युक्ती

कथा * गरिमा पंकज

आई, तुला एक गोड बातमी सांगायची आहे.’’

‘‘हो का बाळा? सांग ना, कोणती गोड बातमी आहे? मी आजी होणार आहे का?’’ सरला देवींनी उत्सुकतेने विचारले.

नेहा लाजली आणि म्हणाली, ‘‘हो आई, असेच घडणार आहे.’’

आज सकाळीच नेहाला ही गोड बातमी समजली होती. तिने दवाखान्यात जाऊन तपासणी करून घेतली होती. पती अभिनवनंतर तिने सर्वप्रथम तिच्या आईला ही आनंदाची बातमी सांगितली होती.

ही बातमी ऐकून आईने आनंदाने उडी मारली, ‘‘माझ्या बाळा, तू तुझ्यासारख्याच गोड मुलीची आई होशील. तुझी मुलगी माझ्यासारखी हुशार आणि तुझ्यासारखी सुंदर असेल.’’

‘‘आई,, मला मुलगी होईल हे तू आताच कसे काय सांगू शकतेस?’’

कारण माझ्या मनाला असे वाटतेय आणि मलाही हेच हवे आहे. माझ्या बाळा, तुला मुलगीच होईल. मी आताच ही बातमी तुझ्या वडिलांना सांगते.

नेहाने हसून फोन ठेवला आणि सासूबाईंना हाक मारली, ‘‘सासूबाई, तुम्ही आजी होणार आहात.‘‘

‘‘बाळा, काय सांगतेस काय? खरंच मला नातू होणार आहे? तू खूप छान बातमी दिलीस. मी कधीपासून याच दिवसाची वाट पाहात होते. सुखी राहा मुली,’’ सासू तिला आशीर्वाद देऊ लागली.

नेहा हसली आणि म्हणाली, ‘‘सासूबाई, कशावरून नातू होईल? मुलगीही होऊ शकते ना?’’

‘‘बाळा, मला नातू हवा आहे आणि बघत राहा, नातूच होईल. आता तू स्वत:ची खूप काळजी घ्यायला हवीस. जास्त वजन उचलू नकोस आणि लीला येणार आहे की नाही काम करायला?’’

‘‘हो सासूबाई, तुम्ही काळजी करू नका, ती नियमितपणे घरकाम करायला येते. आजकाल फार सुट्टया घेत नाही.’’

‘‘तिला अजिबात सुट्टी देऊ नकोस. अशा अवस्थेत विश्रांती घेणे खूप गरजेचे असते. विशेषत: सुरुवातीचे आणि शेवटचे ३ महिने खूप महत्त्वाचे असतात.

‘‘हो सासूबाई, मला माहीत आहे. तुम्ही निश्चिंत रहा. मी स्वत:ची पूर्ण काळजी घेईन,’’ असे बोलून नेहाने फोन ठेवला.

गरोदरपणाच्या सुरुवातीच्या महिन्यांत नेहाला खूप मळमळ व्हायची. अभिनव तिची काळजी घेत होता. कामवालीही तिला जमेल तशी मदत करत होती. सर्व व्यवस्थित सुरू होते. नेहाला पाच महिने झाले होते. त्या दिवशी सकाळी ती बाल्कनीत उभी असताना तिला तिची आई गाडीतून उतरताना दिसली. तिच्या हातात एक मोठी बॅग होती. आई राहायला आली होती. आनंदाने नेहा खाली गेली. अभिनवही मागोमाग गेला.

आईच्या हातातून सुटकेस घेऊन पायऱ्या चढत त्याने विचारले, ‘‘आई, तुमच्या शिकवणी वर्गाचे काय होणार? इथे आलात तर मुलांना कसे शिकवणार?’’

‘‘बेटा, हल्ली ऑनलाइन क्लासेस होतात. त्यामुळे मला वाटले की, अशा अवस्थेत मी माझ्या मुलीसोबत असावे.’’

‘‘तुम्ही खूप छान केलेत आई. नेहालाही बरे वाटेल आणि तिची काळजीही घेतली जाईल.’’

‘‘हो बाळा, हाच विचार करून आले.’’

‘‘पण आई… तुझ्याशिवाय तिथे बाबा सर्व सांभाळू शकतील ना?’’ नेहाने शंका व्यक्त केली.

‘‘बाळा, तुझ्या वडिलांना सांभाळायला त्यांची सुनबाई आहे. आता ती त्यांची सर्व कामे करते. मी घरी फक्त आराम करते.’’

‘‘हो का? आई तू आल्यामुळे मला खूपच आनंद झाला आहे,’’ नेहा आज खूप खुश होती. आज कितीतरी दिवसांनी तिला आईच्या हातचे खायला मिळणार होते.

नेहाची आई येऊन १० दिवस झाले होते. आई गरोदरपणात आवश्यक असलेले खायचे पदार्थ नेहाला वेळच्यावेळी करून स्वत:च्या इच्छेनुसार खायला घालायची. तिने नेहाला काय करावे, कसे बसायचे, हे शिकवले. तिच्या गरोदरपणावेळच्या गोष्टी ती नेहाला सांगायची. एकंदरीत, नेहा खूप छान वेळ घालवत होती. तिची आई खूप शिकलेली होती. ती महाविद्यालयात प्राध्यापिका होती. त्यामुळे जरा जास्तच शिस्तप्रिय होती. नेहाचा स्वभाव मात्र आईपेक्षा खूपच वेगळा होता. तरीही आई आणि मुलीचे नाते खूप गोड होते आणि या क्षणी नेहा तिच्या आईची जवळीक, तिचे प्रेम अनुभवत होती.

वेळ आनंदात जात होता, दरम्यान एके दिवशी अभिनवच्या आईचा फोन आला, ‘‘बाळा, मी तुमच्याकडे येतेय. नातवाला पाहण्याची खूप इच्छा आहे.’’

‘‘पण आई, तुझा नातू अजून कुठे आला आहे?’’ अभिनवने विचारले.

‘‘अरे वेडया, आला नसला तरी लवकरच येणार आहे. नेहाच्या पोटातील माझ्या नातवाची सेवा केली नाही तर मी कसली आजी? चल फोन ठेव, मला सामान भरायचे आहे.’’

‘‘पण आई, तुझा सत्संग आणि तू रोज ज्या चर्चासत्राला जातेस त्याचे काय? शिवाय तू खानावळही चालवतेस ना? ते सर्व सोडून तू इथे कशी काय राहू शकतेस?’’

‘‘अरे बाळा, खानावळ चालवायला मी दोघांना पगारावर ठेवले आहे. माधुरी आणि निलय अशी त्यांची नावे आहेत. दोघेही चांगल्या प्रकारे खानावळ सांभाळतात. ही वेळ परत येणार नाही. चर्चासत्रात तर मी नंतरही सहभागी होऊ शकते.

‘‘ठीक आहे आई, तू ये. नेहाची आईही आली आहे. तुला त्यांचीही सोबत होईल.’’

‘‘त्या कधी आल्या?’’

‘‘१५ दिवसांपूर्वी.’’

‘‘तू ये, आता मी फोन ठेवतो.’’

अभिनवची आई दोन दिवसांनी आली. नेहाच्या आईने त्यांचे मनमोकळेपणे स्वागत केले. अभिनवच्या आईनेही त्यांना मिठी मारली आणि सांगितले की, फार छान झाले, या निमित्ताने आपल्यालाही एकत्र राहता येईल. मनातून मात्र दोघींनाही एकमेकींबद्दल राग होता. लवकरच हा राग उघडपणे दिसू लागला.

नेहाची आई सकाळी ५ वाजता उठून नेहाला फिरायला घेऊन जायची. हे लक्षात येताच अभिनवची आई ५ वाजण्यापूर्वीच उठू लागली आणि नेहाला योगा शिकवू लागली. फेरफटका मारण्याऐवजी नेहाने गर्भधारणेदरम्यान उपयोगी पडणारी काही आसने शिकावीत यासाठी त्या तिच्या मागे लागल्या. इकडे नेहाच्या आईला तिला तिच्यासोबत फिरायला घेऊन जायचे असायचे. कोणाचे ऐकावे आणि कोणाचे नाही, असा संभ्रम नेहाला पडायचा.

नेहाची आई नाराज झाली होती, ‘‘ताई, ही माझी मुलगी आहे आणि मी तिला यावेळी फिरायला घेऊन जाणार आहे.’’

‘‘ताई, पण ही व्यायामाची वेळ आहे. तुम्ही का समजून घेत नाही? मी माझ्या गरोदरपणात माझ्या सासूबाईंच्या सांगण्यावरून योगा केला, मग बघा कसा निरोगी मुलगा झाला,’’ अभिनवची आई म्हणाली.

अभिनवने लगेच यावर तोडगा शोधला आणि आईला समजावून सांगितले की, ‘‘आई नेहा सकाळी व्यायाम करेल आणि संध्याकाळी योगा करेल. शिवाय संध्याकाळी योगा करणे खूप चांगले असते, कारण त्या वेळी वातावरणात भरपूर ऊर्जा असते.’’

त्यानंतर रोज कुठल्या ना कुठल्या गोष्टीवरून दोघींमध्ये खटके उडू लागले. नेहाची आई नेहाला जे काही करायला सांगायची ते अभिनवची आई काहीतरी निमित्त काढून तिला करू देत नसे. दोघीही नेहाच्या आवडीबद्दल बोलत असत, पण कुठेतरी त्यांचा हेतू एकमेकींना अपमानित करून स्वत:ला वरचढ दाखवायचा असायचा. अभिनव आणि नेहा असा विचार करत होते की, हळूहळू सर्वकाही ठीक होईल, पण लवकरच त्यांच्या लक्षात आले की, दोघींपैकी कुणीही कमीपणा घ्यायला तयार नव्हते.

त्या दिवशीही उठल्यावर नेहाच्या आईने आपल्या मुलीच्या डोक्यावरून प्रेमाने हात फिरवला. तिला रस प्यायला दिला आणि म्हणाली, ‘‘बेटा, अशा अवस्थेत गाजर आणि बिटाचा रस पिणे फायदेशीर असते.’’

तेवढयात अभिनवची आई तिथे आली. ‘‘अरे बेटा, असा रस पिऊन काही होणार नाही. डाळिंब, सफरचंद अशी कच्ची फळे सकाळी खावीत. त्यामुळे शरीराला फायबरसोबतच ताकदही मिळते. एवढेच नाही तर डाळिंब रक्ताची कमतरताही भरून काढते.’’

हे ऐकून नेहा दोघांकडे बघतच राहिली. त्यानंतर दोघांकडील वस्तू घेऊन म्हणाली, ‘‘या दोन्ही गोष्टी मला आवडतात. मी रसही पिईन आणि फळेही खाईन. तुम्ही दोघी बाहेर फिरून या. तोपर्यंत मी जरा आराम करते.’’

दोघी बाहेर गेल्यावर नेहाने सुटकेचा निश्वास टाकला आणि अभिनवला हाक मारली. अभिनव बाजूच्या खोलीतून आला आणि म्हणाला, ‘‘हे काय सुरू आहे? दोघीही ऐकायला तयार नाहीत. रात्री १२ वाजेपर्यंत तुझ्यासोबत असतात, आपल्याला स्वत:साठी अजिबात वेळ मिळत नाही.’’

‘‘हो अभिनव, मीही तोच विचार करत आहे. दोघीही छोटया-छोटया गोष्टींवरून भांडतात. माझ्या आईला वाटते की, ती प्राध्यापिका आहे, त्यामुळे तिला जास्त समजते, तर तुझ्या आईला अभिमान आहे की, तिने तुला स्वत:च्या बळावर वाढवले आहे. त्यामुळे मी तिच्या सल्ल्यानुसार वागायला हवे.’’

‘‘अगं, मला तुझ्याशी प्रेमाच्या चार गोष्टी बोलायची इच्छा होते. पण काय करणार? या दोघींच्या शीतयुद्धात आपण आपला एकांत, आपली शांतता गमावून बसलो आहोत.’’

तितक्यात दोघीही फेरफटका मारून आल्या. नेहमीप्रमाणे दोघांमध्ये शाब्दिक युद्ध सुरू झाले. ‘‘सरला ताई, नेहाला जास्त गोड खायला देऊ नका. तिच्या बाळाच्या आरोग्यासाठी ते चांगले नाही.’’

‘‘पण नयना ताई, मी स्वत:च्या हाताने बनवलेले हे डिंक आणि सुक्यामेव्याचे लाडू आहेत. गरोदरपणात माझ्या सासूबाई मला हे सर्व खायला द्यायच्या. त्यामुळेच मला अभिनवच्या जन्मावेळी कोणतीही अडचण आली नाही. अभिनव जन्माला आला तेव्हा ४ किलो वजनाचा होता. तो इतका सुदृढ आणि सुंदर होता की, नर्ससुद्धा त्याला मांडीवर घ्यायच्या.

अभिनवने नेहाकडे पाहिले आणि दोघेही हसले. नेहाची आई कुठे माघार घेणार होती? ती लगेचच म्हणाली, ‘‘ताई, माझ्या सासूबाईंनी मला गरोदरपणात विविध प्रकारचे आयुर्वेदिक काढे आणि फळांचे सूप दिले होते. त्यामुळेच नेहा लहानपणापासून कधी आजारी पडली नाही आणि तिचा रंग किती गोरा आहे. माझ्या वहिनीच्या मुलाला लहानपणी कधी खोकला तर कधी ताप यायचा, पण नेहा खेळत-उडया मारत मोठी झाली.’’

हे ऐकून अभिनवची आई लगेच म्हणाली, ‘‘अहो ताई, बाळ गर्भात असताना असा कोणता काढा तुम्ही प्यायला दिला होता जो प्यायल्यामुळे तुमची मुलगी अजूनपर्यंत निरोगी राहिली? असे कधी काही घडत नसते. तुम्ही कोणत्या भ्रमात जगत आहात?’’

‘‘ताई, मी भ्रमात जगत नाही. प्रत्यक्ष अनुभव घेतल्यानंतरच मी हे सर्व सांगत आहे. माझ्या परिसरात कोणाची सून गरोदर राहिली तर तिच्या सासूबाई आधी तिच्या सुनेच्या खाण्यापिण्याची काळजी कशी घ्यायची, याचा सल्ला घ्यायला माझ्याकडे येतात. भ्रमात तर तुम्ही जगत आहात.’’

नेहमीप्रमाणे दोघांमध्ये शीतयुद्ध सुरू झाले. नेहा आणि अभिनव नेहमीप्रमाणे भांडण मिटवू लागले. आता हे रोजचेच झाले होते. कधी होणारे बाळ हे मुलगा असेल की मुलगी, यावरून दोघी भांडायच्या. त्यामुळे नेहा आणि अभिनव या दोघांचाही दिवस दोघींचे भांडण सोडवण्यात जायचा. एकमेकांसोबत प्रेमाने वेळ घालवण्याची संधी त्यांना मिळत नव्हती.

एके दिवशी अभिनव म्हणाला, ‘‘नेहा, आता आपल्या या समस्येवर उपाय शोधायलाच हवा.’’

‘‘आपण एक गंमत करूया,’’ असे म्हणत नेहाने अभिनवच्या कानात काहीतरी सांगितले आणि दोघेही हसले.

दुसऱ्या दिवशी सकाळी नेहाच्या वडिलांचा फोन आला. त्यांना त्यांच्या पत्नीशी बोलायचे होते.

नेहाच्या आईने फोन उचलला, ‘‘कसे आहात?’’

‘‘फक्त तुझी खूप आठवण येत आहे, राणी साहेब.’’

‘‘माझी आठवण का येत आहे? मी तर नुकतीच इकडे आले आहे.’’

‘‘अगं, तू २ महिन्यांपूर्वी तिकडे गेली आहेस आणि तुला माहीत आहे का, मी गेल्या रविवारपासून खूप आजारी आहे.’’

‘‘का? काय झाले तुम्हाला? मला कळवलेत का नाही?’’ नेहाच्या आईने काळजीच्या स्वरात विचारले.

‘‘अचानक रक्तदाब वाढला आणि मला चक्कर आली. मी बाथरूममध्ये पडलो. उजव्या पायाचा गुडघा दुखावला. मला चालता येत नाही. सुनेकडून सर्व सेवा करून घ्यायला बरे वाटत नाही. आपल्या मुलाने काठी आणून दिली आहे. पण असे वाटते की, तुझ्या खांद्याचा आधार मिळाला असता तर खूप बरे झाले असते.’’

‘‘अहो, इतके सगळे घडले आणि तुम्ही मला आता सांगताय? तुम्ही आधी फोन केला असता तर मी लवकर आलो असतो.’’

‘‘काही हरकत नाही, आता ये. मी अभिनवला तुझे तिकीट काढून द्यायला सांगितले आहे. फक्त तू ये.’’

‘‘येते, लवकर येते. तुम्ही काळजी करू नका. मला फक्त नेहाची काळजी वाटत होती, म्हणून मी इथेच थांबले होते,’’ त्यांनी नेहाकडे बघत सांगितले.

‘‘नेहाच्या सासूबाई आहेत ना तिकडे? त्या घेतील तिची काळजी. तू माझा विचार कर,’’ नेहाचे वडील खट्याळपणे हसत म्हणाले.

नेहाची आई हसली, ‘‘तूम्ही कधीच बदलणार नाहीस. चला, येते मी लवकर.’’

अभिनवने तिकीट काढून दिले. दुसऱ्याच दिवशी नेहाला हजार सूचना देऊन नेहाची आई तिच्या घरी गेली. नेहा आणि अभिनवने सुटकेचा नि:श्वास सोडला. आता नेहाच्या सासूबाईही तिला आवश्यक तेवढयाच सूचना करू लागल्या. नेहा आणि अभिनवला एकमेकांसाठी वेळ मिळू लागला.

अशातच दीड महिना निघून गेला. नेहाला आठवा महिना लागला होता. आता ती कोणतेही काम करू शकत नव्हती. घरातली सर्व कामे मोलकरीण करायची आणि सासू नेहाला सांभाळायची.

सर्व काही ठीक चालले होते, मात्र एके दिवशी अचानक नेहाच्या आईचा पुन्हा फोन आला, ‘‘बाळा, आता तुझे वडील बरे आहेत. मी उद्या-परवा तुझ्याकडे राहायला येते.’’

‘‘पण आई, आता तुला घाई करून यायची गरज नाही.’’

‘‘गरज कशी नाही, बेटा? हे तुमचे पहिले बाळ आहे. मी तुझ्याजवळ असायला हवे. मलाही काही डझनभर मुले नाहीत. तू आणि तुझा भाऊ. मला तुझी काळजी घ्यावीच लागेल. तुझ्या सासूबाईंच्या हातून काही होणार नाही. चल, फोन ठेव, मला तयारी करू दे.’’

फोन ठेवत नेहा घाबरलेल्या स्वरात म्हणाली, ‘‘अभिनव आता काय करायचे? पुन्हा तेच महाभारत सुरू होणार आहे.’’

‘‘काय झाले नेहा?’’ अभिनवने विचारले.

‘‘आई पुन्हा राहायला येणार आहे. किती दिवस वडील पाय दुखत असल्याचा बहाणा करणार?’’ नेहा उदासपणे म्हणाली.

‘‘निराश होण्यासारखे काही नाही. आता तीच युक्ती माझ्या आईसाठी वापरायची. तू थांब, मी काहीतरी विचार करतो.’’

दुसऱ्या दिवशी सकाळी अभिनव त्याच्या आईकडे गेला. ‘‘आई, तुला आठवते का? गेल्या वर्षी तू शिमलाला होणाऱ्या महिला उद्योजकांच्या चर्चासत्रात सहभागी होणार होतीस. तुला तिथे होणाऱ्या कार्यशाळेत भाग घ्यायचा होता. पण शेवटच्या क्षणी लतिका काकूंची तब्येत बिघडली आणि तुम्ही दोघीही जाऊ शकला नाहीत.’’

‘‘हो बेटा, तुझ्या लतिका काकूंची तब्येत बिघडली होती आणि मला तिच्याशिवाय एकटीला जायचे नव्हते. त्यामुळे मी जाऊ शकले नाही.’’

‘‘यावेळेस लतिका काकूंनी पूर्ण तयारी केली आहे. तू जाशील ना त्यांच्यासोबत?’’

‘‘नाही बाळा, यावेळेस मी जाऊ शकणार नाही. माझा नातू येणार आहे. पुढच्या वर्षी जाईन.’’

‘‘पण आई, कदाचित तुझी ही इच्छा कधीच पूर्ण होणार नाही, कारण पुढच्या वर्षी लतिका काकू त्यांच्या सूनेसोबत हैद्रराबादला असेल. तुझ्यासाठी ही सुवर्णसंधी आहे आणि तू नातवाची काळजी का करतेस? तू जोपर्यंत शिमल्यात असशील तोपर्यंत नेहाची आई त्याची काळजी घेईल. दोन-तीन दिवसांत ती येणार आहे.’’

‘‘पण बेटा…’’

‘‘काही पण वगैरे नाही. तू जास्त विचार करू नकोस, आताच तयारी कर. तुला ही संधी पुन्हा मिळणार नाही, कारण तू पुन्हा एकटी जाऊ शकणार नाहीस.’’

‘‘ठीक आहे बेटा. सांग लतिका काकूंना की, माझेही तिकीट काढ.’’ अभिनवची आई सामान भरू लागली.

‘‘आई शिमल्याहून परत येईपर्यंत आपले बाळ या जगात आलेले असेल आणि त्यामुळेच पुन्हा दोन आईंच्या सल्ल्यांमध्ये अडकण्याची वेळ येणार नाही,’’ असे म्हणत नेहा आणि अभिनवने पुन्हा एकदा सुटकेचा नि:श्वास सोडला.’’

मेहंदी लागली माझ्या हातांना

कथा * शकुंतला सिन्हा

लग्नाच्या बऱ्याच दिवसांनंतर मी माहेरी आले होते. पाटणामधील एका जुन्या रस्त्यावरच माझे माहेर होते आणि अजूनही आहे. येथे ६-७ फुटांच्या गल्लीत एकमेकांना लागूनच घरे आहेत. छतांमध्येही ३-४ फुटांचेच अंतर आहे. माझा नवरा संकल्प मला येथे सोडून विदेश दौऱ्यावर गेला होता. त्याचे वर्षातून २-३ दौरे होतातच.

मी आईसोबत छतावर होते. संध्याकाळची वेळ होती. आमच्या छताला लागूनच शेजाऱ्यांचे छत होते. त्या घरात अविनाश राहत होता. माझ्यापेक्षा ४-५ वर्षांनी मोठा होता. माझ्याच शाळेत शिकायचा. मला अचानक त्याची आठवण आली. मी आईला विचारले, ‘‘सध्या अविनाश कुठे असतो?’’

‘‘मला त्याच्याबद्दल काहीच माहिती नाही. तुझ्या लग्नाच्या काही दिवस आधीच तो हे घर सोडून निघून गेला. तसेही तो भाडेकरूच होता. येथे शिकायला आला होता.’’

मी स्वयंपाकघरात चहा करण्यासाठी निघून गेले, पण मला माझे जुने दिवस आठवू लागले होते. मन विचलित झाले, कोणत्याच कामात लक्ष लागत नव्हते. गाळणीने कपात चहा ओतत होते, पण अर्धी आत तर अर्धी बाहेर पडत होती. भूतकाळातील आठवणींनी मनाचा ताबा घेतला होता. चहा बनवून झाल्यावर तो घेऊन मी छतावर आले. तेथे आई शेजारच्या छतावर उभ्या असलेल्या काकूंशी गपा मारत होती. दोघांमध्ये फक्त ३ फुटांचे अंतर होते. माझ्या चहाचा कप काकूंना देत मी म्हणाले, ‘‘तुम्ही दोघी प्या, मी माझ्यासाठी पुन्हा बनवेन.’’ मी त्यांच्यापासून थोडया अंतरावर छताच्या दुसऱ्या कोपऱ्यावर येऊन उभी राहिले. अंधार गडद होत चालला होता. तितक्यात लाईट गेली. त्यामुळे मुले ओरडत बाहेर आली. काही मुले स्वत:च्या छतावर येऊन उभी राहिली. अशाच एखाद्या वेळी मी जेव्हा छतावर यायचे तेव्हा अविनाश माझ्याकडे पाहून हसत असे. कधी हवेत हात उंचावत ओळख दाखवत असे.

एके दिवशी मी छतावर उभी असतानाच लाईट गेली. काळोख झाला होता. अविनाशने जवळ येत मला एक चिठ्ठी दिली. त्यानंतर लगेचच हसत तेथून निघून गेला. मी घाबरले होते. चिठ्ठी कुरत्याच्या आत लपवून ठेवली. बाल्यावस्था आणि तारुण्याच्या दरम्यान येणारे काही क्षण मुलींच्या मनाची घालमेल वाढविणारे असतात. कधी आनंदाने बागडावेसे वाटते तर कधी या किशोरावस्थेची भीती वाटते. कधी कोणाला तरी मिठीत घ्यावेसे वाटते तर कधी आपणच कुणाच्या तरी मिठीत शिरावे, अशी इच्छा होते.

मी काही वेळानंतर ती चिठ्ठी वाचली. लिहिले होते, ‘‘दीपा, तू हसतेस तेव्हा खूपच सुंदर दिसतेस आणि ते पाहून मला खूप आनंद होतो.’’

वेळ आपल्याच गतीने पुढे जात होती. माझ्या ताईचे लग्न होते. सर्व मेहंदी काढत होते. मीही दोन्ही हातांवर मेहंदी काढून घेतली आणि संध्याकाळी छतावर आले. अविनाशही छतावरच होता. त्याने हसून हात हलवला. न जाणो मला काय वाटले, पण मीही माझे मेहंदी लावलेले हात वर करून दाखवले. त्याने इशारा करून रेलिंगजवळ यायला सांगितले. मी काहीही विचार न करता भारावल्यासारखे गेले. त्याने माझ्या हातांचे चुंबन घेतले. मी लगेचच बाजूला झाले.

अविनाशला संधी मिळताच तो मला गुपचूप चिठ्ठी देत असे. अशीच हसत रहा, असे चिठ्ठीत अनेकदा लिहिलेले असायचे. मला ते आवडायचे. पण मी कधीच उत्तर दिले नाही किंवा होकारही दिला नाही.

शाळा संपून महाविद्यालयीन शिक्षण सुरू झाले. एके दिवशी ताईने माझ्यासाठी तिच्या सासरकडील एक चांगले स्थळ आईवडिलांना सुचवले. मला शिकायचे होते, पण सर्वांनी एका सुरात सांगितले, ‘‘एवढे चांगले स्थळ स्वत:हून आले आहे, ही संधी काही करून सोडायची नाही. उरलेले शिक्षण तू सासरी जाऊन पूर्ण कर.’’

माझ्या लग्नाची तयारी सुरू झाली होती. अविनाशने एका छोटया मुलाच्या हातून मला चिठ्ठी पाठवली. त्यात लिहिले होते, लग्नासाठी शुभेच्छा. सासरीही अशीच हसत रहा. कदाचित तुझे लग्नाची मेहंदी लावलेले हात बघण्याची संधी मला मिळणार नाही, याचे नेहमी दु:ख राहील.

लग्नानंतर मी सासरी, इंदौऱला आले. पती संकल्प खरंच खूप चांगले आहेत, पण स्वत:च्या कामातच व्यस्त असतात. क्रिकेट आवडत असल्यामुळे कामातून उसंत मिळताच टीव्ही लावून क्रिकेटचा सामना पाहतात किंवा स्वत: मित्रांसोबत खेळायला क्रिकेट क्लबला जातात. पण यामुळे मी कधीच त्यांच्याकडे तक्रार केली नाही.

आईचा आवाज येताच माझी तंद्री भंगली. ‘‘दीपा, उद्या शेजारच्या प्रदीप काकांच्या मुलीची, मोहिनीची मेहंदी आणि संगीत आहे. तू तिला ओळखत असशील. तुझ्याच शाळेत होती. तुझ्यापेक्षा २ वर्षांनी लहान आहे. तुला आवर्जून बोलावले आहे. दीपा ताईला घेऊन ये, असे मोहिनीने सांगितले आहे. तुला यावे लागेल.’’

दुसऱ्या दिवशी संध्याकाळी मी मोहिनीकडे गेले. दोन्ही हातांच्या कोपऱ्यांपर्यंत तिने मेहंदी काढली होती. संगीत सुरू होताच मीही त्यात सहभाग घेतला. नंतर लाईट गेल्यावर घरी निघून आले. तसे तर तिथे जनरेटर सुरू होता. पण गाणी मोठमोठयाने वाजत होती.

मी छतावर गेले. मला अविनाशची आठवण झाली. अचानक मेहंदीचे दोन्ही हात मी वर उंचावले. शेजारच्या काकूने त्यांच्या छतावरून मला पाहिले. त्यांना वाटले मी त्यांना हात दाखवत आहे. त्या रेलिंगजवळ आल्या. मलाही जवळ बोलावले आणि माझे हात पाहून म्हणाल्या, ‘‘खूपच सुंदर दिसत आहेत मेहंदी लावलेले हात. खूप छान रंगली आहे मेहंदी, म्हणजे नवरा खूप प्रेम करत असणार.’’

मी लाजून माझे हात खाली केले. रात्री मी लॅपटॉपवर ऑनलाईन होते. त्यावेळी अविनाशची फ्रेंड रिक्वेस्ट पाहिली आणि लगेचच ती मान्य केली. थोडयाच वेळात त्याचा मेसेज आला, कशी आहेस दीपा?’’

मला आश्चर्य वाटले. याला संकल्पबाबत कसे काय माहीत? त्यामुळेच मी विचारले, ‘‘तू त्याला कसा काय ओळखतोस?’’

‘‘मी दुबईतील सेंट्रल स्कूलमध्ये शिक्षक आहे. संकल्प आमच्याकडे कॉम्पुटर आणि वायफाय लावायला आला होता. गप्पांमधून समजले की, तो तुझा नवरा आहे. त्याने मला तुझा व्हॉट्सअप नंबर दिला.’’

‘‘बरं, तू सांग कसा आहेस? बायको, मुले कशी आहेत?’’ मी विचारले.

‘‘आधी बायको तर येऊ दे, मग मुलेही येतील.’’

‘‘म्हणजे, अजून लग्न केले नाहीस?’’

‘‘नाही, पण आता करेन.’’

‘‘का?’’

‘‘प्रत्येक ‘का’ चे उत्तर असायलाच हवे, असे मुळीच नाही. एकदा तुझ्या चेहऱ्यावरचे हास्य पाहाण्याची इच्छा होती. असो, बाकी काय चाललेय?’’

‘‘शेजारी मोहिनीच्या मेहंदीसाठी गेले होते.’’

‘‘म्हणजे तूही तुझ्या हातावर मेहंदी नक्की लावली असणार?’’

‘‘हो…’’

‘‘जरा व्हिडीओ सुरू कर. मलाही बघू दे. तुझ्या लग्नातली मेहंदी बघता आली नव्हती.’’

‘‘हो, बघ,’’ असे म्हणत मी व्हिडीओ सुरू करून माझे हात त्याला दाखवले.

‘‘खूप सुंदर. आता तुझे ते जुने हास्य पुन्हा एकदा दाखव.’’

‘‘तुझे बोलणे पुन्हा पुन्हा माझ्या हसण्यावर येऊन का थांबते?’’

‘‘तुला माहीत आहे का, एक भाषा अशी आहे जी सर्व जगाला समजते.’’

‘‘कुठली भाषा?’’

‘‘हास्य. माझी इच्छा आहे की संपूर्ण जग हसत रहावे आणि दीपाही.’’

मी हसले.

तो म्हणाला, ‘‘अरे वा, माझी ही इच्छाही पूर्ण झाली.’’

मला असे वाटले की, माझ्या अंतरीचीही सुप्त इच्छा पूर्ण झाली. अविनाशबाबत आणखी माहिती करून घ्यायची होती. म्हणून म्हटले, ‘‘लग्नाला बोलवायला विसरू नकोस.’’

‘‘आता पत्ता समजला. त्यामुळे विसरण्याचा प्रश्नच येत नाही. याच बहाण्याने पुन्हा एकदा तुझे मेहंदी लावलेले हात आणि चेहऱ्यावरील हास्य बघता येईल.’’

‘‘आता जास्त मस्का मारू नकोस. लवकरात लवकर लग्नाची पत्रिका पाठव.’’

‘‘लग्नानंतर तुला बोलायला आले, याचा आनंद झाला. यापूर्वी कधीच माझ्याशी एक शब्दही बोलली नव्हतीस.’’

‘‘हो, याचे दु:ख मलाही आहे.’’

पुन्हा एकदा लाईट गेली. इंटरनेट बंद झाला. अविनाशला मी किती निस्वार्थीपणे आवडत होते, हे मला कधीच समजले नसते जर आज त्याच्याशी बोलणे झाले नसते.

थांब शबनम

कथा * गरिमा पंकज

आज शबनम अजूनपर्यंत रुग्णालयात आली नव्हती. २ वाजत आले होते. इतर दिवशी तर ती १० वाजताच येत असे. कधी सुट्टीही घेत नसे. मला तिची काळजी वाटू लागली होती.

जेव्हापासून कोरोनाचे संकट गडद होऊ लागले होते तेव्हापासून ती माझ्यासोबत जीव धोक्यात घालून रुग्णसेवा करीत होती. मी डॉक्टर आहे आणि ती नर्स. पण तिला वैद्यकीय क्षेत्राची इतकी माहिती झाली आहे की, कधी मी नसलो तरीही ती माझ्या रुग्णांना चांगल्या प्रकारे आणि अगदी सहजपणे सांभाळते.

मी आज मात्र माझ्या रुग्णांना एकटेच सांभाळत होतो. रुग्णालयातील दुसरी एक नर्स स्नेहा माझ्या मदतीसाठी आली तेव्हा मी तिलाच विचारले, ‘‘काय झाले, आज शबनम आली नाही. ठीक तर आहे ना ती?’’

‘‘हो, ठीक आहे. पण काल संध्याकाळी घरी जाताना सांगत होती की, काही शेजारी तिला त्रास देऊ लागले आहेत. ती मुस्लीम आहे ना? आता तिच्या जातीतील कोरोना रुग्ण जसे वाढू लागले आहेत तसे सोसायटीतील कट्टरपंथी तिलाच दोषी मानत आहेत. तिला सोसायटीतून हाकलून देण्याची मागणी करीत आहेत आणि गद्दार असे संबोधून तिच्याकडे तिरस्काराने पाहत आहेत. बिचारी एकटीच राहते. त्यामुळे ते लोक तिला अधिकच त्रास देत आहेत. मला वाटते की, म्हणूनच ती आली नसेल.’’

‘‘कसे जग आहे? धर्म किंवा जातीच्या आधारावर एखाद्याची पारख करणे चुकीचे आहे. एक नर्स अहोरात्र लोकांची सेवा करीत आहे. तिच्यावरच इतका घाणेरडा आरोप…?’’ मला प्रचंड राग आला होता.

स्नेहालाही शबनमची काळजी वाटत होती. ‘‘सर, तुम्ही बरोबर बोलत आहात. शबनमने आपले जीवन रुग्णसेवेसाठी अर्पण केले आहे. रुग्ण हिंदू आहे की मुस्लीम, असा विचार तिने कधीच केला नाही. असे असताना लोक मात्र तिच्या धर्माकडे का पाहत आहेत? देशाचे विभाजन करू पाहणारे कट्टरपंथीच अशा चुकीच्या विचारांना हवा देत आहेत.’’

तितक्यात माझा मोबाईल वाजला. शबनमचा फोन होता. ‘‘हॅलो शबनम, तू ठीक आहेस ना?’’ मी काळजीच्या स्वरात विचारले.

‘‘नाही सर, मी ठीक नाही. सोसायटीतील काही लोकांनी माझ्या घराबाहेर पडण्यावर निर्बंध लादले आहेत. एक प्रकारे मला नजर कैदेत ठेवले आहे. त्यातच दुपारी मी बाथरूममध्ये पडले. आता तर मला हेही समजत नाही की औषध आणायला कशी जाऊ?’’

‘‘तू घाबरू नकोस. १-२ तास आराम कर. मी स्वत: तुझ्यासाठी बँडेज आणि औषधांची सोय करतो,’’ असे सांगून मी फोन ठेवला.

आता मला शबनमसाठीची माझी जबाबदारी पार पाडायची होती. तिने आतापर्यंत नेहमीच मला साथ दिली आहे. माणुसकीच्या नात्यातून आता माझा धर्म आहे की, मला तिची साथ द्यायला हवी.’’

५ वाजल्यानंतर रुग्णांना तपासून झाल्यावर मी प्रथमोपचार पेटी, आवश्यक औषधे आणि काही फळे तसेच भाज्या घेऊन तिच्या घरी गेलो. तिच्या सोसायटीच्या बाहेर पोलीस तैनात होते. मी डॉक्टर असूनही बरीच चौकशी तसेच माझी कसून तपासणी केल्यानंतरच मला आत पाठवण्यात आले. शबनमचे घर दुसऱ्या माळयावर होते. मी तिच्या दरवाजावरची घंटी वाजवताच लंगडत बाहेर येत तिने दरवाजा उघडला. मला पाहताच तिच्या चेहऱ्यावर समाधानाचे हास्य उमटले.

‘‘डॉक्टर अविनाश, तुम्ही स्वत: आलात?’’

‘‘हो शबनम, दाखव कुठे लागले आहे तुला? व्यवस्थित बँडेज करून देतो.’’

‘‘बँडेजचे सामान माझ्याकडे होते. मी पट्टी बांधली आहे.’’

‘‘बरं, ही काही गरजेची औषधे आणि फळे तसेच भाज्या आहेत. तुझ्याकडे ठेव.’’

‘‘सर, तुमची खूप खूप आभारी आहे.’’ कृतज्ञतेने शबनमच्या डोळयात अश्रू तरळले. मी तिच्या खांद्यावर थोपटत तेथून बाहेर पडत सांगितले, ‘‘शबनम, कधीही कोणत्याही गोष्टीची गरज भासल्यास मला अवश्य सांग. तसे तर या सोसायटीतून तुला घेऊन जाण्याचा मी नक्की प्रयत्न करेन. रुग्णालयाजवळ माझे दोन खोल्यांचे घर आहे, तिथे तुझी राहण्याची व्यवस्था करतो. सध्या मीही तिथेच राहतो, कारण तेथून रुग्णालय जवळ आहे. शिवाय माझ्यामुळे माझ्या कुटुंबाला कोरोनाचा संसर्ग होऊ शकतो, ही भीतीही सतावत असते.’’

‘‘ठीक आहे सर, जसे तुम्हाला योग्य वाटेल,’’ असे शबनमने सांगताच मी तेथून निघालो.

त्यानंतर २-३ वेळा खाण्याचे पदार्थ व इतर आवश्यक वस्तू घेऊन मी तिच्याकडे गेलो.

सोसायटीतील लोक माझ्याकडे रागाने बघत. एके दिवशी तर हद्दच झाली. सोसायटीतील लोकांच्या सांगण्यावरून एका उच्च जातीच्या पोलीस एसआय असलेल्या नीरज यांनी मला २-३ दंडुके मारले. मी रागाने ओरडलो, ‘‘एका डॉक्टरला अशा प्रकारची वागणूक दिली जाते का?’’

‘‘तुम्ही डॉक्टर आहात तर मग त्या मुस्लीम मुलीच्या घरी का येता? दोघे एकमेकांना सामील आहात ना? संगनमताने काय करणार आहात?’’

‘‘सर, मी डॉक्टर आहे आणि ती माझ्यासोबत काम करणारी नर्स आहे. आमच्यामध्ये केवळ एवढेच नाते आहे. उच्च आणि नीच जात, हिंदू, मुस्लीम असा भेदभाव मी मानत नाही,’’ रागाने आरडाओरडा करीतच मी घरी आलो, पण आता शबनमची मला अधिकच काळजी वाटू लागली होती.

त्याच दिवशी मी ठरवले की, शबनमला माझ्या घरी घेऊन यायचे. दुसऱ्या दिवशी सकाळीच मी तिला माझ्या घरी घेऊन आलो.

आता शबनम माझ्यासोबत माझ्या घरी होती आणि रुग्णालयही जवळच होते. त्यामुळे हट्टाने ती रुग्णालयात जाऊ लागली. लंगडत असून आणि त्रासात असतानाही ती मनापासून रुग्णसेवा करीत होती. त्यामुळे माझ्या मनातील तिच्याबाबतचा आदर अधिकच वाढत होता.

ती घरातही माझ्यासाठी पौष्टिक जेवण बनवत असे. माझे कुटुंबीय माझ्यासोबत नव्हते. त्यामुळे स्वाभाविकच माझ्या जेवणाचे हाल होत होते. रुग्णालयातील कँटीनमध्ये मी जेवत असे. पण जशी शबनम माझ्या घरी आली, तसे तिने मी नको म्हणत असतानाही स्वयंपाकघराचा ताबा घेतला. पाय दुखत असतानाही ती मला माझ्या आवडीचे पदार्थ बनवून देत असे. मी कुटुंबापासून दूर आहे, याची जाणीवही ती मला होऊ देत नव्हती.

रुग्णालयात ती माझ्या मदतनीस होतीच, पण घरातही माझ्या प्रत्येक गरजेकडे लक्ष देत होती. आम्ही दोघेही न बोलताच एका वेगळया नात्यात बांधले जात होतो. तिचा त्रास मला समजत होता आणि मला होणाऱ्या त्रासाचे ओझे ती स्वत: वाहायला तयार होती. आमचा धर्म वेगळा होता. जात वेगळी होती, पण मन एक झाले होते. आम्ही एकमेकांना स्वत:पेक्षा जास्त ओळखू लागलो होतो.

दुसरीकडे माझ्या शेजारी आमच्यावरून चर्चा रंगू लागली होती. लोकांना हे समजले होते की ती दुसऱ्या धर्माची आहे. त्यांना असा प्रश्न पडला होता की, ती माझ्यासोबत माझ्या घरात का राहत आहे? माझे तिच्याशी काय नाते आहे?

शबनमच्या सोसायटीतील काही लोकांनीही माझ्या काही शेजाऱ्यांना भडकवण्याचे काम केले. मला थेट येऊन कोणी काहीही विचारले नव्हते, पण त्यांच्या डोळयांतील प्रश्न मला दिसत होते.

एके दिवशी मी घरी आलो तेव्हा माझी तब्येत बिघडल्याचे माझ्या लक्षात आले. घसा खवखवत होता, डोकेही दुखत होते. मी स्वत:ला क्वारंटाईन केले.

शबनमलाही निघून जायला सांगितले. पण तब्येत खराब असताना मी तुम्हाला सोडून जाणार नाही, असे तिने ठामपणे सांगितले. त्यानंतर मी तिला माझ्या खोलीत येण्यास बंदी घातली. ती दुरूनच माझी काळजी घेत होती.

एके दिवशी दोघे शेजारी माझ्या घरी आले आणि शबनमबाबत चौकशी करू लागले. मी सर्व काही खरे सांगितले. दुसऱ्या दिवशी सकाळी उठलो तेव्हा लक्षात आले की, घराबाहेरून बराच आवाज येत आहे. एकीकडे माझी तब्येत बिघडली होती तर दुसरीकडे कट्टरपंथी एकत्र जमून माझ्या घराबाहेर घोषणाबाजी करीत होते. मला गद्दार म्हटले जात होते. शबनमसोबत नाव जोडून मला सोसायटीतून हाकलून देण्याची मागणी केली जात होती.

मला काय करावे ते सूचत नव्हते. बराच वेळ घराबाहेर गोंधळ सुरूच होता. तोपर्यंत शबनम तिचे कपडे गोळा करू लागली.

ती घाबरून म्हणाली, ‘‘सर, आता मी येथे अजिबात राहू शकत नाही. माझ्यामुळे तुम्हालाही नाहक त्रास सहन करावा लागत आहे. मी तर म्हणेन की, तुम्हीही चला. तुम्ही रुग्णालयात स्वत:ला दाखल करून घ्या. तुमची तब्येत ठीक नाही. तुमच्या कुटुंबीयांना बोलावून घेऊ का?’’

‘‘नको, नको. तू माझ्या घरच्यांना काहीही सांगू नकोस. ते उगाचच माझी काळजी करू लागतील. तू जा. मी सर्व सांभाळून घेईन.’’

‘‘मी आधीच सांगितले आहे की, काहीही झाले तरी तुम्हाला असे एकटयाला सोडून मी जाणार नाही. ते लोक तुमचे जगणे अवघड करतील. तुमची तब्येतही जास्त बिघडत चालली आहे. मी डॉक्टर अतुल यांना फोन करते. ते आपल्याला येथून घेऊन जातील.’’

‘‘ठीक आहे, जसे तुला योग्य वाटेल,’’ मी म्हटले. तितक्यात  कोणीतरी दरवाजा वाजवला. सोसायटीचे अध्यक्ष दारात उभे होते. ‘‘हे पहा अविनाश, आमच्या सर्वांनी नर्णय घेतला आहे की, तुम्ही या सोसायटीत राहू शकत नाही.’’

‘‘ठीक आहे, आम्ही जातोय. थरथरत्या आवाजात मी सांगितले.

शबनमने घाईघाईत सर्व तयारी केली. कसेबसे आम्ही रुग्णालयात पोहोचलो. कोरोना झाल्याचा संशय असल्यामुळे मला रुग्णालयात दाखल करून घेण्यात आले. चाचणीचा अहवाल पॉझिटिव्ह आला. माझी तब्येत वेगाने खराब होऊ लागली होती. पण शबनमने जगण्याची आस आणि माझी साथ दोन्ही कायम ठेवली. ती सतत माझी सेवा करीत राहिली. माझ्यात सकारात्मक ऊर्जा जागवत राहिली.

प्रदीर्घ उपचारानंतर हळूहळू मी बरा होऊ लागलो. त्यानंतरही पुढचे १४ दिवस मला रुग्णालयातच ठेवण्यात आले. या दरम्यान शबनमबाबत माझ्या मनातील ओढ वाढू लागली. समर्पित भावनेतून ती रुग्णांची तसेच माझी करीत असलेली सेवा पाहून मला असे वाटले की, हिच्यापेक्षा चांगली मुलगी मला भेटूच शकत नाही.

एके दिवशी मला शबनम दु:खी दिसली. मी विचारले असता म्हणाली, ‘‘तुम्ही बरे होण्याची मी वाट पाहत होते. डॉक्टर, आता मी या विभागात आणखी राहू शकत नाही. लोक माझ्याशी खूप वाईट वागले. तुमच्यासोबत माझे नाव जोडून तुम्हालाही बदनाम केले. माझी काहीच चूक नव्हती, तरीही माझ्या या व्यवसायाचादेखील मान ठेवला नाही. माझे मन लागत नव्हते. मी आतापर्यंत फक्त तुमच्यासाठी येथे थांबले होते. आता मला जायची परवानगी द्या. मला रुग्णालयातील नोकरी सोडून जायचे आहे.’’

शबनमच्या अश्रूंनी भरलेल्या डोळयांमध्ये माझ्यासाठी असलेले प्रेम मला स्पष्टपणे दिसत होते. मी तिला अडवले. ‘‘थांब शबनम, तू कुठेही जाणार नाहीस. जे नाव त्यांनी बदनाम करण्यासाठी जोडले ते मी प्रत्यक्षात जोडू इच्छितो.’’

शबनमने आश्चर्यचकित होऊन माझ्याकडे पाहिले. मी हसत म्हटले, आजच या रुग्णालयात आपण लग्न केले तर? उशीर करण्याची गरजच काय?’’

शबनमने लाजून नजर खाली झुकवली. तिचे उत्तर मला मिळाले होते.

रुग्णालयात हजर असलेल्या डॉक्टर आणि नर्सेसने झटपट आमच्या लग्नाची तयारी केली. अशा प्रकारे एक हिंदू डॉक्टर आणि मुस्लीम नर्स कायमचे एकमेकांचे जोडीदार झाले.

वाग्दत्त वधू

* वीना श्रीवास्तव

समोरच्या त्या बंगल्याची साफसफाई अन् रंगरंगोटी सुरू होती. चारी बाजूंनी उगवलेलं गवत व झाडंझुडपं यामुळे तो बंगला भयाण वाटायचा. कितीवर्षापासून एक गंजलेलं कुलुप मुख्य दरवाजावर दिसायचं. आज जी बंगल्याचं तेज आणि वैभव झाकोळलेलं असलं तरी कोणे एके काळी तो बंगला नक्कीच फार सुंदर असावा. ऊन, पाऊस, वादळ, वारा सोसून बंगल्याच्या भिंती काळपटल्या होत्या. खिडकी दरवाजांची कळा गेली होती. पण भक्कम कडी कोयंड्यांच्या आधारे अजूनही दारं खिडक्या जागेवर होती.

कोण येणार आहे इथं रहायला? तनीषाची उत्सुकता चाळवली गेली होती. कुणी विकत घेतलाय का बंगला? इतका भव्य बंगला विकत घेणारा कुणी पैसेवालाच असणार. पण हल्ली तर लोकांना अर्पाटमेंट अन् फ्लॅटमध्येच रहायला आवडतंय. मग ही कोण वल्ली असणार जी या जुन्या वाड्याला नटवून सजवून इथं मुक्कामाला येणार आहे?

मनांत उत्सुकता हिंदोळत असतानांच एक तरूण तिच्याच घराकडे येताना दिसला. त्यालाच विचारावं का कोण येतंय इथं रहायला? पण नको, असेल कोणी चक्रम किंवा पुरातत्त्ववेत्ता जो इथं येऊ घातलाय, खरं तर या बंगल्याला काही ऐतिहासिक किंवा पौराणिक महत्त्व नाहीए, एवढं तिला ठाऊक होतं. पण कुणाला काय आवडेल हे आपण कसं ठरवणार?

‘‘माफ करा,’’ तो तरूण तिच्या गेटाशी उभा होता.

तिनं दचकून बघितलं…तो तिच्याशीच बोलला का? तिनं इकडं तिकडं बघितलं.

‘‘हॅलो, मावशी, मी तुमच्याशीच बोलतोय.’’ त्यानं म्हटलं. आपल्यासाठी त्यानं मावशी संबोधन वापरावं हे तिला जरा खटकलं. मी खरंच इतकी वयस्कर दिसते का? वय पन्नाशीला आलंय हे खरं असलं तरी दिसते तर अजून पन्नाशीचीच. बांधाही अटकर आहे. कुठं तरी केसात एखादा चंदेरी तार दिसतो पण बाकी केस काळेभोरच आहेत.

तिला थोडं विचित्र वाटलं पण ती गेटाकडे गेली. तो तरूण दिसायला देखणा अन् शालीन दिसत होता. ‘‘माझं नाव अनुज पंडित आहे. मला पाणी मिळेल का? आता घरात काम सुरू केलंय. पाण्याची लाइन आज सायंकाळपर्यंत सुरू होईल. पण आत्ताच्या गरजेचं काय?’’

‘‘बरोबर आहे. ये, आत ये. पाणी मिळेल.’’ तिनं माळ्याला हाक मारून सांगितलं, ‘‘नळाला पाईप लावून समोरच्या बंगल्यात पाणी जाऊ दे. त्यांचं काम होई तो नळ बंद करू नकोस.’’

‘‘ये रे, आत ये. मी चहा करते. भूकही लागली असेल ना?’’

चहा फराळ करता करता अनुजनं त्याच्या कुटुंबाची माहिती सांगितली. तो बंगला अविनाश पंडितांचा वडिलोपार्जित वारसा होता. अविनाशचे वडील अभय पंडित खूप वर्षांपूर्वी धंद्याच्या निमित्तानं नैरोबीला गेले अन् तिथंच स्थायिक झाले. अविनाशचं सगळं आयुष्य तिथंच गेलं. त्यांनीही धंदा छान वाढवला. त्यांची मुलंही तिथंच मोठी झाली. पण आता त्यांना त्यांच्या मुलीचं लग्न, अनुजच्या बहिणीचं लग्न भारतातून करायचं आहे तेही आपल्या वडिलोपार्जित बंगल्यातून. म्हणून हा सगळा खटाटोप चाललाय.

‘‘लग्नं कधी आहे?’’

‘‘पुढल्या महिन्यांत, २५ तारखेला. आता वेळ तसा कमी उरलाय त्यामुळे खूप घाई करावी लागतेय. तेवढ्यासाठी मला बाबांनी भारतात पाठवलंय.’’ चहाफराळ आटोपून तो निघून गेला. जाताना तीनतीनदा आभार मानले. तनु लगेच आरशासमोर जाऊन उभी राहिली. त्यानं मला मावशी का म्हटलं? तिनं निरखून स्वत:कडे बघितलं. अजूनही ती सुंदरच दिसंत होती

तनीषा एकटीच राहते. ती अविवाहित आहे, कॉलेजात प्रोफेसर आहे अन् एकटीच राहते हे आजूबाजूच्या सर्वांना ठाऊक आहे. तिचे सर्वांशी सलोख्याचे संबंध आहेत. कुणी तरी कधी खासगीत तिच्या लग्न न करण्याबद्दल बोलतो पण कारण कुणालाच ठाऊक नाहीए. तनीषाला मात्र ती अजूनही कुमारी का आहे हे पूर्णपणे माहीत आहे. यात दोष कुणाचा होता? तिचा? नियतिचा, तिच्या घरच्यांचा? तिचाच? वेळेवारी तिच लग्नं झालं असतं तर आजा अनुजएवढा मुलगा असताच ना तिचाही? तिनं एक दीर्घ श्वास घेतला. ती स्वत:शी पुटपुटली, ‘‘प्रसन्न, कुठे आहेस रे? तुला माझी आठवण येते की पूर्णपणे विसरलास मला?’’ स्वत:शीच बोलताना ती तिच्या तारूण्यात शिरली.

‘‘तनु, आज क्लासनंतर भेटूयात.’’ प्रसन्ननं तिला म्हटलं. तिच्या तनीषा नावाचं लघुरूप तनु त्यानंच केलं होतं.

‘‘अरे, पण आज माझं प्रॅक्टिकल आहे. तेही शेवटच्या तासाला…त्यानंतर लगेच मला घरी जावं लागेल तुला ठाऊक आहे, थोडा ही उशीर झाला तरी आई खूप रागावते.’’

प्रसन्नला तिच्या भावनांची जाणीव होती. तरीही निघता निघता तो म्हणाला, ‘‘ठीक आहे, तरीही, मी तुझी वाट बघेन.’’

‘‘बघते,’’ हसून तनीषा म्हणाली.

तनीषा एम.ए, करत होती. प्रसन्न तिचा सीनियर होता. तो पीएचडी करत होता. तिला अभ्यासात मदतही करायचा. तो विलक्षण हुषार होता. प्रोफेसर नाही आले तर तो क्लासही घ्यायचा. प्रिंसिपनीच त्याला तसं सांगितलं होतं.

त्याची शिकवण्याची, समजवण्याची पद्धत फारच छान आणि आकर्षक होती. तनुला ते फार आवडायचं. प्रसन्नलाही तनीषा विषयी ओढ वाटायची. तिचं सौंदर्य त्याला भुरळ घालायचं. कॉलेजमध्ये त्यांच्याबद्दल चर्चाही चालायची.

ही चर्चा तनीषाच्या घरापर्यंतही पोहोचली. आईबाबांच्या कानावर काही ती आलं असावं. ते विचारू लागले.

‘‘तनीषा, खरं काय ते सांग, हा प्रसन्न कोण आहे? शुभ्रा त्याच्या नांवानं तुला चिडवंत होती, ते का?’’

‘‘काही नाही गं आई. माझा सीनियर आहे. मला प्रॅक्टिकल्समध्ये अभ्यासात वगैरे मदत करतो. बाकी काही नाही. शुभ्राला तो भाव देत नाही म्हणून ती मला चिडवते.’’ तनीषानं सांगितलं.

‘‘एवढंच ना? मग ठीक आहे. पण अजून काही असलं तर मात्र मला विचार करावा लागेल हं!’’ आईनं तंबीच दिली.

‘‘आईनं असं का बरं म्हटलं? प्रसन्न खरंच माझ्या आयुष्यात इतका महत्त्वाचा आहे का?’’ तिनं स्वत:लाच प्रश्न केला.

‘‘इतका?’’ दुसरं मन उत्तरलं ‘‘तो तुझ्या आयुष्यात खूपच महत्त्वाचा आहे. जरा आरशात चेहरा बघ, त्याला बघताच कशी लाललाल होतेस तू? मनांतून तू सतत त्याची वाट बघत असतेस ना? तोही सतत तुझ्या मागावर असतो ना? मग? हे प्रेमच आहे गं बाई!!’’

म्हणजे आता शंकेला वाव नव्हता. एक दिवस ती लायब्ररीत अभ्यास करत असताना अवचित प्रसन्न येऊन थडकला.

‘‘अरे? तू इथं का आलास? काही खास बोलायचं आहे का?’’ तिनं विचारलं.

‘‘होय, खासच बोलायचंय. मला सांग. तुझ्या आयुष्यातस माझी जागा काय आहे?’’ प्रसन्नच्या आवाजात उतावळेपणा होता.

‘‘असं का विचारतो आहेस? माझ्या आयुष्यात तुझं काय स्थान आहे हे वेगळ्यानं सांगायला हवं का? तुझ्या विना माझं अस्तित्त्वच नाहीए रे. प्रसन्न आहे तर तनीषा आहे. झाडाला बिलगलेल्या वेलीला सांगावं लागतं का की तिच्या जीवनात त्या झाडाचं काय महत्त्व आहे ते?’’ तनीषा बोलून गेली अन् मग जीभ चावून गप्प बसली. मनांतच म्हणाली, ‘‘देवा रे, मी काय बोलून गेले…प्रसन्नला काय वाटेल? मी कित निर्लज्ज आहे असं वाटेल ना त्याला?’’

‘‘बोल बोल, तनु, गप्प का झालीस? शेवटी खरं काय ते तुझ्या तोंडून निघालं. मला वाटंत होतं पण खात्री नव्हती. तुझ्या तोंडून ऐकलं अन् खात्री पटली.’’ त्यानं क्षणांत तिला मिठीत घेतलं अन् तिच्या ओठांवर ओठ टेकवले. तनीषानं स्वत:ला सोडवून घेतलं अन् तिथून धूम ठोकली. लाजेनं लालेलाल झाली होती ती.

आता तर सगळे उघडच म्हणायचे यांची जोडी फारच छान आहे. जणू एकमेकांसाठीच आहेत दोघं. त्यांचं प्रेम आईवडिलांनाही जाणवलं होतं. त्यांचं लग्न करून द्यावं असं वाटत होतं. प्रसन्नलाही पुण्यात लेक्चरर शिप मिळाली होती. दोन्ही घरातून होकार होता. दोघंही आनंदात होती पण प्रसन्नच्या आजीनं दोघांची पत्रिका जुळवण्याची टूम काढली अन् दुर्दैवानं तनीषाला मंगळ निघाला.

तनीषाच्या आईवडिलांचा या गोष्टींवर विश्वास नव्हता. त्यांनी कधी पत्रिका वगैरे केलीच नव्हती. त्यांना या सगळ्या अंधश्रद्धा वाटत होत्या पण प्रसन्नची आजी मात्र हे लग्न होऊ देणार नाही यावर ठाम होती. प्रसन्न तिचा एकुलता एक नातू अन् घराण्याचा वारस होता. खरं तर तो शिकलेला होता. त्याला तनीषाखेरीज इतर कुणाही मुलीशी लग्न करायचं नव्हतं. तो ही अडून बसला की तनीषा खेरीज तो कुणाशीही लग्न करणार नाही.

तनीषाला ही गोष्ट कळली तेव्हा तिनंच हे लग्न मोडण्याचं ठरवलं. ‘‘हे बघ प्रसन्न, जर आपल्या लग्नांमुळे तुझ्या जिवाला धोका संभवंत असेल तर मी तुला या बंधनातून मुक्त करते. मला तुझ्याबरोबर संपूर्ण आयुष्य काढायचं आहे. फक्त तुला मिळवणं किंवा त्यासाठी लग्न करणं याला काय अर्थ आहे? तुला काही झालं तर मी स्वत:ला क्षमा करू शकणार नाही…’’ तनीषानं म्हटलं.

प्रसन्नला धक्काच बसला. आश्चर्यानं त्यानं विचारलं, ‘‘आपण दोघं एकमेकांवर प्रेम करतोय तर या असल्या गोष्टींवर आपण विश्वास का ठेवायचा? कुठल्या तरी काल्पनिक भयानं तू पाऊल मागे का घेते आहेस? तुझ्या शिक्षणाचा काहीच उपयोग नाही का? बी लॉजिकल.’’

तनीषा मात्र आपल्या निर्णयावर ठाम होती. तिनं प्रसन्नच्या प्रश्नाचं उत्तर दिलं नाही. पण प्रसन्ननं आपल्या नावांची हिऱ्याची अंगठी तिच्या डाव्या हाताच्या तर्जीत घातली अन् तो म्हणाला, ‘‘ही अंगठी आपल्या साखरपुड्याचं प्रतीक आहे. मी तुझ्या होकाराची वाट बघेन.’’ अन् मागे वळून बघता तो तिथून निघून गेला.

लवकरच तो नव्या नोकरीत रूजू झाला. तनीषानं त्याला भेटणं कमी केलंच होतं, आता फोनवरचा संपर्कही कमी केला. प्रसन्नला भेटल्यावर कदाचित आपला निश्चय बारगळेल अशी तिला भीती वाटत होती. प्रसन्न मात्र तिची वाट बघत होता. तनीषालाही कॉलेजात नोकरी मिळाली. तिनं स्वत:ला कॉलेजच्या इतर व्यापात गुंतवून घेतलं.

प्रसन्नला कॅनडाची एक फेलोशिप मिळाली. तो दोन वर्षांसाठी तिकडे गेला अन् मग तिथलीच एकेक कामं मिळत गेली म्हणून त्याचा कॅनडामधला मुक्काम वाढतच गेला. कधीतरी फोन, कधी तरी व्हॉट्सअॅपवर बोलणं व्हायचं, ते ही कमी कमी होत गेलं अन् एक दिवस शुभ्रानं तिला त्याच्या लग्नाची बातमी दिली.

ज्या आजीमुळे प्रसन्न तनीषाचं लग्न मोडलं होतं ती मृत्युशय्येवर होती अन् तिला प्रसन्नला वरवेषात बघायचं होतं. नातसून बघायची होती. शेवटी तिच्या इच्छापूर्तीसाठी प्रसन्ननं लग्नं केलं होतं. हे ऐकून मात्र तनीषाचे डोळे भरून आले. प्रसन्ननं तिच्या बोटात घातलेल्या अंगठीमुळे ती स्वत:ला त्याची वाग्दत्त वधू समजत होती. प्रसन्न तर आजीची इच्छा धुडकावून तिच्याशी लग्न करायला तयार होता. तिनंच नकार दिला. आता रडून काय होणार? पण तिला तेही मान्य होईना?

‘‘नाही, मी त्याची अन् तो माझा आहे. त्याचं लग्न कुणा बरोबरही झालं तरी माझ्या बोटातली अंगठी त्याच्या प्रेमाची खूण आहे.’’ तिनं स्वत:लाच समजावलं यापुढे ती एकटीच जगणार होती.

तिचा निश्चय ऐकून आई वडिलांनी तिच्या भावाचं लग्न करून दिलं. आई वडिलांच्या मृत्यूनंतर ती भावासोबत राहत होती. पण वहिनीला हळूहळू तिचं राहणं खटकू लागलं. ती वेडवाकडं बोलायची, टोमणे मारायची. तनीषा आजारी पडली तव्हा वहिनीला तिची सेवा करावी लागली तेही ती बोलून दाखवायची पण वहिनीची तिन्ही बाळंतपण तनीषानं निस्तरली होती, तिचे माहेरचे फिरकलेही नव्हते, हेही सोयीस्करपणे विसरली होती. वहिनीला निवांत रात्रीची झोप मिळावी म्हणून ती मुलांना आपल्याजवळ झोपवंत होती. सकाळी सगळा स्वयंपाक आटोपून कॉलेजला जायची. आल्यावरही सतत बाळाच्या व बाळंतिणीच्या तैनातीत असायची. पगारातली ठराविक रक्कम वहिनीच्या हातात दिल्यावरंच ती आपला खर्च करायची.

शेवटी भावानं वेगळा फ्लॅट घेतला. बहीण एकटी पडेल याची काळजी त्याला वाटली नाही. आता तर ती अगदी एकटी होती.

दाराची घंटी वाजली तशी ती भानावर आली. दार उघडलं तर दारात अनुज होता. बहिणीच्या लग्नाची आमंत्रण पत्रिका द्यायला आला होता. तिनं पत्रिका बघितली. नीरजा+प्रतीक अशी नावं वाचली. वराच्या वडिलांचं नांव प्रसन्न दीक्षित बघून तिच्या तोंडून आश्चर्य आनंदाचा चित्कार बाहेर पडला…हा प्रतीक म्हणजे माझ्या प्रसन्नचा मुलगा आहे का? नसेलही…हा दुसराच कुणी प्रसन्न दीक्षित असू शकतो…तिनं स्वत:लाच समजावलं.

‘‘मावशी, लग्नाला नक्की या हं!’’ तीन तीनदा बजावून अनुज निघून गेला.

आज ती खूप वेळ स्वत:लाच आरशात निरखंत होती. खरंच ती म्हातारी झाली होती? शक्यता आहे. परिस्थितीशी झुंज घेताना दमछाक होतेच. काळचक्र मागे फिरवता आलं असतं तर तिनं प्रसन्नला घट्ट मिठी मारली असती.

‘‘ये रे प्रसन्न, तुझा तनू आजही तुझी वाट बघतेय.’’ एक नि:श्वास तिच्या तोंडून बाहेर पडला.

आज पंचवीस तारीख. सायंकाळी नीरजाची वरात येणार आहे. जाऊ की नको जाऊ, या मानसिक द्वंदात तिनं काहीच तयारी केली नव्हती. वधूसाठी काही भेट वस्तू ही घेतली नव्हती. वेळेवर पाकिटात घालून कॅश देता येईल असं तिनं ठरवलं.

बँडच्या आवाजानं ती पुन्हा भानावर आली. वरात आली वाटतं. तिनं पटकन आवरलं. केसांचा सुंदर अंबाडा घातला. निळ्या रंगाची सिल्कची साडी, त्यावर मोत्याचे दागिने, बोटात प्रसन्ननं दिलेली अंगठी होतीच. प्रसन्नचं प्रेम होतं ते.

सगळा बंगलाही नववधूसारखा नटला होता.

वरात दारात आली होती. तिची नजर नवरदेवाच्या वडिलांकडे गेली. प्रसन्नच होता. आपल्या व्याह्यांनी केलेल्या विनोदावर खूप खूप हसंत होता. तनीषाची नजर तिच्या प्रसन्नला शोधंत होती, तो कुठंतरी हरवला  होता. डोक्यावरचे अर्धे पांढरे, अर्धे काळसर केस, कल्ल्यांजवळ पांढरे झालेले केस त्याचं वय सांगत होते. थोडं सुटलेलं पोट सुखसमृद्धीचं प्रतीक होतं…छे! हा माझा  प्रसन्न नाहीए. तिनं स्वत:लाच समजावलं. तेवढ्यात मैत्रिणीच्या घोळक्यातली सुंदर नटलेली नववधू हातात वरमाळा घेऊन येताना दिसली. तनिषानं झटक्यात निर्णय घेतला अन् पुढे होऊन नीरजाच्या बोटात आपली अंगठी घातली. नीरजाला काही कळायच्या आत ती तिथून निघाली. आता तिचं तिथं काहीच काम नव्हतं.

जेव्हा प्रसन्न सुनेच्या बोटात ती अंगठी बघेल तेव्हा त्याला माझी आठवण येईल का? या विचारातच तिला गाढ झोप लागली. आता प्रसन्न कधीच परत येणार नव्हता. आता तिला कुणाविषयी कसलीच तक्रार नव्हती. तिचं मन शांत शांत झालं होतं.

आवाज उठवलाच पाहिजे…

कथा * अर्चना पाटील

‘‘उद्या लवकर ये.’’

‘‘का?’’ हयातने विचारले.

‘‘उद्यापासून रिहानसर येणार आहेत आणि आपले जुने सर रिटायर होत आहेत.’’

‘‘प्रयत्न करेन,’’ हयातने उत्तर दिले, परंतु तिला स्वत:ला माहीत नव्हते की ती वेळेवर येऊ शकेल की नाही.

दुसऱ्या दिवशी रिहानसर शार्प १० वाजता ऑफिसमध्ये पोहोचले. हयात आपल्या खुर्चीवर नव्हती. रिहानसर येताच सर्वांनी उभे राहून गुड मॉर्निंग केले.

रिहानसरांच्या नजरेतून ती खाली खुर्ची सुटली नाही.

‘‘इथे कोण बसते?’’

‘‘मिस हयात, तुमची असिस्टंट, सर,’’ क्षितिजने उत्तर दिले.

‘‘ओके, त्या आल्या की लगेच त्यांना आत पाठव.’’

रिहान लॅपटॉप उघडून बसला होता. कंपनीचे रेकॉर्ड्स तो चेक करत होता. बरोबर १० वाजून ३० मिनिटांनी हयातने रिहानच्या केबिनचा दरवाजा ठोकला.

‘‘मे आय कम इन सर…’’

‘‘येस प्लीज, आपण कोण?’’

‘‘अं…मी हयात आहे, आपली असिस्टंट.’’

‘‘मला आशा आहे की उद्या सकाळी मी जेव्हा येईन, तेव्हा आपली खुर्ची रिकामी नसेल. आपण जाऊ शकता.’’

हयात नजर झूकवून केबिनच्या बाहेर आली. रिहानसरांसमोर जास्त बोलणे योग्य नाही, ही गोष्ट हयातच्या लक्षात आली होती. थोड्याच वेळात रिहानने ऑफिस स्टाफची एक मिटिंग घेतली.

‘‘गुड आफ्टरनून टू ऑल ऑफ यू. माझी आपणाकडून फक्त एवढीच अपेक्षा आहे की उद्यापासून कंपनीचे सर्व कर्मचारी वेळेवर येतील आणि वेळेवर जातील. ऑफिसमध्ये आपली पर्सनल लाइफ सोडून कंपनीच्या कामाला आधी प्रायोरिटी देतील. मला आशा आहे की आपल्यापैकी कोणीही मला तक्रारीची संधी देणार नाही. बस एवढेच, आता आपण सर्व जाऊ शकता.’’

‘‘किती खडूस आहे, एक-दोन लाइन जास्त बोलला असता, तर आकाश खाली आले असते की धरती फाटली असती,’’ हयात मनातल्या मनात रिहानला दोष देत होती.

नवीन बॉसचा मूड पाहून प्रत्येक जण कामाबाबत जागरूक झाला. दुसऱ्या दिवशी रिहान पुन्हा ऑफिसमध्ये शार्प १० वाजता दाखल झाला आणि आज पुन्हा हयातची चेअर खाली होती. रिहानने पुन्हा क्षितिजला मिस हयात आल्यावर केबिनमध्ये पाठविण्याची सूचना दिली. ठीक १० वाजून ३० मिनिटांनी हयातने रिहानच्या केबिनचा दरवाजा ठोठावला.

‘‘मे आय कम इन सर.’’

‘‘हो जरूर, मी तुमचीच वाट पाहात होतो. आता आपल्याला एका हॉटेलमध्ये मिटिंगसाठी जायचे आहे. तुम्ही तयार आहात का?’’

‘‘हो, कधी निघायचे आहे?’’

‘‘त्या मिटिंगमध्ये तुम्हाला काय करायचे आहे?’’

‘‘अं… तुम्ही मला काल सांगितले असते, तर मी तयारी करून आले असते.’’

‘‘मी आता तुम्हाला सांगणारच होतो, पण बहुतेक वेळेवर येण्याची आपल्याला सवय नाहीए. तुमची सॅलरी किती आहे?’’

हयात काही बोलत नव्हती. ती केवळ नजर झाकवून इकडे-तिकडे बघत होती. रिहान आपल्या खुर्चीवरून उठून उभा राहिला. रिहान हयातच्या अगदी जवळ उभा होता. हयात मनातल्या मनात प्रार्थना करत होती की तिची लवकरात लवकर रिहानच्या केबिनमधून सुटका व्हावी.

‘‘तुम्ही तुमची सॅलरी सांगण्याचे कष्ट घेणार आहात का?’’

‘‘अं… ३०,०००/-’’

‘‘जर तुमच्याकडे कंपनीसाठी वेळ नाहीए, तर तुम्ही घरी जाऊ शकता आणि तुमच्यासाठी ही शेवटची ताकीद आहे. घ्या फाइल्स, आपल्याला आता निघायचे आहे.’’

हयात रिहानसोबत हॉटेलमध्ये पोहोचली. आज एका हैदराबादी कंपनीसोबत मिटिंग होणार होती. रिहान आणि हयात दोघेही वेळेवर पोहोचले. परंतु समोरच्या पार्टीने बुके पाठवून आज आपण येणार नसल्याचा मेसेज आपल्या कर्मचाऱ्यासोबत पाठवला. तो कर्मचारी जाताच रिहानने तो बुके  उचलला आणि रागाने हॉटेलच्या गार्डनमध्ये फेकून दिला. ‘‘आजचा दिवसच बेकार आहे,’’ असे म्हणत तो आपल्या गाडीत येऊन बसला. रिहानचा राग पाहून हयात थोडीशी त्रासली आणि घाबरून गाडीत बसली. ऑफिसमध्ये पोहोचताच रिहानने हैदराबादी कंपनीसोबत आधी केलेल्या कॉन्ट्रॅक्ट्सचं डिटेल्स मागितले. या कंपनीसोबत तीन वर्षांपूर्वी एक कॉन्ट्रॅक्ट झाले होते. परंतु तेव्हा हयात इथे काम करत नव्हती. या कंपनीच्या बाबतीत कोणतीही माहिती ती रिहानला सांगू शकत नव्हती.

‘‘मिस हयात, तुम्ही संध्याकाळी फाइल देणार आहात का मला?’’ रिहान केबिनबाहेर येऊन हयातवर ओरडत होता.

‘‘अं…सर, ती फाइल मिळत नाहीए.’’

‘‘मिळत नाही म्हणजे… तुम्ही कोणतेही काम नीट करू शकत नाही. जोपर्यंत फाइल मिळणार नाही, तुम्ही घरी जायचे नाही.’’

हे ऐकताच हयातचा चेहरा उतरला. तसेही सर्वांसमोर ओरडा मिळाल्याने हयातला खूप इन्सल्टिंग वाटत होते. संध्याकाळचे ६ वाजले होते. फाइल मिळाली नव्हती. सर्वजण घरी जायला निघाले होते. हयातच्या बसची वेळ झाली होती. हयात हिंमत करत रिहानच्या केबिनमध्ये गेली.

‘‘सर, फाइल मिळत नाहीए.’’

रिहान काहीही बोलत नव्हता. तो कॉम्प्युटरवर काम करत होता. रिहानच्या गप्प राहण्यामुळे हयात आणखी त्रस्त होत होती. रिहानचे वागणे पाहून ती केबिनच्या बाहेर आली आणि आपली पर्स उचलून घरी निघाली. दुसऱ्या दिवशी हयात रिहानच्या अगोदर ऑफिसमध्ये हजर होती. हयातला पाहताच रिहान म्हणाला, ‘‘मिस हयात, आज तुम्ही गोडावूनमध्ये जा. आपल्याला आज माल पाठवायचा आहे. आय होप हे तरी काम तुम्ही व्यवस्थित कराल.’’

हयात काही न बोलता मान खाली घालून निघून गेली. ३ वाजेपर्यंत कंटेनर आलेच नाहीत. ३ वाजल्यानंतर कंटेनरमध्ये कंपनीचा माल भरायला सुरुवात झाली. रात्री ८ वाजेपर्यंत काम चालू राहिले. हयातची बसही निघून गेली. रिहान आणि त्याचे वडील कंपनीतून बाहेर पडत होते की कंटेनर पाहून तेही गोदामाच्या दिशेने वळले. हयात एका टेबलाजवळ बसली होती आणि रजिस्टरमध्ये काहीतरी लिहीत होती. गोडावूनचा वॉचमन बाहेर उभा होता. गोडावूनमधील शांततेमुळे हयातला भीती वाटत होती, पण आज काम पूर्ण केल्याशिवाय ती घरीही जाऊ शकत नव्हती, हे हयातला चांगले माहीत होते. इतक्यात, रिहान मिझा साहेबांसोबत गोडावूनमध्ये आला. हयातला तिथे पाहून रिहानलाही काहीतरी चूक झाल्याची जाणीव झाली.

‘‘हयात, बेटा, अजून तू घरी गेली नाहीस?’’

‘‘नाही सर, बस आता निघतेच आहे.’’

‘‘असू दे, काही हरकत नाही. ये, आम्ही तुला सोडतो.’’

आपल्या वडिलांचे हयातशी एवढे प्रेमळपणाचे वागणे पाहून रिहानला आश्चर्य वाटत होते, पण तो काही बोलतही नव्हता. रिहानचे तोंड पाहून हयातने, ‘‘नाही सर, मी जाईन.’’ असे बोलून त्यांना टाळले. हयात बसस्टॉपवर उभी होती. मिझासरांनी पुन्हा हयातला गाडीत बसण्याची विनंती केली. यावेळी हयात नाही म्हणू शकली नाही.

‘‘तू कुठे उतरणार?’’

‘‘अं… मला सिटी हॉस्पिटलमध्ये जायचे आहे.’’

‘‘सिटी हॉस्पिटलमध्ये का? सर्वकाही ठीक तर आहे ना?’’

‘‘खरे तर माझ्या बाबांना कॅन्सर आहे, त्यांना तिथे अॅडमिट केले आहे.’’

‘‘मग तर तुझ्या बाबांना आम्ही भेटलेच पाहिजे.’’

थोड्याच वेळात हयात आपले मिझासर आणि रिहानसोबत आपल्या वडिलांच्या खोलीत गेली.

‘‘ये, ये हयात बेटा. किती काम करतेस आणि आज यायला एवढा उशीर का केलास? तुझ्या त्या नवीन बॉसने आज पुन्हा तुला त्रास दिला का?’’

हयातच्या बाबांचे बोलणे ऐकून हयात आणि रिहान दोघांचेही चेहरे पांढरे पडले.

‘‘पुरे हा बाबा, किती बोलता तुम्ही. आज तुम्हाला भेटायला माझ्या कंपनीचे बॉस आले आहेत. हे आहेत रिहानसर आणि त्यांचे वडिल मिझार्सर.’’

‘‘तुम्हाला भेटून खूप बरे वाटले, सुलतान महाशय. आता कशी तब्येत आहे तुमची?’’

‘‘माझ्या हयातमुळे कसातरी जीव जगतोय. बस आता लवकरात लवकर एखाद्या चांगल्या घरात हिचे लग्न झाले की मी चिरनिद्रा घ्यायला मोकळा झालो.’’

‘‘सुलतान महाशय, काळजी करू नका, हयातला आपल्या घराची सून करून घेणे ही कुठल्याही खानदानासाठी अभिमानाची गोष्ट असेल. ठीक आहे, मग आम्ही निघतो.’’

या रात्रीनंतर रिहान हयातसोबत थोडेसे मैत्रीपूर्ण वागू लागला. हयातही आता रिहानबाबत विचार करत असे. रिहानला स्वत:कडे आकर्षित करण्यासाठी नटूनथटून येऊ लागली होती.

‘‘काय झाले, आज खूप सुंदर दिसतेस?’’ रिहानचा छोटा भाऊ आमीर हयातच्या समोर येऊन बसला. हयातने एकदा त्याच्याकडे पाहिले आणि मग आपल्या फायलीत डोके खुपसले. आमीर तिच्या टेबलाच्या समोरच्या खुर्चीवर बसून तिला निरखून पाहात होता. शेवटी कंटाळून हयातने फाइल बंद केली आणि टेबलावर आपले दोन्ही हात डोक्याला लावून डोळे बंद करून आमीरच्या उठण्याची वाट पाहू लागली. इतक्यात, रिहान आला. हयातला आमीरच्या समोर अशा प्रकारे पाहून तो त्रस्त तर झाला, पण त्याने पाहूनही न पाहिल्यासारखे केले.

दुसऱ्या दिवशी रिहानने आपल्या केबिनमध्ये एक मिटिंग ठेवली होती. त्या मिटिंगमध्ये आमीरला रिहानच्या बाजूला बसायचे होते, पण तो जाणीवपूर्वक हयातच्या बाजूला येऊन बसला. हयातला त्रास देण्याची एकही संधी तो सोडत नव्हता. परंतु हयात प्रत्येक वेळी त्याला पाहूनही न पाहिल्यासारखे करत होती. एके दिवशी तर हद्दच झाली. आमीर ऑफिसमध्ये हयातच्या वाटेत उभा राहिला.

‘‘रिहान तुला महिन्याला तीस हजार देतो, मी एका रात्रीचे देईन. आता तरी तयार हो ना…’’

ही गोष्ट ऐकताच हयातने आमीरच्या एक जोरदार कानशिलात लगावली. ऑफिसमध्ये सर्वांच्या समोर हयात अशाप्रकारे रिअॅक्ट होईल, या गोष्टीची आमीरला मुळीच अपेक्षा नव्हती. हयातने कानशिलात तर लगावली, पण आता तिची नोकरी गेली, हेही तिला माहीत होते. सर्वकाही रिहानच्या समोर घडले होते. मात्र आमीर असे काय म्हणाला की हयातने त्याच्या कानशिलात लगावले, ही गोष्ट कुणाच्या लक्षात आली नाही. हयात आणि आमीर दोघेही ऑफिसमधून निघून गेले.

दुसऱ्या दिवशी सकाळी आमीर येताच आधी रिहानच्या केबिनच्या दिशेने गेला.

‘‘दादा, मी या मुलीला एक दिवसही इथे सहन करून घेणार नाही. तू आत्ताच्या आत्ता तिला कामावरून काढून टाक.’’

‘‘मी काय करायला हवे, ते मला माहीत आहे. जर चूक तुझी असेल, तर तुलाही कंपनीतून फायर करेन, छोटे बंधुराज. ही गोष्ट लक्षात ठेव.’’

‘‘त्या मुलीसाठी तू मला काढून टाकणार?’’

‘‘का नाही…’’

‘‘ही तर हद्दच झाली. ठीक आहे, मग मीच जातो.’’

हयात रिहान तिला कधी आत बोलावतोय, याचीच वाट पाहात होती. शेवटी रिहानने तिला बोलावलेच. रिहान आपल्या कॉम्प्युटरमध्ये काहीतरी पाहात होता. हयातला त्याच्यासमोर उभे राहून दोन मिनिटे झाली. शेवटी हयातने बोलायला सुरुवात केली.

‘‘मला माहीत आहे, तुम्ही मला इथे फायर करण्यासाठी बोलावले आहे. तसेही तुम्ही माझ्यावर खूश नव्हता. तुमचे काम सोपे झाले. पण माझी काहीही चूक नाहीए, तरीही तुम्ही मला काढून टाकताय, ही गोष्ट माझ्या लक्षात राहील.’’

रिहान अचानक उभा राहून तिच्याजवळ आला, ‘‘आणखी काही…’’

‘‘अं… नाही…’’

‘‘तसे आमीरने काय केले होते?’’

‘‘म्हणत होते की एका रात्रीचे तीस हजार देतो.’’

आमीरचे हे विचार ऐकून रिहानला धक्का बसला.

‘‘मग मी जाऊ?’’

‘‘मुळीच नाही, तुम्ही जे काही केलंत, ते योग्यच केलंत. जेव्हाही एखादा मुलगा आपली मर्यादा विसरतो, मुलीचा नकार समजून घेत नाही, मग तो बॉस असो, पिता असो, बॉयफ्रेंड असो, त्याच्याशी असेच वागले पाहिजे. मुलींनी छेडछाडी विरूद्ध आवाज उठवलाच पाहिजे. मिस हयात तुम्हाला नोकरीवरून काढले जात नाहीए.’’

‘‘धन्यवाद.’’

आता हयातच्या जिवात जीव आला. रिहान तिच्याजवळ येत होता आणि हयात मागे-मागे जात होती. हयातला काही कळेना.

‘‘मिस हयात, तुम्ही खूप सुंदर आहात. जबाबदाऱ्याही चांगल्याप्रकारे पार पाडता आणि एक सशक्त महिला आहात. त्यामुळे मला तुमच्याशी लग्न करायची इच्छा आहे.’’

हयातने लाजून होकार दिला.

ती एक घटना

कथा * मीरा शिंदे

माझे पती आशिष, त्यांचा मित्र गगन अन् त्याची पत्नी गायत्री. आम्हा चौघांत असलेलं सामंजस्य, परस्परांवर असलेला विश्वास अन् आदर अन् एकमेकांवरची माया हे इतकं अद्भूत होतं की सर्वांना आमचा हेवा वाटायचा. आम्हाला दोन मुलं होती. एक मुलगा, एक मुलगी. गगन, गायत्रीला मात्र मूलबाळ नव्हतं.

बऱ्याच प्रयत्नांनी गायत्रीला दिवस गेले. आम्ही सर्वच आनंदात होतो. पण तिला झालेलं मूल जन्मत: अनेक विकृती घेऊन आलं होतं. अन् जन्मानंतर काही वेळातच ते मूल मरण पावलं. गायत्री हॉस्पिटलमध्ये आयसीयूत होती. आशिष ऑफिसच्या दौऱ्यावर होते. पूर्णपणे कोसळलेल्या गगनला मी सांभाळत होते अन् आमच्याही नकळत ती घटना घडून गेली. निसर्गाने आपलं काम बजावलं अन् संकर्षणचा जन्म झाला. मला दिवस गेल्याचं लक्षात येताच मी आशिषना म्हटलं, ‘‘आपल्या अनवधनामुळे जन्माला येणारं हे बाळ आपण गायत्री, गगनला देऊया का आपली दोन मुलं आहेतच!’’ आशिषना माझ्या कल्पनेचं कौतुक वाटलं. आई असून मी मैत्रीसाठी त्याग करते आहे असं त्यांना वाटलं. तर आपलं मूल मी गायत्रीला देते आहे यामुळे तीही भारावून गेली. खरं काय ते मी अन् गगन जाणत होतो…तेवढी एक घटना सोडली तर आमच्यात त्यानंतरही अगदी पूर्वीप्रमाणे निखळ निर्मळ मैत्रीचं नातं होतं

कधी तरी माझ्या मनात अपराधीपणाची भावना दाटून यायची. नऊ महिने पोटात वाढवलेल्या बाळाला दूर लोटल्याची भावना अन् आशीषसारख्या सज्जन पतीपासून घडलेली घटना लपवण्याची भावना. पण यातच सर्वांचं भलं होतं. गगन गायत्री संकर्षण मिळाल्यामुळे खूप समाधानी अन् आनंदात होते. सगळं कसं छान चाललेंल अन् एक अपघात घडला.

संकर्षण दहा वर्षांचा होता. गगन गायत्री अन् संकर्षण केरळच्या प्रवासाला जात असताना त्यांच्या कारला अपघात झाला. गायत्री जागेवरच मरण पावली. गगनला खूप जखमा अन् फ्रॅक्चर्स होती. गंभीर परिस्थितीत होता तो अन् चमत्कारिकरित्या संकर्षण बचावला होता. त्याला एक ओरखडाही उमटला नव्हता.

संकर्षण आमच्याजवळच राहात होता. बरेच महिने हॉस्पिटलमध्ये काढल्यावर गगन बरा झाला पण त्याला एकदम विरक्ती आली. एक दिवस त्याने आम्हा दोघांना बोलावून घेतलं. त्याचा सॉलिसिटरही तिथे होता. गगन म्हणाला, ‘‘माझी सर्व संपत्ती, प्रॉपर्टी मी संकर्षणच्या नावे केली आहे. मी आता संन्यास घेतोय. यापुढे तुम्हीच संकर्षणचे आईबाप. माझा शोध घेऊ नका. काही प्रॉब्लेम आलाच तर हा माझा सॉलिसिटर तुम्हाला मदत करेल.’’

आमच्या समजवण्याला, विनवण्यांना दाद न देता रात्रीतून गगन कुठे निघून गेला ते आम्हाला पुढे कधीच कळलं नाही. गगन व गायत्री गेल्याचं आम्हाला दु:ख होतंच पण आता आपला मुलगा आपल्याजवळ राहील या भावनेने आशीष सुखावले होते. त्यालाही आता दहा वर्षं उलटली होती.

कुठून कसं संकर्षणला कळलं की गगन गायत्री त्याचे सख्खे आईवडील नव्हते. तो आमचाच मुलगा आहे तेव्हापासून तो आमच्याशी फटकून वागू लागला. चिडून बरेचदा म्हणालाही, ‘‘मी जर तुम्हाला नको होतो, तर मला जन्माला का घातलंत? तुमच्यासारखे क्रूर आईबाप मी बघितले नाहीत. खुशाल मला दुसऱ्याला देऊन टाकलंत?’’

आमच्या मोठ्या दोन्ही मुलांशीही संकर्षणचं जुळत नव्हतं. त्याचं सर्वच बाबतीत या दोघांपेक्षा वेगळं असायचंय. त्याचा चेहराही बराचसा गगनसारखा होता. बरेचदा आपल्या दोन्ही मुलांपेक्षा त्याचं वेगळं असणं आश्चर्य वाटायचं. ते बोलूनही दाखवायचे, ‘‘नवल आहे, याचं सगळंच गगनसारखं कसं?’’

मी म्हणायची, ‘‘जन्मल्याबरोबर त्यांच्याबरोबर, त्यांच्याच घरात वाढलाय. त्याचा परिणाम असतोच ना?’’

आशीषना आश्चर्य वाटे, पण त्यांना संशय आला नाही. मी किंवा गगनवर त्यांनी कधीच संशय घेतला नाही. त्यामुळेच मला फार फार अपराधी वाटायचं. अनेकदा वाटलं खरं काय ते त्यांना सांगावं. पण आशीष ते ऐकू शकतील? शक्यच नाही.

संकर्षण आशीषसारखाच बुद्धिमान होता अन् तेवढ्याने आशीषचं पितृत्त्व समाधान पावत होतं. पण संकर्षण मात्र आमच्यापासून तुटला होता. अलिप्त झाला होता. एकटा एकटा राहात होता.

त्यातच तो आजारी पडला. अस्थमाचे अटॅक त्याला वारंवार यायचे.

एव्हाना आम्ही कोचिनमध्ये सेटल झालो होतो. आम्ही कोचिनमध्ये उत्तम डॉक्टर शोधले. बाहेरच्याही अनेक डॉक्टरांना दाखवलं. त्याला बरं वाटत नव्हतं. आता तर त्याला कित्येक तास ऑक्सिजनवर ठेवावं लागायचं. आम्ही दोघंही नवरा बायको फार काळजीत होतो.

शेवटी दिल्लीहून आलेल्या एक्सपर्ट डॉक्टरांच्या टीमने असा निष्कर्ष काढला की ही अल्फा, एण्टिटाइप्सीन डिसीज आहे. हा आजार जेनेटिक असतो. खरं तर वयाच्या तिशीनंतरच तो होतो, पण दुर्दैवाने ऐन विशीतच त्याने गाठलं, अस्थमाशी त्याची लक्षणं जुळतात. वडिलांची डी.एन.ए. टेस्ट करून घेतल्यास योग्य उपचार करता येतील.

आशीषने संकर्षणसाठी पटकन् डीएनए टेस्ट करवून घेतली. पण त्यांचे डीएनए एकमेकांशी विसंगत निघाले. कारण तो आशीषचा मुलगा नव्हताच ना?

रिपोर्ट कळताक्षणीच आशीष माझ्याकडे न बघता, संकर्षणचा विचार न करता कार घेऊन घरी निघून गेले. संकर्षणच्या डोळ्यांत माझ्याबद्दलचा तिरस्कार ओसंडून वाहात होता.

‘‘आजपर्यंत मला वाटायचं मी ‘अनवाँटेड चाइल्ड’ आहे. तुम्हाला नको असताना झालो म्हणून मला एखाद्या निर्जीव वस्तूसारखं दुसऱ्याला देऊन टाकलंत, आज तर कळतंय की मी पापातून जन्माला आलेला दुर्देवी मुलगा आहे. तू इतकी नीच असशील असं नव्हतं वाटलं मला. काकांचा विश्वासघात केलास…किती प्रेम आहे तुझ्यावर त्यांचं.’’

त्याच्या त्या अशक्त देहात त्याचा तिरस्कार, त्याचा संताप मावत नव्हता. तो खूप खूप बोलत होता. मला त्याला सांगायचं होतं की मी किंवा गगन आपापल्या पार्टनरशी प्रामाणिक होतो. तेवढी एक घटना सोडली तर आम्ही कायम मित्रच होतो. पण हे संकर्षण काय किंवा आशीष काय…समजून घेणार का?

‘‘संकर्षण गगनचाच मुलगा ना?’’ आशीषने मी घरी आल्यावर विचारलं.

‘‘हो.’’

आशीषही संकर्षणप्रमाणेच संतापले. मला टाकून बोलले. त्यांचा रागही वाजवी होता. मी त्यांचा विश्वासघात केला होता यावर ते ठाम होते. माझं म्हणणं ऐकून घेण्याच्या मनस्थितीत ते नव्हते. संकर्षणने सर्व औषधं फेकून दिली होती. जेवणही घेत नव्हता. त्याची तब्येत आणखी खालावली होती.

त्या वीकएण्डला माझी मोठी दोन्ही मुलं संकर्षणला भेटायला आली. एरवी फोनवरून आमचं संभाषण चालूच होतं. पण संकर्षणची तब्येत खालावली असल्याचं ऐकून त्यांनी प्रत्यक्ष येण्याचा निर्णय घेतला होता.

आल्यावर चहा झाला. दोघंही फ्रेश झाले अन् दोघांनी एकदमच विचारलं,

‘‘आईबाबा, काय झालंय? तुम्ही दोघं फारच टेन्स दिसताहात…?’’

आशीष उठून तिथून दुसरीकडे निघून गेले.

‘‘यांना काय झालं, आई?’’ अंजनने विचारलं.

‘‘काही नाही रे, संकर्षणच्या आजाराने आम्ही काळजीत आहोत.’’

‘‘आई, ही काळजी त्याच्या आजारपणाची नाही. काहीतरी वेगळं कारण आहे. अगं, आम्ही आता लहान नाही आहोत. बरंच काही कळतं, समजतं आम्हाला. खरं सांग ना? कदाचित काही मार्ग काढता येईल,’’ अमिताने माझ्या गळ्यात हात घालत म्हटलं.

मुलांच्या बोलण्यामुळे माझ्या मनात आशेचा अंधुक किरण चमकला. पण पुन्हा शंकेची पाल चुकचुकली. आशीष काहीच ऐकून घ्यायला तयार नाहीएत तर मुलं काय समजून घेतील? तरीही मी सर्व काही त्यांना सांगितलंच.

आजची पिढी खरोखर आमच्यापेक्षाही अधिक सहजपणे अन् मोकळेपणाने परिस्थिती समजून घेते. परिस्थितीचं विश्लेषण करते अन् त्याप्रमाणे निर्णयही घेते.

काही वेळ दोघंही गंभीरपणे बसून होती. मग अमिता म्हणाली, ‘‘तरीच आम्हाला वाटायचं की संकर्षण आमच्यापेक्षा इतका कसा वेगळा आहे…आता सर्व लक्षात आलं…’’

‘‘अंजन म्हणाला, ‘‘काही हरकत नाही. सर्व परिस्थिती बघता तुला अन् गगनकाकांनाही दोष नाही देता येणार. पण आई, तरीही तुझी चूक एवढीच की इतके दिवस तू ही गोष्ट बाबांपासून लपवून ठेवलीस त्यामुळे त्यांना त्यांचा विश्वासघात झाल्यासारखं वाटतंय. कारण गगनकाका अन् तू त्यांच्या फारच विश्वासातले होता. त्याचवेळी ही गोष्ट तू बाबांना सांगायला हवी होतीस.’’

‘‘दादा, काही तरीच काय बोलतोस? आजही जी गोष्ट बाबा ऐकून घ्यायला, समजून घ्यायला तयार नाहीत, ती गोष्ट त्यांनी त्यावेळी सहजपणे स्वीकारली असती?’’ अमिता म्हणाली.

‘‘नक्कीच! आता त्यांना धक्का बसलाय. या गोष्टीचा की ही गोष्ट आईने इतकी वर्षं लपवून ठेवली!’’

‘‘नाही. अजिबात नाही, त्यावेळी आईने ही गोष्ट लपवली नसती तर आपलं अन् गगन काकांचंही कुटुंब उद्ध्वस्त झालं असतं. गायत्रीकाकी काय किंवा आपले बाबा काय, कुणीच ही गोष्ट इतक्या सहजपणे स्वीकारली नसती,’’ अमिता ठामपणे म्हणाली.

‘‘तू म्हणतेस ते खरं आहे. आई त्यावेळी योग् वागली. चल…आपण बाबांना समजावू…अन् संकर्षणशीही बोलू,’’ अंजन म्हणाला.

‘‘ममा, तू संकर्षणपाशी हॉस्पिटलमध्येच थांब, आम्ही थोड्या वेळात तिथे येतोच.’’

मी माझं आवरून घरून निघाले. मी घराबाहेर पडल्यावर अंजन बाबांकडे गेला. त्यांच्या पुढ्यात शांतपणे बसला अन् म्हणाला, ‘‘बाबा, आईने आम्हाला सर्व काही सांगितलं आहे. आता मला तुम्ही असं सांगा की तुम्हाला मुळात राग कशाचा आला आहे. जे गगनकाका व आईमध्ये घडलं त्याचा की ही गोष्ट तुमच्यापासून लपवली, याचा?’’

‘‘दोन्ही गोष्टींचा.’’

‘‘तरीही, अधिक राग कशाचा?’’

‘‘लपवण्याचा…’’

‘‘त्यावेळी तिने ते सांगितलं असतं तर तुम्ही त्या दोघांना क्षमा केली असती?’’

‘‘नाही…’’

‘‘तर मग किती आयुष्य उद्ध्वस्त झाली असती याचा विचार केलाय? ही गोष्ट आज कळतेय तरी तुम्ही, आई अन् संकर्षण इतके त्रस्त आहात. मानसिक ताण सोसता आहात…तुम्हाला आई किंवा गगनकाकावर कधीच संशय नव्हता अन् ही गोष्टही तेवढीच खरी की एकमेकांच्या प्रेमात पडून, आकर्षणापोटी ते एकत्र आले नव्हते. ती घटना म्हणजे एक अघात होता, क्षणिक चूक म्हणा…तर त्यासाठी तुम्ही स्वत:ला अन् आईला इतकी शिक्षा कशी देऊ शकता?’’

लेकाचं मुद्देसूद बोलणं आशिष लक्षपूर्वक ऐकत होते, ‘‘तुझं म्हणणं खरंय. मेंदूला तुझं म्हणणं पटतंय, पण मन ऐकत नाही,’’ ते म्हणाले.

‘‘मनाला समजवा, पपा…आईलाही खूप त्रास होतोए.’’

हॉस्पिटलमध्ये मी संकर्षणजवळ बसून होते. तो माझ्याशी बोलत नव्हता. माझ्याकडे बघतही नव्हता. तेवढ्यात अंजन व अमिता येताना दिसली.

‘‘काय झालं?’’ मी अधीरपणे विचारलं.

‘‘थोडा धीर धर. हळूहळू सर्व नीट होईल,’’ अंजन म्हणाला.

अमिताने संकर्षणच्या जवळ बसत विचारलं, ‘‘कसा आहेस?’’

‘‘बराय,’’ तुटकपणे तो म्हणाला.

‘‘आई तू घरी जा. आम्ही आहोत संकर्षणपाशी,’’ अमिताने म्हटलं.

‘‘आणि आम्ही जेवणही त्याच्याबरोबर घेणार आहोत,’’ अंजनने सांगितलं.

मी निघाल्यावर दोन्ही मुलांनी संकर्षणबरोबर खूप मोकळेपणाने गप्पा मारल्या. त्याच्या जन्माची कथा त्याला नीट सांगितली. आधी मूल होत नसल्यामुळे अन् नंतर विकृत मूल जन्माला येऊन मरण पावल्यामुळे गगन व गायत्रीवर कोसळलेल्या दु:खातून केवळ संकर्षणमुळे ते बाहेर पडले, सावरले अन् आनंदाचं आयुष्य जगू शकले. केवळ संकर्षणमुळे गायत्रीला आईपणाचं सुख मिळालं ही गोष्ट कशी विसरता येईल? त्याच्या मनातला ‘अनवॉन्टेड’ हा शब्द त्याने काढून टाकायला हवा. तो आजही सर्वांचा लाडका आहेच. एरवी त्याच्या आजारपणाने सगळेच असे हवालदिल झाले असते का? इतका खर्च, इतकी जागरणं, इतकी काळजी फक्त प्रेमापोटी करता येते. एक ना दोन, हर तऱ्हेने त्या दोघांनी संकर्षणला समाजावलं. त्यामुळे तो पुष्कळच निवांत झाला. त्याचा धुमसणारा संताप अन् माझ्याविषयीचा तिरस्कार निवला.

मधल्या काळात डॉक्टरांनीही त्याच्या आजारावर बरंच संशोधन केलं होतं. त्याचा आजार जेनेटिक नसून एलर्जीचा एक प्रकार असल्याचं सिद्ध झालं. त्या अनुषंगाने उपचार सुरू झाले अन् शारीरिकदृष्ट्याही संकर्षण सुधारू लागला.

काही दिवसांतच आम्ही त्याला घरी घेऊन आलो. संपूर्ण वर्षं त्याच्या आजारपणात गेलं होतं. पण आता तो शारीरिक व मानसिकदृष्ट्या अगदी निरोगी व फिट होता. आता त्याचं इंजिनीयरिंगचं शेवटचं वर्षं होतं. त्याच्या एकविसाव्या वाढदिवसाला आम्ही जंगी पार्टी दिली. आता आम्ही एक परिपूर्ण अशी हॅप्पी फॅमिली होतो.

रहस्यभेद

कथा * प्रियदर्शिनी

त्या वेळच्या किटी पार्टीची थीम ‘वनपीस’ होती. पार्टी निशाच्या घरी होती. निशा म्हणजे एकदम मॉडर्न, स्मार्ट, स्लिम अॅन्ड फिट. अशा थीम्स तिलाच सुचायच्या. मागची भिशी अमिताकडे झाली,  तेव्हाच निशानं सांगून टाकलं होतं, ‘‘माझ्या पार्टीची थीम ‘वनपीस’ आहे.’’

यावर गोल गुबगुबीत नेहानं तिला म्हटलं, ‘‘वेड लागलंय का तुला? सोसायटीत कार्टून म्हणून बघतील आमच्याकडे. आमचं काय वय आहे का ‘वनपीस’ घालण्याचं?’’

निशा तशी आडमुठीच, थोडी हट्टीसुद्धा. तिनं शांतपणे म्हटलं, ‘‘जो घालणार नाही, त्याला दंड भरावा लागेल.’’

नेहानं गुरूगुरत विचारलं, ‘‘किती घेशील दंड? १०० रुपयेच ना? दिला…’’

‘‘नाही, शंभर रुपये नाही, किमान हजार रुपये, शिवाय हॉटेलात डिनर.’’

दोघींचं बोलणं ऐकणाऱ्या अंजलीनं गोडीनं म्हटलं, ‘‘निशा, प्लीज…‘वनपीस’ नको ना, दुसरं काही ठरव. का उगीच लोकांना या वयात आपल्यावर हसण्याची संधी द्यायची?’’

‘‘नाही. सगळ्यांनी वनपीसमध्ये यायचं. ठरलं म्हणजे ठरलं.’’

रेखा, मंजू, दीया, अनिता, सुमन, कविता, नीरा या सगळ्या आपापल्या प्रोग्रॅम ठरवू लागल्या.

रेखानं म्हटलं, ‘‘तू तशी हट्टीच आहेस, पण निशा अगं, माझ्या घरात सासूसासरे आहेत याचा तरी विचार कर. माझ्या नवऱ्याला एक वेळ मॅनेज करेन मी, पण सासूबाईंचं काय? त्यांच्या समोरून वनपीस घालून कशी निघणार मी?’’

‘‘तर पर्समध्ये घालून आण. माझ्या घरी येऊन बदलता येतं ना?’’ निशाजवळ उत्तर तयार होतं.

‘‘हो हो, हे जमेल बरं का?’’

मंजू, दीया, अनिता यांना काहीच प्रॉब्लेम नव्हता. त्यांच्याकडे असे ड्रेसेस असायचे. त्या घालायच्याही. पण नीरा, अनिता, सुमन आणि कवितानं त्यांची अडचण सांगितली. ‘‘आमच्याकडे वनपीस ड्रेस नाहीए. मग?’’

‘‘मग? मग काय? विकत घ्या. असे प्रसंग तर आता येतच राहतील?’’ शांतपणे निशानं म्हटलं.

त्याही सगळ्या ड्रेस विकत घ्यायला तयार झाल्या.

अंजलीचा प्रॉब्लेम जरा वेगळा होता. ती म्हणाली, ‘‘अगं, अनिलना असे मॉडर्न ड्रेस आवडतात, पण माझी तरूण मुलं हल्ली फारच कटकट करत असतात. त्यांना मी साडीखेरीज इतर कोणताही पोशाख घातलेला खपत नाही…मला नाही वाटतं की मला ती पोरं वनपीस घालू देतील.’’

‘‘मग तूही घरून निघताना साडी नेस. पर्समध्ये ड्रेस ठेवून घेऊन ये. माझ्याकडे येऊन बदल की झालं.’’

अंजलीनं कसंबसं ‘हो’तर म्हटलं तरी सगळ्यात जास्त टेंशन तिलाच आलं होतं.

निशाकडच्या किट्टीचा दिवस जवळ येत होता. अंजली घरच्या सगळ्यांबरोबर रात्रीचं जेवण घेत होती. ती गप्प गप्प होती. तिची २३ वर्षांची मुलगी तन्वी अन् २१ वर्षांचा मुलगा पार्थ दोघांनीही विचारलं, ‘‘मॉम, कसला विचार करते आहेस?’’

‘‘काही नाही.’’ एक नि:श्वास सोडून अंजलीनं म्हटलं.

नवऱ्यानं फिरकी घेत म्हटलं, ‘‘काही तरी बोल गं! इतक्या शांततेत जेवायची सवय नाहीए आम्हाला.’’

अंजलीनं रागानं त्यांच्याकडे बघितलं तशी तिघंही हसले. अंजलीनं मग सांगूनच टाकलं, ‘‘पुढल्या आठवड्यात निशाकडे आमची भिशी आहे.’’

‘‘अरे व्वा!’’ तन्वी आनंदानं चित्कारली. निशा आंटी तर नेहमीच मस्त मस्त थीम्स ठेवते…यावेळी काय आहे थीम?’’

अंजलीनं सांगितलं, ‘‘वन पीस.’’

‘‘काय?’’ पार्थ केवढयांदा दचकला. तन्वीला ठसका लागला.

पार्थनं ताडकन् म्हटलं, ‘‘नाही आई, तू नको हं घालूस…’’

‘‘का?’’

तन्वीनं म्हटलं, ‘‘अगं, प्रत्येक पोशाख वापरण्याचं एक वय असतं ना? आणि कसं, निशा आंटीला सगळं छान दिसतं. तुला नाही छान दिसणार…पुन्हा आम्हाला कधी सवय नाही तुला अशा पोशाखात बघायची…ते काही नाही मॉम, तू साडीच नेस.’’

शांतपणे अंजलीने म्हटलं, ‘‘मी तर विचार करतेय, तुझा काळा वनपीस ट्राय करूयात का म्हणून.’’

चिडून पार्थनं म्हटलं, ‘‘नो मॉम, अजिबात नाही. अगं, गुडघ्याच्या थोडा खाली येणारा तो ड्रेस तू कशी काय घालू शकतेस? ताईच घालते तर मला आवडत नाही…’’

तन्वीनं त्याला बजावलं, ‘‘लहान आहेस तू. लहानांसारखंच बोल.’’

अनिल हसत हसत सर्व संवाद ऐकत जेवत होते.

अंजलीनं म्हटलं, ‘‘तुम्ही गप्प का? बोला ना काहीतरी?’’

‘‘तुमचं संभाषण ऐकणंच जास्त छान वाटतंय. वनपीसवर काय अन् केव्हा निर्णय होतोय त्याची वाट बघतोय मी.’’ अनिल हसत म्हणाले.

जेवणं आटोपेपर्यंत त्या वनपीसवर चर्चा सुरू होती. दुसऱ्या दिवशी तन्वी आणि पार्थ कॉलेजात गेले. सुनील त्यांच्या ऑफिसात. मोलकरीणही कामं आटोपून गेल्यावर दुपारी अंजली घरात एकटीच होती. तिनं लेकीचं कपाट उघडलं.

तन्वीचं कपाट कायम विस्कटलेलं, पसरलेलं असायचं. त्यावरून अंजलीची खूप चिडचिडही व्हायची. पण आता चिडचिड करायला वेळ नव्हता. अंजलीनं तन्वीचा तो काळा वनपीस शोधायला सुरूवात केली. शेवटी एकदाचा तो चुरगळलेल्या अवस्थेत तिला दिसला. तिनं तो हातात घेतला, त्याचा अंदाज घेतला अन् तिला खुदकन् हसू आलं. गाणं गुणगुणत तिनं त्या ड्रेसला इस्त्री केली अन् मग तो ड्रेस अंगावर चढवला. छान बसला की तिच्या अंगावर. तिनं आरशात बघितलं…ती छानच दिसत होती. पोटऱ्यांपर्यंतचा त्या घोळदार पण बिनबाह्यांच्या वनपीसमध्ये आरशात दिसणाऱ्या स्वत:च्या रूपावर अंजली खुश झाली. या वयात तरूण लेकीचा ड्रेस अंगात शिरतोय ही बाब नक्कीच सुखावणारी होती. तन्वी थोडी बारीक होती, पण अंजलीच्या अंगावर ड्रेस छान बसला होता.

मागून, पुढून, बाजूनं, सगळीकडून बघून ड्रेस चांगला बसत असल्याची अन् शोभत असल्याची खातरजमा करून तिनं सुटकेचा श्वास घेतला. आता मैत्रिणीबरोबर तिलादेखील मजा करता येणार होती. ही मुलं ना, फारच कटकट करतात. जाऊ दे. घरी कुणालाच काही समजणार नाहीए. सांगायचं नाहीच म्हटल्यावर प्रश्नच कुठं येतो? तिनं घाईनं निशाला फोन केला. ‘‘निशा मी थोडी लवकर येईन. कपडे तुझ्याकडेच बदलेन.’’

‘‘ये की! अगदी मजेत!’’

किट्टी पार्टीच्या दिवशी अनिल, पार्थ अन् तन्वीसोबत सकाळी ब्रेकफास्ट घेत असताना अंजली बऱ्यापैकी उत्साहात होती. चेहरा आनंदानं उजळला होता.

‘‘मॉम, आज तुमची किटीपार्टी आहे का?’’ पार्थनं विचारलं.

‘‘हो, आहे ना.’’

‘‘मग तू काय घालणार आहेस?’’

‘‘साडी.’’

अनिलनं विचारलं, ‘‘कोणती?’’

‘‘मागच्या महिन्यात घेतली होती ना? निळी…तिच.’’

‘‘हो गं आई, तू साडीत खूप छान दिसतेय.’’ तन्वीनं म्हटलं.

पार्थ म्हणाला, ‘‘मॉम, तू किती छान आहेस गं. आमचं सगळं म्हणणं ऐकतेस…तो वनपीसवाला ड्रामा इतर बायकांना करू देत…यू आर बेस्ट मॉम.’’

मनातल्या मनात अंजलीनं म्हटलं, ‘तुम्ही काहीही म्हणा, मला काय करायचंय ते मी ठरवेन. घरातले सगळे नियम माझ्यासाठी असतात. इतरांनी हवं ते करायचं अन् मी यांच्या मर्जीनं चालायचं.’ मनांतल्या मनांत तिनं हसूनही घेतलं.

किटीपार्टीची वेळ ४ ते ६ असायची. सहानंतर सगळ्याजणी आपापल्या घरी जायला निघायच्या. सर्वांची वय ४०-४५च्या दरम्यानची होती. मुलं शाळा-कॉलेजात, नवरे ऑफिसात त्यामुळे वेळ बराच मोकळा मिळायचा. घरून अंजली साडी नेसूनच बाहेर पडणार होती. त्यामुळे कॉलनीत कुणी बघितलं तरी प्रॉब्लेम नव्हताच. घरी परततानाही ती साडीतच असणार होती.

अंजली खूपच उत्तेजित होती. ती चारच्या आधीच निशाच्या घरी पोहोचली. निशा आधीच सुंदरशा वनपीसमध्ये तयार होती. अंजलीनंही साडी बदलून तन्वीचा ड्रेस घातला.

निशानं वरपासून खालपर्यंत अंजलीला बघितलं अन् ती उत्फुर्तपणे म्हणाली, ‘‘व्वा! अंजली यू आर लुकिंग व्हेरी स्मार्ट!’’

अंजली सुखावली. ‘‘थोडा घट्ट वाटतोय का गं?’’

‘‘नाही. छान फिटिंगचा वाटतो. आज बघ, खूप मज्जा येणार आहे.’’

तेवढ्यात रेखा आली. तिनंही कपडे बदलले. बघता बघता सगळ्याजणी आल्या. सगळ्या घरूनच तयार होऊन आल्या होत्या. सगळ्यांनी एकमेकींची प्रशंसा केली अन् खरं तर सगळ्याच जणी खरोखर छान दिसत होत्या. काहीतरी वेगळं केल्याचा आनंद, काहींना घरातल्यांपासून लपवून करण्याचा आनंद अशा सगळ्यामुळे वातावरण छानच झालं होतं. मग जबरदस्त फोटो सेशन झालं. मग कोल्ड्रींक्स, स्नॅक्स, खेळ…निशानं खाण्यासाठी छान छान पदार्थ केले होते. सर्वांनी आडवा हात मारला. नेहमीप्रमाणे, खरं तर नेहमीपेक्षाही अधिक मजा आली.

साडे सहा वाजले तशी सर्वांची निघायची लगबग सुरू झाली. ज्यांनी घरी जाताना कपडे बदलायचे होते, त्यांनी कपडे बदलले. त्यावरून पुन्हा एकदा चेष्टामस्करी, विनोद झाले.

निशा म्हणाली, ‘‘आज आपण लहान मुलांसारखं खोटं वागलो आणि बोललो. खरं तर हे तेवढंसं बरोबर नाही, तरीही मज्जा आली हे नाकारता येणार नाही…’’

‘‘अन् आता पुन्हा अगदी लहान मुलांसारखेच निरागस चेहरे घेऊन आपण आपल्या घरी जातो आहोत.’’ रेखाच्या या म्हणण्यावर पुन्हा एकदा सगळ्या हसल्या.

अंजली घरी पोहोचली, तोवर सात वाजले होते. नवरा अन् मुलं घरी आलेली होती. घराच्या लॅचची एकेक किल्ली प्रत्येकाकडे असायची. त्यामुळे काही प्रश्नच नव्हता. तिनं घरात प्रवेश करताच पार्थनं विचारलं, ‘‘तुमची पार्टी कशी झाली मॉम?’’

‘‘फारच छान,’’ अंजलीनं म्हटलं. पार्थ हसला.

‘‘मॉम, साडीत तू छान दिसतेस हं.’’ तन्वीनं हसत म्हटलं. ‘‘थँक्स’’ म्हणत अंजली सोफ्याच्या खुर्चीवर बसली. तसं अनिलनं विचारलं, ‘‘तर तुमची पार्टी झक्कास झाली?’’ तो ही हसत होता.

‘‘आमची पार्टी मस्तच झाली…तुम्हाला मात्र भूक लागली असेल ना?’’

‘‘नाही, तन्वीनं चहा केला होता अन् येताना मी गरम पॅटिस आणले होते. त्यामुळे याक्षणी आम्हाला भूक नाहीए.’’ अनिलनं म्हटलं अन् मग हसत म्हणाला, ‘‘छान दिसते आहेस साडीत.’’

आता मात्र अंजलीला शंका आली. नवऱ्याचं हसणं साधं नाहीए हे इतक्या वर्षांच्या संसारानंतर तिला समजलं होतं. मुलंही मघापासून हसातहेत. तिनं आळीपाळीनं प्रत्येकाकडे बघितलं. मग विचारलं, ‘‘तुम्ही मघापासून हसताय कशाला?’’

अनिलनं म्हटलं, ‘‘तुला बघून…’’

‘‘का? मला काय झालंय?’’

तिघं पुन्हा खदखदून हसायला लागली. एकमेकांना टाळ्या दिल्या अन् मग अनिलनं म्हटलं, ‘‘कशा दिसत होत्या तुझ्या मैत्रिणी ‘वनपीस’मध्ये.’’

‘‘चांगल्या दिसत होत्या…’’

‘‘तू ही छान दिसत होतीस…’’

अंजली खुदकन् हसली तसं अनिलनं म्हटलं, ‘‘तन्वीच्या ब्लॅक वनपीसमध्ये.’’

अंजली एकदम दचकली. ‘‘भलंतच काय? मी तर साडी नेसूनच बसलेय ना तुमच्या समोर?’’

‘‘हो, पण तिथं वनपीसमध्ये छान दिसत होतीस, घालत जा तूही…’’ अनिलनं म्हटलं. पण अंजली गोंधळली. तिनं तर तो ड्रेस आता घरीही आणला नव्हता. उगीच घरी यांना कळेल म्हणून.

‘‘अगं, तुझ्या मोबाइलमध्ये फेसबुक ओपन कर.’’ अनिलनं म्हटलं.

अंजलीनं घाईघाईनं फोन बघितला. या सगळ्याजणी घराबाहेर पडताच निशानं त्यांचं फोटो सेशन फेसबुकवर टाकलं होतं. अनिल, तन्वी, पार्थ सगळेच तिच्या फेंड्सग्रुपमध्ये असल्यानं अंजली घरी पोहोचण्याआधीच तिचे फोटे घरच्यांनी बघितले होते.

तिघांनाही फोटो लाइक करून छान छान कॉमेंट्सपण दिल्या होत्या. एवढं सगळं घडून गेल्यावर आता लपवण्यासारखं उरलं तरी काय होतं? अंजलीनं दोन्ही हातांनी चेहरा झाकून घेतला अन् तिलाही मग या तिघांसारखंच हसायला यायला लागलं. हसता हसता ती म्हणाली, ‘‘जळलं मेलं ते फेसबुक…चांगलीच फजिती केलीन की माझी.’’

विरंगुळा

कथा * लता सोनावणे

सकाळचे नऊ वाजले होते. नंदिनीनं नवऱ्याला अन् सोनी, राहुल या मुलांना हाक मारली, ‘‘ब्रेकफास्ट तयार आहे. लवकर या.’’

टेबलवर ब्रेकफास्ट मांडून नंदिनीनं त्यांचे डबे भरायला घेतले. दुपारच्या जेवणाचे डबे बरोबर घेऊनच तिघं सकाळी घराबाहेर पडायची. ती सरळ सायंकाळी परत यायची. बिपिन नाश्ता करता करता पेपर डोळ्याखालून घालत होते. सोनी अन् राहुल आपापल्या मोबाइलमध्ये गर्क होते. या तिघांचं आटोपून ती निघून गेल्यावरच नंदिनी स्वत: ब्रेकफास्ट घेते.

मुलांना मोबाइलमध्ये डोकं खुपसून बसलेलं बघितलं अन् नंदिनीचा पारा चढला, ‘‘जरा हसतबोलत नाश्ता करता येत नाही का? सगळा वेळ घराबाहेर असता, थोडा वेळ तरी तो मोबाइल बाजूला ठेवा ना?’’

बिपिनला तिचा उंच स्वर खटकला. कपाळाला आठ्या घालून म्हणाले, ‘‘का सकाळी सकाळी आरडा ओरडा करतेस? करत असतील काही त्यांच्या कामाचं.’’

नंदिनी पुन्हा करवादली, ‘‘आता तुम्ही तिघंही एकदम सांयकाळी याल. जरा मोबाइल बाजूला ठेवून चवीनं हसत बोलत खायला काय हरकत आहे?’’

बिपिन हसून म्हणाले, ‘‘खरं तर आम्ही शांतपणे खातोय अन् आरडाओरडा तू करते आहेस.’’

मुलांना बापाचं हे वाक्य फारच आवडलं, ‘‘बाबा, काय छान बोललात.’’ मुलांनी एकदम म्हटलं.

नंदिनीनं तिघांचे डबे अन् पाण्याच्या बाटल्या टेबलावर ठेवल्या अन् ती उदास मनानं तिथून बाजूला झाली. आता सायंकाळपर्यंत ती घरात एकटीच होती. सकाळच्या जो थोडा वेळ हे लोक घरात असतात, त्यात नंदिनीशी थोडं बोलावं, तिची विचारपूस करावी असं यांना का वाटत नाही? सायंकाळी थकून येतील, मग टीव्हीसमोर पाय पसरून बसतील. फार तर फोन, लॅपटॉप…जेवतील की झोपले. आपसातला संवादच संपलाय. मुलं लहान असताना घरात कसं चैतन्य असे. पण ती मोठी झाली, मोबाइल, आयफोन वगैरे आले अन् घर अगदी भकास झालं. घरातल्या बाईलाही इतर सदस्यांनी तिच्याशी बोलावं, काही शाब्दिक देवाण घेवाण करावी असं वाटतं हे यांना का कळू नये?

मुलांना अन् नवऱ्याला वाटतं तिनं सोशल नेटवर्किंग करावं, शेजारीपाजारी ओळखी वाढवाव्यात, व्हॉट्सअॅप ग्रुप जॉइन करावेत. पण हे सगळं नंदिनीला आवडत नाही, त्याला ती तरी काय करणार? नवऱ्याला अन् मुलांना फेसबुक मित्रांची सगळी बित्तंबातमी असते. पण घरात आईशी दोन शब्द बोलायला वेळ नसतो.

नंदिनीला फारच उदास वाटलं. तिघंही आपापले टिफिन बॉक्स घेऊन निघून गेले. तिनं स्वत:चा ब्रेकफास्ट उरकला. मोलकरीण येऊन कामं करून गेली. नंदिनीनं अंघोळ आटोपून रोजची जुजबी कामं उरकली.

पूर्वीही ती फार सोशल नव्हती. पण घरातच किती आनंद होता…तीही सतत हसायची. गाणी गुणगुणायची. आता दिवस कंटाळवाणा वाटतो. संध्याकाळ तर अधिकच रटाळ वाटते. उगीचच टीव्हीसमोर बसून वेळ काढायचा.

तिच्या घरातली बाल्कनी ही तिची फार आवडती जागा होती. लखनौहून मुंबईला येऊन तिला एक वर्षच झालं होतं. दादरसारख्या मध्यवस्तीत त्यांना सुंदर फ्लॅट मिळाला होता. मुलांना कॉलेज आणि बिपिनला ऑफिसला जाणंही इथून सोयीचं होतं.

बाल्कनीत तिनं लावलेली रातराणी आता सुरेख वाढली होती. इतरही काही झाडं छान फोफावली होती. हा हिरवागार कोपरा तिला खूप सुखावायचा. इथं तिचं एकटीचं राज्य होतं. इतर कुणी इकडे फिरकत नसे.

तेवढ्यात तिला आठवलं, बरेच दिवसात स्टोअररूममध्ये ती फिरकली नव्हती. ती स्टोअररूममध्ये गेली. थोडी आवराआवरी करताना तिला मुलांच्या खेळण्यांचा कागदी डबा हाती लागला. त्यात एक दुर्बिण किंवा बायनॉक्युलरसारखं खेळणं होतं. नैनीतालला गेले असताना मुलांनी हट्ट करून ते विकत घ्यायला लावलं होतं. आता मुलं मोठी झाल्यावरही ते त्यांच्या सामानात होतंच.

तिनं ती दुर्बिण हातात घेतली अन् गंमत म्हणून ती डोळ्याला लावून बघू लागली…लगेच ती बाल्कनीत आली. झाडांच्या आडोशात स्टुलावर बसून तिनं दुर्बिण फोकस केली अन् डोळ्याला लावून बघायला लागली. थोड्याच अंतरावर एका बिल्डिगचं बांधकाम सुरू होतं. शेजारच्या बिल्डिंगमध्ये लोक राहायला आलेले होते. तिनं दुर्बिण थोडी फिरवली. समोरच्या घरातली बाल्कनी अन् त्याला लागून असलेली ड्रॉइंगरूम छान दिसत होती. ड्रॉइंगरूममध्ये एक मध्यमवयीन स्त्री डान्सच्या स्टेप करत कामं उरकत होती. बहुधा गाणं सुरू असावं.

तेवढ्यात तिची तरूण मुलगीही तिथं आली. आता मायलेकी दोघीही डान्स करू लागल्या. नंतर दोघीही खळखळून हसल्या अन् आतल्या खोलीत निघून गेल्या.

त्यांचं ते बिनधास्त नाचणं, खळखळून हसणं यामुळे नंदिनीचाही मूड एकदम छान झाला. तिच्या नकळत ती काही तरी गुणगुणु लागली. मग तिनं दुर्बिण इकडे तिकडे फिरवून पाहिली, पण बहुतेक फ्लॅट्स बंद होते किंवा त्यांचे पडदे ओढलेले होते.

अवचित तिची नजर एका फ्लॅटच्या बाल्कनीत स्थिरावली. ती दचकली. दुर्बिण हातातून पडता पडता वाचली.

एक बळकट, घोटील देहाचा तरूण बाल्कनीत टॉवेल गुंडाळलेल्या अवस्थेत उभा होता. दुसऱ्या टॉवेलनं तो केस पुसत होता. तेवढ्यात त्याची तरूण नवविवाहित सुंदर पत्नी मागून येऊन त्याला बिलगली. वळून त्यानं तिला कवेत घेऊन तिचं चुंबन घेतलं अन् कंबरेत हात घालून तिला घेऊन तो ड्रॉइंगरूमच्या सोफ्यावर रेळून बसला. दोघंही एकमेकांची चुंबनं घेत होती. ती बेभान होती. बघताना नंदिनीचीही कानशिलं गरम झाली. हृदयाची धडधड वाढली. अंगावर गोड रोमांच उभे राहिले. किती तरी दिवसांनी शरीर अन् मन असं टवटवीत झाल्यासारखं वाटलं. काही क्षणांतच ते जोडपं आतल्या खोलीत निघून गेलं. बहुधा बेडरूममध्ये गेले असावेत, नंदिनीला हसायला आलं.

नंदिनी उठून घरात आली. एक वाजून गेला होता. वेळ इतका भर्रकन गेला होता. छान वाटत होतं. नंदिनी जेवतानाही प्रसन्न होती. तिला आपला लग्नातला शालू आठवला, हिरवा चुडा आठवला. छान नटून थटून बिपिनबरोबर फिरायला जावं असं वाटू लागलं.

जेवण आटोपून ती थोडा वेळ आडवी झाली. छानपैकी डुलकी झाली.

बारीकसारीक कामं आटोपून तिनं चहा केला. चहाचा कप अन् दुर्बिण घेऊन ती पुन्हा बाल्कनीत येऊन बसली. मायलेकींच्या घरात तर शांतता होती पण नवविवाहित जोडप्याची मात्र लगबग सुरू होती. खूप हौसेनं अन् उत्साहानं ती दोघं घर लावत होती. नवं लग्न, नवा संसार, नवं घर मांडताना त्यांचा प्रणयही रंगत होता. जोडी फारच छान होती.

नंदिनीनं हसून तिच्या बायनाक्युलरचा मुका घेतला. आज तिला एक नवीनच उत्साह वाटत होता. सगळा दिवस किती आनंदात गेला होता. गंमत म्हणजे आज तिला नवऱ्याचा किंवा मुलांचा राग आला नाही. कुठल्या जुन्या दुखवणाऱ्या घटना आठवल्या नाहीत. एकदम प्रसन्न होतं मन.

पाच वाजले. रोज सायंकाळी नंदिनी तासभर फिरायला जाते. तिनं कुठलंसं गाणं गुणगुणत स्वत:चं आवरलं अन् ती फिरायला निघाली. आज तिची चालही झपाझप होती. आपली ही दुर्बिणीची गंमत कुणालाही सांगायची नाही हे तिनं मनोमन ठरवलं होतं.

खरं तर असं चोरून बघणं बरोबर नाही, पण आजचा दिवस किती छान गेला. जाऊ दे, उगीच काय चूक काय बरोबर याचा विचार करायचाच नाही. ती फिरून आली आणि तिनं सर्वांसाठी संध्याकाळचा नाश्ता तयार केला. घरातली मंडळी येण्यापूर्वीच तिनं तिचं खेळणं कपाटात लपवून ठेवलं.

सायंकाळी घरी आलेल्या लोकांचा चहा फराळ आटोपून ती रात्रीच्या स्वयंपाकाला लागली. अधूनमधून मुलांशी कॉलेजबद्दल बोलत होती. फोनवर गर्क असलेल्या राहुलला तिनं काहीतरी विचारलं, तसा एकदम तो खेकसला, ‘‘किती प्रश्न करतेस गं आई?’’

नंदिनीला आज त्याचा अजिबात राग आला नाही की वाईटही वाटलं नाही. तिला स्वत:लाच या गोष्टींचं नवल वाटलं. ती मजेत गाणं गुणगुणत काम करत होती.

जेवण झाल्यावर मुलं आपापल्या खोल्यांमधून गेली अन् बिपिन न्यूज बघू लागले. नंदिनीला वाटलं आपण आपली दुर्बिण घेऊन बाल्कनीत बसावं का? पण नकोच. घरात कुणाला काहीच कळायला नकोय. मग तिनं अत्यंत रोमँटिक पद्धतीनं बिपिनच्या गळ्यात हात घातले अन् विचारलं, ‘‘बाहेर थोडे पाय मोकळे करून येऊयात का?’’

बिपिन एकदम दचकलाच! तिच्याकडे लक्षपूर्वक बघत त्यानं विचारलं, ‘‘तुला काय झालंय?’’

हसून नंदिनीनं म्हटलं, ‘‘फक्त एवढंच नेहमी विचारता…दुसरं काही तरी बोला ना?’’

बिपिनलाही हसायला आलं. त्यांनी टीव्ही बंद केला. दोघं फिरून आली. नंदिनीचा मूड फारच छान होता. त्या नवविवाहित जोडप्याच्या प्रणयलीला आठवून ती ही उत्तेजित झाली होती. त्या रात्री कितीतरी दिवसांनी तिनं बिपिनच्या प्रेमाला मनापासून प्रतिसाद दिला.

सकाळी घरातली तिन्ही माणसं बाहेर जाताच नंदिनी ‘खेळणं’ घेऊन स्टुलावर येऊन बसली. मायलेकींच्या फ्लॅटमधली आई बहुधा नोकरी करत असावी. ती साडी नेसून तयार होती. मुलगी कॉलेजमधली असावी. दोघीही आपापलं आवरून एकत्रच बाहेर पडल्या. घरात इतर कुणी नसावं. काल बहुधा त्यांनी रजा घेतली असावी, तरीच नाचगाणं करू शकल्या. आत्ताही दोघी एकदम आनंदात अन् टवटवीत दिसत होत्या.

मग नंदिनीनं दुर्बिण दुसऱ्या फ्लॅटकडे वळवली, बघूयात राघूमैना काय करताहेत? तिला स्वत:च्या विचारांची गंमत वाटून ती मोठ्यानं हसली. राघू ऑफिससाठी तयार झाला होता. मैना त्याला स्वत:च्या हातानं सँडविच भरवत होती. व्वा! काय छान रोमांस चाललाय…खरंय, हेच दिवस असतात आयुष्य उपभोगायचे. नव्या नवलाईचे हे नऊ दिवस संपले की रटाळ आयुष्य सुरू होतं. तिला पुन्हा हसायला आलं. तेवढ्यात मोलकरीण आली. चपळाईनं नंदिनीनं दुर्बिण लपवली.

कितीतरी वर्षांनी नंदिनीनं बिपिनला मेसेज केला. ‘आय लव्ह यू’ बिपिननं आश्चर्य व्यक्त करणारी स्माइली पाठवत उत्तर दिलं, ‘आय लव्ह यू, डियर.’ नंदिनी अगदी वेगळ्याच मूडमध्ये घरातली कामं आवरत होती. दुपारी ती ब्यूटीपार्लरला गेली. फेशियल, मेनिक्योर, पॅडीक्योर, छानसा मॉडर्न हेअरकट करून घेतल्यावर आरशात स्वत:चं रूप बघून एकदम खुष झाली. तिथून ती मॉलमध्ये गेली. स्वत:साठी सुंदर कुर्ता विकत घेतला.

घरी परत येताच दुर्बिण उचलून बाल्कनी गाठली. मायलेकी बहुधा एकदम सायंकाळीच परतत असाव्यात. नवी नवरी एकदा ओझरती तिच्या बाल्कनीत दिसली अन् मग एकदम संध्याकाळी छान नटून थटून नवऱ्याची वाट बघत बाल्कनीत उभी होती. नंदिनीही आज एकदम वेगळ्याच पद्धतीने तयार झाली.

सायंकाळी सोनी, राहुल घरी परतले अन् नंदिनीला बघून सोनीनं म्हटलं, ‘‘व्वा, आई, किती छान दिसते आहेस. हा नवा हेअरकट खूप शोभून दिसतो आहे तुला.’’

राहुलनंही हसऱ्या चेहऱ्यानं म्हटलं, ‘‘अशीच राहत जा आई, लुकिंग गुड!’’

बिपिन घरी आले. ते तर कालपासूनच नंदिनीत झालेल्या बदलामुळे चकित झाले होते. वरपासून खालपर्यंत तिच्याकडे बघितल्यावर म्हणाले, ‘‘व्वा! फारच छान! काय, काही खास बेत आहे का?’’

नंदिनीनं हसून म्हटलं, ‘‘वाटलं तर तसं समजा.’’

‘‘चला तर, आजच्या या मेकओव्हर प्रित्यर्थ आपण आईस्क्रिम खाऊयात. रात्रीच्या जेवणानंतर ‘कूल कॅम्प’ला जाऊ.’’ बिपिननं म्हटलं, तशी दोघं ही मुलं आनंदानं चित्कारली.

‘‘व्वा! बाबा, किती मज्जा.’’

चौघंही आनंदात आईस्क्रीम खाऊन गप्पा मारत घरी पोहोचले. नंदिनीला स्वत:चंच आश्चर्य वाटत होतं. गेले दोन दिवस तिला कशाचाही राग आला नव्हता. सगळंच छान वाटत होतं. ती आनंदात असल्यामुळे घरातलंही वातावरण मोकळं आणि आनंदी होतं…म्हणजे, तिच्या तक्रारी व चिडचिडीमुळे घरातलं वातावरण बिघडतं? स्वत:च्या आयुष्यात आलेल्या नीरसपणाला ती स्वत:च जबाबदार होती का?

रिकामपण तिच्याजवळ होतं. इतरांना त्यांचे व्याप होते. त्या रिकामपणामुळे ती चिडचिडी बनली होती, आपला वेळ अन् एनर्जी तिघांबद्दल तक्रारी करण्यात खर्च करत होती. खरं तर आनंदी राहण्यासाठी तिनं कुणावर अवलंबून का असावं?

आता नंदिनीचं हेच रूटीन झालं. आपली बाल्कनी ती अधिक छान ठेवू लागली. रातराणी, मोगऱ्याच्या सुवासात, फांद्या अन् पानांच्या आडोशाच्या आधारानं स्टुलावर बसून दुर्बिण डोळ्याला लावायची अन् समोरच्या घरातली मजा बघायची. त्या हिरोहिरोइनच्या मादक प्रणयाची ती अबोल साक्षीदार होती. त्यांच्यामुळेच तिला स्वत:चे लग्न झाल्यानंतरचे प्रेमाचे दिवस आठवले. ती अन् बिपिन तेव्हा याच वयाचे होते.marathi-storyत्या दिवसांचा ताजेपणा आता तिला नव्यानं जाणवत होता. बिपिन टूरवर गेले तरी ती आता चिडचिड करत नव्हती. कधी मुलीबरोबर सिनेमा बघून यायची, कधी दोन्ही मुलांबरोबर त्यांच्या सोयीनुसार लंच किंवा डिनरला जायची. स्वत:च्या राहणीबद्दल अधिक सजग झाली होती. दैनंदिन कामाच्या जोडीनं व्यायमावरही लक्ष देत होती.

मायलेंकीच्या फ्लॅटमधल्या त्या दोघीही घाई गडबडीच्या आयुष्यात कायम आनंदी दिसायच्या. त्यांचा आनंद तिला सुखावत होता. ती मनातल्या मनात अंदाज बांधायची. या दोघीच का राहतात? यांच्या घरात अजून कुणी का नाही? आई विधवा असेल की घटस्फोटिता? मुलगी विवाहित आहे की अविवाहित? नंदिनीचा दिवस लवकर संपायचा. शिवाय, दुर्बिण लपवून ठेवणं आपलं गुपित आपल्यापुरंतच ठेवणं हीसुद्धा एक मज्जाच होती.

समोरच्या बिल्डिंगमधले इतर फ्लॅट्सही आता भरायला लागले होते. तिथली वस्ती वाढत होती. दुर्बिणीचा खेळ सुरू होऊन आता जवळपास सहा महिने लोटले होते. हिरोहिरोइनच्या रोमांसने तर तिच्या आयुष्यात नवं चैतन्य निर्माण केलं होतं. ती किती बदलली होती.

नेहमीप्रमाणे तिनं सकाळी आपली जागा धरून, बाल्कनीत बसून दुर्बिण डोळ्याला लावली अन् तिला धक्काच बसला. तिच्या हाताला कंप सुटला. स्वप्नांच्या जगातून वास्तवाच्या जमिनीवर दाणकन् आदळावं असं झालं. तिचे हिरोहिरोईन फ्लॅट रिकामा करण्याच्या लगबगीत होते. खाली रस्त्यावर ट्रकही उभा दिसला. हिरोनं पॅकर्स बोलावले होते. त्यांची लगबग दिसत होती.

हे काय झालं? नंदिनीला खूपच वाईट वाटलं. स्वत:च्या नकळत की किती गुंतली होती त्यांच्यात? त्यांना तर कल्पनाही नव्हती की त्यांच्यामुळेच एका कुटुंबात किती आनंद निर्माण झाला होता. त्या कुटुंबातली गृहिणी किती बदलली होती…आता पुन्हा तेच उदासपण…बोअर रूटीन…दिवसभर नंदिनी अस्वस्थ होती. बाल्कनीतून घरात फेऱ्या मारत होती.

सायंकाळ होता होता ट्रक भरून निघून गेला. हिरोहिरोइन त्यांच्या कारमधून निघून गेली. मांडीवर दुर्बिण ठेवून नंदिनीनं भिंतीला डोकं टेकवलं. कितीतरी वेळ ती तशीच बसून होती.

संध्याकाळी तिचा उतरलेला, मलूल चेहरा सगळ्यांच्याच काळजीचा विषय झाला.

पण, ‘‘जरा बरं वाटत नाहीए,’’ म्हणून तिनं पटकन् खोली गाठली अन् ती अंथरूणावर पडली. त्यानंतरचे चार पाच दिवस खूपच उदास वाटत होतं. नाही म्हणायला त्या आठवड्यात मायलेकींनी दोन दिवस रजा घेतली असावी. त्यांच्या घरात थोडा उत्साह होता. पण नंदिनीची कळी फारशी खुलली नाही.

मात्र एक दिवस स्टुलावर बसून नंदिनी दुर्बिणीतून उगीचच इकडे तिकडे बघत असताना अचानक त्या हिरोवाल्या घरात गडबड जाणवली. तीन चार तरूण मुलांनी तो फ्लॅट बहुधा भाड्यानं घेतला होता.

ती तरूण देखणी मुलं घर लावण्यात मग्न होती. एक जण पडदे लावत होता. दुसरा बहुधा डस्टिंग करत होता, पांढरा टी शर्ट आणि काळी शॉर्ट घातलेला एक जण बाल्कनीत कपडे वाळायला घालत होता. त्याच्या शेजारच्या बाल्कनीत एक तरूण मुलगी कुंड्यांना पाणी घालत होती. पाणी घालताना तिचं लक्ष पुन्हा:पुन्हा बाल्कनीतल्या त्या तरूणाकडे जात होतं.

नंदिनीला हसू फुटलं. ती लक्षपूर्वक पाहत होती. तो मुलगाही त्या मुलीकडे बघून हसला अन् ती मुलगी लाजली. अरेच्चा! इथं तर लव्हस्टोरी सुरू झालीय की! दोघं एकमेकांकडे बघून हसताहेत…मजा येईल आता. शिफ्टिंग झाल्या झाल्याच रोमांसही सुरू झाला.

तेवढ्यात एक वयस्कर स्त्री बाल्कनीत येऊन त्या मुलीला काही म्हणाली. ती बहुधा त्या तरूणीची आजी असावी. मुलीनं लगेच मुलाकडे पाठ केली. मुलगाही लगेच बाल्कनीतून घरात गेला. आजीनं कुंड्यांचं बारकाईनं निरीक्षण केलं. मग तीही आत गेली. किती तरी दिवसांनी गाणं गुणगुणत नंदिनी बाल्कनीतून उठली अन् तिनं दुर्बिण कपाटात लपवून ठेवली. आज तिला पुन्हा उत्साही वाटत

एक दिवसाचा बॉयफ्रेंड

कथा * गिरीजा पालकर

‘‘तू एक दिवसासाठी माझा ब्रॉयफ्रेंड होशील का?’’ त्या मुलीचे हे शब्द सतत माझ्या कानात घुमत होते. मी खरं तर गोंधळून, बावचळून तिच्याकडे बघत होतो. दाट काळे केस अन् हसऱ्या चेहऱ्यावरचे दोन चमकदार डोळे बघून माझं हृदय धडधडायला लागलं. कुणा अनोळखी मुलीकडून अशा तऱ्हेची मागणी आल्यावर दुसरं काय होणार?

मी चांगल्या कुटुंबातला चांगला हुशार मुलगा आहे. लग्नाच्या बाबतीतही माझी मतं ठाम होती. आधी एकदा मी प्रेमात पडलो होतो, पण आमचं प्रेमप्रकरण अगदीच अल्पजीवी ठरलं होतं. त्या मुलीनं माझा विश्वासघात केला. मला ती सोडून गेलीच…खरं तर ही जगच सोडून गेली.

खूप प्रयत्न करूनही मी तिला विसरू शकलो नाही. मग ठरवलं की आता ठरवूनच लग्न करूयात. घरचे लोक ठरवतील, त्या मुलीशी लग्न करून मोकळं व्हायचं.

पुढल्या महिन्यांत माझा साखरपुडा आहे. मुलीला बघितलंही नाहीए. घरच्यांना ती खूपच खूप आवडली आहे. सध्या मी सुट्ट्यांमध्ये मामाकडे आलोय. मी परत घरी गेलो की साखरपुड्याची तयारी सुरू होणार.

‘‘सांग ना, तू माझा एक दिवसाचा…’’ तिनं आपला प्रश्न पुन्हा विचारला.

‘‘मी तर तुला…तुम्हाला…ओळखतही नाही…’’ मी अजूनही बाबरलेलाच होतो.

‘‘ओळखत नाही म्हणूनच तर एक दिवसाचा बॉयफ्रेंड म्हणतेय…नेहमीसाठी नाही विचारलं,’’ तिनं तिचे मोठे मोठे डोळे फडफडवत म्हटलं, ‘‘खरं तर दोनचार महिन्यांतच माझं लग्न होणार आहे. माझ्या घरातली माणसं फार जुनाट विचार सरणीची अन् कट्टर आहेत. ब्रॉयफ्रेंड तर दूर, मी कुणा मुलाशी कधी बोलतही नाही. मी ही आता हे सगळं भाग्य म्हणून स्वीकारलंय. घरचे ज्या मुलाशी लग्न ठरवतील, त्याच्याशी मी मुकाट्यानं लग्न करणार आहे. पण माझ्या मैत्रिणी म्हणतात, लग्नाची मजा तर लव्हमॅरेजमध्ये आहे. निदान एक दिवस तरी बॉयफ्रेंडबरोबर हिंडून फिरून बघायचं आहे. माझ्या सर्व मैत्रिणींना बॉयफ्रेंड आहेत…फक्त मलाच नाहीए.’’

‘‘एक गोष्ट खरी की मी खूपच संवेदनशील, भावनाप्रधान मुलगी आहे. कुणावर प्रेम करेन तर अगदी मनापासून करेन. त्यामुळेच अशा गोष्टींबद्दल मनात थोडी धाकधूक आहे. मला कळतंय की मी आजकालच्या मुलींसारखी स्मार्ट नाही हे तुम्हाला जाणवतंय. पण बिलीव्ह मी. मी आहे ही अशी आहे. मला फक्त कुणी सज्जन मुलगा एका दिवसासाठी बॉयफ्रेंड व्हायला हवाय…प्लीज…तू मला मदत कर ना?’’

तिच्या एवढ्या सरबत्तीनं मी गारद झाल

‘‘ओके. पण जर मी खरोखरंच तुझ्या प्रेमात पडलो तर?’’

‘‘तर काय? ते एक स्वप्न होतं असं समजून विसरून जायचं. एवढं लक्षात ठेवूनच माझ्याबरोबर यायचं. फक्त एकच दिवस…मस्त हिंडू, फिरू, खाऊपिऊ, एकूणांत मजा करू…बोल, काय म्हणतोस? अन् हे बघ, तशीही मी तुझ्याहून पाच वर्षांनी मोठी आहे. मी तुझ्या ड्रायव्हिंग लायसेन्सवर तुझं वय बघितलंय. खरं तर मघाशी तुझ्याकडून ते अवधानानं खाली पडताना मी बघितलं आणि तुला ते परत करावं म्हणूनच मी आले…पण तू एक खूपच सज्जन मुलगा आहेस असं मला मनातून जाणवलं. तू माझा गैरफायदा घेणार नाहीस असं वाटलं, म्हणून मी तुझ्यासमोर हा प्रस्ताव मांडला?’’

मला हसू आलं…ही मुलगी माझ्याहून पाच वर्षं लहान असावी अशी दिसतेय अन् म्हणतेय पाच वर्ष मोठी आहे? असेल बुवा? पण मला मजा वाटत होती. तिला ‘नाही’ म्हणवेना. मी म्हणालो, ‘‘असं कर, परवा सकाळी आठ वाजता इथंच मला भेट. त्या दिवशी अख्खा दिवस मी तुझा बॉयफ्रेंड! ओके!’’

‘‘ओके! थँक्यू.’’ ती हसली. निघून गेली.

घरी परतल्यावरही मी सगळा वेळ तिचाच विचार करत होतो.

दोन दिवसांनी मी ठरलेल्या वेळी तिथं पोहोचलो, तेव्हा ती माझी वाट बघत होती.

‘‘हाय डियर…’’ म्हणत ती पुढे आली.

‘‘हाय…’’ मी जरा संकोचलोच.

पण तिनं पुढे होऊन पटकन् माझा हात पकडला अन् म्हणाली, ‘‘चल, आत्तापासून तू माझा बॉयफ्रेंड अन् मी तुझी गर्लफ्रेंड…अजिबात संकोच करू नकोस, लाजू नकोस…मोकळेपणानं वाग रे!’’

‘‘बस्स, आजचा एक दिवस, मग ती कुठं अन् मी कुठं,’’ मी स्वत:चीच समजूत घातली.

मग आम्ही दोन अनोळखी व्यक्तींनी सगळा दिवस खूप जुनी ओळख असल्यासारखा घालवला.

तिचं नाव प्रिया होतं. मी गाडी चालवत होतो अन् ती माझ्या शेजारी बसली होती. तिचे दाट केस तिच्या खांद्यावर विखुरले होते. तिनं लावलेल्या परफ्यूमचा मंद सुंगध येत होता. त्या सुंगधाने मी वेडावलो होतो. मी एक गाणं गुणगुणायला लागलो. ती टक लावून माझ्याकडे बघत होती, म्हणाली, ‘‘छान गातोस की तू?’’

‘‘होय…गातो थोडंफार…त्याचं काय आहे, जेव्हा एखादी व्यक्ती आपल्याला आवडते ना, तेव्हा गाणं असं आपोआप ओठांवर येतं.’’

मी डायलॉग मारला अन् ती खळखळून हसली. तिच्या त्या निर्मळ हसण्यानं मला पौर्णिमेच्या चंद्राचं चांदणं आठवलं. मला काय होतंय ते मलाच कळेना.

तेवढ्यात तिनं आपलं डोकं माझ्या खांद्यावर ठेवलं अन् गोड आवाजात विचारलं, ‘‘माय प्रिन्स चार्मिंग, आपण कुठं जातोय?’’

‘‘तू म्हणशील तिथं जाऊयात. पण मला इथली एक फार सुंदर जागा माहीत आहे. सर्वांत रोमँटिक जागा…तुलाही आवडेल ती.’’ मीही आता मोकळा झालो होतो.

‘‘शुअर! तुला वाटेल तिथं घेऊन चल. माझा तुझ्यावर शंभर टक्के विश्वास आहे.’’

‘‘एवढा विश्वास का बरं?’’

‘‘कुणा कुणाच्या डोळ्यात लिहिलेलं असतं की हा माणूस शंभर टक्के विश्वास ठेवण्यायोग्य आहे…म्हणून तर मी तुला निवडलं ना बॉयफ्रेंड म्हणून.’’

‘‘ए…, हे बघ, उगीच इमोशनल होऊ नकोस. हो, नंतर त्रास होईल.’’

‘‘कुणाला? मला की तुला?’’

‘‘कदाचित दोघांना…’’

‘‘नाही. मी अत्यंत प्रॅक्टिकल आहे. मी फक्त एकच दिवस तुझ्यासोबत असणार आहे. कारण मला ठाऊक आहे. आपल्या या नात्याला फक्त एकाच दिवसाची परवानगी आहे.’’

‘‘होय, ते खरंच. मी माझ्या घरात त्यांच्या मर्जीविरूद्ध नाही वागू शकत.’’

‘‘अरे बाबा, घरातल्यांच्या मर्जीविरूद्ध वागायला कोण सांगतंय? मी स्वत: माझ्या बांबाच्या वचनाला बांधिल आहे. त्यांच्या मित्राच्या मुलाशी माझं लग्नं व्हायचंय. सहा महिन्यांनी तो इंडियात येणार आहे. लगेच साखरपुडा अन् पाठोपाठ लग्न…लग्नानंतर मी कदाचित पॅरिसला जाणार…कायमचीच!’’ ती सहजपणे बोलली.

‘‘म्हणजे, तू सुद्धा, त्या ‘कुछ कुछ होता है’ सिनेमातल्या सिमरनसारखी एखाद्या अनोळखी व्यक्तिशी लग्न करणार आहेस? ज्याला कधी बघितलंही नाही, अशा माणसासोबत?’’ मी थेट तिच्या डोळ्यांत बघत विचारलं.

ती ही हसत म्हणाली, ‘‘हो, साधारण तसंच! पण डोंट वरी, मी तुला त्या

सिनेमातल्या शाहरूख खानसारखं माझ्या आयुष्यात येऊ देणार नाही.’’

‘‘तर मग हे सगळं का? माझ्या भावनांशी का खेळते आहेस?’’

‘‘अरेच्चा? मी कुठं खेळतेय? ती तर आधीच स्पष्ट सांगितलं होतं की आपलं हे नातं फक्त आजच्या, एकाच दिवसापुरतं आहे म्हणून!’’

‘‘होय, तेही खरंच, इट्स ओके. आय एम सॉरी, चला, आपलं ठिकाण आलं.’’

‘‘अय्या, कित्ती छान!!’’ तिच्या तोंडून उत्स्फूर्त दाद आली. चेहऱ्यावर आनंद झळकला.

आम्ही त्या ठिकाणी थोडं फिरलो. मग ती माझ्या जवळ येत म्हणाली, ‘‘आता तू मला मिठीत घे…सिनेमात दाखवतात तसं…’’

ती माझ्याजवळ आली. तिच्या केसांचा माझ्या खांद्यावर स्पर्श होत होता. मला एकदम माझ्या गर्लफ्रेंडची, बिंदुची आठवण आली. एकाएकी मनात ओढ उत्पन्न झाली. तिच जवळ आहे असं वाटलं.

मी एकदम दूर झालो. ‘‘नाही, मला नाही जमणार हे. कुणा परक्या मुलीला का म्हणून मी जवळ येऊ द्यावं?’’

‘‘का रे बाबा? तुला भीती वाटतेय का? मी याचा व्हिडियो बनवून वायरल करेन म्हणून?’’ ती?खट्याळपणे म्हणाली अन् मग खळखळून हसली…तेच निर्मळ हसू…

मी तोंड फुगवून म्हणालो, ‘‘कर ना व्हिडियो…मला काय? तसंही मी मुलगा आहे, माझी अब्रू थोडीच जातेय?’’

‘‘तेच तर मी तुला समजावते आहे. तू मुलगा आहेस. तुला काय फरक पडणार आहे?’’ ती पुन्हा प्रसन्न हसली. मग म्हणाली, ‘‘पण एक गोष्ट खरी, तू ना आजकालच्या मुलांसारखा नाहीएस.’’

‘‘आजकालच्या मुलांसारखा म्हणजे काय? सगळी माणसं एकसारखी नसतात.’’

‘‘तेच तर! म्हणूनच मी तुला निवडलाय ना? कारण तू माझा गैरफायदा घेणार नाहीस हे मला माहीत होतं. दुसरा कुणी असता, तर त्याला तर ही संधी म्हणजे लॉटरी लागली असं वाटलं असतं.’’

‘‘तुला माझ्याबद्दल इतकी खात्री कशी काय? मी कसा आहे, कसा नाही हे तुला कुठं ठाऊकाय?’’

‘‘तुम्हारी आँखों ने सब बता दिया है मेरी जान,’’ ती अगदी सिनेमाच्या स्टाइलनं बोलली. ‘‘सज्जनपणा डोळ्यांमधून कळतो, तुला माहीत नाही?’’

या मुलीचं वागणं, बोलणं, सगळ्यांनीच मी प्रभावित झालो होतो. खरंच खूप वेगळी होती ती, आम्ही गप्पा मारत तळ्याच्या काठावर फिरलो. ती माझ्या अगदी जवळ येऊन म्हणाली, ‘‘तुझ्या गर्लफ्रेंडला हग नाही करणार?’’ तिनं मला मिठी मारली.

मला वाटलं, काळ जणू तिथंच थांबलाय. काही वेळ आम्ही स्तब्ध उभे होतो. माझ्या हृदयाची वाढलेली धडधड तिलाही जाणवली असावी. मी ही तिला आवेगानं मिठी मारली. जणू धरती अन् आकाशच एकत्र आलंय असा भास झाला. काही क्षणांतच ती माझ्यापासून दूर झाली…लांब जाऊन उभी राहिली.

‘‘बस्स! यापुढे जायचं नाही. स्वत:वरचा ताबा सुटायला नको…चल, परत जाऊयात.’’ ती म्हणाली.

मीही मला सावरत काही न बोलता तिच्या मागून चालायला लागलो. माझ्या श्वास अडखळत होता. घशाला कोरड पडली होती. गाडीत बसताच मी पाण्याची अख्खी बाटली पोटात रिचवली.

तिला हसायला आलं, ‘‘महाशय, दारूची बाटली एका झटक्यात रिकामी केल्यासारखे पाणी प्यायलात!’’

तिच्या बोलण्यानं मलाही हसायला आलं.

‘‘खरंय, तू इतकी छान आहेस ना? मला तर वाटतंय मी तुझ्या प्रेमात पडतोय…’’

‘‘भलतंच काय? अरे पाच वर्षांनी मोठी आहे मी तुझ्याहून. प्रेमात वगैरे पडण्याचा तर विचारच करू नकोस.’’

‘‘पण मी काय करू? माझं मन एक म्हणतंय, माझा मेंदू दुसरंच काही म्हणतोय…’’

‘‘चालायचंच. तू फक्त आजचा विचार कर. विशेषत: लंचचा…भूक लागलीय आता.’’

‘‘एक सुंदर जागा ठाऊक आहे मला. बिंदुला घेऊन मी तिथं एकदा गेलो होतो. तिथंच जाऊयात आपण.’’ मी गाडी वृंदावन रेस्टॉरंटच्या वाटेला वळवली.

‘‘तिथल्या जेवणाची चव अगदी घरच्यासारखी असते. मुख्य म्हणजे एकूण मांडणीही अशी छान आहे की आपण रेस्टॉरंटमध्ये आहोत असं वाटतंच नाही. बागेतच वेताच्या टेबलखुर्च्या मांडल्या आहेत. सगळीकडे छान हिरवळ आहे.’’ मी माझं ज्ञान पाजळलं.

ती उत्सकुतेनं ऐकत होती. तिथं पोहोचल्यावर एकदम खूष झाली. ‘‘खरंच, किती छान आहे ही जागा. प्रसन्न वातावरण अन् घरच्या चवीचं जेवण…किती मज्जा ना?’’

मी तिचा चेहरा न्याहाळत होतो. तिचं मन अगदी निर्मळ होतं. वागण्यात सहज सच्चेपणा होता. जेवण झाल्यावर आम्ही अजून थोडे भटकलो. खूप गप्पा मारल्या. आता आम्ही अधिक मोकळे झालो होतो. शाळा कॉलेजच्या गोष्टी, कुटुंबातल्या, घरातल्या लोकांबद्दल बोललो. थोडी फार ‘प्यार मोहब्बत की बातें’ पण बोललो. बघता बघता सायंकाळ झाली अन् तिची जायची वेळही झाली. मला वाटलं माझा प्राण माझा देह सोडून जातोय. मी घाबरा झालो.

‘‘प्रिया, तुझ्याशिवाय मी कसा राहू शकेन गं? प्रिया, तुझा मोबाइल नंबर दे मला.’’ मी व्यथित अत:करणाने बोललो.

‘‘आर यू सीरियस?’’

‘‘येस, आय एम सीरियस,’’ मी तिचा हात धरला. ‘‘मी तुला विसरू शकत नाही प्रिया. मला वाटतंय मी तुझ्या प्रेमात पडलोय.’’

‘‘आपलं डील विसरू नकोस मयंक.’’ तिनं आठवण करून दिली.

‘‘अगं पण, मित्र म्हणून मैत्री ठेवायला काय हरकत आहे?’’

‘‘नाही, नकोच. मला स्वत:वर ताबा ठेवता आला नाही तर? नकोच, रिस्क नको.’’

‘‘तर मग मी तुझ्याशी लग्न करतो,’’ मी घाईनं म्हणालो. तिला निरोप द्याच्या कल्पनेनंच माझे डोळे भरून आले होते. या एका दिवसांतच तिनं असा काही जिव्हाळा दिला होता की वाटत होतं जन्मभर हिच्याचबरोबर राहावं.

तिनं थोडं लांब जाऊन हात हलवला. ‘‘गुडबाय मयंक, माझं लग्न बाबांनी ठरवलेल्या मुलाशीच होणार. तुला संधी नाहीए. विसर मला तू…’’

ती निघून गेली अन् मी दगडाच्या मूर्तीसारखा तिथंच उभा होतो. मन भरून आलं होतं. जड पावलांनी गाडीत येऊन बसलो आणि स्टियरिंगवर डोकं टेकवून गदगदून रडू लागलो. बिंदू पुन्हा एकदा मला सोडून गेली होती…जायचंच होतं तर माझ्या आयुष्यात आलीच कशाला?

कसाबसा शांत झालो. घरी पोहोचलो. पण मी अत्यंत बेचैन होतो. कोण होती, कुठून आली, कुठं गेली. एका दिवसात माझ्या आयुष्यात उलथापालथ करून गेली. मी मामाच्या घरून माझ्या घरी परतलो. घरी साखरपुड्याची तयारी सुरू होती. मला घरच्यांनी पसंत केलेल्या मुलीला एकदा भेटायचं होतं. म्हणजे मी तिला भेटावं असं घरच्यांचं म्हणणं होतं. पण मला इच्छाच नव्हती.

‘‘मला लग्न करायचं नाही,’’ मी जाहीर केलं अन् घरात वादळ उठलं.

आईनं वेगळ्यानं मला बाहेर नेऊन विचारलं, ‘‘कुणी दुसरी आवडलीय का?’’

‘‘हो.’’ मी सांगून मोकळा झालो.

‘‘ठिक आहे. तिथं बोलणी करूयात. पत्ता अन् फोननंबर दे.’’

‘‘माझ्याकडे नाहीए…’’

‘‘पत्ता नाही, फोन नंबर नाही…असं कसं प्रेम?’’ आई म्हणाली.

‘‘आई, मला ठाऊक नाही. तिची इच्छा काय होती. पण मला वेड लावलं अन् स्वत:चा काहीच ठावठिकाणा न सांगता निघून गेली.’’

मग मी आईला सगळी कथा सांगितली. आईही काही बोलली नाही. अजून काही दिवसांनी घरच्यांच्या हट्टामुळे मला मुलीला भेटायला जावंच लागलं, सगळी वडीलधारी बैठकीच्या खोलीत होती. मुलगी दुसऱ्या खोलीत…मी तिथं गेलो. मुलगी दाराकडे पाठ करून भिंतीकडे तोंड करून बसली होती. मला काहीच सुचत नव्हतं.

मुलीकडे न बघताच मी बोलायला सुरूवात केली, ‘‘हे बघा, मला तुमची फसवणूक करायची नाहीए. खरं तर मी दुसऱ्याच एका मुलीच्या प्रेमात पडलोय.

तिच्याखेरीज इतर कुणाशी लग्नाची कल्पनाही मी करू शकत नाही. मी तुमची क्षमा मागतो…पण तुम्ही मला नकार द्या…प्लीज…’’

‘‘खरंच नकार देऊ?’’ मुलीनं विचारलं. मी दचकलो…हा तर प्रियाचा आवाज. मी वळून बघितलं. प्रियानंदेखील तोंड वळवळं. खरोखर, ती प्रिया होती.

‘‘तू?’’ आश्चर्यानं मी किंचाळलोच.

‘‘शंका आहे का?’’ तेच निर्मळ हसू.

‘‘पण मग…ते सगळं…?’’

‘‘खरं तर मला ठरवून केलेले लग्न नको होतं. मला प्रेमविवाह करायचा होता. म्हणून आधी तुझ्याकडून तुझं माझ्यावरचं प्रेम वदवून घेतलं. मग या लग्नाला होकार दिला. कसं होतं सरप्राईझ?’’

‘‘फारच छान.’’ मी तिला मिठीत घेत कबूली दिली.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें