्ली त्या रीतूच्या मागेपुढे शेपूट हलवत फिरतोय.’’

‘‘दीपक?’’

‘‘नो मॉम, वी डोंट लाइक ईच अदर व्हेरी मच…’’

‘‘मग कुणी बरं पाठवली असतील इतकी सुंदर फुलं?’’

‘‘एक मिनिट! तुम्ही मायलेकी जरा सांगाल का? आता जी नावं घेतली ती कोण मुलं आहेत?’’ माझ्यातला बाप जरबेनं म्हणाला.

‘‘इश्श! ती सगळी मनीषाच्या कॉलेजातली मुलं आहेत.’’ झटकून टाकल्यासारखं सीमानं म्हटलं.

‘‘पण ही सगळी नावं तुला कशी माहीत?’’

‘‘अरेच्चा? मनीषा रोज मला तिच्या कॉलेजमधल्या घडामोडी सांगत असते ना? मी काही दिवसरात्र तुमच्याप्रमाणे पैशापैशाचा हिशेब करत बसत नाही.’’

‘‘मी तो हिशेब ठेवतो म्हणूनच कुणापुढे हात पसरावा लागत नाही…समजलं? ते सोड, विषय सध्या वेगळा आहे…ज्या मुलांची नावं तू आता घेतलीस…’’

‘‘ती सगळी तिच्या कालेजमधली मुलं आहेत. मित्र आहेत तिचे.’’

‘‘मनीषा, तू कॉलेजमध्ये अभ्यासासाठी जातेस ना? की फक्त सोशल सर्कल वाढवते आहेस?’’ मी विचारलं.

‘‘बाबा, माणूस म्हणून व्यक्तित्त्वाचा पूर्ण विकास व्हायला हवा ना?’’ मनीषा फुत्कारली.

‘‘ते खरंय, पण पुष्पगुच्छ पाठवणाऱ्यांची संभावित यादी बघून मी जरा धास्तावलो आहे.’’

‘‘जस्ट रिलॅक्स बाबा! हल्ली मुलं देणंघेणं फार कॉमन, अगदी साधी गोष्ट आहे. फुलं देताना, ‘मी तुद्ब्रयावर प्रेम करतो/करते, तुझ्याशिवाय जगूच शकत नाही’ असं कुणी म्हणत नाही. तो फालतूपणा ठरतो आता.’’ लेक अगदी कूल होती.

‘‘हल्ली घटस्फोटाचं प्रमाण का वाढलंय, या विषयावर आपण नंतर कधी तरी चर्चा करूयात. पण आता मला एवढीच खात्री करून घ्यायची आहे की हा पुष्पगुच्छ तुला पाठवला गेलेला नाहीए, हे नक्की ना?’’

‘‘सॉरी पप्पा, हा बुके माझ्यासाठी नाहीए…’’

तिचं उत्तर ऐकून मी मोर्चा सीमाकडे वळवला. थोडं तिरकसपणे विचारलं, ‘‘तुझ्यावर जीव टाकणाऱ्या १०-२० लोकांची नावं तूही सांगून टाक राणी पद्मावती.’’

‘‘आता ही पद्मावती कुठून उपटली मध्येच?’’ मनीषानं म्हटलं.

‘‘मिस इंडिया, थोडा वेळ गप्प बसता येईल का?’’ मी ओरडलो तशी मनीषा गप्प बसली.

‘‘फुकटे प्रियकर पाळत नाही मी. त्यापेक्षा एखादं कुत्र पाळेन.’’ सीमा रागानं माझ्याकडे बघत फुत्कारली.

‘‘बाबा, मला काही सांगायचंय…’’ मनीषाच्या चेहऱ्यावर लबाड हसू अन् खट्याळ भाव होता.

‘‘तुला गप्प बसायला सांगितलं होतं ना? पण नाही, शेवटी तूही स्त्री आहेस. कुठलाही पुरूष स्त्रीला गप्प बसवू शकत नाही…ते सोड, काय म्हणायचंय तुला?’’

‘‘बाबा, मला वाटतं, मीना मावशीच्या मुलीच्या लग्नात तुमचे चुलत भाऊ, ते…रवीकाका आले होते…त्यांचे मित्र नीरज…त्यांनी तर हा बुके मॉमसाठी पाठवला नसेल?’’

‘‘म्हणजे, तुला म्हणायचंय, तो मिशीवाला नालायक तुझ्या आईवर लाइन मारतोय?’’

‘‘मिशीचं सोडा बाबा, पण तो माणूस स्मार्ट आहे.’’

‘‘तुमचं काय म्हणणं आहे बाईसाहेब?’’ मी सीमाला विचारलं.

‘‘मी कशाला काय म्हणू? तुम्हाला जी काही विचारपूस चौकशी करायची असेल, ती त्या मिशीवाल्याकडे करा.’’ झुरळ झटकावं तसा सीमानं विषय झटकला.

‘‘अगं, पण निदान इतकं तरी कळू देत की तू तुझ्याकडून त्याला काही संकेत दिला होता का?’’

‘‘ज्यांना दुसऱ्यांच्या बायका बघून तोंडाला पाणी सुटतं, त्यांना साधं हसून कुणी नमस्कार केला तरी संकेत वाटतो?’’

‘‘मनू, मला नाही वाटत त्या मिशीवाल्याकडे तुझी आई प्रभावित वगैरे झाली असेल…इतर कुणाची नावं सुचव.’’ मी लेकीला डोळा मारला.

‘‘अगंऽऽ! मला वाटतं,  ममाच्या ऑफिसमधले ते आदित्य साहेब ते ऑफिसच्या पार्टीत नेहमी ममाभोवती घुटमळत असतात…’’ काही क्षण विचार करून लेकीनं आपल्या आईच्या चाहत्यांच्या यादीत एका नावाची भर घातली.

‘‘तो इतका सुंदर बुके नाही पाठवणार…’’ मी नकारार्थी मान हलवंत बोललो. ‘‘एक तर त्याची पर्सनॅलिटी काहीच्या काहीच आहे. शिवाय बोलताना किती थुंकी उडवत असतो.’’

‘‘आठवलं…बाबा…आपल्या गल्लीच्या तोंडाशी राहणारे ते महेशजी? ते असतील का?’’ लेकीनं विचारलं.

‘‘त्यांचं नाव कशाला घेते आहेस तू?’’

‘‘बाबा, त्यांचा घटस्फोट झालाय अन् सकाळी आई फिरायला जाते. तेव्हाच तेही फिरत असतात. कदाचित त्यांचा काही गैरसमज झाला असेल…’’

‘‘तू म्हणतेस तसं असू शकतं बरं का?’’

‘‘काय असू शकतं? डोंबलं तुमचं?’’ सीमा एकदम भडकली.

‘‘पार्कात ते म्हातारं सारखं कफ थुंकत चालत असतं. अन् तुम्ही दोघं, प्लीज असल्या कुणाबरोबर माझं नाव जोडू नका सांगून ठेवते…जर हा पुष्पगुच्छ माझ्यासाठी असेल तर पाठवणाऱ्यांचं नाव मला ठाऊक आहे.’’ सीमा चक्क हसली.

‘‘क…क…कोण…कोण आहे तो?’’ तिला हसताना बघून मी एकदम नर्व्हस झालो. चक्क ‘ततपप’ झालं.

‘‘नाही सांगणार…’’ सीमाच्या चेहऱ्यावर गूढ हास्य…मी गांगारलो.

माझ्या मन:स्थितीची अजिबात कल्पना नसलेली मनीषा सहजपणे म्हणाली, ‘‘आई, हा बुके पप्पांसाठीही असू शकतो ना?’’

‘‘नो!’’ ठामपणे सीमानं म्हटलं अन् माझ्याकडे बघून हसायला लागली.

‘‘मायासाठी का नसावा?’’ मी भडकलोच. ‘‘अजूनही बायका माझ्यावर लाइन मारतात. त्यांच्या डोळ्यांत प्रेम दिसतं माझ्याविषयी.’’

‘‘मम्मा, बाबांची पर्सनॅलिटी तशी वाईट नाहीए…’’ मनीषा म्हणाली.

‘‘एक्सक्यूज मी…पर्सनॅलिटी तशी वाईट नाहीएचा काय अर्थ?’’ मी संतापून मनीषाला विचारलं. माझ्या संतापाकडे दुर्लक्ष करून ती चक्क हसायला लागली.

‘‘मनू, प्रश्न पर्सर्नेलिटीचा नाहीए…यांच्या चिक्कूपणाचा आहे. अगं स्त्रियांना पैसे खर्च करणारे पुरूष आवडतात. हे जर पैसेच खर्च करणार नाहीत तर कोण स्त्री यांच्यावर भाळेल?’’

‘‘आई, तुला कुणा एकाही बाईचं नाव आठवत नाहीए, जी बाबांना हा बुके गिफ्ट म्हणून पाठवेल?’’

‘‘नाही.’’

‘‘बाबा, काय हे? तुमची मार्केट व्हॅल्यू तर अजिबातच नाहीए…’’ लेकीनं मला सहानुभूती दाखवली.

‘‘पोरी, घर की मुर्गी दाल बराबर, तसं चाललंय हे…’’ मी ऐटीत आपली कॉलर टाइट केली तर सीमा हसायला लागली.

‘‘आता तर खरंच अवघड झालंय. कुणी पाठवला असेल हा बुके?’’ मनीषाच्या चेहऱ्यावर आता काळजी दिसू लागली. सीमाही त्रस्त होती.

काही वेळ सगळेच गप्प होतो. मग मीच मधाचा गोडवा अन् अधिकाऱ्याचा रूबाब आवाजात आणून विचारलं, ‘‘सीमा, प्रेमभावना प्रकट करणारा हा सुंदर पुष्पगुच्छ मी तुला पाठवला, तुझ्यासाठी खरेदी केला असं नाही का होऊ शकत?’’

‘‘इंपॉसिबल! याबाबतीतली तुमची कंजूसी तर जगप्रसिद्ध आहे,’’ सीमा फाडकन् उत्तरली.

माझ्या चेहऱ्यावर दु:ख दाटून आलं. त्यांना तो माझा अभिनय वाटला अन् दोघी खळखळून हसू लागल्या.

मग हसण्याचा भर थोडा ओसरल्यावर सीमानंही नाटकीपणानं एक दीर्घ उसासा सोडून म्हटलं, ‘‘एवढं कुठलं माझं मेलीचं भाग्य की नवरा एवढा महागाचा, सुंदर बुके मला भेट देईल?’’

‘‘मला वाटतं फूलवाल्यानं चुकून आपल्याकडे बुके दिला असावा, थोड्याच वेळात तो हा बुके परत घ्याला येईल.’’ मनीषानं एक नवाच विचार मांडला.

‘‘हा कागद बघा, यावर आपल्या घराचा पत्ता लिहिलाय. अन् हे अक्षर तुम्ही दोघी ओळखता.’’ मी खिशातून एक कागद काढून दाखवला.

‘‘हे तर तुमचंच अक्षर आहे.’’ आश्चर्यानं मनीषा म्हणाली.

‘‘पण हा कागद तुम्ही आम्हाला का दाखवता आहात?’’ कपाळाला आठ्या घालून सीमानं विचारलं.

‘‘ही चिठ्ठी घेऊनच तो फुलवाल्याचा पोरगा आमच्या घरापर्यंत आला होता. मला वाटतं, माझ्या शरीरातही एक प्रेम करणारं हृदय धडधडत असतं हे तुम्ही विसरला आहात. सतत पैशाच्या हिशोबात मी गुंतलेला असतो हे खरंय पण उत्पन्न कमी अन् खर्च जास्त यामुळे मी असा झालोय…मलाही माझं प्रेम व्यक्त करावंसं वाटतं पण ते व्यक्त करता येत नाही. अव्यक्त प्रेम माझ्या माणसांना कळत नाही.’’ मी आपल्या भावना व्यक्त केल्या अन् थकलेल्या पावलांनी बेडरूमकडे जाऊ लागलो.

‘‘आय एम सॉरी बाबा, तुम्ही तर माझे लाडके हिरो आहात.’’ मला बिलगंत मनीषानं म्हटलं. तिचे डोळे पाणावले होते.

‘‘मलाही क्षमा करा डार्लिंग, माय स्वीट हार्ट.’’ सीमाही जवळ येऊन बिळगली. तिचेही डोळे डबडबले होते.

मी त्यांना दोघींना प्रेमानं जवळ घेऊन थोपटलं अन् म्हणाले, ‘‘क्षमा मागायची   गरजच नाहीए. आजच्या या व्हॅलेंटाइन दिवसानं आपल्याला धडा शिकवला आहे. आता यापुढे मी ही लवकर अन् वरचेवर माझं प्रेम व्यक्त करत जाईन. मला  बदलायलाच हवं. नाहीतर खरोखरंच कोणी महाभाग पुढल्या व्हॅलेंटाइन डेला माझ्या हृदयेश्वरीला फुलांचा गुच्छ पाठवायचा…’’   मी म्हणालो.

‘‘इश्श! भलतंच काय? माझ्या मनात फक्त तुम्हीच आहात. तिथं दुसरा कुणी येऊच शकणार नाही.’’ सीमानं म्हटलं…अन् ती चक्क लाजली.

‘‘आई, मला पण असं प्रेम करण्याची अन् एकच मूर्ती मनांत जपण्याची कला शिकव हं!’’ खट्याळपणे हसत मनीषानं आम्हां दोघांना मिठी मारली. आम्ही तिघं एकमेकांवर किती प्रेम करतो अन् एकमेकांच्या किती जवळ आहेत आम्हाला कळलं होतं.

कपाळावरची लाल टिकली

कथा * दीपा पांडे

अजून लोकल ट्रेन यायला पंधरा मिनिटांचा अवकाश होता. रम्या वारंवार प्लॅटफॉर्मच्या दुसऱ्या बाजूला बघत होती. राघव अजून पोहोचला नव्हता. ही लोकल चुकली तर पुढे अर्धा तास वाट बघावी लागणार होती.

तेवढ्यात रम्याला राघव येताना दिसला. तिनं हसून हात हलवला. राघवनंही हसून प्रतिसाद दिला. सकाळचे सात वाजले होते. गर्दी फारशी नव्हती. स्टेशनवर तुरळक माणसं होती. शाळेत जाणारी तीन चार मुलं, एक दोन जोडपी अन् थोड्या अंतरावर एक तरूणांचं टोळकं…बाकी कुणी नव्हतं.

रम्या बाकावरून उठून प्लॅटफॉर्मच्या मध्यावर आली. तेवढ्यात तिचा मोबाइल वाजला. ती मोबाइल ऑन करतेय तेवढ्याच कुणीतरी मागून तिच्या पाठीत सुरा खुपसला. धक्क्यानं ती कोलमडून खाली पडली. डोकं आपटल्यामुळे जखम झाली…ती बेशुद्ध पडली.

राघव तिच्याजवळ पोहोचतो हल्ला करणारा पळून गेला होता. सगळे लोक घाबरून ओरडत होते. रेल्वे पोलिसांनी ताबडतोब तिला सरकारी इस्पितळात पोहोचवलं. रम्याच्या मोबाइलवरून तिच्या बाबांना फोन केला. ते स्टेशनच्या जवळच होते. रम्याबरोबर ते स्टेशनला आले होते. तिथं त्यांना कुणीतरी भेटणार होतं. रम्याला रोज ट्रेन बदलून महिंद्रा सिटीत आपल्या ऑफिसला जावं लागायचं.

अचानक असा फोन आलेला बघून रम्याच्या वडिलांना धक्काच बसला. त्यांच्यासोबत असलेल्या माणसानं धीर देऊन त्यांना इस्पितळात नेलं.

रम्याला आयसीयूत नेलं होतं. घरून तिची आई, थोरली विवाहित बहीण आणि तिचा नवरा ही तिथं आली होती. आई अन् बहिणीचे अश्रू थांबत नव्हते. बहिणीचा नवरा सगळी धावपळ करत होता.

राघव कोपऱ्यातल्या एका बाकावर डोकं धरून बसला होता. रम्याच्या कुटुंबीयांना त्यानं प्रथमच बघितलं होतं. त्यांच्याशी काय अन् कसं बोलावं तेच त्याला समजत नव्हतं. रम्यानं त्याला सांगितलं होतं की तिचे आईवडिल खेड्यात राहतात. त्यांना तामिळखेरीज इतर कोणतीही भाषा येत नाही. ती स्वत: अभ्यासात हुशार होती. शहरात हॉस्टेलला राहून शिकली. इंजीनियर झाली. थोरल्या बहिणीचं लग्न तर बारावी होता होताच जवळच्या गावातल्या एका श्रीमंत शेतकरी कुटुंबात करून दिलं होतं. राघव सकाळपासून आपल्या जागेवरून उठलाही नव्हता. आत कुणालाच जाऊ देत नव्हते. त्यानं ऑफिसतल्या काही सहकाऱ्यांना फोन करून रम्याची बातमी कळवली होती. सायंकाळी ते लोक येणार होते. ती मंडळी आल्यावरच तो रम्याच्या आईवडिलांजवळ आपल्या भावना व्यक्त करू शकणार होता.

गेली दोन वर्ष राघव आणि रम्या, ऑफिसच्या एकाच बिल्डिंगमध्ये कामाला होती. रम्या एका श्रीमंत शेतकरी तामिळ कुटुंबातली, उच्च ब्राह्मण कुळातली मुलगी होती तर राघव उत्तर प्रदेशातल्या छोट्या गावातला मागासवर्गीय कुटुंबातला तरूण होता. दोघांचा म्हटलं तर कधीही संबंध नव्हता. तरी एका अदृश्य ओढीनंच ती दोघं एकत्र आली होती.

रम्याची व त्याची पहिली भेटही याच लोकलच्या रेल्वे प्लॅटफॉर्मवर झाली होती. चेंग्लप्त स्टेशनवरून त्याला परानुरूसाठी लोकल पकडायची होती. गळ्यात कंपनीचं आयडी कार्ड लटकवून उभ्या असलेल्या रम्याकडे तो बिचकतच गेला. इंग्रजीत दोघांचं संभाषण सुरू झालं. पण रम्या सेंट्रल स्कूलमध्ये शिकलेली असल्यानं हिंदीही बोलू शकत होती. तो प्रथमच लोकलनं प्रवास करतोय हे ऐकल्यावर तिनं त्याला सल्लाही दिला की जर पेइंगगेस्ट म्हणून राहायचं असेल तर परानुरूच्या महिंद्रा सिटीत जागा बघ. रोजची चेंग्लप्त-परानुरू धावपळ वाचेल.

रम्याला स्वत:लाही रोज दोन ट्रेन बदलून ऑफिसला पोहोचावं लागत होतं. कारण तिचं घर खेडेगावातच होतं. ती दोघं बोलताहेत तोवर ट्रेन आली. रम्या पटकन् चढली पण राघवच्या लक्षात येई तो ट्रेन सुरूही झाली होती. त्याला प्लॅटफॉर्मवरच उभा पाहून रम्यानं पटकन् ट्रेनमधून उडी मारली.

राघव तर पार गांगरला होता. घाबरलाही होता. कसंबसं बोलला, ‘‘तुम्ही असं करायला नको होतं.’’

‘‘अरे, तू अजून इथं नवा आहेस, काहीच माहीत नाही. उगीच चुकीच्या लोकलमध्ये बसून भलतीकडे पोहोचला तर? म्हणून मी उडी मारली.’’ निर्मळ हसून रम्यानं म्हटलं.

आता त्यानं नीट बघितलं तिच्याकडे, कुरळे केस, सावळा रंग, हसरा चेहरा, तरतरीत नाक अन् ओठांवरचं स्निग्ध, निर्मळ हास्य…त्याला वाटलं ही एक मूर्ती आहे. काळ्या मातीतून तयार केलेली. त्याचे वडील त्याला मूर्ती बनवून द्यायचे अन् त्यावर रंगकाम करायला सांगायचे. त्याची त्याला आठवण झाली. तिच्या रूंद कपाळावर छोटीशी काळी टिकली शोभून दिसत होती.

‘‘कसला विचार करतो आहेस?’’

आता तोही एकेरीवर आला, ‘‘तुला काही झालं असतं तर? मी स्वत:ला आयुष्यभर क्षमा करू शकलो नसतो. एका अनोळखी माणसासाठी एवढी जोखीम घेतलीस? असं करायला नको होतंस…’’

‘‘ब्लड…ब्लड…’’ डॉक्टर जे काही बोलत होता, त्यातले तेवढे दोनच शब्द त्याला समजले. डॉक्टर रम्याच्या वडिलांशी व मेहुण्याशी बोलत होते.

राघव चटकन् उठून त्यांच्यापाशी गेला. ‘‘डॉक्टर, माय ब्लड ग्रुप इज ओ पॉझिटिव्ह.’’

‘‘कम विथ मी.’’ डॉक्टर म्हणाले. राघव त्यांच्याबरोबर चालू लागला. डॉक्टरांनी सांगितलं, ‘‘अजून तीन-चार बाटल्या रक्ताची गरज लागू शकते.’’ राघवनं म्हटलं, ‘‘आमच्या ऑफिसचे सहकारी सायंकाळी येतील ते ही रक्त देऊ शकतात.’’

रक्तदान करून राघव इस्पितळाच्या आवारातल्या कॅन्टीनमध्ये जाऊन बसला. त्यानं कॉफी मागवली. एक बिस्किटाचा पुडा घेतला अन् तो काफी बिस्किटं घेऊ लागला. सकाळपासून उपाशीच होता ना?

समोर लक्ष गेलं तर रम्याचे वडिलही कॉफी पिताना दिसले. पण भाषेचा मोठ्ठा अडसर असल्यामुळे तो त्यांच्याशी बोलू शकला नाही.

तेवढ्यात पोलीस तिथं आले. राघवचं स्टेटमेंट घेतलं. पोलिसांना सांगितल्याशिवाय शहर सोडायचं नाही आणि एकूणच केसमध्ये पोलिसांना सहकार्य करायचं असं बजावून ते निघून गेले.

सायंकाळी सहा वाजता त्याचे ऑफिसातले सहकारी आले, तेव्हा त्याच्या जिवात जीव आला. त्यांच्यापैकीही तिघा चौघांनी आधी रक्तदान केलं. मग ते रम्याच्या आईवडिलांना भेटले. राघवची त्यांच्याशी ओळख करून दिली.

रम्याची आई म्हणाली, ‘‘हो, सकाळपासूनच यांना इथं बसलेलं बघितलंय, पण ते रम्याचे सहकारी असतील हे ठाऊक नव्हतं. धन्यवाद तुम्हाला.’’ शेवटचे दोन शब्द राघवसाठी होते. त्याचे हात हातात घेऊन ती रडू लागली. राघवनं थोपटून तिला शांत केलं.

सहाकाऱ्यांसोबत राघव परत आला. त्यानंतर तो रोजच सायंकाळी सात ते नऊ इस्पितळाच असायचा. पंधरा दिवस रम्या आयसीयूमध्ये होती. त्यानंतर तिला प्रायव्हेट वॉर्डमध्ये शिफ्ट केलं, तेव्हा प्रथमच राघव तिला भेटला. रम्याच्या पाठीवरची जखम भरत आली होती, पण तिच्या शरीराच्या डाव्या भागाला पक्षाघाताचा झटका आल्यामुळे ती हालचाल करू शकत नव्हती. सतत ती रडत असायची. राघव तिला धीर द्यायचा. लवकर बरी होशील म्हणून तिचा उत्साह वाढवायचा. हळूहळू सहा महिने उलटले.

रम्या खरोखर पूर्णपणे बरी झाली. ज्या दिवशी ती प्रथमच ऑफिसला जाणार होती, त्यादिवशी सकाळपासून तिला सहकाऱ्यांचे अनेक फोन येऊन गेले. ‘नक्की ये’ आज राघवची?फेयर वेल पार्टी होती. राघवची बदली चंदिगड ब्रँचला झाली होती. तो त्याच्या त्या ऑफिसमधला शेवटचा दिवस होता.

कंपनीच्या गेटापर्यंत रम्याला तिचे अप्पा सोडायला आले होते. तिच्या स्वागतासाठी तिचे सहकारी, मित्रमैत्रिणी गेटमध्येच उभे होतो. तिनं हात जोडून, हसून सर्वांना अभिवादन केलं. धन्यवाद दिले. सगळ्यात मागे राघव हातात फुलांचा गुच्छ घेऊन उभा होता.

रम्यानं स्वत: पुढे होऊन त्याच्या हातातून तो पुष्पगुच्छ घेतला, ‘‘हा तू माझ्याचसाठी आणला आहेस ना?’’

सगळ्यांना हसायला आलं. ‘‘तुझा हाच स्वभाव मला फार आवडतो,’’ मनातल्या मनात राघवनं म्हटलं.

ऑफिसात आल्यावरच रम्याला राघवच्या बदलीचं, त्याच्या फेयर वेल पार्टीचं आणि तिच्या वेलकम पार्टीचंही समजलं. काहीही न बोलता दोघं आपापल्या कामात गर्क झाले.

राघवच्या मनात आलं, तो किती आतुरतेनं रम्या बरी होऊन पुन्हा कामावर रूजू होण्याच्या दिवसाची वाट बघत होता. आज तो दिवस उगवला, पण आजच तो तिच्यापासून दूर जाणार होता.

रम्या विचार करत होती की मी इस्पितळात असताना रोज राघव यायचा. किती मला समजावायचा. आईला उगीचच शंका येत होती की यानंच मारेकरी धाडला असावा. अन् आता हिरो बनून रोज भेटायला येतोय. अप्पांना तिच्या धाकट्या मामांवर संशय होता. कारण तो नोकरी व्यवसाय करत नव्हता. त्याला संगत चांगली नव्हती, म्हणून रम्यानं त्याची लग्नाची मागणी धुडकावली होती. कदाचित त्या रागामुळे त्यानं हे कृत्य केलं असावं. आमच्याकडे मामा भाचीचं लग्न होतं हे ऐकून राघव चकित झाला होता. त्यांच्यात असं कधीच होत नाही.

यावेळी घरात किती टेन्शन होतं…सगळ्यांकडेच संशयी नजरेनं बघितलं जात होतं. इतके दिवस इस्पितळात रहावं लागलं. फिजियोथेरेपी घ्यावी लागली. आता सगळं ठीक होतंय. राघव आला की माझी कळी खुलायची, हे अप्पा अम्माला समजलं होतं.

आईच्या माहेरानं रागावून संबंध तोडले होते. दोन महिन्यांपूर्वी एकदाचा तो गुन्हेगार पकडला गेला. नाहीतर राघवलाही पोलिसांनी बाहेर जाण्याची परवानगी दिली नव्हती. कारण शेवटचा कॉल त्यालाच केला होता. ‘‘मी स्टेशनवर आलेय, तू कुठं आहेस?’’ त्यानंतरच्या कॉलकडे बघत असतानाच सुरा मारला गेला.

राघवनं सांगितलं की तो उत्तरप्रदेशातल्या बाराबंकी जिल्ह्यातला असून कुंभार कुटुंबातला आहे. लहानपणी वडील मूर्ती घडवायचे व राघव रंगकाम करून मूर्ती नटवायचा. त्यानं क्लेपासून एक सुंदर मुर्ती बनवून रम्याला दिली होती.

मधल्या काळात रम्याही एखाद्या निर्जीव मूर्तीसारखी झाली होती. तिला हालचाल करता येत नव्हती. बोलता येत नव्हतं. पण राघव तिच्याशी बोलायचा. त्याला आठवायचं, त्याचे बाबा मूर्ती तयार झाल्यावर त्याला रंगवायला द्यायचे, तेव्हा तो त्या मूर्तींशी बोलत बोलत रंगवायचं काम करायचा. त्याच्या रंगकामानं ती निर्जीव मूर्ती झळाळून उठायची. तिही जणू त्याच्याशी बोलायची.

हळूहळू रम्याही बोलू लागली. दोघांच्या अनेक विषयांवर गप्पा व्हायच्या. आयुष्यात हळूहळू रंग भरू लागला होता. पण राघवला हेच कळत नव्हतं की कोण कुणाच्या आयुष्यात रंग भरतंय. आता रम्याचं आयुष्य इंद्रधनुषी झालंय. आईबाबांच्या सावलीत ती सुखात राहतेय. आता तिला राघवची गरज नाहीए. तो आता इथून जातो आहे. व्हॉट्सएप, फेसबुकवर जेवढा संबंध राहील तेवढाच.

‘‘चला, चला…, आज सगळे एकत्र लंच घेणार आहोत, लक्षात आहे ना? लंच टाइम झालाय.’’ रमणनं सर्वांना हाक दिली.

सगळे एकत्र डायनिंग एरियात जमले, तेव्हा रम्या म्हणाली, ‘‘मला सर्वात आधी तुम्हा सगळ्यांना धन्यवाद द्यायचे आहेत, तुम्ही माझा प्राण वाचवला…’’

‘‘सॉरी, मी तुला मधेच अडवतोय, पण सगळ्यात आधी तू राघवचे आभार मान, त्यानं सर्वात आधी रक्त दिलं, आम्हाला तुझ्या स्थितीची कल्पना दिली, रक्तही द्यावं लागेल हे सांगितलं.’’ रमण म्हणाला.

‘‘ठीक आहे, मी त्याला वेगळ्यानं धन्यवाद देईन.’’ हसत रम्यानं म्हटलं. राघवनं तिच्याकडे बघितलं अन् त्याच्या लक्षात आलं आज तिनं काळ्या टिकलीऐवजी लाल रंगाची टिकली लावली आहे अन् नेहमीपेक्षा किंचित मोठीशी आहे.

‘‘अगं, पण तो तुझा मारेकरी भयंकरच होता ना? तुम्हाला कधी त्याच्याविषयी संशय नाही आला?’’ शुभ्रानं विचारलं.

‘‘नाही आला…तो आमच्या शेजारीच राहायचा. माझ्याहून वयानं दोन तीन वर्ष लहानही आहे. अभ्यासाचे काही तरी प्राब्लेम घेऊन यायचा माझ्याकडे. पण तो माझ्यावर एकतर्फी प्रेम करतोय हे आम्हा कुणालाच कळलं नाही.’’ रम्या म्हणाली.

‘‘पण, पकडला गेला हे बरं झालं.’’ मुरली मोहननं म्हटलं.

सगळ्यांचं जेवण आटोपलं. जो तो आपापल्या वर्क टेबलकडे वळला. राघव आपल्या कॉफीच्या कपाकडे टक लावून बघत होता.

‘‘राघव, तुला काय वाटतं त्या मुलाविषयी?’’ रम्यानं राघवच्या जवळ बसत विचारलं.

‘‘माझ्या मते प्रेम म्हणजे दुसऱ्याला काही देणं…आनंद, अभिमान, सुख…घेणं हे कधी प्रेमाचं लक्षण असू शकत नाही. प्रतिदान मागतो तो स्वार्थ असतो…आसक्ती असते…प्रेमही फारच मौल्यवान आणि खूपच वरच्या पातळीवरची भावना असते.’’

‘‘हं? आणखी काही सांगायचं आहे? काही महत्त्वाचं?’’ खटयाळपणे रम्यानं विचारलं.

‘‘हो…अशीच नेहमी हसत राहा, आनंदी राहा. तुझ्या मित्रांच्या यादीत माझंही नाव राहू देत. आता फक्त तेच एक माध्यम असेल आपल्या संपर्काचं.’’

‘‘ठिक आहे…पण तू मला नाही विचारलंस काही?’’ ‘‘काय?’’

पुन्हा तेच हसू रम्याच्या चेहऱ्यावर होतं. ‘‘हेच, की मला काही सांगायचं आहे की नाही?’’

राघव विचारात पडला.

‘‘मनातल्या मनात कसला विचार करतो आहेस राघव? आता माझं ऐक. पुढल्या महिन्यात माझे अप्पा बाराबंकीला तुझ्या घरी येतील आपल्या लग्नाबद्दल बोलायला.’’

‘‘त्यांना माझी जात माहीत आहे का?’’ राघव दचकला.

‘‘राघव, अरे, तू दिलेलं, तुझं रक्त आज माझ्या देहात आहे. आयुष्याचा धडा माणसाला खूप काही शिकवून जातो. अप्पाही तो शिकले आहेत. माणूसकीचं दर्शन झालंय त्यांना. आता त्यांना कशाचीच तमा नाहीए.’’ रम्यानं आपल्या हातात त्याचा हात घेत म्हटलं, ‘‘आता अप्पाही तुझं माझं रक्त वेगळं काढू शकणार नाही.’’

राघव तिच्याकडे बघत होता. एकदम म्हणाला, ‘‘आज तू लाल टिकली लावली आहेस?’’

‘‘तुझ्या लक्षात आलं ना? हा तूच दिलेला लाल रंग आहे. आजा माझ्या टिकलीत दिसतोय…अन् लवकरच कुंकू बनून माझं अस्तित्वात झळकेल. समजलं?’’

राघवनं हसून मान डोलावली. एकमेकांचा हात धरून दोघं आयुष्याच्या कॅनव्हासवर नवे रंग भरण्यासाठी निघाले.

एक प्रवास

 * सुवर्णा पाटील

‘‘हॅलो आई, काय म्हणते? कशी आहेस?’’

‘‘मी बरी आहे रे संभव, पण तू उद्या नक्की ये. तू प्रॉमिस केलं आहेस. मागच्या वेळेसारखं करू नको.’’

‘‘हो गं आई, आता नक्की सांगितले ना. माझी महत्त्वाची मीटिंग आहे, नंतर बोलतो.’’

फोन ठेवताच संभवच्या डोक्यात विचारांचे चक्र सुरू झाले. त्याला इतक्यात लग्न करायचे नव्हते. पण त्याचे घरचे ऐकायलाच तयार नव्हते. त्याचे कुणावर प्रेम होते असेही नाही. पण त्याला आता करिअरवर लक्ष केंद्रित करायचे होते. आईच्या वाढत्या आजारपणामुळे तो तिच्या या इच्छेला नाकारूही शकत नव्हता. म्हणून अनिच्छेने का होईना तो यावेळी मुलगी बघायला तयार झाला. घडाळयाकडे लक्ष जाताच त्याने पटकन आवरले व ऑफिसात गेला.

संध्याकाळी परत आल्यावर संभवने पुण्याला जाण्यासाठी ट्रॅव्हलची वेळ पहिली आणि स्टॉपला जाऊन उभा राहिला. ट्रॅव्हल थोडी उशिराच आली. त्यात त्याचा शेवटचा स्टॉप असल्याने गाडी पूर्ण प्रवाश्यांनी भरलेली होती. फक्त एका युवतीशेजारील जागा रिकामी होती. त्याने तिची बॅग हळूच उचलून खाली ठेवली व तिथे बसला. संभवने पाहिले ती युवती झोपलेली होती. तिच्या पूर्ण चेहऱ्यावर रुमाल होता. त्याची नजर ट्रॅव्हलच्या खिडकीतून बाहेर गेली. पौर्णिमेच्या चंद्राचे छान असे चांदणे पडले होते. त्या चांदण्याच्या प्रकाशात त्या युवतीचे लांबसडक सोनेरी केस चमकत होते. बाहेरच्या गार वाऱ्याने ते केस रुमालाच्या बंधनाला झुगारून संभवच्या चेहऱ्याला स्पर्श करत होते. क्षणभर का होईना संभव त्या स्पर्शाने मोहरून गेला. पण त्याने लगेच स्वत:ला सावरले व तो थोडे अंतर ठेवून बसला.

दिवसभरच्या दगदगीने त्यालाही लवकर झोप लागली. पण ड्रायव्हरने जोरात गाडीचा ब्रेक मारल्याने सर्वच प्रवासी घाबरून उठले. सर्वांनी विचारल्यावर ड्रायव्हरने सांगितले की, पुढे मोठा अपघात झाला आहे. त्यामुळे गाडी थांबली आणि पुढचे ४-५ तास तरी वाहतूक सुरळीत होणार नाही.

‘‘का? हे, या सर्व गोष्टी आजच घडायच्या होत्या का. उद्या सकाळी पुण्याला नाही पोहोचले तर आई मला नक्की रागवेल….आता काय करू?…नेमकी फोनलाही रेंज नाही…’’

संभव शेजारील युवतीची ती अखंड चालणारी चिंतायुक्त बडबड ऐकत होता. तिच्या चेहऱ्यावरील रुमाल आता खाली आला होता. तिचे हळुवारपणे हलणारे गुलाबी ओठ, लांबलडक केसांना एका बाजूने घातलेली सागरवेणी, कपाळावर छोटीशी टिकली, पाणीदार डोळयातील रेखीव काजळ, चंद्राच्या प्रकाशात तिची गोरी कांती खुपच खुलून दिसत होती. किती सिंपल तरीही आकर्षक दिसत होती.

त्या युवतीचे संभवकडे लक्ष गेले. तो एकटक आपल्याकडे पाहत आहे हे लक्षात आल्यावर ती सावरून बसली. संभवलाही थोडे ऑकवर्ड वाटले. त्याने त्याची नजर दुसरीकडे वळवली. पण तिची चुळबूळ काही कमी होत नव्हती हे पाहून संभव तिला म्हणाला, ‘‘मॅडम, काळजी करू नका. लवकरच वाहतूक सुरळीत होईल. तुम्हाला अर्जंट फोन करायचा असेल तर तुम्ही माझा फोन घेऊ शकता, माझ्या फोनला रेंज आहे.’’

त्या युवतीने संभवचे निरीक्षण केले. त्याच्या व्यक्तिमत्त्वावरून तर तो एक सभ्य तरुण वाटत होता आणि तिला आता त्याच्या फोनची गरजही होती. तिने त्याचा फोन घेऊन घरी कॉल केला

‘‘हॅलो आई…मी सुरभी बोलते…’’

‘‘हा कुणाचा नंबर आहे गं, इतक्या रात्री का फोन केला…आणि तू येतेस आहे ना उद्या…’’

‘‘हो गं बाई, हो सांगितले ना, माझे ऐकून तर घे. मी निघाली, पण इथे पुढे एका गाडीला अपघात झाला आहे. वाहतूक बंद आहे. मी दुसऱ्या व्यक्तीच्या फोनवरून तुला कॉल करत आहे. तू काळजी करू नकोस. मी येते सकाळपर्यंत…’’

‘‘बरं…पण काळजी घे…आणि हो आतापर्यंत ती लोक आपल्या घरी तुला पाहण्यासाठी येतील तर उशीर करू नको.’’

सुरभीने संतापातच फोन कट केला. इथे मी अडकली आहे आणि तिला त्या पाहुण्यांची पडली आहे. संभव तिच्याकडे बघत होता. ‘तिची होणारी तारांबळ, आईवरील लाडीक संतापात तर ती खुपच गोड दिसत होती, नाव पण किती सुंदर…सुरभी…’

‘‘सॉरी हं…मी माझा राग तुमच्या फोनवर काढला.’’ सुरभीच्या शब्दांनी संभव भानावर आला.

‘‘इट्स ओके. पण काळजी करू नका. सकाळपर्यंत तुम्ही पुण्याला पोहोचाल. सॉरी हं…मी तुमचे फोनवरील संभाषण ऐकले. बाय द वे…मी संभव …मीही पुण्यालाच जात आहे.’’

‘‘मी सुरभी…तुमचे खूप खूप आभार. तुमच्या फोनमुळे मला घरी कॉल करता आला…’’ तेवढयात गाडीतील काही मुलांचा घोळका सामान घेऊन खाली उतरताना दिसला. संभवने त्यांना विचारले,  ‘‘काय रे भाऊ, तुम्ही सगळे कुठे चाललात…?’’

‘‘अरे दादा, आम्ही नेहमीच या रस्त्याने प्रवास करतो. इथे नेहमीच वाहतुकीची कोंडी असते. इथून २-३ किलोमीटरची पायवाट आहे. पुढे लहान गाडया असतात, त्या पुण्याला जातात…तिथूनच जात आहोत.’’

‘‘पण इतक्या अंधारात…रस्ता सुरक्षित आहे का…?’’

‘‘ हो, आम्ही बऱ्याचदा जातो याच रस्त्याने आणि आमच्याकडे टॉर्चही आहे.’’

संभवने सुरभीकडे पाहिलं. सुरभीही विचार करू लागली. त्या मुलांच्या घोळक्यात २-३ मुलीही होत्या. जरी ती कोणाला ओळखत नसली तरी कराटे चॅम्पियन असल्याने काही घडलेच तर ती स्वत:ला सांभाळू शकणार होती. विशेष म्हणजे संभवचे वागणे तिला खुपच विश्वासाचे वाटत होते. म्हणून तिनेही लगेच होकार दिला. ते दोघेही त्या मुलांच्या घोळक्यासोबत खाली उतरून त्या पायवाटीवर चालू लागले.

ती मुले मुली एका कॉलेजचीच होती. त्यांच्यासोबत मैत्री करून हे दोघेही त्यांच्यासोबत चालू लागले आणि सोबतीला मोबाईल वरील सुरेल गाणे…रस्ता दाट जंगलाचा होता पण पौर्णिमेचा चंद्र त्याच्या शितल छायेचे अस्तित्व जाणवून देत होता. त्यामुळे वाट तितकी बिकट वाटत नव्हती. चालतांना अचानक एका दगडावरून सुरभीचा पाय निसटला. तिचा तोल जाणारच होता, पण संभवने तिला सांभाळले. क्षणभर का होईना तो स्पर्श दोघांना मोहरून गेला. ते काही क्षण ते एकमेकांच्या मिठीतच होते. तेवढ्यात मोबाईलवर गाणे सुरू झाले…

केव्हा तरी पहाटे उलटून रात गेली

मिटले चुकून डोळे हरवून रात गेली…

कळले मला न केव्हा सुटली मिठी जराशी

कळले मला न केव्हा निसटून रात गेली…

मुलांच्या हसण्याने ते भानावर आले. सुरभी लाजून संभवपासून दूर झाली.

संभवलाही कुठं बघू असे झाले.

‘‘ईट्स ओके यार, असं होतं कधी कधी…पण सांभाळून चला आता…’’

पण सुरभीला चालतांना त्रास होऊ लागला. दगडावर घसरल्याने बहुतेक तिचा पाय थोडासा मुरगळला होता. ती तशीच लंगडत चालत होती. संभवने तिला विचारले,  ‘‘सुरभी, तुझ्या पायाला जास्त लागले का, तू अशी लंगडत का चालत आहे…?’’

आताच घडलेल्या प्रसंगाने सुरभी संभवच्या नजरेला नजर देण्याचे टाळत होती. ती संभवच्या व्यक्तिमत्त्वाने प्रभावित तर होतीच, पण त्याचा आश्वासक स्पर्श व डोळयातील काळजीने ती त्याच्यात गुंतत होती. आपण घरी कशासाठी चाललो हे तिला आठवले. तिने आजपर्यंत शिक्षणाचे कारण सांगून लग्नाचा विषय टाळला होता, पण शिक्षण पूर्ण झाल्यावर ती टाळू शकत नव्हती. उद्या घरी तिला त्याच कारणासाठी जायचे होते.

‘‘सुरभी, काय म्हणतो आहे मी…तुझे लक्ष कुठे आहे?…आपण थोडं थांबायचे का…?’’

‘‘नको…नको…मी ठीक आहे. थोडासा पाय मुरगळला आहे, पण मी चालू शकते…’’

तरीही संभवने तिला आधार दिला. ‘‘हे बघ, सुरभी आपली काही तासांचीच ओळख आहे पण तुला इथून पुण्यापर्यंत सुरक्षित नेणे मी माझी जबाबदारी समजतो. तू मनात दुसरे कोणतेच विचार आणू नको…चल.’’

संभवचा हात तिच्या हातात होता. काय होते त्या स्पर्शात… विश्वास, मैत्री, काळजी. सुरभी त्याला नकार देऊच शकली नाही. खरंतर कोणत्याही मुलीशी असे वागण्याची संभवची ही पहिलीच वेळ होती, पण सुरभीबद्दल त्याला काय वाटत होते हे त्याला कळतच नव्हते. तिची प्रत्येक अदा, बोलण्याची लकब, तिच्या हाताचा कोमल स्पर्श व सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे तिने त्याच्यावर दाखवलेला विश्वास…या सर्व गोष्टीचा तो विचार करत होता.

‘‘संभव, तुला माझ्यामुळे उगाच त्रास होत आहे.’’

‘‘सुरभी, तू असे का म्हणतेस. असे समज एक मित्र दुसऱ्या मित्राची मदत करत आहे.’’ आणि तो छानसे हसला.

‘‘तुझी  स्माईल काय किलर आहे.’’

‘‘काय…?’’

आपण काय बोललो हे लक्षात आल्यावर सुरभीने जीभ चावली. पण संभवने हसून तिला दाद दिली. कॉलेजातील मुलांच्या गटाबरोबर गप्पा गोष्टीत केव्हा रस्ता संपला हे लक्षातच आले नाही. ते जंगलातून एका छोटया रस्त्याला लागले. तिथे एक लहानसे हॉटेल होते. संभवने सुरभी व त्याची ऑर्डर दिली. सुरभी फ्रेश होऊन हात पाय धुवून आली. पाण्याचे ओले तुषार अजूनही तिच्या लांबसडक केसांवर बिलगले होते.

‘‘ही किती गोड दिसते यार… हिचे प्रत्येक रूप मला वेडच लावत आहे. पण काय उपयोग या एका भेटीनंतर तिच्या व माझ्या वाटा कायमच्या वेगळया होतील.’’ हा विचार  करताना त्याच्या चेहऱ्यावर उदासीचे भाव उमटले.

‘‘संभव, काय झाले…? या चांदण्या रात्रीत गर्लफ्रेंडची आठवण आली का…?’’

सुरभीच्या चेहऱ्यावरील खटयाळ भाव पाहून संभवचे विरहाचे विचार तिथंच विरघळले.

‘‘नाही गं बाई, मला कुणी गर्लफ्रेंड नाही. चल जेवू या लवकर.’’ त्याच्या या वाक्याने खरंतर सुरभी सुखावली होती. तिने त्याच आनंदात जेवण संपवले. तोपर्यंत मुलांनी गाडीची सोय केली होती. गाडीतही सुरभी व संभव जवळजवळच बसले होते. त्यांच्या जीवाला हुरहूर लावणाऱ्या प्रवासाचा तो शेवटचा टप्पा होता. गाडी सुरु झाल्यावर थकव्याने सुरभीची मान अलगद संभवच्या खांद्यावर विसावली. संभव थकला असूनही हे सुंदर क्षण तो मनाच्या कोपऱ्यात जतन करून ठेवत होता.

ड्रायव्हरने गाडीचा ब्रेक लावला तशी सुरभी उठली. तिचा स्टॉप आला होता. सुरभीने जाता जाता पुन्हा एकदा प्रेमाने संभवचा हात हातात घेतला. ‘‘संभव, मी हा प्रवास कधीच विसरणार नाही. तो नेहमी माझ्या सुंदर आठवणीतील एक असेल…’’ तिला खूप काही बोलायचं होतं, पण शब्द साथ देत नव्हते. शब्द केव्हा अश्रू होऊन डोळयातून ओघळले हे तिलाच समजले नाही. संभवचीही हीच स्थिती होती. त्याने अलगद तिला थोपटले आणि आयुष्याच्या पुढच्या प्रवासासाठी शुभेच्छा देऊन भरलेल्या डोळयांनी तो गाडीत बसला.

संभव घरी पोहोचला. त्याने आईशी काहीही न बोलता जाण्याची तयारी केली. आईला वाटले प्रवासाने थकला असेल. ते ठरलेल्या वेळी पाहुण्यांच्या घरी गेले. संभवचे कोणत्याच गोष्टीकडे लक्ष नव्हते. मुलीची आई मुलीचे कौतुक करत होती.

‘‘आमची सूर खूपच हुशार आहे. तिच्या हाताला तर अशी चव आहे…’’ संभवला या सर्व गोष्टीचा खूप राग येत होता. त्याच्या नजरेसमोरून सुरभीचा चेहरा जातच नव्हता. आईला माझे लग्नच हवे आहे ना, मग मी कुठूनही सुरभीला शोधेन. त्याने मनाशी पक्का निर्णय केला व मान वर करून म्हणाला, ‘‘थांबवा हे सगळे, मला हे लग्न…करायचे…’’ पण पुढचे शब्द ओठातच राहिले, कारण…समोर चहाचा ट्रे घेऊन सुरभी उभी होती. त्याच्या लक्षात आले… या घरातील सूर म्हणजे माझी सुरभीच आहे.

‘‘काय झाले संभव…? काही सांगायचे आहे का तुला…?’’ आईच्या शब्दांनी संभव भानावर आला. तो खाली बसला व म्हणाला, ‘‘मला हे लग्न करायचे आहे. मला मुलगी पसंत आहे…’’

त्याच्या या वाक्याने सर्वांना आश्चर्य तर वाटले, पण त्याहून जास्त आनंद झाला. सुरभीच्या रडून रडून सुजलेल्या डोळयांतूनही आनंद अश्रू आले, पण ते फक्त संभवलाच दिसले.

सर्वांच्या नजरांपासून नजर लपून या  दोन प्रेमी जीवांचे  मनोमिलन सुरू होते. यावेळी त्यांना हेच गाणं आठवत होतं…

अधीर मन झाले, मधुर घन आले

धुक्यातुनी नभातले, सख्या…प्रिया…

सरातुनी सुरेल, धुंद हे स्वर आले…

हे बंध रेशमाचे

कथा * सुवर्णा पाटील

‘‘अरे तन्मय काय सुरू आहे तुझे? किती वाजले बघितले का? आता बंद कर तो मोबाईल आणि झोप आता.’’ आईच्या आवाजाने तन्मय त्याच्या मोबाईलच्या विश्वातून बाहेर आला.

‘‘हो ग आई, झालेच काम, तू झोप ना, तू का जागी आहेस. तुला सकाळी लवकर उठायचे असते ना…तू झोप मी पण झेपतच आहे आता.’’

आई तिच्या खोलीत गेली ही खात्री होताच तन्मयने पुन्हा मोबाईलवर चॅटिंग सुरू केली. उशिरा रात्रीपर्यंत मोबाईलवर चॅटिंग करतो म्हणून तुम्ही तन्मयबद्दल गैरसमज करू नका. नामांकित आयआयटी कंपनीत एका चांगल्या पदावर कार्य करणारा तन्मय एक हुशार व तितकाच हँडसम असा युवक आहे. त्याला कॉलेज जीवनापासून मित्र बनवायला खूप आवडते. त्याचे कॉलेजातील मित्रमंडळ पण खूप मोठे होते. पण जॉब लागल्यावर प्रत्येकजण आपल्या वाटेला गेला. आता फक्त भेट होते ती हाय हॅलो पुरतीच. असेच एक दिवशी फेसबुकवर त्याला एक मैत्रीण भेटली…अबोली. तसे व तिने तिच्या प्रोफाइलवर तिचा फोटो ही लावलेला नव्हता. होते फक्त एक अबोलीचे सुंदर फूल…

तन्मयची तिच्याशी छान गट्टीच जमली होती. त्याच्या आयुष्यात घडलेली प्रत्येक गोष्ट तो तिच्याशी शेअर करायचा. कधी ऑफिसच्या कामामुळे तो अपसेट झालेला असला तरी त्या गोष्टी पण तिच्याशी बोलायचा. अबोली त्याला खूपच छान समजून घ्यायची. जर ती ऑनलाइन नसली तर तो अस्वस्थ व्हायचा. कारण तिच्याशी बोलण्याचे त्याच्याकडे दुसरे माध्यमच नव्हते. एकेदिवशी याच कारणावरून तन्मय अबोलीशी भांडला.

‘‘आपण आता किती छान मित्र झालो आहोत. तुला माझ्यावर विश्वास नाही का? मग तू मला भेटण्याचे का टाळत आहे. मला तुला प्रत्यक्ष भेटायचे आहे. तुझ्या डोळ्यांत डोळे मिसळून संवाद साधायचा आहे.’’

‘‘सॉरी तन्मय…हे आपण आधीच ठरवले होते की आपली मैत्री ही नेहमी ऑनलाइनच असेल. आपण एकमेकांना न पाहता मैत्री केली मग आता तू इतका का रागवलेला आहे?’’

‘‘हो मान्य आहे मला. पण कधी कधी तू ऑनलाइन नसते तेव्हा मला काय करावे हे सुचतच नाही. खरं सांगू का अबोली..मी नाही जगू शकत तुझ्याशिवाय.’’

‘‘…तन्मय…’’

‘‘काय झाले अबोली? रागावली का माझ्यावर…पण मी तरी काय करू, प्लीज भेटायचे ना आपण…बोल ना…तुझे मुकेपण मला अजूनच अस्वस्थ करत आहे.’’

पण तन्मयच्या या वाक्याने अबोली ऑफलाइन झाली. तन्मयला समजलेच नाही तिला नेमके कशाचे वाईट वाटले. आजपर्यंत ती एकदाही अशी वागली नव्हती. उद्या बोलू असा विचार करून तो झेपण्याचा प्रयत्न करू लागला. पण अबोलीच्या ऑफलाइन गेल्याने त्याची झोपच उडवून टाकली होती. दुसरा दिवस उगवला पण दिवसभर अबोलीचे ऑफलाइन राहणे त्याला अस्वस्थ करत होते. तो उतावळेपणाने रात्रीची वाट पाहू लागला कारण काहीही असो अबोली रात्री आपल्याशी नक्की बोलेल याची खात्री होती. पण रात्री नेहमीची वेळ निघून गेली तरी अबोली ऑनलाइन आलीच नाही. तन्मयला खूप वाईट वाटले की आपण उगाच तिच्याशी भांडलो. आपण का तिला पाहण्याचा हट्ट केला. ती याच कारणाने रागावली असेल. त्याला स्वत:वरच खूप संताप येत होता पण त्यावर तो काहीही करू शकत नव्हता.

अबोलीची वाट पाहत पाहत एक महिना होऊन गेला. तन्मय दररोज रात्री नेहमीच्यावेळी ती ऑनलाइन येण्याची वाट पाहत असे…पण…तसे घडलेच नाही. त्याला आठवले की अबोलीचा उद्या वाढदिवस आहे आणि चॅटिंग करत असताना तिने सांगितले होते की तिला लहान मुले खूप आवडतात. त्याने ठरवले उद्या अबोलीसाठी काहीतरी वेगळे करू या. ती सोबत नसली तरी काय झाले?

दुसऱ्या दिवशी तन्मय सकाळी लवकर उठला. त्याने ऑफिसमध्ये रजा घेतली. तो एका मिठाईच्या दुकानात गेला. तिथून खूप सारे लहान मुलांना आवडणारी मिठाई घेतली व त्याच घराजवळ असलेल्या अनाथ आश्रमात गेला. पण गेटजवळ जाताच तो थबकला. समोरील दृश्य पाहून तो पाहतच राहिला.

सर्व लहान मुले एका तरूणी भोवती किलबिलाट करत होते. ते सर्वजण काहीतरी खेळ खेळत होते. ती तरूणी हावभाव करून त्यांना सांगत होती व ती मुले गाण्याचे नाव ओळखत होती. मुलांनी गाणे बरोबर ओळखल्यावर ती आनंदाने उड्या मारत होती आणि तोच आनंद, निरागसता त्या तरूणीच्या चेहऱ्यावर होती.

मोठी माणसे पण लहान मुलांसारखे निरागस असू शकतात का? हे कोडे तन्मयला पडले. हावभाव करतांना तिच्या गुलाबी ओठांची होणारी नाजूक हालचाल, वाऱ्याने उडणारे तिचे लांबसडक केस आणि ते सावरताना तिची होणारी धांदल…आपण इथे कशासाठी आलो हेच नेमके तन्मय विसरून गेला.

‘‘हॅलो मिस्टर, काय सुरू आहे?’’

एका लहान मुलाच्या आवाजाने तन्मय भानावर आला.

‘‘हम्मम…मी…ते…भेटायला आलो होतो.’’

‘‘हो का, मग भेटण्यासाठी गेटच्या आत यावे लागेल ना…तुम्ही तर केव्हाच गेट पकडूनच उभे आहात?’’

एवढ्याशा लहान मुलाने आपली फिरकी घ्यावी हे पाहून तन्मय थोडा रागावला. पण काय करणार. ती युवती व सर्व बच्चे कंपनी आता आपल्याकडेच पाहत आहे हे लक्षात आल्यावर तो म्हणाला, ‘‘नाही रे बेटा…तुम्ही सगळे खेळत होता ना, मग तुम्हाला डिस्टर्ब नको म्हणून थांबलो होतो.’’

‘‘हो का…आम्हाला माहिती आहे तुम्ही का थांबला होता? आणि तुमचे लक्ष कुठे होते?’’

तन्मय एकदम गोरामोरा झाला. या लहान मुलाने आपली चोरी पकडली म्हणून तो काही त्याला बोलणार तेवढयात समोरून एक वयस्कर गृहस्थ आले. त्यांनी त्या लहान मुलास बोलवले…‘‘’अजय इकडे ये…काय करतो आहे…आणि त्या दादाला काय त्रास देत आहेस?’’

‘‘नाही…नाही…मी काहीच केले नाही, उलट हा दादाच केव्हापासून…’’

आपली चोरी पकडली या भीतीने तन्मयने पुढे जाऊन त्या लहान मुलांचे म्हणजे अजयचे वाक्य पूर्ण केले. ‘‘नाही…याने मला काहीच त्रास दिला नाही. उलट तो मला आश्रमाबद्दल माहिती देत होता. खूपच हुशार आहे हा…’’ अजयही तन्मयकडे पाहून हसू लागला व खेळायला पळाला. पण त्याचवेळी तन्मयचे लक्ष त्या युवतीकडे गेले. त्या युवतीच्या नजरेनेही तन्मयची दखल घेतली हे त्याला जाणवले. तो तिकडे वळणार तेवढ्यात त्या गृहस्थानी त्याला ऑफिसमध्ये नेले.

‘‘नमस्कार मी धनंजय मोरे…सर्व जण मला गोरे काका म्हणतात. काय काम होते आपले?’’

तन्मयने त्यांना सांगितले की, ‘‘आज माझ्या एका मैत्रीणीचा वाढदिवस आहे म्हणून इथल्या लहान मुलांना खाऊ वाटायचा आहे आणि त्यांच्या शिक्षणासाठी काही मदतही करायची आहे.’’

‘‘अरे वा…छान…तुम्ही हा फॉर्म भरून घ्या. मी सर्व मुलांना ग्राउंडवर बोलावतो…’’

‘‘मोरे काका, एक विचारू का?’’

‘‘हो…हो…विचारा ना…काही अडचण आहे का?’’

‘‘नाही अडचण अशी नाही. त्या मुलासोबत बाहेर खेळत आहे त्या कोण आहेत?

इथं कामाला आहेत का…’’ थोडे अडखळतच तन्मयने विचारले.

‘‘नाही…नाही…ती होय…ती आनंदी आहे.’’

‘‘म्हणजे मी नाही समजलो…’’

‘‘अहो तिचे नाव आनंदी आहे. तिला या निष्पाप मुलांचा खूप लळा आहे. ती त्यांना नेहमी भेटायला येते आणि आज तर तिचाही वाढदिवस आहे मग काय आजचा पूर्ण दिवस ती या मुलांसोबतच घालवते…मुलांनाही तिचा खूप लळा आहे. पण बघा ना एवढी सुंदर निरागस असूनही…’’

त्यांचे पुढचे वाक्य अपूर्णच राहिले. एक लहान मुलगी आली व त्यांना हात ओढत बाहेर घेऊन गेली. मीही त्यांच्या मागे मागे गेलो ग्राऊंडवर सर्व लहान मुले जमली होती. त्या सुंदर युवती म्हणजचे आंनदीच्या बर्थडेचे सेलेब्रशन सुरू होते पण एका वेगळ्याच पद्धतीने…आंनदीने आश्रमातील सर्व लहान मुलांचे औक्षण केले व त्यांना गोड खाऊ व एखादे गिफ्ट देत होती. माझ्या चेहऱ्यावरील आश्चर्य पाहून मोरे काकांनी सांगितले की, ‘‘या लहान मुलांचा वाढदिवस कधी आहे हे आम्हाला ही ठाऊक नाही. पण त्या आनंदापासून ते अलिप्त राहू नये म्हणून आनंदी या पद्धतीने तिच्या वाढदिवशी त्यांना हा आनंद देते.’’

‘‘खूप छान आहे ही कल्पना…आजच्या काळातही कोणी इतरांचा विचार करत असेल असे मला वाटलेच नव्हते. शी इज रिअली ग्रेट..मी त्यांच्याशी बोलू शकतो का?’’

तन्मयच्या या प्रश्नाने मोरे काका दु:खी झाले.

‘‘काय झाले काका? मी काही चुकीचे बोललो का?’’

‘‘नाही रे बाळा…तू आनंदीशी बोलू शकतो…पण…ती तुझ्याशी नाही बोलू शकत. कारण आनंदी मुकी आहे. एका भयंकर अपघातात तिने आपले आईवडिल व आपला आवाज दोघेही गमावले. आज जो तू तिच्या चेहऱ्यावर आनंद पाहत आहे तो फक्त या मुलांमुळेच…ही मुले तिचे सर्वस्व आहेत…’’

हे ऐकून तन्मयला खूपच मोठा धक्का बसला. त्याला एकदाही आनंदीकडे पाहून या बाबीची जाणीव झाली नाही. आधी तो फक्त तिच्याकडेच आकर्षित झाला होता. पण आता त्याला तिच्याबद्दल प्रेम व आदरही वाटू लागला. तन्मय मोरे काकासोबत आनंदीकडे गेला. काकांनी त्या दोघांची ओळख करून दिली.

तन्मयने आनंदीला विचारले की, ‘‘तुम्हाला राग येणार नसेल तर…मीपण तुमच्या या सेलेब्रशनमध्ये येऊ का?’’

तन्मय आश्रमात आल्यापासून आपल्याकडेच बघत आहे हे आनंदीला जाणवलंच होते व त्याचे व्यक्तिमत्त्व आश्रमातील मुलांविषयीची कणव…त्याच्या चेहऱ्यावरील गोड हास्य..आनंदी त्याला नाही म्हणूच शकली नाही. तिच्या संमतीने त्यानेही त्या कार्यक्रमात सहभाग घेतला. त्याचा तो दिवस खूपच छान गेला. त्या भेटीत त्याने आनंदीकडून तिचा फोन नंबरही मिळवला. रात्री घरी आल्यावरही तो एकदम छान मूडमध्येच होता. आनंदीच्या आठवणीने तो गालातल्या गालात हसतही होता. आज बऱ्याच दिवसानंतर त्याच्या आईने त्याला इतके आनंदी पाहिले होते.

‘‘काय रे तन्मय…आज एकदम रंगात आहे गाडी…कोणी स्वप्नातली परी भेटली की काय तुला?’’

आईच्या या प्रश्नाने तो एकदम भांबावून गेला.

‘‘काय गं आई…काहीही बोलत असते. मी झोपायला चाललो आहे तू ही लवकर झोप.’’

पण हे प्रकरण काहीतरी वेगळेच आहे, हे आईच्या नजरेतून सुटले नव्हते.

तिकडे आनंदीची स्थितीपण काही वेगळी नव्हती. तन्मयचे बोलणे, त्याचे तिला सांभाळून घेणे, मुलांशी केलेली दंगामस्ती…तिला राहून राहून आठवत होती आणि विशेष म्हणजे त्याने एकदाही ती मुकी आहे हे तिला जाणवू दिले नाही. तिच्या चेहऱ्यावरील हावभाव वरूनच तो तिचे म्हणणे समजून घेत होता…जसे की ते दोघे खूपच जुने मित्र आहेत.

दुसऱ्या दिवसापासून तन्मय आणि आनंदीचे नवे जग सुरू झाले. एकमेकांना मोबाइलवर मॅसेजेस केल्यावाचून त्यांचा दिवच सुरू व्हायचा नाही. मग हे चॅटिंग छोट्या भेटीतून..प्रेमात कधी परावर्तित झाले दोघांनाही कळले नाही पण…

हो पण…आनंदीला भीती होती ज्या यक्तिवर ती मनापान प्रेम करते…ती व्यक्ती तिच्यापासून कायमची दूर जाते आणि तिला तन्मयला गमवायचे नव्हते म्हणूनच ती तिचे प्रेम व्यक्त करत नव्हती. पण तन्मय आता आनंदीशिवाय राहू शकत नव्हता. तो त्याच्या आईशी या विषयावर बोलला होता. तिलाही हे नाते मान्य होते मग काय तन्मयने त्याच दिवशी आनंदीला लग्नाचे विचारायचे ठरवले. ते दोघे संध्याकाळी एका बागेत भेटणार होते.

संध्याकाळी तन्मय नेहमीपेक्षा लवकरच तिथे आला. आनंदी येताच तो आतुरतेने तिला म्हणाला, ‘‘काय गं किती उशीर…पण तिच्या चेहऱ्यावरील खट्याळ हसू पाहून त्याला स्वत:ची चूक लक्षात आली. हम्मम समजले मला मीच आज जरा लवकर आलो. ते जाऊ दे, मला तुझ्याशी एका महत्त्वाच्या विषयावर बोलायचे आहे. तू पूर्ण ऐकूण घे, तुझा निर्णय असेल तो मला मान्य आहे. बोलू…’’

तन्मयीची अधीरता पाहून आनंदीला लक्षात आले होते की त्याला का म्हणायचे आहे. तिने होकार दिला.

‘‘आनंदी…तू मला किती आवडतेस हे मी तुला सांगत नाही कारण न बोलताही तू हे जाणतेस पण मी आता तुझ्याशिवाय नाही राहू शकत…पण त्याच्याही आधी मला तुला अजून एक सांगायचे आहे. तू गैरसमज करू नको, आपली भेट होण्यापूर्वी माझे एका मुलीवर प्रेम होते.’’

हे ऐकून आनंदीच्या चेहऱ्यावरील भाव एकदम बदलून गेले.

‘‘थांब…आनंदी गैरसमज करू नको पूर्ण गोष्ट एक…अबोली…अबोली तिचे नाव…आम्ही ऑनलाइन भेटलो होतो. मी प्रत्येक गोष्ट तिच्याशी शेअर करायचो. तिला न पाहताच मी तिच्या प्रेमात पडलो होतो. अगं हे तिला माहिती नव्हते. पण अचानक एके दिवशी ती माझ्या आयुष्यातून निघून गेली…काहीही न सांगता…’’

हे ऐकल्यावर आनंदी रडू लागली. तन्मयला वाटले की, आपले प्रेम प्रकरण ऐकून तिला वाईट वाटले. पण हे वेगळेच कारण होते. आनंदीने रडत रडतच आपला फोन तन्मयला दाखवला त्यात तिचे अबोली या नावाने फेसबुकवरील अकाउंट पाहून तर तो आश्चर्य चकित झाला ते ओपन करून त्यातील त्याचे व अबोलीचे चॅटिंग पाहून त्याच्या चेहऱ्यावरील आश्चर्यचे भाव रागात बदलले.

‘‘का केले तू हे…अबोली…की आनंद…तुझ्या त्या अचानक जाण्याने मी किती कोलमडून गेलो होतो माहिती आहे का तुला, मग पुन्हा का आली माझ्या आयुष्यात…पुन्हा माझ्या भावनांशी खेळायला…का केलेस असे…’’

आनंदी त्याला समजवण्याचा प्रयत्न करत होती. पण आता यावेळी शब्दविना ती त्याचा गैरसमज दूर करू शकत नव्हती आणि तिचे भाव त्याच्यापर्यंत पोहोचत नव्हते. तन्मय रागाने तिथून निघून गेला. आपण आनंदीला एकटेच बागेत सोडून आलो याचेही त्याला भान नव्हते. फक्त एकच, डोक्यात होते अबोली की आनंदी आणि का…आणि याच विचारात त्याची वेगाने चालणारी गाडी केव्हा समोरील मोठ्या झाडास धडकली त्याला समजलेच नाही. त्याला लगेच हॉस्पिटलमध्ये हलवण्यात आले. त्याच्या मित्रांनी आनंदीच्या घरी फोन        केला ही बातमी ऐकताच आनंदीला खूपच मोठा धक्का बसला. आपल्या आईवडिलांचा अपघात तिच्या नजरेसमोर आला…आणि त्याच धक्क्याने ती जोरात किंचाळली व बेशुद्ध झाली. तिच्या मावशीने तिला शुद्धीत आणले व दोघीही तन्मयला पाहण्यासाठी हॉस्पिटलमध्ये आल्या. तिथे त्याची आई होती. आनंदीने त्यांना प्रेमाने जवळ घेतले.

‘‘काळजी करू नका…आपल्या तन्मयला काहीही होणार नाही…’’

‘‘तू आनंदी ना…तू तर…तो तुलाच भेटायला आला होता ना…’’

तेवढ्यात डॉक्टर आले. त्यांनी सांगितले की तन्मय आता शुद्धीत आला आहे. कोणीही एकजण त्याला भेटू शकतो. आनंदीने तन्मयच्या आईकडे पाहिले. त्यांनीही तिच्या डोळ्यातील प्रेम पाहून तिला परवानगी दिली.

आनंदी तन्मयच्या रूममध्ये गेली. तिला पाहताच तन्मयने तोंड फिरवले पण आनंदी त्याच्याजवळ गेली. तिने त्याचा हात हातात घेतला. ‘‘इतके रागावताता का आपल्या माणसावर…’’

तिचे शब्द ऐकून तन्मय तिच्याकडेच पाहतच राहिला.

‘‘हो मी बोलू शकते. केवळ तुझ्यामुळेच एक अपघाताने माझी वाचा गेली आणि दुसऱ्या अपघाताने परत आली. मीही तुझ्यावर खूपच प्रेम करते. मला माहित नव्हते की फेसबुकवर चॅटिंग करणारा तूच आहेस. मीही तुझ्यात गुंतत होते पण तू त्यावेळी भेटण्यासाठी आग्रह करत होता म्हणूनच मी तुझ्यापासून दूर झाली होती. पण आपण पुन्हा भेटलोच…आणि पुन्हा कधीही माझ्यापासून दूर करणारा नाही. नेहमी…असेच…’’

‘‘हो..का…नेहमीच असेच…म्हणजे कसे?’’

तन्मयच्या या खट्याळ वाक्याने आनंदी लाजली व तिचा हात त्याच्या हातातून सोडवू लागली पण तन्मयने त्याची पकड अधिकच घट्ट केली. मॅडम आता कुठे चालल्या पळून…आता हे रेशमाचे बंध कायमचेच विणले गेले. त्यातून तुमची सुटका नाही.

‘‘मलाही आवडेल हे बंधन कायमस्वरूपी…’’ आणि हीच तर खरी सुरूवात आहे आपल्या राजा राणीच्या संसाराची…नांदा सौख्य भरे…!!!

झुला भावनांचा

कथा * अर्चना पाटील

मोक्षदा आणि मानस रोजच्याप्रमाणे बाईकवरून खाली उतरले. मोक्षदाने कौस्तुभला आवाज दिला.

‘‘चल रे कॅन्टीनला…मजा करू’’

‘‘तुम्ही व्हा पुढे, आलो मी.’’

थोडयाच वेळात दोघेही कॅन्टीनला पोहोचले. मोक्षदाने तिघांसाठी ऑर्डर दिली. कौस्तुभही येऊन बसला.

‘‘काय धावपळ चालू आहे तुझी इतकी.’’

‘‘काही नाही, आपल्या कॉलेजची एकांकिका आहे. मला नायकाची प्रमुख भुमिका करायची आहे त्यात. म्हणून सकाळी लवकर आलो होतो जरा. कुलकर्णी सरांना मस्का लावत होतो.’’

‘‘अरे काय, एकांकिका…मॅच खेळायला चल, त्यापेक्षा कॉलेजच्या टीमकडून.’’

‘‘तुला काय करायचं आहे? कौस्तुभ तुला अभिनयाची आवड आहे, तू तेच कर.’’ मोक्षदा जरा जोर देऊनच बोलली.

तिघांनी बटाटे वडे आणि चहा घेतला. लेक्चर केले. चार वाजताच कौस्तुभला गावाहून फोन आला. आईची तब्येत बरी नसल्याने तो ताबडतोब गावाकडे गेला. चार पाच दिवस झाले. कौस्तुभचा फोनही लागत नव्हता. नाटकाची तारीख जवळ येत होती.

‘‘कोणी नाटकातली नायकाची भूमिका करायला तयार आहे का?’’ कुलकर्णी सर वर्गात विचारत होते.

वर्गातल्या अजिंक्यने मानसचे नाव सुचवले.

‘‘मानसला घ्या सर, भारी नकला करतो तो सगळयांच्या.’’

‘‘बरं, मानस आजपासून तालमीला हजर रहायचं.’’

‘‘हो सर,’’ मानसही सहजच बोलून गेला.

‘‘तू का हो म्हटलं? ती भूमिका कौस्तुभला करायची होती ना. हे चुकीचे आहे.’’

‘‘अरे, नाटक पंधरा दिवसात सादर करायचे आहे. तो कधी परत येईल हे कोणाला माहिती नाही. मी जर नाही म्हटलो असतो तर दुसरा कोणीतरी नक्कीच उभा राहीला असता? तू पण ना कुठेही वाद घालतेस?’’

त्याच दिवशी रात्री मानस तालमीला गेला. कुलकर्णी सरांना त्याचा अभिनय खुपच आवडला. मोक्षदाही मानससोबतच होती. मोक्षदालाही मानसचे हे रूप खुपच आवडले. रात्रीचे साडेआठ वाजल्याने मोक्षदाचे हॉस्टेलचे गेट बंद झाले होते. तालीम संपल्यावर दोघेही मानसच्या फ्लॅटवर आले.

‘‘भीती नाही वाटत, माझ्यासोबत एकटं फिरण्याची.’’

‘‘नाही, अं…तुझ्यासोबत असलं की खूप आनंद होतो मला.’’

‘‘बसं इतकंच, अजून काहीच नाही. अशी रेडीओसारखी अटकत अटकत नको बोलत जाऊस. स्पष्ट बोलत जा. मी कसं स्पष्ट सांगतो की तू मला आवडते आणि माझं तु?यावर खूप प्रेम आहे.’’

मोक्षदा काहीही न बोलता गालातल्या गालात हसतच राहीली. ‘दो दिल मिल रहें है…’ मंद आवाजात मोबाईलवर गाणे चालू होते. मोक्षदा मानस लावत असलेल्या रोमँटिक गाण्यांचा आनंद घेत होती. रात्रभर छान गप्पा झाल्या. पहाटे पहाटे दोघांचा डोळा लागला. सकाळी दहाला दोघेही नेहमीप्रमाणे बाईकवर कॉलेजला गेले. मानस बाईकवरून खाली उतरताच कौस्तुभ त्याच्यासमोर येऊन उभा राहीला.

‘‘नाटकातली नायकाची भूमिका तुला मिळाली, असं ऐकलं.’’

‘‘हो, खुपच छान वाटतंय यार.’’

‘‘अभिनंदन तुझं.’’ कौस्तुभ थोडं रागानेच बोलून कॅन्टीनमध्ये निघून गेला.

आज कौस्तुभ दुसऱ्याच एका मित्रासोबत एका टेबलवर बसला होता. त्या टेबलवर दोन कप गरमागरम कॉफीचे आले. कौस्तुभ कप उचलणारच तेवढयात मानसने तो कप उचलून मोक्षदाला दिला. पुढच्याच क्षणी कौस्तुभ बिल भरून कॅन्टीनमधून निघून गेला.

‘‘काय तू मानस, मला असा चिल्लरपणा मुळीच पटत नाही. आपण आपल्या पैशाने कॉफी पिऊ शकत नाही का?’’

‘‘चुप गं, माणसाने थोडं रांगडं असावं. इतकंपण साधंभोळं असू नये. वाईट वाटत आहे त्याला नालायकाला. नाटक मिळालं नाही म्हणून. सगळं समजतंय मला. बघू किती दिवस दूर राहतो?’’

संध्याकाळी चार वाजता कौस्तुभ मोक्षदाला लायब्ररीत सापडला. मोक्षदाने हटकूनच मानसचा विषय काढला.

‘‘मानसने काही मुद्दाम नाटक हिसकावले नाही आहे तुझ्यापासून. का बरं एवढा राग करत आहेस त्याचा?’’

‘‘हे बघ मोक्षा, तो जर खरंच माझा मित्र असेल तर त्याने स्वत:हून नाटक सोडले पाहिजे ही माझी माफक अपेक्षा आहे. यापेक्षा जास्त मला बोलायचे नाही.’’

मोक्षदाने पुन्हा पुन्हा प्रयत्न करूनही मानस आणि कौस्तुभ पुन्हा एकत्र होण्यास तयार नव्हते. मानसला नाटकात उत्कृष्ट अभिनयाचे पारितोषिक मिळाले आणि कॉलेजकडून त्याचा सत्कारही करण्यात आला. या सर्व प्रकारामुळे कौस्तुभ खूपच चिडला होता आणि या गोष्टीचा बदला घेण्यासाठी त्याने मोक्षदाचा वापर सुरू केला. मानस आणि मोक्षदा सोबत असताना कौस्तुभ मुद्दाम मोक्षदाशी बोलू लागला. तिच्याकडून नोट्स मागणे, तिला बळजबरी कॉफी पाजणे, सतत तिची विचारपूस करणे, कोणत्याही कारणाने फोन करणे असे प्रकार सुरू झाले. मानस कॉलेजची मॅच खेळायला दोन दिवस मुंबईला गेला होता. त्याची बस इथून येणार त्याचवेळी कौस्तुभ हटकूनच मोक्षदाला लेडीज होस्टेलला सोडायला घेऊन गेला. साहजिकच मानसने दोघांना सोबत बाईकवर पाहिले आणि त्याचा संताप अनावर झाला. मानस बसमधून उतरताच लेडीज होस्टेलला गेला. मानसला तिथे पाहताच मोक्षदा एक्सायटेड झाली.

‘‘वॉव, तू मला भेटायला लगेच आलास! कशी झाली तुझी मॅच?’’

‘‘लोकं बदलतात पण मी बदलत नाही, मोक्षा मी तुला शेवटचं सांगतोय कौस्तुभचं सतत तुझ्या अवतीभवती असणं मला मुळीच आवडत नाही. तो केवळ मला हरवण्यासाठी तुझा वापर करतो आहे. आतापर्यंत त्याने कधीच तुझ्याशी संबंध ठेवले नाही तर आताच तो तुझ्याशी एवढी जवळीक का करतो आहे? तुला जर त्याच्याशी संबंध संपवायचे नाहीत तर माझ्यासमोरही यायचं नाही. उडत्या पाखराचे पंख मोजणारा माणूस आहे मी.’’ मानस ताडताड बोलून निघून गेला.

दुसऱ्या दिवशी पुर्ण दिवस मोक्षदा मानसची वाट पाहत होती. पण मानस कॉलेजला आलाच नाही. मोक्षदाचे उतरलेले तोंड पाहून कौस्तुभ वारंवार विचारपूस करत होता. पण मोक्षदा त्याला सहजच हाकलून लावत होती. शेवटी न राहवून मोक्षदा रात्री होस्टेलला परत न जाता मानसच्या फ्लॅटवर जाऊन बसली.

मानसने दरवाजा उघडून तिला आत तर घेतले पण तो अबोला सोडण्यास तयार नव्हता. आज मोक्षदाने ‘ओजी हमसे रुठकर कहाँ जाईएगा…जहाँ जाईएगा…’ हे गाणं खोलीतील शांतता भरण्यासाठी मंद आवाजात लावले होतं. नंतर दोघांसाठी कॉफी बनवली आणि कप घेऊन त्याच्यासमोर आली.

‘‘राग आला आहे एका माणसाला’’

तरीही मानस शांतच होता. कॉफीचा कपपण त्याने खाली ठेऊन दिला होता.

‘‘बरं, मी लग्न न करता रात्रभर इथे तुझ्यासोबत राहते त्याचं तुला काही नाही. एखाद्या मुलीच्या मागेपुढे कितीही मुलं फिरली तरी जो एक तिला भावतो, ती केवळ त्याचीच होते हे तुम्हा मुलांना कधी समझणार? तू जर खरंच माझ्यावर प्रेम करत असशील तर सन्मानाने मला लग्न करून तुझ्या घरी घेऊन जा आणि विषय संपव. काय संबंध आहे रे त्याचा नि माझा? मग तू ओळखलस काय मला? फार पुर्वीपासून स्त्री ही एक वस्तू समजली जाते आणि तू पण तेच केलं. जिंकलं मला. खुस! नाही बोलणार मी आजपासून कौस्तुभशी.’’

‘‘तसं नाही आहे. माफ कर मला. मला तुझ्या स्वातंत्र्यावर गदा आणायची नाही आहे. मी जरा जास्तच बोलून गेलो. मी जर तुझ्यावर प्रेम करतो तर तुझ्यावर स्वत:पेक्षा जास्त विश्वासपण ठेवायला हवा. मी लवकरच तुला सन्मानाने माझ्या घरीपण घेऊन जाईन. तुझ्या वडिलांच्या अंगणातले फूल मी माझ्या संसाराची बाग फुलवायला घेऊन जाणार आहे आणि तुझ्या वडिलांनी तुला आतापर्यंत जसं सांभाळले आहे तसंच मीही तुला आयुष्यभर सांभाळणार आहे. आता मी कॉफी बनवतो माझ्या राणीसाठी.’’

दोघांनी पुन्हा कॉफी घेऊन गैरसमजांची होळी केली आणि प्रेमाच्या सरींनी नवी सुरुवात केली.

चाहूल प्रेमाची

कथा * अनुजा कुलकर्णी

अरे व्वा…इंटरकॉलेज फोटोग्राफीमध्ये आपल्या कॉलेजच्या शंतनूला पहिले बक्षिस मिळाले. आर्या, तुला माहितीए का गं कोण शंतनू?’’ निशा कॉलेजमधला बोर्ड पाहून उत्साहात बोलायला लागली.

‘‘नो नो निशा…मला नाही माहिती शंतनू. कोणती स्ट्रीम, कोणते वर्ष दिले आहे का? थांब जरा पाहू.’’ बोर्ड पाहत आर्या बोलली, ‘‘अरे आपल्या वर्गातलाच आहे की हा. पण कधी पाहिलं नाही. वर्गात येतो का कधी?’’ हसत आर्या बोलली.

‘‘येत असेल आर्या. आपणच किती बंक करतो कॉलेज.’’ निशा बोलली आणि दोघी हसायला लागल्या.

‘‘ए, पण आपण जाऊन बघून येऊ कोणत्या फोटोला इंटरकॉलेजमध्ये पहिलं बक्षिस मिळालं. मला तर असलं भारी वाटतंय. आपल्या कॉलेजला इंटरकॉलेज स्पर्धेत पहिला नंबर…व्वा! तो फोटो छानच असेल, पण काय फोटो आहे हे पहायची माझी उत्सुकता ताणली गेली आहे. आज दुपारी जाऊन पाहून येऊ आणि शंतनू भेटतो आहे का तेसुद्धा पाहू.’’

‘‘चालेल पण आता लेक्चरला जायचं?’’

‘‘हो.’’ इतकं बोलून दोघी क्लासमध्ये शिरल्या. कशीबशी २ लेक्चरं केली आणि मग मात्र त्यांना वेध लागले होते फोटो प्रदर्शन पहायला जायचे. दोघी प्रदर्शन पाहायला गेल्या. तिथे खूप गर्दी होती. सगळया कॉलेजचे मुलं मुली फोटो पहायला आले होते. आर्या तिथे आली आणि प्रदर्शन असलेल्या हॉलमधून बाहेर पडणारे सगळे तिच्याकडे पाहून छान, मस्त अश्या खुणा करत होते. हे काय चाललं आहे ते आर्याला आणि निशाला समजत नव्हतं. त्यात कोणी ओळखीचे नव्हते, म्हणून कोणाला थांबवून बोलायचं कसं हेसुद्धा दोघींना कळत नव्हतं.

शेवटी घाई घाईने आर्या आणि निशा हॉलमध्ये शिरल्या. तिथे बरीच गर्दी होती. गर्दीतून वाट काढत दोघी एक एक फोटो पाहायला लागल्या. आर्या खरं तर पहिल्या नंबरचा फोटो काय आहे ते पाहत होती. आपल्या वर्गात कोण इतके सुंदर फोटो काढतो हे तिला जाणून घ्यायचं होतं. पण पहिला नंबर मिळालेला फोटो काही सापडेना. तितक्यात तिला एक हाक ऐकू आली.

तितक्यात समोर तिला तिचा फोटो दिसला आणि ती अवाक् झाली. तिने खाली लेबल पाहिलं. हाच तो पहिल्या नंबरचा फोटो होता. तिने खाली नाव पाहिलं. शंतनू के. आर्याला काय बोलावं सुचेना. तितक्यात मागून निशा आली आणि तिनेसुद्धा तेच पाहिलं, जे आर्याने पाहिलं आणि ती भलतीच खुश झाली.

‘‘व्वा व्वा आर्या बाई…तुम्ही एका रात्रीत फेमस झालात आणि मला आत्ता कळलं बाहेर सगळे तुझ्याकडे पाहून व्वा, छान अश्या खुणा का करत होते.

कसला सुंदर फोटो आहे गं…तू फुलं पाहताना…आणि आजूबाजूला मस्त फुलं…मागे निळंशार आकाश…खरंच सुंदर फोटो आहे…पण तू तर छुपी रुस्तुम निघालीस…काही बोलली नाहीस फोटो काढून घेतलास शंतनूकडून आणि शंतनूला ओळखत नाहीस हे नाटक माझ्यासमोर कशाला?’’ निशा बोलत होती, पण आर्या मात्र तिच्याच विचारात होती, ‘‘ए, हॅलो…कुठे लक्ष आहे तुझं आर्या? काहीतरी बोल की? आणि खोटं का बोललीस की तुला शंतनू कोण आहे ते माहिती नाही?’’

निशाच्या बोलण्याने आर्या भानावर आली.

‘‘अं…आहे इथेच! मी नाही ओळखत गं शंतनूला. मला नाही माहिती तो कोण आहे आणि माझा फोटो कधी काढला मला नाही कळलं.’’ इतकं बोलून आर्या तिच्या सेन्सेसमध्ये आली, ‘‘असे न विचारता फोटो काढले त्याने. तो भेटू दे. मला नाही आवडलं हे वागणं. शोध शंतनू कुठे आहे निशा. तो इथेच असेल.’’ आर्या थोडी चिडून बोलली.

‘‘ठीक आहे की आर्या. वाईट फोटो असेल तर चीड. फोटो किती छान आहे बघ. तुझं हसू किती सुंदर कॅप्चर केलं आहे. मला तर जाम आवडला फोटो. अगं, माझे कोणी असे फोटो काढून प्रदर्शनात ठेवले तर काय मजा येईल. तू किती लकी आहेस आर्या. मी तर खूप जेलस आहे आत्ता.’’

‘‘शट अप निशा. आधी शोध त्याला. इथे असेलच. फोटो छान आहे ते ठीक पण मला न विचारता माझा फोटो काढून स्पर्धेत दिलाच कसा?’’

‘‘आर्या आणि जरा हळू बोल. सगळे आपल्याकडे पाहायला लागलेत बघ.’’

‘‘हं…’’ आर्या चिडलेलीच होती. तितक्यात समोरून एक उंच, गोरा मुलगा तिच्याकडे येताना तिने पाहिले. तो बराच वेळ आर्याचं बोलणं ऐकत होता, मग मात्र न राहवून तो सरळ आर्याशी बोलायला लागला.

‘‘हॅलो…आर्या, मी शंतनू. आधी सॉरी. तुझा फोटो न विचारता काढला.’’

आर्याने त्याच्याकडे चिडून पाहिलं आणि तिने बोलायला सुरूवात केली, ‘‘तुला माझं नाव माहिती आहे? कसं काय? तुला मी महिती आहे? पण मला न विचारता माझा फोटो काढून स्पर्धेत दिला कसा?’’ आर्या थोडी चिडून बोलली.

‘‘मी सांगतो. आपण बाहेर जाऊन बोलायचं का?’’

‘‘हं…’’ इतकं बोलून आर्या आणि शंतनू बाहेर आले. निशा मात्र आत उरलेले फोटो पाहत बसली.

बाहेर आल्या आल्या आर्या परत शंतनूवर वैतागली.

‘‘माझा फोटो मला न विचारता काढलासच का? कोणीही माझे फोटो काढलेले मला नाही आवडत रे. आपण अनोळखी आहोत आणि मला न विचारता तू फोटो का काढलास? ठीक आहे, आपण एका वर्गात आहोत. म्हणजे मला ते माहिती नव्हतं. आपण एका वर्गात आहोत हे मला आत्ता कळलं. पण तरी जान न पेहचान…फोटो का काढलास?’’

‘‘ऐकून घे गं…आपण एकाच वर्गात ना…मी कॉलेजला येतो. तू क्वचित येतेस, पण मला आपल्या वर्गातले सगळे जण माहिती आहेत. तू छान आहेस. मी तुझ्याशी कधी स्वत:हून बोललो नाही, पण तू मला अगदीच अनोळखी नव्हतीस. मी फोटो काढायला बागेत गेलो होतो. तिथे फुलांचे फोटो काढत होतो. तेव्हा तू तिथे आलीस आणि फुलांमध्ये इतकी हरवून गेलीस आणि तुला पाहून मी तुझ्यात हरवून गेलो. मी तुझे फोटो कधी काढले मलासुद्धा कळलं नाही गं. तू इतकी सुंदर दिसत होतीस. इतकी सुंदर हसत होतीस. एकदम निरागस हसू. मी फोटोग्राफर आहे गं. काहीही सुंदर दिसलं की त्याचे फोटो काढतो. इतकी सुंदर फुलं होती, पण त्या फुलांवरून माझं लक्षं बाजूला गेलं आणि मला फक्त तू दिसत होतीस. त्या क्षणी मी तुझ्या प्रेमात पडलो. इतक्या जवळून पहिल्यांदाच पाहिलं होतं तुला.’’ शेवटी आपण काहीतरी चुकीचं बोललो हे शंतनूला जाणवलं आणि सारवासारव करत तो परत बोलायला लागला, ‘‘तुझ्या प्रेमात नाही म्हणजे, तुझ्या हास्याच्या प्रेमात पडलो. नंतर कोणता फोटो स्पर्धेत द्यायचा हे ठरवत असताना तुझ्या फोटोसारखा एकही फोटो मला मिळाला नाही. मग तुझाच फोटो दिला आणि बघ, त्याच फोटोला पहिलं बक्षिससुद्धा मिळालं.’’ इतकं बोलून शंतनू हसला आणि शांत झाला. आर्याला पण खरं तर तो फोटो खूप आवडला होता.

इतके सुंदर फोटो काढतो मग माणूस म्हणून पण तो चांगला असेल अशी खात्री आर्याला झाली होती. त्यात एकाच वर्गातला. म्हणजेच अगदीच अनोळखी नाही. शंतनू विश्वास ठेवण्यासारखासुद्धा वाटला होता. आर्या मनातून खुश झाली होती, पण काय बोलायचं ते तिला कळेना.

‘‘तू काही बोलत नाहीस. मी सॉरी म्हणालोय गं. आणि खर सांगू का, मला तू आवडतेस. तू कधीतरी कॉलेजला आलीस की दिसशील म्हणून मी न चुकता कॉलेजला येतो. तुझा फोटो काढल्यापासून तर तुला रोज भेटायची ओढ असते मला. भेटायची नाही…पहायची! तू दिसलीस की तुलाच पाहत बसायचो. पण तुझ्याशी बोलायची हिंमत मात्र कधीच नाही झाली. कारण मी शाय आहे. जर आपण भेटलो नसतो तर तू माझ्या मनात राहिली असतीस. पण आज भेटलो म्हणून सांगितलं माझ्या मनातलं. आणि जेव्हा तू मला बागेत दिसलीस, तेव्हापासून तर फक्त तू आणि तूच आहेस माझ्या मनात…’’

हे आर्यासाठी काहीतरी भारी होते. शंतनूने तिचा फोटो न सांगता काढला आणि त्या फोटोला बक्षिससुद्धा मिळालं होतं. याआधी प्रेम हा विषय तिच्यासाठी नव्हता, पण समोरूनच प्रेमाची कबुली येणे हे मात्र आनंददायी होतं.

‘‘सगळयात आधी, इतक्या छान फोटोसाठी थँक्यू. मला याची एक कॉपी हवी आहे आणि तू म्हणालास तुझं माझ्यावर प्रेम आहे, पण मी तुला पहिल्यांदा भेटले आहे. सो लगेच ‘आय लव यु’ म्हणू शकत नाही. पण तू छान वाटतो आहेस. आपण भेटत राहू. जर खरंच प्रेम असेल तर ते काही दिवसात कळेलच मलासुद्धा. मला तुझा सहवास आवडला तर नक्कीच पुढे जाऊ शकू.’’ आर्या हसून बोलली. झालं ते सगळं दोघांसाठी अनपेक्षित होते, पण जे झालं ते एकदम मस्त आहे. आर्याचं बोलण ऐकून शंतनूसुद्धा खुश झाला आणि मग दोघे पुन्हा गप्पा गोष्टी करत हॉलमध्ये शिरले आणि फोटो पाहण्यात रममाण झाले.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें