एकल माता सुलभ होईल अवघड प्रवास

* गरिमा पंकज

एकल मातेला एकाकीपणे स्वत:च्या बळावर मुलाचे संगोपन करणे आणि त्याला सक्षम बनविणे सोपे नसते, परंतु जर तिने हिंमत बाळगली तर ती केवळ तिच्या कार्यातच यशस्वी होत नाही तर ती इतरांसाठीही प्रेरणा बनते, काहीशी अशाप्रकारे

काम आणि मुलाशी असलेले नाते जतन करा : कार्यालयातील आनंदी तास, मैत्रिणीची वाढदिवसाची पार्टी, तयारी विना डेट यासारखे प्रसंग मुलांमुळे तर कधी हृदयभंगामुळे प्राधान्यक्रमात मागे पडतात. याचप्रमाणे कधीकधी डॉक्टरकडे जाणे किंवा ब्युटी पार्लरला जाणेदेखील टाळले जाते. हे खरे आहे की एकल पालक या नात्याने आपले मुलाबरोबर शारीरिक आणि भावनिक पातळीवर असणे आपल्यासाठी महत्वाचे आहे, परंतु यामुळे समाजापासून वेगळे राहणे आणि गरजा टाळणे योग्य नाही.

काहीवेळा आपल्या मातृत्वाच्या जबाबदारीपासून मोकळे होऊन स्वत:साठी काही वेळ घालवणे महत्वाचे असते, जेणेकरून आपली उर्जेची बॅटरी रीचार्ज होत राहील आणि आपण जबाबदारी अधिक चांगल्याप्रकारे पार पाडू शकाल.

आपली सकारात्मकता कायम ठेवा आणि जीवनात पुढे जाण्याचे मार्ग खुले ठेवा. लोकांना भेटा, मान उंचावून लोकांमध्ये फिरा. आपल्याला लपण्याची किंवा स्वत:साठी दु:खी होण्याची आवश्यकता नाही.

समुदायाचा पाठिंबा शोधा : एकल मातांना बऱ्याचदा स्वत:ला एकटे व अस्वस्थ वाटते. त्यांना वाटते की त्या एकट्या आहेत परंतु ही विचारसरणी योग्य नाही. आपण पेरेंट्स विदाउट पार्टनर्स, सिंगल मॉम्स कनेक्ट ऑर्गेनाइजेशन यासारख्या एकल मातांशी संबंधित संस्थांच्या सदस्य बनू शकता. मित्र, शेजारी आणि आपल्यासारख्या एकल मातादेखील आपल्या सपोर्ट सिस्टिम बनू शकतात. आपण ऑनलाईनदेखील एखाद्या समुदायाच्या सदस्य बनून पाठिंबा मिळवू शकाल.

मदत मागा : बऱ्याच वेळा एकल माता मदतीसाठी विचारण्यास किंवा आवश्यक मदत स्वीकारण्यास अगदीच संकोच करतात. समजा, तुम्हाला २-३ तास एखाद्या महत्त्वपूर्ण कामासाठी बाहेर जायचे आहे किंवा तुमची तब्येत ठीक नसेल तर तुमच्या घराभोवती मदत शोधा. मदत मागण्यास शेजारी, मित्र किंवा कुटूंबीय कोणीही असू शकतात.

तुम्ही तुमची गरज स्पष्टपणे सांगा आणि त्यांची मदत घ्या. तुमच्या आयुष्यात असे बरेच लोक असतील, ज्यांना तुम्हाला मदत करायची इच्छा असेल. संकोच न करता त्यांची मदत घ्या. कॉफी पाजून किंवा त्यांच्या मुलांसाठी काहीतरी करून आपण त्याची परतफेडदेखील करू शकता. जर आपण कुटुंबीयांना आणि मित्रांना त्रास देऊ इच्छित नसल्यास एक पर्याय म्हणून आपला समवयस्क शेजारी असू शकेल.

दिल्लीतील ३२ वर्षीय वीणा ठाकूर सांगते, ‘‘मी व माझा नवरा विभक्त झालो, तेव्हा माझा मुलगा १५ महिन्यांचा होता. बऱ्याच वेळा अशी परिस्थिती आली की मला त्याला १-२ तास सोडून कुठेतरी जावे लागले. त्यावेळी माझ्या शेजारी राहणारी श्रुति माझा आधार बनली. तिला एक २ वर्षाचे बाळ होते. आम्ही दोघींनी ठरवलं होतं की जेव्हा-जेव्हा तिला किंवा मला कुठेतरी जावं लागेल तेव्हा आम्ही एकमेकांच्या मुलांची काळजी घेऊ. आमचा वेळ, पैसा आणि मनाची शांती राखण्यासाठी आमची ही भागीदारी खूपच फायदेशीर ठरली.’’

आपला प्राधान्यक्रम पुन्हा एडजस्ट करा : बऱ्याच एकल माता स्वत:ला सुपर महिला मानतात. त्यांना असे वाटते की दिवसभर काम करून आणि मुलाची काळजी घेण्याबरोबरच त्यांना घरदेखील स्वच्छ ठेवायचे आहे किंवा नेहमी घरात तयार केलेले भोजनच मुलांना द्यायचे आहे किंवा आपल्या मुलाची प्रत्येक गरज त्या क्षणी पूर्ण करायची आहे. परंतु इतके सारे करणे शक्य नाही. एकल मातांनी एका दिवसात त्या काय-काय करू शकतात आणि काय करू शकत नाहीत त्या दृष्टीने वास्तववादी असणे आवश्यक आहे.

आपण स्वत:कडून जास्त अपेक्षा न ठेवणं अधिक योग्य ठरेल. स्वत:लाही ब्रेक द्यायला शिका. उदाहरणासाठी यात काही चुकीचे नाही की रात्रीच्या जेवणात तुम्ही कधीकधी फास्ट फूड किंवा तृणधान्य सर्व्ह करता, तेसुद्धा या अटीवर की मुलाचा एकूण आहार निरोगी असेल. तसेच आवश्यक नाही की आपले घर नेहमीच स्वच्छ आणि व्यवस्थित असले पाहिजे.

आपल्याला मदत करण्यासाठी एखादी मोलकरीण अवश्य ठेवा. आपण काही कामांकडे दुर्लक्षदेखील करू शकता जेणेकरून आपण मुलाबरोबर थोडासा जास्त वेळ घालवू शकाल आणि पुरेशी झोपदेखील घेऊ शकाल.

अपराधभाव बाळगू नका : तुमच्या एकल असल्याचे कारण काहीही असू शकते, याबद्दल मनावर कुठल्याही प्रकारचे ओझे बाळगू नका. आपण बहुतेकदा यामुळे अस्वस्थ असाल की तुम्हाला एकटीलाच खूप काही हाताळावे लागणार आहे किंवा आपल्या एक्सबरोबर कटुतेचा प्रवास आजही चालू आहे किंवा आपण आपल्या मुलाला अजून एक भावंडं देऊ शकत नाही किंवा आपल्या कुटुंबाच्या मोडकळीची भावना आणि आपण एक चांगली पत्नी/आई/सून असल्याचे सिद्ध करू शकला नाहीत.

आपण स्वत:ला दोष देत राहणे हे खूप सोपे आहे, परंतु याचा परिणाम योग्य नसतो. अशा भावना आपल्या मनाला भरकटवतात आणि आपण वर्तमानावर लक्ष केंद्रित करू शकत नाही. आपण आज वर्तमानाला महत्त्व दिले तर ते उत्तम होईल. मुलाची अधिक चांगल्याप्रकारे काळजी कशी घ्यावी, त्याला त्याच्या वाटयाचे पूर्ण प्रेम आणि सुरक्षा कशी देता येईल, त्याच्या गरजा कशा पूर्ण करायच्या आणि घरातील वातावरण कसे आनंदी ठेवावे यावर लक्ष द्या.

जीवनात ध्येय बाळगा, सर्वोत्तम बना : आयुष्य सुरळीत चालू ठेवण्यासाठी आपण वेळोवेळी स्वत:साठी ध्येय निश्चित करणे महत्वाचे आहे. ही ध्येय १ दिवस, १ आठवडा, १ महिना, कित्येक वर्षे म्हणजेच कितीही कालावधीसाठी असू शकतात. ते कोणत्याही प्रकारच्या आर्थिक, सामाजिक, भावनिक किंवा कौटुंबिक समस्यांशी संबंधित असू शकतात. फक्त त्यांना वेळेवर पूर्ण करण्याचा प्रयत्न करा आणि चांगल्या जीवनाकडे वाटचाल करत रहा.

एखादी विशिष्ट पदवी मिळविणे, वजन कमी करणे, एका नवीन नातेबंधात, चांगल्या सोसायटीत शिफ्ट होणे इ. यासारख्या दीर्घकालीन महत्वाकांक्षादेखील आपण जगू शकता. परंतु या सर्व गोष्टींमध्ये संतुलन राखणे महत्वाचे आहे, जेणेकरून आपण आपल्या मुलांसाठीदेखील संपूर्ण वेळ देत राहाल. कधीकधी मुलाला सुट्टीवर घेऊन जा. त्याचा गृहपाठ व प्रकल्प करा. संगीत ऐका, पुस्तके वाचा, व्यायाम करा, त्याच्यासाठी नवीन डिशेस बनव वगैरे.

आपल्या भूतकाळाला स्वत:वर कधीही वरचढ होऊ देऊ नका : एकल मातांनी नेहमीच आपल्या मनाची शांतता व उत्साह टिकवून ठेवणे खूप महत्वाचे आहे आणि आपल्या एक्सशी संबंधित जुन्या कटुतांचा वर्तमानावर परिणाम होऊ देऊ नये. आपल्या भूमिकेस सकारात्मक ठेवावे आणि सर्वकाही विसरून मोकळया मनाने कुठल्याही पश्चातापाशिवाय, दु:ख किंवा लाज न बाळगता आपले नवीन जीवन स्वीकारावे, कारण तुमची मानसिक स्थिती तुमच्या मुलावर थेट परिणाम करेल.

उधळपट्टी टाळा : आपण जास्त पैसे कमवत असाल किंवा कमी, एकट्या पालक म्हणून खर्चावर लगाम घालणे आवश्यक आहे. आपल्याला हे सर्व एकटयालाच करावे लागणार आहे. मुलांच्या सर्व गरजा पूर्ण करण्याबरोबरच त्याचे भविष्यही घडवायचं आहे.

आपला खर्च मर्यादित करा. व्यर्थ खर्च टाळा. जीवन विमा, हेल्थकेअर यांमध्ये गुंतवणूक करा. आपण कितीही योजना आखल्या तरीही आपल्याला कधीही अतिरिक्त पैशांची आवश्यकता भासू शकते. कधीही आपली नोकरी सुटू शकते किंवा एखादी आपत्कालीन परिस्थिती ओढवू शकते.

मुलांसाठी विविध योजनांमध्ये गुंतवणूक करत रहा. जेणेकरून आपल्याला नंतर इतरांचे तोंड पाहावे लागू नये.

रोल मॉडेल शोधा : एकल माता आणि त्यांची मुले काहीही अचिव्ह करू शकतात. यासंबंधी शेकडो उदाहरणे आहेत. एकल पालकांची एक यादी बनवा, जेणेकरून तुम्हाला प्रेरणा मिळेल. आपणास माहीत आहे काय की अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष ओबामा यांना त्यांच्या एकल मातेने आणि आजी-आजोबांनीच वाढवले आहे. माजी राष्ट्रपती बिल क्लिंटन यांनादेखील त्यांच्या आईने प्रामुख्याने वाढविले. वस्तुत: भलेही परिस्थिती कठीण असो पण जर उरात जिद्द बाळगली तर ती व्यक्ति यशाच्या आकाशाला स्पर्श करू शकते.

आदर्श आहेत हे सेलिब्रिटी

ती जगासाठी काही असली तरी मुलासाठी ती नेहमी ममतामयी आणि जगाशी लढण्यास तयार आई असते. वास्तविक जीवनात छोटया-मोठया पडद्यावरची अशी काही उदाहरणे आहेत या नायिका –

सुष्मिता सेन : माजी मिस इंडिया आणि मिस युनिव्हर्स सुष्मिता सेन वयाच्या ४२ व्या वर्षीही अविवाहित आहेत, परंतु त्यांचे कुटुंब त्यांच्या २ दत्तक घेतलेल्या प्रेमळ मुली पूर्ण करतात. सुष्मिता सेन ही सिंगल मदर असून ती रिनी व अलिशा नावाच्या २ मुली सांभाळत आहे आणि या मुली तिचे प्राधान्य आहेत.

करिश्मा कपूर : करिश्मा कपूरने एकेकाळी चित्रपट जगतात स्वत:चा खास दर्जा बनविला होता. तिचे उद्योगपती संजय कपूर यांच्याशी लग्न झाले होते, जे जास्त काळ टिकू शकले नाहीत आणि दोघे वेगळे झाले. करिश्मा कपूर तिच्या दोन्ही मुलांची जबाबदारी एकटयाने पार पाडत आहे. एक सिंगल मदर या रूपात ती मुलांवर भरपूर प्रेम करते आणि त्यांना मार्गदर्शन करते.

रवीना टंडन : अनिल थडानीशी लग्न करण्यापूर्वी रवीनाने २ मुलींना दत्तक घेतले. आज तिच्याजवळ ४ मुले आहेत, २ आपली आणि २ दत्तक घेतलेली.

कोंकणा सेन : कोंकणा सेन एक यशस्वी आणि धाडसी एकटी आई आहे. रणवीर शौरीपासून विभक्त झाल्यानंतर तिने कामातून ब्रेक घेतला आणि आपल्या मुलांच्या संगोपनाला प्राधान्य दिले.

अमृता सिंग : सैफ अली खानची पहिली पत्नी अमृता सिंग यांना २ मुले आहेत. सैफपासून विभक्त झाल्यानंतर ती खूप संयम व परिश्रम करून एकटी आई म्हणून आपल्या मुलांचे संगोपन करत आहे आणि त्यासाठी तिने चित्रपट कारकिर्दीला निरोपही दिला आहे.

नीना गुप्ता : बॉलिवूडमध्ये नीना गुप्ताची ओळख एक यशस्वी एकल आई म्हणून केली जाते, जिने एकटयाने आपली मुलगी मसाबाला वाढवले. आज ती एक प्रसिद्ध डिझाइनर आहे.

सारिका : कमल हासनची पत्नी सारिकाने आपली मुलगी श्रृतीला एकटयानेच वाढवले आहे.

पूनम ढिल्लो : आपल्या काळातील एक सुप्रसिद्ध नायिका आणि मिस इंडिया, पूनम ढिल्लोने चित्रपट निर्माते अशोक ठाकरियाशी लग्न केलं, ज्यामुळे तिला दोन मुले आहेत. पतीबरोबरचे नाते बिघडल्यानंतर ती ज्याप्रकारे एकटयाने आपल्या मुलांना वाढवत आहे, ते प्रशंसनीय आहे.

सोलो ट्रिप रोमांचकारी अनुभव

* प्रतिनिधी

काय म्हणताय, तुम्हालाही फिरायला आवडते, पण कोणाची सोबत नसल्याने तुम्ही फिरायला जात नाही, तर मग आता तयार व्हा जगाची सफर करायला. एकटं असण्याचा अर्थ असा नाही की तुम्ही जगाची सफर करू शकत नाही. खरं सांगायचे तर एकटयाने प्रवास करण्याची मजा इतरांसोबत नसते. अशा प्रवासात मुलाच्या तब्येतीची चिंता नसते किंवा जोडीदाराची काळजी घेण्याची जबाबदारीही नसते. मनमुरादपणे आणि तणावमुक्त राहून सहलीचा आनंद घेता येतो. एकटे फिरण्याचे कितीतरी फायदे आहेत, जे माहिती करून घेतल्यानंतर तुम्ही नक्कीच एकट्या फिरायला सुरुवात कराल :

स्वत:ला भेटण्याची संधी

तुम्ही घरी असता तेव्हा मुलगी, कार्यालयातील सहकारी आणि मित्रांदरम्यान मैत्रिणीची भूमिका निभावता. पण मग तुमचे स्वत:चे असे काही अस्तित्व नाही का? तुमची स्वत:ची अशी ओळख नाही का? या प्रश्नांची उत्तरे जाणून घ्यायची असतील तर एकट्याच सहलीला जा. स्वत:ला समजून घेण्याची आणि जाणून घेण्याची यापेक्षा चांगली संधी मिळणार नाही. जेव्हा तुम्ही एकटया फिरायला जाता, तेव्हा नेहमीच स्वत:च्या मनाचे ऐकता. तुमच्या मनात जे येते ते करता. तुमच्यावर कोणताही दबाव नसतो. स्वत:ला समजून घेण्याची आणि जाणून घेण्याची संधीही मिळते, जी विचारात सकारात्मकता आणते आणि निवांतही वाटते.

आत्मविश्वासाने तुम्ही असाल परिपूर्ण

तुमच्यात आत्मविश्वासाची कमतरता असेल तर सोलो ट्रिप तुमचा आत्मविश्वास वाढवू शकते, कारण प्रवासादरम्यान बरेच नवीन लोक भेटतात, तर कधीकधी काही अडचणींचा सामना करावा लागतो आणि त्या स्वत:लाच सोडवाव्या लागतात. एवढेच नव्हे तर, अनेकदा धाडसी निर्णयही स्वत:लाच घ्यावे लागतात, ज्यामुळे तुमच्यातील साहस आणि आत्मविश्वास दोन्ही वाढतो.

अनुभवांची शिदोरी

असे म्हटले जाते की अनुभव मिनिटांत बरेच काही शिकवतो, ज्यामुळे जीवनाचा मार्ग सोपा वाटू लागतो. आपल्या अनुभवांमधून शिकण्यासाठी तुम्हाला नवीन अनुभव घ्यावे लागतील, जे घरात बसून शक्य नाही. यासाठी तुम्हाला घराबाहेर पडावे लागेल. जेव्हा तुम्ही कुठेतरी फिरायला जाल, तेव्हाच तुम्हाला जगातील अशा लोकांना भेटता येईल, ज्यांना तुम्ही आजपर्यंत भेटलेला नाही. त्यांच्यासोबत तुम्ही अशा काही अनुभवांचे साक्षीदार व्हाल, जे तुम्ही तुमच्या आयुष्यात कधीही अनुभवले नसतील.

एकटेपणा काय असतो तेच विसराल

प्रवासाला निघताना तुम्हाला असे वाटेल की तुम्ही एकट्या आहात, पण विश्वास ठेवा, एकदा का तुमचा प्रवास खऱ्या अर्थी सुरू झाला की एकटेपणा काय असतो, हेच तुम्ही विसराल, कारण प्रवासादरम्यान तुम्हाला बरेच असे सहकारी भेटतील जे तुमच्याप्रमाणे एकटे असतील. शक्य आहे की बऱ्याच गोष्टींमध्ये तुमच्या दोघांचा एकटेपणा सारखा असेल. कदाचित असेही होऊ शकते की ते तुमच्यापेक्षा अधिक एकाकी असतील, ज्यांना भेटल्यानंतर तुम्हाला तुमचे एकटेपण हे एकटेपण नसल्यासारखेच वाटू लागेल.

स्वत:लाच आव्हान द्या आणि यश मिळवा

स्वत:लाच आव्हान देणे आणि यशस्वी होणे, हे प्रत्येकाला शक्य नसते. पण सोलो ट्रिप तुम्हाला या दोघांचाही अनुभव देऊ शकेल. तुम्ही हॉटेलमध्ये एकटया कशा राहाल, तुम्हाला उंचीची भीती वाटते, तुम्ही कसे फिरू शकाल यासारख्या गोष्टी तुम्हाला पुढे जाण्यापासून रोखतात, म्हणून स्वत:लाच आव्हान द्या की तुम्ही एकटया राहाल. उंचीच काय तर वादळाचाही सामना कराल. मग पाहा तुमची भीती पळून जाईल.

संकोच नसेल, तुम्ही व्हाल बिनधास्त

जर तुमच्या स्वभावात संकोच असेल, स्वत:साठी आवाज उठवण्याची क्षमता तुमच्यात नसेल, तर तुमच्यासाठी सोलो ट्रिपला जाणे खूप गरजेचे आहे, कारण जेव्हा असे वाटते की आपल्या बाजूने बोलणारे लोक आहेत, तेव्हा तुम्ही अनेकदा जाणूनबुजूनही काही बोलत नाही. पण जेव्हा तुम्ही एकट्या ट्रिपला जाल, तेव्हा तिथे तुमच्या बाजूने बोलणारा, तुमची संकटे कमी करणारा कोणीही नसेल. तेव्हा तुम्हाला या सर्व गोष्टी स्वत:च कराव्या लागतील. यामुळे तुमच्यातील संकोच पूर्णपणे निघून जाईल. विश्वास ठेवा, एकटयाने सफर पूर्ण केल्यानंतर तुम्हाला आतून शूर झाल्यासारखे वाटेल.

आनंद, समाधान आणि शांततेशी होईल भेट

दैनंदिन कामकाजापासून खूप दूर जेव्हा तुम्ही सहलीला निघाल तेव्हा नक्कीच तुमची भेट आनंद, समाधान आणि शांततेशी होईल. समजले नाही? चला आम्ही समजावून सांगतो. जेव्हा कोणाच्याही हस्तक्षेपाशिवाय तुम्ही मनात जे येईल ते कराल तेव्हा नक्कीच तुम्हाला आनंद होईल. मनासारखे वागल्यामुळे समाधान मिळेल. केवळ तुमच्या शहरापासूनच नाही तर कार्यालयीन कामापासूनही तुम्हाला काही वेळ का होईना सुटका मिळेल. यामुळे नक्कीच शांतताही मिळेल.

बरेच नवीन मित्र बनतील

गावात, वस्तीत किंवा आपल्या शहरापर्यंतच मैत्री मर्यादित असणे पुरेसे आहे काय? तुम्हाला असे वाटत नाही का की तुमचा मित्र त्या देशाच्या कोपऱ्यात असावा जिथे आजपर्यंत तुम्ही कधीच गेला नाहीत किंवा तुमचा मित्र जगाच्या त्या कोपऱ्यात राहाता जिथे केवळ त्याच्यामुळेच तुम्हीदेखील जाऊ शकाल? तुमच्या या प्रश्नांची उत्तरे होकारार्थी असतील तर सफरीवर जायला निघा. तुम्ही एकटया असल्यामुळे स्वत:हून तेथे भेटणाऱ्या किंवा त्या सहलीला आलेल्या अनोळखी व्यक्तींना स्वत:चे मित्र बनवाल.

भेटू शकतो जीवनसाथी

तुम्ही अविवाहित आणि जीवनसाथीच्या शोधात असाल तर सोलो ट्रिप तुमच्यासाठी उपयुक्त ठरू शकते. शक्यता आहे की प्रवासादरम्यान तुमची भेट तुमच्या जीवनसाथीशी होईल. म्हणून अशी संधी हातातून जाऊ देऊ नका. एकटे का होईना, पण चालू लागा सफरीच्या मार्गावर. काय माहीत, परतताना तुम्ही एकटया नसाल.

करू शकता मौजमजा

अनेकदा संकोच वाटत असल्याने तर कधी लोक काय म्हणतील, असा विचार करून तुम्ही उघडपणे मौजमजा करू शकत नाही, अशावेळी तर सोलो ट्रिपला जाऊन तुम्ही या सर्व इच्छा पूर्ण करू शकता. स्वाभाविक आहे की तिथे तुम्हाला ओळखणारे कोणीही नसेल. भरपूर मजा करायचे तुम्हाला पूर्ण स्वातंत्र्य मिळेल. सेक्सचा आनंद घ्यायचा असल्यास नवीन ठिकाणी तुम्ही एखाद्या पार्टनरसह सेक्सही एन्जॉय करू शकता. हो, पण तुमच्या सुरक्षेची काळजी घ्या आणि सुरक्षित सेक्स करा.

सोलो ट्रिप स्वस्तही आणि मस्तही

जेव्हा तुम्ही ग्रुप किंवा जोडीदारासह कुठे फिरायला जाता, तेव्हा तुम्हाला पैसे खर्च करावे लागतात. पती हा पत्नीचा खर्च मोठया प्रमाणात उचलतो, पण तुम्ही कमावत्या पत्नी असाल तर अर्धा अर्धा खर्च केला जातो. अशावेळी एकटया महिलेने ट्रिपला जाणे खूपच स्वस्तात पडते. यासाठी तुम्हाला जास्त पैसे जमा करण्याची गरज नाही. तुमच्याकडे किती पैसे आहेत, किती खर्च झाले आणि किती शिल्लक आहेत, हे तुम्हाला माहीत असल्याने तुम्ही अंथरूण पाहूनच पाय पसरता. तुम्ही बजेटमध्ये राहता आणि स्वत:चे बजेट कसे तयार करावे हेदेखील तुम्हाला समजते.

जेणेकरून मजा आणखी वाढेल

* प्रवास मजेदार करण्यासाठी संगीत ऐका.

* लांबचा प्रवास असल्यास कंटाळा येऊ नये म्हणून लॅपटॉपमध्ये सिनेमा पाहा.

* तुम्हाला पुस्तके वाचायला आवडत असेल तर पुस्तके वाचूनही तुम्ही अर्धा प्रवास सहज पार करू शकाल.

* आपल्यासोबत कॅमेरा नक्की ठेवा, जेणेकरून प्रत्येक सुंदर क्षण तुम्ही कॅमेऱ्यात टिपू शकाल.

* सोबत व्हिडिओ रेकॉर्डर नेऊन तुम्ही व्हिडिओही बनवू शकता.

* आपल्या सफरीत स्टायलिश लुक मिळवण्यासाठी सोबत हॅट आणि गॉगल न्यायला विसरू नका.

* जिथे जाल तेथून स्वत:साठी आठवणीत राहील अशी वस्तू नक्की आणा.

* जिथे जाल तिथले लोकल फूड नक्की खा.

* स्वत:सोबत कमीत कमी सामान न्या.

सुरक्षेचे नियम

* एकटयाने ट्रिपला जाण्यासाठी खिशात पैसे असणे जितके गरजेचे असते, त्यापेक्षा कितीतरी पटीने अधिक गरजेचे असते ते तुमच्यात आत्मविश्वास असणे. विसरू नका, आत्मविश्वास निशस्त्राकडील शस्त्र आहे. लोकांशी पूर्ण आत्मविश्वासाने बोला.

* स्वत:सोबत मौल्यवान गोष्टी घेऊन जाण्याची चूक करू नका. सोबत जे काही घेऊन जाल त्यावर लक्ष ठेवा.

* आजूबाजूला काय सुरू आहे, तुमच्यावर कोणी नजर ठेवून तर नाही ना, यावर लक्ष ठेवा.

* तुम्ही एकट्या आहात, एकाकीपणा जाणवत असेल तरी तो इतरांना दाखवून देऊ नका.

* तुम्ही कुठे थांबला आहात, कोणासोबत आहात, येथून कुठे जाणार आहात इत्यादी माहिती कोणाशीही शेअर करू नका.

* सर्वांपासून वेगळे राहण्याची चूक करू नका. लोकांशी गप्पा मारा, पण मर्यादा सांभाळून.

* सोशल मिडियाद्वारे आप्तांच्या संपर्कात राहा, कारण एखादे संकट आल्यास तुम्ही त्यांची मदत घेऊ शकाल.

* कोणावरही पटकन विश्वास ठेवण्याची चूक तुम्हाला संकटात टाकू शकते.

* पासपोर्ट, क्रेडिट कार्ड, एटीएम कार्ड, पॅन कार्ड इत्यादी महत्त्वपूर्ण दस्तऐवजाची झेरॉक्स स्वत:सोबत नक्की ठेवा.

* साधे, सौम्य, सभ्य कपडे घाला. खूप जास्त तोकडे कपडे घालू नका.

* रात्री फिरायला जाणे टाळा. शक्यतो सकाळीच फिरून घ्या.

* जिथे जाणार आहात तेथील स्थानिक भाषेतील काही शब्द शिकून घ्या. जसे थँक्स, सॉरी, हेल्प इत्यादी.

* निश्चित आणि सुरक्षित सहलीला जाण्यापूर्वी ट्रॅव्हल इन्शुरन्स नक्की काढा.

दिवाळी सेफ्टी टीप्स

* पुष्पा भाटिया

दिवाळीच्या रात्री आम्ही सर्व अंगणात फटाक्यांची आतषबाजी बघत बसलो होतो. शेजारी, छोटे-मोठे सर्वच फटाके फोडण्यात मग्न होते. हास्यविनोद आणि फटाक्यांच्या आवाजासोबतच अचानक एक आवाज आला, ‘आई…आई…’

आजूबाजूला पाहिले, तेव्हा माझा छोटा भाऊ तेथे नव्हता. माहीत नाही तो कधी फटाके फोडणाऱ्यांच्यात सामील झाला. तो स्वत: फटाके वाजवत नव्हता, पण जळणाऱ्या फटाक्यांची एक ठिणगी त्याच्या पँटीच्या खिशावर उडाली. क्षणार्धात आग भडकली आणि त्याच्या पँटीच्या खिशातल्या लवंग्या पटापट फुटू लागल्या. छोटा मुलगा कधी एका पायावर उडी मारत होता तर कधी दुसऱ्या. जवळ ब्लँकेट, पाण्याची बाटली काहीच नव्हते. त्याला रुग्णालयात दाखल करेपर्यंत त्याचे १० टक्के शरीर चांगलेच होरपळले होते.

दिव्यांचा उत्सव दीपावली सर्वांच्या जीवनात सुखसमृद्धी घेऊन येणारा उत्सव आहे. वाढत्या प्रदूषणामुळे सर्वोच्च न्यायालयाने फटाक्यांच्या वापरावर कडक निर्बंध घातले आहेत. पर्यावरण संरक्षणासाठी काही दिग्जजही फटाके न वाजविण्याचे आवाहन करतात. तरीही, फटाके, मिठाईशिवाय दिवाळीची मजा नाही, असा विचार करणाऱ्यांची कमी नाही.

सावध राहा

तुम्हीही असाच विचार करत असाल तर ही काळजी घ्या, कारण छोटीशी चूकही तुमच्यासाठी, तुमच्या कुटुंबासाठी, शेजाऱ्यांसाठी घातक ठरू शकते :

* नेहमी मान्यताप्राप्त दुकानातूनच फटाक्यांची खरेदी करा. शक्यतो मुलांना फटाके खरेदीसाठी एकटयाला पाठवू नका.

* मजा म्हणून मुले बंद डबा किंवा मडक्यात ठेवून फटाके फोडतात. मात्र डबा किंवा मडके फुटल्याने मुले जखमी होण्याची शक्यता असते. त्यांना एकटयाने फटाके वाजवू देऊ नका.

* लोकर, सिल्क, पॉलिस्टरचे कपडे पेट घेतात, त्यामुळे फटाके वाजवताना सुती कपडे घाला.

* जेथे फटाके वाजवणार आहात, त्या ठिकाणी पाण्याची भरलेली बादली ठेवा, कारण चुकून दुर्घटना घडल्यास लगेच पाण्याचा वापर करता येईल.

* फटाक्यांचा आवाज जवळपास १४० डेसिबल असतो, पण ८५ डेसिबलपर्यंतच्या आवाजामुळेही ऐकण्याच्या क्षमतेवर परिणाम होऊ शकतो. तेव्हा फटाके वाजवताना कानांच्या सुरक्षेसाठी इअरप्लग्ज वापरा.

* प्रथमोपचार पेटी तयार ठेवा. सोबतच पुरेशा प्रमाणात बर्फही असायला हवा.

भाजल्यास करा हे उपचार

डॉक्टर सुनील कुमार म्हणाले की भाजलेला भाग लगेच पाण्याने धुवा व बर्फ लावा. थोडेसेच भाजले असेल तर ऑलिव्ह ऑइल, नारळाचे किंवा कडुलिंबाचे तेल लावा. मध किंवा कोरफडीचा गरही लावू शकता.

कुणी गंभीर भाजल्यास लगेचच त्याला ब्लँकेटमध्ये गुंडाळून रुग्णालयात न्या. त्याचे कपडे काढण्याचा प्रयत्न करू नका. कारण यामुळे भाजलेल्या त्वचेवर दुष्परिणाम होण्याची शक्यता असते. भाजलेल्या ठिकाणी केळीचे पान बांधल्यासही उपयोग होतो. यामुळे थंडावा आणि आराम मिळतो.

भरपूर पाणी प्या

वरिष्ठ नेत्र विशेषज्ञ डॉक्टर वालिया यांनी सांगितले की फटाक्यांमध्ये अनेक प्रकारच्या केमिकलचा वापर केला जातो. यामुळे याचा धूर त्वचेचे मोठया प्रमाणावर नुकसान करतो. यापासून वाचण्यासाठी कमीतकमी ८-१० ग्लास पाणी नक्की प्या. याशिवाय एखादे चांगले मॉइश्चरायझर वापरा. शरीराचे जे अन्य भाग उघडे असतील, ते चांगल्या रसायनमुक्त क्लिंजरने साफ करा.

डोळयांची काळजी घ्या

नेत्र रोग विशेषज्ञ डॉक्टर घई डोळयांच्या काळजीबाबत सांगतात की फटाक्यांची ठिणगी डोळयात उडाली असेल तर लगेच पाण्याने डोळे धुवा आणि तातडीने रुग्णालयात जा. कॉन्टॅक्ट लेन्स लावत असाल तर दिवाळीच्या दिवशी ते लावू नका. फटाक्यांच्या प्रकाशापासूनही डोळयांना वाचवा. फटाक्यांची दारू डोळयात गेल्यास ते चोळू नका. लगेच पाण्याने धुवा आणि डॉक्टरांकडे जा.

नववधूसाठी किचन टीप्स

* शशि बाला

लग्नानंतर प्रत्येक मुलीला एकच काळजी असते ती म्हणजे जेवण बनवताना अशी काही गडबड व्हायला नको ज्यामुळे सासरकडील मंडळी नाराज होतील.

या टीप्स तुमची काळजी दूर करण्यासाठी खूपच उपयोगी पडतील :

* दही पातळ झाले असेल तर त्यात पाण्याऐवजी दूध मिसळावे.

* तव्यावर हलकेच भाजून मग कसुरी मेथीचा वापर करावा.

* घरी पनीर बनवले असल्यास उरलेले पाणी मठरी, भटूरे, नान यांचे पीठ  मळण्यासाठी वापरावे.

* कोफ्ते बनवताना सुकं आलुबुखारा फळ किंवा चिंच घालून रोल करावा.

* लोणच्याचा मसाला चाळणीने चाळून घ्यावा. मसाल्यात चवीनुसार मीठ घालून हिरव्या मिरचीत भरून जेवणासोबत वाढावे.

* ज्या तव्यावर डोसा बनवायचा असेल त्यावर रात्रीच तेल लावून ठेवावं. डोसा चिकटणार नाही.

* पराठ्याच्या प्रत्येक बाजूवर तूप लावून कोरडं पीठ भुरभुरावं.

* खीर जास्त पातळ झाली असेल तर थोडी कस्टर्ड पावडर मिसळावी.

* तंदूरी रोट्या उरल्या असतील तर तव्यावर तूप लावून भाजून घ्या. पराठ्यांसारख्या लागतील.

* राजमा, चवळीच्या शेंगा, काळे चणे, छोले हे जर एक वाटी बनवत असाल तर त्यात १ वाटी टोमॅटो प्यूरी घाला, ग्रेव्ही छान बनेल.

* भाजीत जर कच्चे पनीर घालणार असाल तर हळद घातलेल्या पाण्यात भिजवून वापरावेत.

* राजमा उकडून पाणी गाळून घ्यावे. मसाले परतून राजमा घालून ५ मिनिटं परतावे. मसाला चांगला मुरेल. मग उरलेले पाणी घालून शिजवावे.

* पुलावसाठी मीठ टाकून तांदूळ शिजवावेत. भाज्या फ्राय करून घ्या. मिक्स करा. पुलाव मोकळा होईल.

* पीठ मळण्यासाठी पुरेसा वेळ नसेल तर पीठ भिजून ठेवावे. १५ मिनिटांनंतर तेलाचा किंवा तुपाचा हात घेऊन मळून घ्यावे. २ मिनिटांत पीठ तयार होईल.

* बटाटे वडा, कोबी, पनीरचे भजी बनवताना बेसन पीठात चिमूटभर खाण्याचा सोडा घालावा. यामुळे भजी कुरकुरीत होतील.

* बटाटे उकडून फ्रिजमध्ये ठेवावेत. मनासारखे आकार कापून सोनेरी रंगावर तळून घ्या. आंबटगोड चटणीसोबत वाढावे.

* पोहे पाण्यात भिजवावेत. दूध उकळल्यानंतर त्यात पोहे, साखर व सुकेमेवे घालावेत. झटपट खीर तयार होईल.

* गोड चटणीत कृत्रिम रंग न टाकता थोडी बेडगी मिरची घालावी.

* डिंकाची पावडर बनवून घ्या. पीठ भाजून झाले की त्यात डिंक घालून मिसळून घ्या. डिंक रव्यासारखा फुलून येईल. वाटलेली साखर मिसळून लाडू वळून घ्या.

* गुळाचा काही पदार्थ बनवणार असाल तर आधी थोड्या पाण्यात मिसळून गरम करावा. त्यात काही कचरा असेल तर तो तळात बसेल. मग गाळून घेऊन वापरावा.

* कपड्यांवर जर तेल वगैरे सांडलं तर पटकन् त्यावर पीठ, मैदा, टाल्कम पावडर वगैरे टाकावी. काही वेळाने ब्रशने स्वच्छ करून साबणाने धुवून घ्यावे.

* गॅस शेगडीवर तेलाचा चिकटपणा साचला असेल तर त्यावर खाण्याचा सोडा पसरावा व चोळून स्वच्छ करून घ्यावा.

* स्वयंपाक घरातील काम आटोपले की ओल्या हातांवर पीठ किंवा बेसनपीठ रगडावे. सर्व मळ निघून जाईल.

* गोड चटणी बनवली की त्यात चिमूटभर मीठ टाकावे. चटपटीत चटणी बनवली की अर्धा चमचा साखर घालावी.

काही सत्य विवाहासंबंधी

* निधि निगम

व्हॉट्सअपवर या विवाहविषयक विनोदाची खूपच चर्चा झाली, ‘‘जे लोक घाईघाईत कुठलाही विचार न करता विवाह करण्याचा निर्णय घेतात, ते आपल्या आयुष्याचा सर्वनाश करून घेतात. पण जे लोक खूप विचारपूर्वक निर्णय घेऊन विवाह करतात ते काय करून घेतात?’’

खरं आहे, गमतीगमतीमध्ये या विनोदाने विवाहसंबंधीचे सत्य उघड केले आहे. विवाह एक जुगारच तर आहे. तुमची निवड योग्य असेल तरी किंवा नसेल तरी. त्यामुळे विवाहाच्या बेडीत अडकण्याचा विचार करत असाल, ७ वचने देणार असाल तर जरा या गोष्टींकडेही लक्ष द्या. ज्या विवाहानंतर होणाऱ्या बदलांसंबंधी आहेत आणि तुमचे आईवडिल, मित्रमंडळी, शुभचिंतक कोणीच याबद्दल तुम्हाला सांगणार नाहीत आणि जरी विवाहाच्या लाडूची चव तुम्ही चाखून मोकळे झाला असाल असेल तरीही हे वाचा म्हणजे तुमच्या नात्यात काय चुकीचं आहे. दोघांमधील कोण चुकतं म्हणून सतत वादविवाद होतात याप्रकारचे विचार करणे तुम्ही बंद कराल.

शांत व्हा, हे सर्व स्वाभाविक आहे.विवाहानंतरची अपरिहार्य व आदर्श पायरी आहे ही :

विवाह प्रत्येक समस्येचे समाधान नाही

भारतीय समाजात विवाहाबद्दल असे काही समज पसरवलेले आहेत की आपला विश्वासच बसतो की विवाह हा प्रत्येक समस्येवरील रामबाण उपाय आहे. विवाहानंतर सर्व काही आपोआप व्यवस्थित होईल. मग फार विचार करण्याची गरजच नाही. नववधू असणारी मुलगी ही खात्री बाळगून असते की विवाहानंतर तिचे आयुष्य स्वर्ग बनणार आहे. चांदीसारखे दिवस व सोन्यासारख्या रात्री असतील. तिच्या स्वप्नातील राजकुमार तिला राणीसारखी वागणूक देईल. नि:संशय काही प्रमाणात असे होतेसुद्धा. आयुष्य आनंदी होते, बदलते. पण विवाह म्हणजे अशी अपेक्षा बाळगू नका की तुमच्या जीवनातील प्रत्येक कमतरता यामुळे भरून निघेल, कारण विवाहानंतर तुम्हाला फक्त एक पती मिळतो, अल्लाऊद्दीनचा दिवा नाही.

शरीर दोन प्राण एक

हे बोलणे, ऐकणे, सांगणे, गुणगुणणे खूपच रोमॅन्टीक, सुंदर आणि खरे वाटते. पण वास्तविक एक यशस्वी विवाह तो असतो जिथे दोन वेगवेगळी व्यक्तिमत्त्व आपलं नातं जीवंत व यशस्वी बनवण्यासाठी एकत्रित, सातत्याने समान तऱ्हेने प्रयत्न करत असतात. एकमेकांच्या अवतीभवती घुटमळत राहाणं आणि विवाहानंतर आपलं आयुष्य हे म्हणत घालवणे की ‘तेरे नाम पे शुरू तेरे नाम पर खत्म’ हा एक कंटाळवाणा व जुनाट प्रकार आहे, वैवाहिक जीवन जगण्याचा.

कायम आकर्षक भासणार नाही जोडीदार

विवाहानंतर एक वेळ अशी पण येते, जेव्हा तुम्ही मानसिक, भावनिक दृष्ट्या एकमेकांशी जोडलेले असाल, एकमेकांप्रति प्रामाणिक असाल, पण असे होऊ शकते की इतके असूनही तुम्हा दोघांमध्ये शारीरिक आकर्षणच उरणार नाही. म्हणजे आधी जो पति तुम्हाला हृतिक रोशनसारखा डॅशिंग वाटायचा, ज्याच्या शरीरावरून तुमची नजर हटत नसे, पण आता तोच तुमच्या आकर्षणाचा केंद्रबिंदू राहिला नाही. याची दोन कारणे असू शकतात. पहिले शारीरिक बदल जसे की वजन वाढणे, कारण तुम्हीही मान्य कराल की पतीच्या हृदयाचा रस्ता त्यांच्या पोटातून जातो आणि तुम्ही हाच रस्ता पकडून त्यांना फुगा बनवून ठेवले आहे आणि दुसरे म्हणजे मानसिक बदल. म्हणतात ना, ‘घर की मुर्गी दाल बराबर’ म्हणून रोजच त्यांना पाहून काही विशेष जाणीव आता होत नाही. असो, कारण काही असो, पण असे झाल्यास घाबरू नका, तुम्हाला जोडीदाराविषयी आकर्षण वाटत नाही याचा अर्थ असा नाही की तुमचे प्रेम संपले आहे. लग्नानंतर ओघाने येणारी ही तात्पुरती फेज आहे, जी निघून जाते.

प्रेमात हरवून राहण्याच्या पायरीची समाप्ती

हनिमून फेज म्हणजेच हॅप्पीली एवरआफ्टर किंवा लव फॉरेव्हर. पण या भावना कायमस्वरूपी नसतात आणि कित्येकदा तर विवाहानंतर अशीही वेळ येते की जेव्हा प्रेम जाणवणं तर दूरच पण आपण चक्क विचार करतो की या माणसाशी का विवाह केला मी, याच्यात काय विशेष पाहिलं मी?

तुमच्याही सोबत असं होऊ शकतं. पण शांत व्हा. प्रत्येक विवाहित दाम्पत्य कधी ना कधी या चक्रातून जातंय. तुम्हीही जाल. पण मग जसजसा काळ सरेल, एकमेकांना व्यवस्थित ओळखल्यानंतर तुमच्या वैवाहिक आयुष्यात सुंदर कागदी फुलांच्या जागी वास्तवातील ओबडधोबड जमिनीवर खऱ्या प्रेमाची फुले फुलतील, ज्याचा सुवास तुमचे आयुष्य सुगंधित करेल.

कधी कधी जोडीदाराची चिड येणे, तिरस्कार वाटू लागणे

इथे आपण तिरस्कार हा शब्द शब्दश: वापरत नाही आहोत. पण हो, अशी एक वेळ येते की आपण त्या गोष्टींवरूनच आपल्या जोडीदारावर चिडू लागतो, ज्यांच्या एकेकाळी प्रेमात पडून आपण जोडीदाराची निवड केलेली असते किंवा असे म्हणू शकतो की त्यांचे गुणच तुम्हाला नंतर अवगुण वाटू लागतात. जसं की त्यांचा सेन्स ऑफ ह्युमर, त्यांचा हजरजबाबीपणा किंवा सर्वांच्या मदतीसाठी तत्पर असणं किंवा किक्रेट, फुटबॉल याची प्रचंड आवड.

मात्र तुम्ही त्या गोष्टी बदलण्याचा प्रयत्न करू नका. तुमचा जोडीदार जसा आहे तसंच त्याला आपलंसं करा. शेवटी ही तीच व्यक्ती आहे, जिच्यावर तुम्ही मनापासून प्रेम केले आहे.

तुमच्या जोडीदाराशी कसे वागाल?

तुम्ही तुमच्या पतीकडून अशी अपेक्षा करता की त्यांनी तुमच्याशी रोमँटिक हिरोप्रमाणे वागावं, जसं की कधीही फक्त प्रेमानेच बोलावं, लाल गुलाबाची फुलं द्यावी किंवा रात्री उशिरा सरप्राइज प्लान करावं.

पण एक सत्य हे ही आहे की नातेसंबंधांतील प्रेम तुम्ही टिकवू इच्छित असाल तर तुमच्या पतिला अशी वागणूक द्या, जी तुम्हाला अपेक्षित आहे. त्यांच्यासाठी कॅन्डल लाईट डिनर अॅरेंज करा, जो तुम्हालाही आवडतो. रोज गुडमॉर्निंग किस करा, जो तुम्हाला अपेक्षित आहे. एकदा त्यांना याची सवय होऊ द्या. मग पहा, नंतर आपोआपच तुम्हाला तशी वागणूक मिळू लागेल.

विवाह नेहमीच आनंदाने ओतप्रोत नसतात

हे समजून, उमजून घेणे व स्विकारणे आवश्यक आहे आणि हेसुद्धा की जसजसा काळ सरेल कायम नवनवीन मुद्दा तुमच्यासमोर येऊन उभा ठाकेल, ज्यावर तुमचं एकमत होणार नाही. पण हे सारे सावरून घ्यायला तुम्ही शिकलं पाहिजे. असं अनेकदा होईल की जोडीदाराचं वागणं, बोलणं तुम्हाला खटकेल. आपलीच मर्जी चालवण्याच्या त्यांच्या सवयीचा तुम्हाला राग येऊ लागेल. पण काही झाले तरी तुम्ही धीराने वागलं पाहिजे. थोडा अवधी घ्या आणि त्यांनाही द्या. आपला इगो मधे येऊन देऊ नका. समस्या कशीही असो, सुटेल.

मोडणारा संसार एक मुल वाचवू शकत नाही

खरं तर हे आहे की एका अवघड काळातून वाट काढणाऱ्या दाम्पत्यामध्ये एका लहानग्याची उपस्थिती तणाव अजून वाढवते. जर तुम्हाला आपल्या थोरामोठ्यांकडून अनुभवांच्या जोरावर असा सोनेरी सल्ला मिळत असेल की एखादे मुल होऊ दे आणि मग बघ कसे सगळे सुरळीत होईल तर असा सल्ला अजिबात ऐकू नका. कारण हा समस्येवरील उपाय नाही. उलट समस्या निर्माण करण्यासाठी उचललेले पाऊल म्हणता येईल. एक मूल या जगात आणणं ही खूप मोठी जबाबदारी असते. हा निर्णय तेव्हाच घेतला गेला पाहिजे, जेव्हा तुम्ही दोघेही त्याचे संगोपन करण्यास पूर्णपणे तयार असाल.

सत्य हेच आहे की विवाह कोणत्याही प्रश्नाचे उत्तर असू शकत नाही. उलट हे स्वत:च एक कोडं आहे आणि ते तेव्हाच सुटते जेव्हा दोघेही आपापल्या अहंकाराचा व स्वार्थाचा त्याग करून एकरूप होतात.

मनीचेही दीप करा प्रज्वलीत

– गरिमा पंकज

दिवाळीच्या दिवशी बाह्य अस्वच्छतेसोबत मनातील मलिनता व अंधार दूर लोटणंही तितकंच महत्वाचं आहे. ज्याप्रमाणे सकाळच्या वेळी दवबिंदू सूर्यप्रकाश परावर्तित करतात, त्याचप्रमाणे आपली मन:स्थितीसुद्धा चेहऱ्यावर दिसून येते. मग आपलं मनही सकारात्मक भावनांनी प्रकाशमान करूया, जेणेकरून त्याचं प्रतिबिंब आपल्या चेहऱ्यावरही झळकू लागेल व ही दीपावली आपल्या सर्वांसाठी नवीन प्रकाशाचं, नवीन तेजाचं द्योतक ठरेल.’’

मनात अंधार अन् मलिनता पसरवणारे काही प्रमुख भाव हे आहेत.

संशय : संशयाचे बळी आपण सगळेच होत असतो. खासकरून स्त्रिया थोड्या जास्तच संशयी असतात.

विल्यम शेक्सपिअर म्हणतो की आपला संशय आपल्याला सर्वात जास्त फसवतो. यामुळेच आपल्या हातातून ते सारे निसटून जाते, जे आपण सफलतेने मिळवू शकत असतो. मग दिवाळीच्या या मंगलप्रसंगी आपण आपल्या मनातून, डोक्यातून हरतऱ्हेचा संशय दूर करून पूर्ण विश्वासाने आयुष्याच्या या प्रवासाचे मार्गक्रमण करूया.

भीतिला दूर पळवून लावा : फॉर्म्यूला वन कार रेसर, नारायण कार्तिक याचं म्हणणं आहे की, ‘‘जीवनात भीतिला कुठलेही स्थान नाही. मी भीतिशी मैत्री केली आहे. भीतिची जागा आता विश्वासाने घेतली आहे.’’

वास्तविक, जोपर्यंत आपल्याला आपल्या शक्तीचा अंदाज नसतो किंवा आपल्या मनात एखाद्या गोष्टीचं भय निर्माण झालेलं असतं, तेव्हा आपण उगीचच घाबरू लागतो. अज्ञान व अंधश्रद्धेची धुंदी आपल्या डोळ्यांसमोर पसरते. वास्तव आपल्याला समजून येत नाही आणि मग आयुष्य आपल्याला आयुष्याप्रमाणे जगताच येत नाही. त्यामुळे आपल्या आयुष्यातून आपण नकारात्मकता व भीती फेकून दिली पाहिजे. अज्ञानामुळे भीतिचा जन्म होतो आणि अडाणीपणा अंधश्रद्धेला जन्म देतो. मग आपण घाबरू लागतो की असे तर नाही ना होणार किंवा तसे झाले तर. यासाठी हेच योग्य आहे की ही भीती आपल्या आयुष्यातून, आपल्या मनातून हद्दपार करून टाकू व मनात विश्वासाचे दिप प्रज्वलित करू.

क्रोध : मनुष्याचा सर्वात मोठा शत्रू आहे राग, क्रोध आणि या रागाचा जन्म होतो अहंकारामुळे. रागात व्यक्तिचा स्वत:वरील ताबा सुटतो. यामुळे तो स्वत:ला शारीरिक त्रास तर करून घेतोच, पण नात्यांमध्येही यामुळे दरी निर्माण होते.

रागिट व्यक्तींपासून लोकच काय पण आनंदही दूर जाऊ लागतो. एखादी सतत आरडाओरडा चिडचिड करणारी स्त्री कधीच पतीची आवडती होऊ शकत नाही.

द्वेष व इर्ष्या : आपल्या अयुष्यातील अत्यंत महत्त्वाचा वेळ आपण बऱ्याचदा इतरांचा द्वेष व इर्ष्या करण्यात वाया घालवतो. यामुळे आपली मानसिक स्थिती तर आपण बिघडवून घेतोच पण इतरांच्या समस्यादेखील वाढवतो. दूरदर्शनवरील मालिकांचंच उदाहरण घ्या. प्रत्येक मालिकेत कुठली न कुठली स्त्री इरेला पेटून दुसऱ्या महिलेच्या विरोधात कारस्थान रचत असलेली दिसते. ‘जोधा अकबर’मधील स्कैया बेगम किंवा ‘बालिका वधू’मधील बुआजी यांचीच कारस्थानं पाहा. अशाप्रकारचे द्वेषपूर्ण विचार आपल्याला उद्ध्वस्त करून टाकतात.

दीपावलीच्या याशुभप्रसंगी मनातील कलुषित भाव दूर करून सकारात्मक विचारांसाठी जागा निर्माण केली पाहिजे.

निराशा : ‘‘मानसिक स्थितीचा आपल्या शरीरावर थेट प्रभाव पडतो,’’ असे डॉ. विलिअम एम. एडलर यांचे म्हणणे आहे.

स्वत:ला निराशेच्या अंध:कारातून बाहेर काढण्याची वेळ म्हणजे दिवाळी. नकारात्मक विचारांचा स्वत:वर प्रभाव पाडून घेऊ नका. अमेरिकेचे माजी राष्ट्रपती रूजवेल्ट यांचे दोन्ही पाय निकामी होते. पण त्यामुळे निराश होण्याऐवजी पुढे जाण्याची हिंमत त्यांनी दाखवली.

चिंता : अमेरिकेचे मेंदू चिकित्सक डॉ. जेकोबी यांच्या शब्दात, ‘‘अति चिंता केल्याने शरीरावर असा प्रभाव पडतो जसा शरीरावर गोळ्या किंवा तलवारीचे वार केल्यावर होईल.

‘‘चिंता मनुष्याला आतून पोखरून काढते व जास्त भावूक असल्यामुळे स्त्रिया सतत छोट्या मोठ्या गोष्टींची चिंता करत राहातात. समजा आपला मेंदू उघडून त्यावर एका छोट्या हातोडीने सतत घाव घालाला तसा चिंतेचा यांत्रिक प्रभाव असतो त्यामुळे मेंदूतील पेशी विघटित होतील व कार्यक्षमताच हरवून बसेल. म्हणून डोक्यातून, मनातून सर्व चिंता काढून टाका व फक्त प्रकाशाला थारा द्या. या दिवाळीत आधी एवढं काम कराच.’’

हीनभावना : ज्यांच्या मनात इतरांविषयी हीनभावना असते, अशा व्यक्ती स्वत: आनंदी राहू शकत नाहीत व इतरांनाही आनंद देऊ शकत नाही. स्वत:ला कमी समजत राहिलं की त्या गोष्टींचा ताण चेहऱ्यावर स्पष्टपणे जाणवू लागतो. आपल्या कमकुवतपणाचे ते एक मोठे कारण बनते. आपण एकदा कमकुवत झालो की इतर लोकही आपल्याशी चांगले वागत नाहीत.

डेव्हिड टी जॉन यांचे म्हणणे आहे, ‘‘स्वत:बद्दल वाईट विचार करणे ही जगातील सर्वात वाईट सवय आहे, यामुळे शरीरात नकारात्मक उर्जा तयार होते.’’

या सर्व उणिवा, कलुषित मनोभाव दूर लोटून मनाच्या अंगणात पुढील विचार रूजवा.

हास्याचे फटाके उडवा

जेव्हा तुम्ही हसता तेव्हा आमाशयामध्ये नृत्यासारख्या हालचाली होत असतात. यामुळे पाचनतंत्राची प्रकिया वेगाने घडते. हृदयाचे ठोके जलद होतात. रक्तवाहिन्यांमध्ये रक्तप्रवाह खेळकर राहतो. डोळ्यांत आगळीच चमक येते व शरीराचा प्रत्येक अवयव औषधासारखा काम करतो. प्रसन्न भाव आणि हास्य या दोन गोष्टी महिलांचे अलंकार आहेत. प्रसन्न दिसणारी गृहिणी तिच्या पतीबरोबच पूर्ण कुटुंबाला आवडते, हवीहवीशी वाटते.

दिवाळीच्या दिवशी स्मितहास्याचे फटाके उडवा, तरच दिवाळीचा आनंद वर्षभर तूमच्या आयुष्याला नवचैतन्य देत राहिल.

सकारात्मक विचारांचा प्रकाश

आयुष्याकडे पाहाण्याचा तुमचा दृष्टीकोन खूप महत्त्वाचा आहे. तुम्ही एखाद्या अर्ध्या रिकाम्या ग्लासाला अर्धा भरलेला आहे असंही म्हणू शकता. आपल्या विचारांमध्ये बदल घडवून आणणे खूप महत्वाचे आहेत.

प्रसिद्ध मानसोपचार तज्ज्ञ प्रो. रिचर्ड फॉक्स म्हणतात, ‘‘सकारात्मक बदल चांगल्या गोष्टींच्या लहरी तयार करतात. ज्यामुळे तुमचं आयुष्य व आजूबाजूचा प्रत्येक व्यक्ती या लहरींमुळे आनंदी होऊ शकतो. एक बदल मग दुसऱ्याला जन्म देतो व यानंतर बदल घडत जातात व आपल्या आयुष्यात आनंदाचे गाणे झिकारू लागते.’’

आत्मविश्वासाचे दिवे

स्वत:ला कधीही कोणापेक्षा कमी समजू नये. आत्मविश्वास बाळगावा. जेम्स इलियट म्हणतात, ‘‘जेव्हा तमचा आत्मविश्वास बळकट असतो, तेव्हा तुम्ही कोणत्याही परिस्थितीत खुश राहू शकता आणि एक आनंदी व्यक्ती प्रचंड क्रियाशील व कल्पकसुद्धा असते.’’

एनर्सन म्हणतात, ‘‘काहीजण जिंकत आलेला खेळही हरतात, कारण त्यांचा स्वत:वर विश्वास नसतो. जर तुम्हाला हरत चाललेला डाव जिंकायचा असेल तर स्वत:वर विश्वास ठेवा.’’

यासंदर्भात सुधा चंद्रन यांचे उदाहरण घेता येईल. अपघातामध्ये दोन्ही पाय गमावूनही आपला आत्मविश्वास त्यांनी डळमळू दिला नाही व नकली पायांच्या सहाय्याने नृत्य क्षेत्रात वेगळीच उंची गाठली.

माजी राष्टपती अब्दुल कलाम यांचं म्हणणं होतं की जितकी मोठी स्वप्नं तुम्हाला पाहाता येतील तितकी पाहा व ती पूर्णही करा. पण डोळे बंद करून स्वप्नं पाहू नका, स्वप्नं असं पाहा की ते पूर्ण होण्यासाठी तुमची झोप उडून जाईल.

प्रेमाची पणती लावा

दिवाळीच्या झगमगत्या वातावरणात आपल्या आयुष्याला प्रेमाची भेट द्या. रूसलेल्यांची समजूत काढा व आपल्या प्रियजनांसोबतचे प्रेमाचे बंध अजून दृढ करा व त्यांना भेटवस्तू देऊन त्यांना दाखवून द्या की त्यांचे तुमच्या आयुष्यात किती मोलाचे स्थान आहे. या दिवाळीत तुम्ही त्यांना अशी भेट देत द्या जी त्यांनाही हवी आहे व तुम्हालाही त्यांना द्यायची आहे.

पत्नीला खूश करायचे असेल तर तिच्यासाठी दागिने, कपडे, किचनसंबंधी साहित्य किंवा इतर काही वस्तू घेऊ शकता. या दिवसांमध्ये कपड्यांवर सूट आणि वरायटीही उपलब्ध असते. जागोजागी सेल ही लागलेले असतात.

कासा ब्रॅण्डच्या संचालिका विनिता मित्तल सांगतात, ‘‘सणासुदीच्या दिवसांत तऱ्हेतऱ्हेचं डिस्काउंट मिळतं. एक असतं कॅश डिस्काउंट, ज्यात विक्रेता वस्तूंची किंमत घटवून विक्री करतात. दुसऱ्यात दुकानदार लोन किंवा हप्त्यावर वस्तू विकतात. तसं पाहाता यावर इंटरेस्ट रेट शून्य असतो.’’

दागिने ही स्त्रियांची पहिली आवड आहे आणि या सीझनमध्ये अनेक मोठे ज्वेलर्स अशा सवलती देतात की तुम्हाला एकरकमी पैसे देता येत नसतील तर तुम्ही हप्त्यांमध्ये ती रक्कम देऊ शकता. अनेकदा शेवटचा हप्ता त्यांच्याकडूनच भरला जातो. हप्त्यावर सोने घेतले तर तुमचे खर्चाचे गणितही बिघडत नाही. तुम्ही सोन्याची नाणी किंवा ब्रिक्सदेखील घेऊ शकता.

आपल्या माणसांच्या चेहऱ्यावर हास्य फुलवा

इलेक्ट्रॉनिक वस्तू फ्रीज, एलसीडी अशा वस्तू तुम्ही वर्षभरात कधीही खरेदी करू शकता. पण यावर्षी दिवाळीच्या दिवशीच या वस्तू खरेदी करून घरच्यांचा आनंद द्विगुणित करा.

तुमच्या घरात सिंगलडोअर जुना फ्रिज असेलही पण त्यात पुरेसं कुलिंग होत नसेल व पत्नी त्याची नेहमी तक्रार करत असेल तर यावेळी बाजारात आलेला नवीन पद्धतीचा वीज बचत करणारा, जास्त क्षमतेचा फ्रिज घेऊन या. घरात जर सेमीऑटोमेटिक वॉशिंग मशिन असेल तर या दिवाळीत फुली ऑटोमॅटिक किंवा फ्रंट लोडेड वॉशिंग मशिन खेरदी करू शकता.

याचप्रकारे दिवाळीला खर्चाचे गणित बसवून गाडी घेण्याचेही ठरवू शकता. तुमच्या मुलीसाठी किंवा पत्नीसाठी स्कूटी घेऊ शकता किंवा पूर्ण कुटुंबासाठी मोठी कार घेऊन सर्वजण एकत्र फिरायला जाऊ शकता.

स्त्रिया पतीसाठी मनगटी घड्याळ, मोबाईल, टॅबलेट, लॅपटॉप अशा वस्तू घेऊ शकतात किंवा नविन फर्निचर, गालिचे, पडदे, चादरी अशा वस्तू विकत घेऊन पूर्ण घरभर एक नवा रंग व नवा उत्साह आणू शकता.

फेस्टिवलचे रंग वुडन क्राफ्टच्या संगे

– प्रियदर्शिनी सिंह स्वीटी

अवंतिकाला कळत नव्हतं की, या वेळच्या फेस्टिव सिझनमध्ये फ्रेंड्समध्ये आयकॉनिक होस्टर कसं बनावं? यासाठी तिला काही अनोख्या भेटवस्तू निवडायच्या होत्या. तिने खूप गिफ्ट कॉर्नर्स, एम्पोरियम, आर्ट अँड क्राफ्ट सेंटर्स पालथे घातले, पण काहीही मनाजोगं मिळालं नाही.

एके दिवशी या विषयावर बोलल्यानंतर अवंतिकाची फ्रेंड आयेशाने सुचवलं, ‘‘या वेळी वुडन आयटम्स का नाही ट्राय करत? लुकमध्येही मस्त आणि ट्रेंडमध्येही फर्स्ट आणि दिल्यानंतरही इंप्रेशन टिकून राहतं, हे विशेष.’’

अवंतिकाला आयेशाची आयडिया परफेक्ट वाटली. म्हणून तिने पटकन जवळच्याच वुडन क्राफ्ट एम्पोरियममध्ये जाऊन फेस्टिव सिझनसाठी भरपूर खरेदी केली. आता ती संतुष्ट होती आणि खूशही.

यावेळी तुम्हीही मागे राहू नका. वुडन आर्ट अँड क्राफ्ट शोपीसेसची क्रेझ वेगाने वाढत आहे. हे केवळ लुकमध्येच युनिक दिसत नाहीत, तर बजेटमध्येही परवडणारे असतात. प्रत्येक वेळी काच, क्रिस्टल किंवा मेटलच्या भेटवस्तू देण्याऐवजी यावेळी थोडं वेगळं ट्राय करा. नक्कीच आपल्या मित्रमंडळींना आपण दिलेली भेटवस्तू आवडेल. बाजारात वुडन क्राफ्टच्या खूप साऱ्या व्हरायटी उपलब्ध आहेत, त्यामध्ये आपल्या चॉइसच्या खूप साऱ्या वस्तू मिळतील. महागडया आणि कंटाळवाण्या गिफ्टला वुडन क्राफ्ट एक उत्तम पर्याय आहे.

काय निवडाल?

वुडन आर्ट शोपीसेसची एक वाइड रेंज बाजारात उपलब्ध आहे. मात्र या कुठूनही खरेदी करू नका. एखाद्या विश्वसनीय एम्पोरियममधूनच खरेदी करा. गुगलवर सर्च करून अशा एखाद्या एम्पोरियम किंवा आर्ट गॅलरीबाबत जाणून घेऊ शकता. जर एखाद्या फीमेल फ्रेंडला भेटवस्तू द्यायची असेल, तर आजकाल वुडन ज्वेलरी बॉक्स, रिंग कॅबिनेट, वुडन वॅनिटी बॉक्स, बँगल बॉक्स इ. चे खूप चलन आहे.

जर गोष्ट मेल फ्रेंडला गिफ्ट द्यायची असेल, तर वुडन पेन स्टँड, वुडन पियानो, वुडन टी कोस्टर, वुडन टेबल वॉच, वुडन कॅलेंडर, कार्ड होल्डर, वुडन क्लॉक इ.ची निवड करू शकता.

या गोष्टी लक्षात ठेवा

* वुडन शोपीसेसचे अपर पॉलिश जरूर चेक करा. ओल्ड आणि रिजेक्टेड पीसेसचं पॉलिश उडालेलं असतं. अनेक वेळा शॉपर यांची रीपॅकिंग करतात.

* रफ वुडन सरफेस, क्रॅक्स व कटची समस्या सामान्य आहे. म्हणून आयटम खरेदी करताना क्रॅक्स ल टीयरनेस आत-बाहेरून चांगल्या प्रकारे चेक करून घ्या.

* स्मॉल साइज असलेल्या बहुतेक शोपीसेसना गोंद किंवा फेविकॉलने चिकटवून आकार देऊ शकतात. जुनाट झाल्यामुळे अनेक वेळा जोड सरकू लागतात आणि त्यांच्यामध्ये गॅप येतो.

* स्वस्त किंमतीकडे आकर्षित होऊ नका. जर क्वालिटी चांगली असेल, तर किंमतीशी तडजोड करू नका.

पन्नाशीनंतरहीं लैंगिक सुखाचा आनंद घ्या

– एस. ए. चौधरी

ही काळापूर्वीची गोष्ट आहे. एका प्रसिद्ध सेक्स तज्ज्ञाला एका स्त्रीचे पत्र मिळाले. त्यात लिहिले होते, माझ्या पतिचे वय ५४ वर्षांचे आहेत. त्यांनी निर्णय घेतला आहे की आता ते माझ्याशी कोणतेही शारीरिक संबंध ठेवणार नाहीत. त्यांचे असे म्हणणे आहे की त्यांनी कुठेतरी वाचले आहे की पन्नाशीनंतर वीर्य रिलीज करणे पुरुषाच्या शरीरावर अतिरिक्त दबाव आणते आणि ते जर नियमित संभोग करत राहीले तर त्यांचे आयुष्य कमी होत जाईल म्हणजे अकाली मरण येईल. म्हणून त्यांनी संपूर्णत: लैंगिक सुखाचा त्याग केला आहे. हे सत्य आहे का?  जर नसेल, तर आपण कृपया त्यांना सल्ला द्यावा.

मी आशा करते की यात काहीही सत्य नसावे, कारण सध्या मी पन्नाशीची आहे आणि अजूनही माझ्या इच्छा खूपच तरुण आहेत. मी या विचारानेच अतिशय उदास होते की आजन्म मला सेक्स मिळणार नाही. मी माझ्या पतिला समजावायचा खूप प्रयत्न केला.

मला विश्वास आहे की ते चूक आहेत. पण माझ्याजवळ कोणताही वैद्यकीय पुरावा नाही, म्हणून ते माझ्याकडे दुर्लक्ष करतात. मला खात्री आहे की जिथे मी पराभूत झाले, तिथे तुम्ही नक्कीच यशस्वी व्हाल.

हे केवळ एका स्त्रीचे दु:ख नाही. जर सर्वे केला तर पन्नाशीच्या अधिकांश माहिला हीच कथा कथन करतील आणि महिलाच कशाला पुरुषांचीही अशीच परिस्थिती आहे. सेक्सबाबत अशा स्थितीचे कारण स्पष्ट आणि जगजाहीर आहे, पण एक गोष्ट जी स्वीकारणे अतिशय कठीण आहे. आधुनिक शोधांमधून सिद्ध झाली आहे, ती म्हणजे सेक्स न केल्यास व्यक्ती लवकर म्हातारी होते आणि त्याला अनेक आजार जडतात. एका ५५ वर्षांच्या महिलेला सेक्स केल्यावर जेव्हा तिचा प्रियकर म्हणाला की तू खूप तरुण दिसते आहे, तेव्हा तिने आरशात बघितले. तिला तिच्या शरीरात वेगळयाच लहरी जाणवल्या आणि तिला वाटले की ती आपल्या जीवनात २० वर्ष  मागे गेली आहे. पन्नाशीनंतरच्या सेक्समधील स्वारस्य कमी होण्याची अनेक कारणं आहेत. तसे पाहता सध्या वैदिक काळाप्रमाणे कट्टरता राहिलेली नाही, पण अजूनही मानसिकता अशीच आहे की पन्नाशीनंतर गृहस्थी संपते आणि वानप्रस्थाक्रम सुरु होतो. म्हणून कदाचितच असे घर असेल ज्यात हे वाक्य बोलले गेले नसेल. नातवंडं झाली, आता हा रंगेलपणा पुरे झाला, लाज बाळगा, आता बालिशपणा सोडा. लेकसुनबाई काय म्हणतील? त्यांना काय वाटेल की म्हाताऱ्यांना अजूनही तृप्तता नाही.

खरे पाहता, भक्तिकाळात जेव्हा ब्रह्मचर्य आणि वीर्य सुरक्षित ठेवण्यावर जो जोर दिला गेला, त्यामुळे अशी मानसिकता विकसित होत गेली की सेक्सचे उद्दिष्ट आनंदित, स्वस्थ आणि तणावरहीत राहणे नाही तर फक्त निर्मिती करणे आहे. एकदा का अपत्य निर्मिती झाली की सेक्सवर विराम द्यायला हवा, अशा तथाकथित धार्मिक गैरसमजांवर विज्ञानाचा मुलामा चढवण्याचा प्रयत्न केला जात आहे. म्हणजे, अलीकडेच योगाशी संबंधित एका मासिकात लिहिले होते, ‘‘वीर्यात सेक्स हार्मोन्स असतात. ते सुरक्षित ठेवा आणि सेक्समध्ये गुंतून ते वाया घालवू नका. हे अमूल्य हार्मोन्स जर वाचवले गेले तर ते परत रक्तात जातात आणि शरीरात ऊर्जा आणि उत्साह येतो. शरीरातून जेवढयावेळा वीर्य निघते तेवढयाच वेळा किंमती रासायनिक घटकसुद्धा वाया जातात, हे घटक जे नर्व्ह आणि टिशूजसाठी महत्वाचे असतात. याच कारणास्तव अति उत्तेजक पुरुषांच्या बायका आणि वेश्यांचे आयुष्य फार कमी असते.

या मोठया प्रवचनासाठी एकच शब्द आहे, ‘निरर्थक’. सर्वात पहिली गोष्ट तर ही आहे की वीर्यातील शुक्राणूत मोठया प्रमाणात साखर, सिट्रिक असिड, एस्कोर्बिक असिड, व्हिटॅमिन सी, बायकार्बोनेट, फॉस्फेट आणि इतर पदार्थ असतात. जे बहुतांश एन्झाइम्स असतात. या सगळयांची निर्मिती अंडकोष, सेमिनल बेसिकल्स आणि एपिडर्मिस व चरबीच्या नलीकांमुळे होते. वीर्यात सेक्स हार्मोन्सच नसतात, हे सगळे घटक किंवा पदार्थ शरीरात खाण्याच्या पुरवठयामुळे बनतात, जी एक न संपणारी प्रक्रिया आहे. उत्सर्जित होण्याआधी वीर्य सेमिनल व्हेसिकल्समध्ये साचते, जर हे उत्सर्जित केले गेले नाही तर आपोआप होईल. जाहीर आहे की हे शरीरात साचण्याचा अर्थ हा आहे की शरीरात हे फिरण्याचा भाग राहातच नाही आणि ना अशी कोणती प्रक्रिया आहे ज्याने वीर्य परत रक्तात मिसळून ऊर्जा बनेल.

प्रख्यात वैज्ञानिक डॉ. इसाडोर रुबीन यांचे म्हणणे आहे, ‘‘जर अशा धारणा खऱ्या असत्या की वीर्य बाहेर पडल्याने किंवा स्त्रीला लैंगिक सुख मिळाल्याने शरीर अशक्त होते आणि आयुष्य कमी होते, तर अविवाहित पुरुषांचे वय विवाहीतांच्या तुलनेत अधिक असते, कारण अविवाहितांना संभोगाच्या संधी कमी मिळतात. वास्तविकता ही आहे की विवाहित व्यक्ती दीर्घ काळ जगतात.’’

अलिकडेच केल्या गेलेल्या संशोधनात असे कळले आहे की एखादी व्यक्ती खूप दिवस सेक्सपासून दूर राहिली तर काही प्रोस्टेटिक द्रव घट्ट होऊन ग्रंथीत उरते. यामुळे प्रोस्टेट ग्रंथीचा आकार वाढतो आणि व्यक्तिला मूत्रविसर्जन करताना त्रास होतो, या समस्येकडे लक्ष दिले नाही तर प्रोटेस्ट सर्जरी टाळता येत नाही.

पन्नाशीनंतर सेक्स टाळण्याचे आणखी एक कारण हे आहे की तारुण्यात लोक व्यायाम आणि आपले शरीर सुडौल ठेवण्यासाठी खाण्यापिण्यावर बऱ्याचदा खास लक्ष देत नाहीत. यामुळे वयानुसार त्यांच्या शरीरावर चरबी जमा होऊ लागते, त्यामुळे ते लठ्ठ होतात. हे जाणून घेण्यासाठी फार ज्ञानी असण्याची गरज नाही की लठ्ठपणा एकूणच अनेक गंभीर आजाराचे मूळ असतो. एखादी व्यक्ती आजारी पडली तर त्याचे लक्ष सेक्सकडे कसे जाईल, शिवाय पुरुषाचे पोट जेव्हा सुटते आणि छातीसुद्धा स्त्रियांप्रमाणे सैल होते तेव्हा तो त्या उत्सुकतेने सेक्समध्ये सहभागी होऊ शकत नाही जसा तारुण्यात होत असे. स्त्रिया बेडौल आणि लठ्ठ झाल्या तर त्या पुरुषांना पूर्वीसारख्या आकर्षक वाटत नाही. म्हणून हे आवश्यक आहे की वयाच्या प्रत्येक वळणावर व्यायाम करायला हवा आणि आपले वजन नियंत्रित ठेवायला हवे.

तसेही सेक्ससुद्धा एक चांगला व्यायाम आहे. इतर फायद्यांशिवाय यात मांसपेशी एकत्र राहतात, रक्तदाब सामान्य आणि अतिरिक्त चरबी कमी होते. महत्वाचे हे की पुरुषांच्या गुप्तांगात जोश स्पंजी टिशूंच्या छिद्रांमधून रक्तप्रवाहामार्फत येतो. जर तुमच्या शरीरावर १ किलो अतिरिक्त चरबी असेल तर रक्ताचे २२ मिली. आणखी जास्त अभिसरण व्हायला हवे. जर व्यक्ती खूपच लठ्ठ असले तर चरबी सामान्य अभिसरणाला आणखीनच अशक्त करते आणि खास क्षणांच्या वेळी इतके रक्त उपलब्ध होत नाही की त्याच्यात संपूर्ण ऊर्जा येईल.

खरे तर खाण्यापिण्याच्या सवयी सामान्य आरोग्यालाच नाही तर सेक्स जीवनालासुद्धा प्रभावित करतात. यात काही दुमत नाही की पतिपत्नी जसे की ते एकाच छताखाली राहतात त्यामुळे अन्नही सारखेच घेतात. जर एखादे जोडप्याच्या जेवणात व्हिटॅमिन बीची कमतरता असेल तर याचा त्यांच्या जीवनावर अतिशय विचित्र प्रभाव पडेल. यामुळे पत्नीत अतिरिक्त एस्ट्रोजन (महिला सेक्स हार्मोन)उत्पन्न होतील आणि तिच्या सेक्सच्या इच्छा वाढतील उलट पतिवर याचा उलटा परिणाम होईल. इस्ट्रोजनच्या वृद्धीमुळे त्याच्या अँड्रोजन (पुरुष सेक्स हार्मोन)चा अभाव दिसून येईल.

वेगळया भाषेत सांगायचे तर स्थिती अशी होईल की पत्नीला तर सेक्सची जास्त इच्छा होईल, पण पतिच्या इच्छा कमी होतील. म्हणून संतुलित, हाय प्रोटीन आहार घेणं आवश्यक आहे. याशिवाय दारू आणि सिगरेटच्या अतिसेवनापासून दूर राहायला हवे, कारण या दोघांच्या सेवनामुळे व्यक्ती वेळेआधी तृप्तीच्या शिखरावर पोहोचतो आणि नंतर त्याला अतृप्त असल्यासारखे वाटू लागते.

सर्वात महत्वाचे हे की आंतरराष्ट्रीय सेक्सोलॉजी जर्नल -७ च्या म्हणण्याप्रमाणे व्हिटॅमिन आणि हार्मोन्सचा खोलवर संबंध आहे. वेदनामय मासिक पाळीपासून दिलासा मिळावा यासाठी जेव्हा टेस्टेस्टेरॉन हार्मोन दिले जाते तेव्हा त्याच्या अधिकतम सफलतेसाठी सोबत व्हिटॅमिन डीसुद्धा दिले जाते. अशाच प्रकारे गर्भपाताच्या संभावित धोक्यापासून वाचण्यासाठी प्रोजेस्टरोन हार्मोनसोबत व्हिटॅमिन सी दिले जाते.

पन्नाशीनंतर सेक्स टाळण्याचे एक कारण हेसुद्धा आहे की दोघानीही सुंदर दिसणे सोडून दिलेले असते. छान आकर्षक कपडे घालणे आणि केसांची छान रचना केल्यास नक्कीच स्त्रियांचे मानसिक धैर्य आणि आत्मविश्वास वाढतो. एवढे असूनही तुम्हाला रजोनिवृत्तीतून गेलेल्या अशा अनेक स्त्रिया दिसतील ज्या विचित्र कपडे  घालतात, अशी केशरचना करतात जी सध्या प्रचलित नाही आहे. त्यांचे गाल लोंबलेले असतात. वरच्या ओठावर केस असतात, स्तन सैल झालेले असतात आणि पोट आणि पार्श्वभाग पसरलेला असातो. अशा पत्नीमध्ये कोणत्या पतिला रस वाटेल जेव्हा की थोडा प्रयत्न केल्यास सगळे बदलू शकेल. स्त्रियांनी एखाद्या चांगल्या ड्रेसच्या दुकानात जावे, आठवडयातून एकदा ब्युटी पार्लरमध्ये जावे, लोंबलेल्या त्वचेला आणि चरबीला योग्य आकार देण्याकरिता हेल्थ आणि ब्युटी जीममध्ये कोर्स करावा आणि दृढतेने ठरवावे की चरबीला घट्टपणा आणण्यासाठी त्या रोज थोडावेळ व्यायामासाठीसुद्धा काढणार. हे सौंदर्यवृद्धीचे उपाय आणि हलका व्यायाम ना केवळ त्यांचे मनोधैर्य वाढवेल तर कठोर जिम त्यांची सेक्शुअल सिस्टीमसुद्धा नीट ठेवेल आणि त्यांचे पती त्यांच्याकडे आकर्षित होतील. लक्षात ठेवा की आत्मविश्वाने परिपूर्ण सूंदर स्त्री जी आपल्या शरीराची देखभाल करण्यातसुद्धा प्रवीण असते, ती १६ वर्षाच्या मुलीपेक्षाही जास्त आपल्याकडे लक्ष वेधून घेते.

इथे हे सांगणे जरूरीचे आहे की याच प्रकारचे आकर्षण आणण्यासाठी पुरुषांनीसुद्धा व्यायाम करायला हवा, ब्युटी पार्लरमध्ये जायला हवे आणि छान कपडे घालायला हवे, शिवाय त्यांची बायको जेव्हा रजोनिवृत्तीतून जात असेल तेव्हा तिच्याकडे खास लक्ष द्यावे. बायको जितके मोकळेपणाने आपल्या नवऱ्याशी बोलू शकते तेवढे ती डॉक्टरशीसुद्धा बोलू शकत नाही. म्हणून जर  रजोनिवृत्तीच्या काळात पतिने तिला सांभाळून घेतले तर पुढील सेक्स जीवन उत्तम होईल.

इतका वेळ जी चर्चा  केली गेली, त्यातून स्पष्ट होते की उत्तम, स्वस्थ आणि दीर्घायुष्यासाठी पन्नाशीनंतरही सेक्स तेवढेच आवश्यक आहे जितके त्याआधी होते. पण ते उत्तम राखण्यासाठी आपला दृष्टीकोन बदलणे गरजेचे आहे आणि जर काही समस्या असेल तर मानसोपचारतज्ज्ञ आणि डॉक्टरांशी मोकळेपणाने बोलण्यात लाज वाटू देऊ नका.

धोकादायक ठरू शकते, दिशाभूल करणारे मेसेज पाठवणे

– नसीम अंसारी कोचर

आजकाल सोशल मिडिया सर्वात वेगाने धावणारे प्रसारणाचे माध्यम बनले आहे. ज्या वेगाने फेसबूक, व्हॉट्सअॅप, ट्विटर, लिंकडिनसारख्या सोशल साइट्सवर मेसेज व्हायरल होतात, तेवढा वेग तर इलेक्ट्रॉनिक मिडियाही दाखवू शकत नाही. सध्या मुलांपासून ते वृद्धांपर्यंत सर्वांच्या हातात स्मार्टफोन आहेत. महिला तर सर्व कामधंदा सोडून संपूर्ण दिवस मोबाइलवरच चॅटिंग करण्यात बिझी असतात. एक मेसेज पट्कन त्यांच्या फोनवर येत नाही तोच काही मिनिटांत पूर्ण ग्रुपवर फॉरवर्ड होतो.

जोक्स, विचार, फोटो, धार्मिक संदेश, आरोग्य सल्ले, रेसिपीज आणि न जाणो काय काय सोशल साइट्सवर शेअर होत आहे. रिकामा वेळ तर आता कोणाकडेच नाही. सद्यस्थितीत २०० मिलियन यूजर्स व्हॉट्सअॅपवर सक्रिय आहेत.

व्हॉट्सअॅप सर्वांच्याच आयुष्यातील महत्त्वाचा घटक बनले आहे. सर्वच आपले मित्र, नातेवाईक आणि कुटुंबातील सदस्यांच्या संपर्कात राहण्यासाठी याचा वापर करतात. पण हेच व्हॉट्सअॅप सध्या फसव्या बातम्या, व्हिडिओ पसरवण्याचे माध्यम बनले आहे. सोबतच यूजर व्हॉट्सअॅपच्या अनामिक जगात अफवांचे शिकार होत आहेत. अफवा कुठून आली, कोणी पाठवली, हे कोणालाच माहीत नाही, पण अनाहूतपणे तिला फॉरवर्ड केले जाते.

खरंतर आपला हेतू आपल्या ओळखीच्यांना अमुक एका घटनेबाबत सावध करण्याचा असतो, पण नकळतपणे आपण एका निर्दोष व्यक्ती विरुद्धच्या गुन्ह्यात सहभागी होतो, जेव्हा की या अफवा पसरवणारे वाचतात. त्यांचे बिंग फोडणे कठीण होऊन जाते.

आता खैर नाही

म्हणूनच सावधान. सर्वोच्च न्यायालय विचार न करताच मेसेज फॉरवर्ड करणाऱ्यांविरोधात आता खूपच कठोर झाले आहे. नुकतेच दक्षिण भारतातील भाजप नेते एस. वी. शेखर, जे यापूर्वी एक कलाकार आणि खूप चांगले पत्रकार म्हणूनही ओळखले जायचे, त्यांना देशातील सर्वात मोठया न्यायालयाने फैलावर घेतले आणि त्यांची अग्रिम जामीन याचिकाही फेटाळली, कारण त्यांनी विचार न करताच महिलांना अपमानित करणारा एक मेसेज आपल्या फेसबूक अकाउंटवर शेअर आणि फॉरवर्ड केला.

एस. व्ही. शेखर दक्षिण भारतात भाजपचे मोठे नेते म्हणून ओळखले जातात. एप्रिल महिन्यात त्यांनी महिला कर्मचाऱ्यांसंबंधी एक अपमानजनक गोष्ट आपल्या फेसबूक अकाउंटवर शेअर केली होती, जी दुसऱ्या कुणीतरी त्यांना पाठविली होती. शेखर यांनी ती लिहिली नव्हती, तरीही त्यांच्याविरुद्ध गुन्ह्याचा खटला दाखल झाला आणि अटकेपर्यंतची वेळ आली.

अटकेपासून वाचण्यासाठी एस. व्ही. शेखर मद्रास हायकोर्टात गेले. जिथे त्यांना चांगलेच फटकारले गेले आणि त्यांची अग्रिम जामीन याचिका फेटाळण्यात आली. त्यानंतर त्यांनी सर्वोच्च न्यायालयात धाव घेतली. येथेही न्यायालयाने त्यांना फैलावर घेत त्यांची याचिका रद्द केली.

सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश एल. नागेश्वर राव आणि एम. एम. शांतनागौडार यांच्या खंडपीठाने एस. व्ही शेखरच्या वकील बालाजी श्रीनिवासन यांना सांगितले, ‘‘ते खूप मोठे अभिनेते आहेत. तुम्हाला माहीत नसेल पण आम्हाला माहिती आहे. पण कायद्यांतर्गत कोणालाही विशेष वागणूक देता येत नाही. तुम्ही खालच्या न्यायालयात जा आणि नियमित जामीनाची मागणी करा.’’

खंडपीठाने त्यांचा अग्रिम जामीनाचा अर्ज नाकारत सांगितले की कायद्यात असे स्पष्ट आहे की चौकशी पूर्ण झाल्यावर आरोपपत्र दाखल झाल्यानंतरच आरोपीला नियमित जामीन मिळवता येतो.

यापूर्वी मद्रास हायकोर्टाने एस. व्ही. शेखर यांनी अशोभनीय मेसेज फॉरवर्ड केल्याप्रकरणी सांगितले की आलेला मेसेज दुसऱ्याला फॉरवर्ड करणे याचा अर्थ तुम्ही त्याचा स्वीकार करता आणि त्याचे समर्थन करता. सांगण्यात काय येते ते महत्वपूर्ण आहे, पण हे कोण सांगतेय तेदेखील खूपच महत्त्वाचे असते, कारण लोक सामाजिक स्टेटस असलेल्या व्यक्तींचा सन्मान करतात.

जेव्हा एखाद्या व्यक्तीप्रमाणे एक सेलिब्रिटी अशा प्रकारचा मेसेज फॉरवर्ड करतो, तेव्हा सामान्य जनतेचा त्यावर विश्वास बसतो. हे समाजाला चुकीचा संदेश देते. शेखर यांच्या मेसेजमधील भाषा आणि वापरलेले शब्द अप्रत्यक्ष नाहीत, तर प्रत्यक्ष क्षमता असलेली अश्लील भाषा आहे, जी अशी क्षमता आणि वयाच्या व्यक्तीकडून अपेक्षित नाही.

न्यायालयाने स्पष्ट केले की आपल्या अनुयायांसाठी एक आदर्श मॉडेल व्हायचे सोडून त्यांनी एक चुकीचा आदर्श ठेवला आहे. सामाजिक भावनांसंदर्भात असे प्रकार सोशल मिडियावर केल्याप्रकरणी रोज तरुणांना अटक होत असल्याचे पाहायला मिळते. कायदा सर्वांसाठी सारखा आहे आणि लोकांचा आपल्या न्यायव्यवस्थेवरील विश्वास उडता कामा नये. चूक आणि गुन्हा हे समान नाही. चुका फक्त मुलंच करू शकतात, ज्यांना माफ करता येते. पण हेच वयस्कर व्यक्तीने केले तर तो गुन्हा ठरतो.

फेक मेसेजचे गंभीर आव्हान

सोशल मिडियाद्वारे व्हायरल होणारे फेक न्यूज/मेसेज सरकारसाठी आता गंभीर आव्हान ठरत आहे, दुसरीकडे सामान्य जनता याचे दुष्परिणाम भोगत आहे. मागे व्हॉट्सअॅपद्वारे पसरलेल्या अफवेमुळे अनेकांचे जीव गेले होते.

महाराष्ट्रात एका जमावाने मुले पळवणारे असल्याच्या संशयावरून ५ जणांना मारहाण करून त्यांचा जीव घेतला. खरंतर ही पहिली घटना नाही. याआधीही सोशल साइट्सवर पसरलेल्या अफवांमुळे अनेकांचे जीव गेले. अशावेळी हे गरजेचे आहे की योग्य आणि चुकीच्या बातमीतील फरक ओळखा आणि भूलथापांना फसू नका.

देशात व्हॉट्सअॅपचे २० कोटी अॅक्टिव्ह यूजर्स आहेत. याद्वारे एकमेकांना पाठवण्यात येणारे कितीतरी मेसेज, फोटो आणि व्हिडिओ फेक असतात, पण विचार न करता ते शेअर केल्यामुळे व्हायरल होतात. अनेकदा लोक याकडे दुर्लक्ष करतात की त्याचा समाजावर काय परिणाम होईल.

धोकादायक परिणाम

विचार न करताच व्हॉट्सअॅपवर मेसेज फॉरवर्ड केल्याचा किती धोकादायक परिणाम होऊ शकतो, याचे आणखी एक उदाहरण पाहा. ४ वर्षे जुना एक मेसेज अनेकांनी फॉरवर्ड केला आणि सत्य समोर आले, तेव्हा सर्वच स्तब्ध झाले.

बंगळुरूतील बाणशंकरीत विभागात राहणारे व्यावसायिक प्रशांत यांना व्हॉट्सअॅपवर एक मेसेज आला, ज्यात म्हटले होते की केपगौडा इंस्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्स हॉस्पिटलमध्ये एक मुलगा डोक्याला दुखापत झाल्याने दाखल आहे. त्याची ओळख पटलेली नाही. त्याच्या आईवडिलांचा शोध घेण्यासाठी हा मेसेज आणि फोटो फॉरवर्ड करायला सांगितले होते.

हा मेसेज कुणीतरी प्रशांत यांनाही फॉरवर्ड केला. यात ज्या मुलाचा फोटो होता, त्याचा चेहरा त्यांच्या भाच्याशी मिळताजुळता होता. त्यांनी लगेच बहिणीला फोन केला. मुलगा हॉस्पिटलमध्ये भरती असल्याचे ऐकून ती खूपच अस्वस्थ झाली. तिच्या कुटुंबात खळबळ उडाली. ती पतिसह मुलाच्या शाळेत गेली. जिथे त्यांनी पाहिले की मुलगा अगदी व्यवस्थित आहे. शाळेचे प्राचार्य मात्र यामुळे नाराज झाले की सुशिक्षित असूनही ते व्हॉट्सअॅपवर फॉरवर्ड केलेल्या मेसेजवर विश्वास कसे काय ठेवतात?

दुसरीकडे प्रशांत त्या व्यक्तीचा शोध घेऊ लागले, ज्याने सर्वात आधी हा मेसेज पाठवला होता. त्यांना त्या व्यक्तीचा शोध लागला, तेव्हा सत्य ऐकून ते थक्क झाले. त्या व्यक्तीने सांगितले की त्याने नवा फोन घेतला होता आणि बॅकअप रिस्टोर करत होता. व्हॉट्सअॅप सुरू आहे की नाही हे पाहण्यासाठी त्याने ४ वर्षे जुना मेसेज फॉरवर्ड केला. त्या मेसेजसोबत पाठवलेला फोटो प्रशांत यांच्या भाच्याशी मिळताजुळता होता.

सावध व्हा

तुम्हीही व्हॉट्सअॅपवर आलेला मेसेज विचार न करताच फॉरवर्ड करत असाल तर सावध व्हा, कारण याबाबत आता देशातील न्यायालये कठोर झाली आहेत.

पोलीसही आता कुठल्याही प्रकारची तक्रार आल्यावर ती तात्काळ दाखल करुन आरोपीविरुद्ध त्वरित कारवाई करू लागले आहेत.

नुकतेच बहराइचमधील बडीहाटचे रहिवासी असलेल्या एका व्यक्तीला व्हॉट्सअॅपवर आक्षेपार्ह कार्टून पाठवल्याप्रकरणी लखनौचा रहिवासी चंद्रशेखरवर केस दाखल झाली. बडीहाट येथे राहणारे शफीक अली यांनी जबानीत सांगितले की त्यांच्या मोबाइलवर एका व्यक्तीने एक आक्षेपार्ह कार्टून पाठवले. चौकशीत समजले की तो नंबर लखनौमधील अलीगंजचे रहिवासी चंद्रशेखर त्रिपाठी वापरतात. शफीक अली यांच्या तक्रारीवरून पोलिसांनी चंद्रशेखर त्रिपाठीवर धार्मिक भावना भडकवल्याचा आणि आक्षेपार्ह व्यंगचित्र पाठवल्याचा खटला दाखल करत तुरुंगात पाठवले.

नेटवरील टीप्स टाळा

सोशल मिडियावर पसरवल्या जाणाऱ्या माहितीला फसून लोक आपल्या आरोग्याशीही खेळ खेळत असल्याचे पाहायला मिळते. खासकरून सध्या विविध आजारांपासून वाचण्याचे उपाय वेगाने फॉरवर्ड होत आहेत. अनेकदा तर कॅन्सर, टीवीसारख्या जीवघेण्या आजारांपासून वाचण्यासाठी आयुर्वेदिक किंवा यूनानी उपचार व्हॉट्सअॅप ग्रुपवर सर्क्युलेत होत आहेत आणि त्यांना जास्तीत जास्त लोकांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी महिलांचा सहभाग सर्वात जास्त असतो.

अशाच प्रकारे काही धार्मिक मेसेजही येतात. ज्यावर लिहिलेले असते की हे कमीत कमी १०० लोकांपर्यंत पोहोचवा. यामुळे तुमचे दु:ख दूर होईल. सहृदय महिलांना यामागचे कपट समजत नाही आणि त्या ग्रुप्समध्ये हा मेसेज फॉरवर्ड करतात. आतातर व्हॉट्सअॅपने ५ पेक्षा अधिक लोकांना एकाचवेळी मेसेज फॉरवर्ड करायला बंदी घातली आहे. पण जेव्हा असे मेसेज ग्रुपवर फॉरवर्ड होतात तेव्हा शेकडो लोकांपर्यंत पोहोचतात.

अफवाच अफवा

नोटबंदीवेळी तर अफवांचा पूर आला होता. कुठे नोटांमध्ये चिप असल्याची अफवा तर कुठे गोणीत नोटा मिळाल्याची अफवा. त्याच दिवसांत एक मेसेज खूपच सर्कुलेट झाला होता की मीठ महाग होणार आहे. खऱ्याखोटयाची शहानिशा न करताच लोकांनी फोनद्वारे जास्तीत जास्त लोकांपर्यंत हा मेसेज पाठवणे सुरू केले. पाहता पाहता ही बातमी देशाच्या कानाकोपऱ्यात पोहोचली आणि लोकांनी मिठाच्या खरेदीसाठी बाजारात धाव घेतली. दुकानदार, व्यापाऱ्यांनी याचा चांगला फायदा घेतला आणि जे मीठ २० रुपये प्रति किलोग्रॅमने विकले जात होते ते ६०० आणि ७०० रुपये किलोग्रॅमपर्यंत विकले गेले. यामागे काळाबाजार करणाऱ्यांचा हात होता. काही वर्षांपूर्वी जग नष्ट होण्याची मोठी अफवा पसरली होती. फक्त भारतातच नाही तर संपूर्ण जगात याची दहशत होती. अनेकदा अफवांमुळे जातीय तणाव पसरतो आणि दंगलीची परिस्थिती निर्माण होते.

असामाजिक तत्त्व अफवांद्वारे देशाचे वातावरण खराब करू इच्छितात आणि त्यांच्या या षडयंत्राचा आपण सर्वच एक भाग बनतो, त्यांनी पाठवलेला बनावट मेसेज आपल्या ओळखीतल्यांना पाठवून फेसबूकवर तर अश्लील मेसेजेसचा भडिमार होतो. सरदार, मौलवी, महिलांवरील जोक्स, अश्लील कमेंट, अश्लील फोटोग्राफ्समुळे लोकांचे फेसबूक अकाउंट भरले आहे.

सर्वोच्च न्यायालयाने या संबंधात जी कठोर पावले उचलली आहेत ती पाहाता आता एखाद्या व्यक्तीला फेसबूक अकाउंट किंवा व्हॉट्सअॅपवर अशाप्रकारचा मेसेज आला, ज्यामुळे त्याची धार्मिक भावना किंवा श्रद्धेला तडा गेला असेल तर तो हा मेसेज पाठवणाऱ्यांविरुद्ध पोलीस तक्रार करू शकतो. म्हणूनच विचार न करताच कुठलाही मेसेज कुणाला फॉरवर्ड करू नका, भलेही मग तो जोक असेल. शिवाय व्हॉट्सअॅपची मजा किरकिरी होऊ नये आणि पोलिसांनी तुमचा दरवाजा ठोठावू नये. लक्षात ठेवा,  एकदा पोलीस केस तयार झाली की मग त्यातून मुश्किलीनेच सहिसलामत सुटता येते.

गरम पेहरावांची निगा

– अर्चना सोगानी

महागाईच्या युगात लोकर व इतर गरम पेहराव वारंवार खरेदी करणं तसं शक्य होत नाही. अशावेळी आपले जुने लोकरीचे व इतर गरम पेहराव व्यवस्थित सांभाळून ठेवून ते पुन्हा वापरात आणता येतात. सादर आहे, थंडीच्या दिवसांत गरम कपड्यांची निगा राखण्याचे काही महत्वपूर्ण उपाय :

* रूईच्या रजईत नैसर्गिक ऊब निर्माण करण्यासाठी ती २-३ तास उन्हात ठेवा.

* मेंदी वा अत्तराचा उपयोग रजईतदेखील केला जाऊ शकतो. रूई पिंजतेवेळी हे रूईत टाकल्याने रजईत अधिक ऊब येते.

* नवीन रजई व उशा भरतेवेळी थोडासा कापूर टाकल्यास ढेकूण अजिबात होणार नाहीत.

* हिना, शमामा आणि मुख्वीना नावाच्या अत्तरांचा परिणाम गरम असतो. त्यामुळे हे लोकरीच्या कपड्यांवर लावल्याने शरीराला ऊब मिळते.

* लोकरीचे कपडे वूलमार्कने सुचविलेल्या डिटर्जंटनेच धुवावेत. जर लोकरीचे कपडे चुरगळले तर ते स्टीम बाथरूममध्ये ठेवावेत.

* लोकरीचे कपडे प्रेस करण्यासाठी स्टीम आयरनचा वापर करा.

* गरम कपडे वापरण्यापूर्वी ड्रायक्लीन करून घ्या अन्यथा ते मळामुळे फाटू शकतात.

* ओलसर वा दमट गरम कपड्यांना इस्त्री करू नका. असं केल्याने त्यांची चमक फिकी पडू शकते.

* गरम कपडे ब्लीच करू नका अन्यथा त्यांचा रंग उडू शकतो.

* लोकरीचे कपडे सुकवितेवेळी अस्तरची काळजी घ्या अन्यथा ते लटकू लागतील.

* लोकरीचे कपडे उलटे करून धुवा आणि सुकवा.

* दमट जागी गरम कपडे कधीच ठेवू नका अन्यथा ते खराब होऊ शकतात.

* लोकरीने विणलेलं स्वेटर हाताने धुऊ शकता परंतु शिवलेल्या लोकरीच्या कपड्यांना ड्रायक्लीन करून घ्या.

* लोकरीचे कपडे जाड टॉवेलमध्ये लपेटून त्यांचा ओलसरपणा कमी करून नंतर सरळ पसरवा.

* तुमच्या गरम कपड्यांवर कॉफी पडली आणि डाग पडले असतील, तर तुम्ही अल्कोहोल आणि पांढरं व्हिनेगर समप्रमाणात घेऊन डाग असलेला भाग त्यामध्ये बुडवा. नंतर डाग असणाऱ्या जागी थोडंसं घासून स्वच्छ कपड्याने पुसून घ्या. डाग निघून जाईल.

* जर गरम कपड्यावर तूप, सॉस वा ग्रीसचा भाग लागला तर ते चमच्याने खरडवा. त्यानंतर कपड्याला ड्रायक्लीन फ्ल्यूडमध्ये भिजवून हलकेसे रगडा. डाग गायब होतील.

* अंड, दूध वा शाईने लोकरीचे कपडे खराब झाले असतील तर व्हाइट स्पिरिटमध्ये एक कपडा बुडवून डाग रब करा. नंतर पांढरं व्हिनेगर वापरून धुवा.

* जर तुमच्या गरम कपड्यांवर अल्कोहोल पडलं तर ते त्वरित स्वच्छ कपड्याने पुसून गरम पाणी आणि सर्जिकल स्पिरिटने धुवा. अल्कोहोल निघून जाईल.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें