फिट रहा खुश रहा

* पूनम अहमद

जगभरात ‘हेल्दी खाणे आणि वेट कमी करणे’ या दोन गोष्टींसाठी लोक जिममध्ये जाण्याचा अट्टाहास करताना दिसून येतात. मात्र कालांतराने हा उत्साह थंड झालेला दिसून येतो. कोणाकडे वेळ कमी असतो तर कोणाला जेव्हा मनासारखा परिणाम दिसून येत नाही, त्यांचा उत्साह हळूहळू कमी होऊ लागतो.

अशात आपल्या दृष्टिकोन आणि फिटनेस प्लॅनमध्ये काही बदल करून तुम्ही कायम वर्ष फिट आणि फ्रेश राहू शकता.

कसे रहाल फिट

फिटनेस ट्रेनर गौरव गुप्ता सल्ला देतात की वेट उचलायला मागे पुढे पाहू नका. बरेच लोक धावणे आणि ट्रेडमिलवर चालणे यालाच फिटनेस समजतात. असे ब्रिस्क आणि जॉगिंग पुरेसे समजले जाते. वेट ट्रेनिंगमुळे तुमचा मेटाबोलिक रेट वाढतो. ज्यामुळे तुमचे शरीर आराम करूनही फॅट बर्न करते.

झुंबा स्पेशालिस्ट आणि मास्टर सविता पाल म्हणतात, तुमचे शरीर काळानुसार बदलत असते, तुमच्या एक्सरसाइजच्या स्ट्रेस नुसार अॅडजस्ट आणि मजबूत होत असते. कधी कधी बॉडी वेट बूट कॅम्पमध्ये जा. जर तुमच्याकडे वेळ कमी असेल तर छोटे छोटे वर्कआउट करा.

होलिस्टिक लिविंग कॉन्सेप्टच्या डॉक्टर दीपा यांचे म्हणणे आहे की कुठेही १० ते ३० मिनिटांचे हाय इंटेन्सिटी वर्कआउट करा. यामुळे कमी वेळात जास्त कॅलरी बर्न होईल आणि वर्कआउटनंतर काही तासांसाठी तुमचा मेटाबोलिक रेट वाढलेला असेल.

यू ट्यूबवर फिटनेस ब्लॉग आणि फूड चॅनेलचे रणवीर सांगतात आपल्या शेड्युलमध्ये एक्सरसाइजचे रुटीन ठरवून टाका आणि त्यापासून मागे हटू नका. कोणताही वेळ जो तुम्हाला सोयीचा आहे तो निवडा आणि हे आपले जरुरी काम समजा आणि याला इग्नोर करू नका.

सविता पाल सल्ला देतात, ‘‘एक फिटनेस सोबती शोधा. त्याच्यामुळे तुम्हाला प्रेरणा मिळेल. जेव्हा तुम्हाला वाटेल तुम्ही खूप एक्सरसाइज केली आहे, तेव्हा तोच सोबती तुम्हाला आणखी एक सेट करण्यासाठी उत्तेजन देऊ शकतो. हे आणखी जरासेच तुम्हाला खूप मोठा फरक जाणवून देईल. तुम्ही स्वत:ला जास्त स्ट्राँग फील कराल.’’

स्वत:ला करा मोटिव्हेट

आदिदासच्या मुंबई कॅप्टन यांच्या अनुसार थोडयाशा प्रेरणेनेही खूप उत्साह वाटतो. खेळाडूंची चरित्रे वाचा.

पालसुद्धा म्हणतात की तुम्ही सोशल मिडियावर फिटनेसचे व्हिडिओ बघून आपल्या फिटनेसच्या उद्देशासाठी प्रेरणा मिळवू शकता.

लेलिस्टिक न्युट्रीशनच्या ल्यूक यांचे म्हणणे असे आहे की जर तुम्हाला सकाळी उठल्या उठल्या चहा घ्यावा लागत असेल तर तुमच्या स्लीप पॅटर्न आणि रुटीन यांच्याकडे लक्ष देणे जरुरी आहे.

झोपेतही आपले शरीर अनेक अवस्थांतून जात असते जसे की सेल ग्रोथ, डिटॉक्सिफिकेशन, सेल्युलर रिपेअर, हीलिंग आणि रिज्युव्हीनेशन. बहुतांश स्वस्थ प्रौढ व्यक्तिला रात्रीची ७ ते ९ तासांची झोप आवश्यक असते. जर तुम्हाला झोपण्यात काही समस्या असेल तर, फोन आणि लॅपटॉपपासून रात्री दूरच रहा. अल्कोहोल, कॅफिन किंवा गोड पदार्थ झोपण्याआधी २ तास घेऊ नका.

पाणी कमी प्यायल्याने थकवा जाणवू शकतो. त्यामुळे जास्त पाणी प्यावे.

ल्यूक म्हणतात प्रत्येक पोषक तत्त्व हे अनेक मेटाबोलिक प्रोसेसशी जोडलेले असते. १ टक्के जरी कमी झाले तरी एनर्जीवर परिणाम होतो. व्हिटॅमिन डी, बी १२, के, आयर्न, मॅग्नेशिअम, सिलेनियम, पोटॅशिअम आणि क्यू १०कडे नेहमी दुर्लक्ष केले जाते. पण यांच्या कमतरतेमुळे मांसपेशींना थकवा आणि मानसिक तणाव उद्भवू शकतो.

आपल्या आहारातील पोषक तत्त्वे ग्रहण करण्यासाठी मेटाबोलिज्म वाढवण्यासाठी प्रोटीन आवश्यक असते. हे आपल्या आहारात अवश्य घ्या.

साखर, मैद्यापासून बनलेल्या पदार्थांमुळे मेटाबोलिक रेट कमी होऊ शकतो. त्यामुळे केक, पेस्ट्री, बिस्किट्स यांच्यापासून दूर रहा.

फिटनेस ट्रेनर सनी पाल यांचे असे म्हणणे आहे की हल्ली लोक शारीरिक दृष्ट्या सोयीसुविधांचे आयुष्य उपभोगत आहेत. त्यामुळे दररोज १०,००० पावले अवश्य चाला. त्यामुळे १५० कॅलरी बर्न होईल, चालण्याची कोणतीही संधी सोडू नका. कार थोडी लांब पार्क करा, ज्यामुळे तुमची थोडी चाल होईल. ऑफिस ब्रेकमध्येही चालण्याचा प्रयत्न करा. जिने चढा, प्रत्येक पाच पावलांना एक कॅलरी बर्न होते. साधारणपणे जिन्याच्या पॅटर्नमध्ये १४ पायऱ्या असतात, त्यामुळे लिफ्टऐवजी जिन्याचा वापर करा. जर रुटीन वर्कआउटने बोअर झाला असाल तर, ज्यांना डान्स करणे आवडते त्यांनी झुंबा जॉइन करावे. ट्रेकिंग किंवा हायकिंग यासारख्या अॅक्टिव्हिटीमुळे वर्कआउटसोबतच सोशल अफेअरही होऊ शकते.

फिट राहण्यासाठी थोडीशी मेहनत करून पहा, तुम्हाला चांगले वाटेल. आणि असे म्हटले जातेच की एका स्वस्थ शरीरातच स्वस्थ मन वास करते, तेव्हा आजपासूनच सुरुवात करा आणि स्वस्थ रहा.

पुरेसे प्रोटीन घेत आहात ना

* डॉ. श्रुति शर्मा, डाएट समुपदेशक, बॅरिएट्रिक व न्यूट्रिशनिस्ट, जेपी हॉस्पिटल, नोएडा

प्रोटीन म्हणजेच प्रथिने ही शरीरात स्नायू, अवयव, त्वचा, एंजाईम, हार्मोन्स इत्यादी बनविण्यासाठी अतिशय महत्त्वाची असतात. हे लहान रेणू आपल्या शरीरात अनेक महत्त्वपूर्ण कार्य करतात.

आपल्या शरीरात २० प्रकारचे अमिनो अॅसिड असतात. यातील ८ महत्त्वाचे अमिनो अॅसिड म्हणून ओळखले जातात, कारण शरीर ते स्वत: बनवू शकत नाही. म्हणूनच यांचे आहारातून सेवन करणे फार महत्त्वाचे असते. उर्वरित १२ अमिनो अॅसिडना अनावश्यक म्हटले जाऊ शकते, कारण आपले शरीर हे स्वत: तयार करू शकते. प्रोटीन लहान रेणूंनी बनलेले असतात, त्यांना अमिनो अॅसिड म्हणतात. हे अमिनो अॅसिड एकमेकांच्या साथीने प्रोटीनची साखळी तयार करतात.

प्रथिनयुक्त आहाराच्या पचनासाठी शरीराला अधिक ऊर्जा आवश्यक असते. म्हणूनच प्रथिनांचे पचन होताना शरीरात साठलेल्या कॅलरीज (चरबी आणि कार्बोहायड्रेट) बर्न होतात. अशाप्रकारे प्रथिनांचे सेवन केल्यामुळे शरीराचे वजन सामान्य राहते.

तुम्ही शाकाहारी असाल आणि अॅनिमल प्रोटीनचे सेवन करत नसाल तर तुमच्यासाठी शरीरातील प्रथिनांची गरज पूर्ण करणे थोडेसे कठीण असते. हेच कारण आहे की शाकाहारी लोकांमध्ये प्रथिनांची कमतरता असण्याची शक्यता थोडी जास्त असते.

एखाद्या व्यक्तिला सरासरी किती प्रोटीनची आवश्यकता असते?

प्रत्येक व्यक्तिला त्याच्या शरीरानुसार वेगवेगळया प्रमाणात प्रथिने आवश्यक असतात. हे व्यक्तिची उंची आणि वजनावर अवलंबून असते. योग्य प्रमाणात प्रथिनांचे सेवन हे अनेक गोष्टींवर अवलंबून असते, जसे की तुम्ही किती कार्यक्षम आहात, तुमचे वय काय आहे? तुमचे स्नायू कसे आहेत? तुमचे आरोग्य कसे आहे?

जर तुमचे वजन सामान्य असेल, तुम्ही जास्त व्यायाम करत नसाल, वजन उचलत नसाल तर तुम्हाला सरासरी ०.३६ ते ०.६ ग्रॅम प्रति पौंड (०.८ ते १.३ ग्रॅम प्रति किलोग्रॅम वजन) प्रथिने आवश्यक आहेत. पुरुषासाठी दररोज सरासरी ५६ ते ९१ ग्रॅम आणि महिलेसाठी दररोज सरासरी ४६ ते ७५ ग्रॅम प्रथिनांची गरज असते.

प्रथिनांची कमतरता म्हणजे काय?

प्रथिनांची कमतरता असल्यास शरीरात बरेच बदल होऊ शकतात. त्याच्या अभावामुळे शरीराच्या जवळजवळ प्रत्येक कार्यावर परिणाम होतो. ही १३ लक्षणे सूचित करतात की तुम्ही तुमच्या आहारातून पुरेशा प्रथिनांचे सेवन करीत नाही.

वजन कमी होणे : प्रथिनांची कमतरता दोन प्रकारची असते.

पहिला- क्वाशिओरकोर. तुम्ही पुरेशा कॅलरीज घेत असाल, पण तुमच्या आहारात प्रथिनांची कमतरता असेल तेव्हा हे होते. दुसरे म्हणजे मरॅज्मस. हे तेव्हा होते जेव्हा तुम्ही कॅलरीज आणि प्रथिने दोन्हीही कमी प्रमाणात घेता.

तुम्ही पुरेशा प्रमाणात प्रथिनांचे सेवन करीत नसाल तर होऊ शकते की तुमचा आहार संतुलित नसेल. तुमच्या आहारात पुरेशा कॅलरीज नसतील किंवा तुमचे शरीर जेवण योग्य प्रकारे पचवण्यास सक्षम नसेल. जर तुम्ही कमी प्रमाणात कॅलरीजचे सेवन करत असाल तर तुमचे शरीर पेशींच्या निर्मितीऐवजी केवळ उर्जा मिळविण्यासाठी प्रोटीनचा वापर करेल. यामुळे तुमचे वजन कमी होईल. मात्र काही लोकांचे वजन वाढते, कारण त्यांच्या शरीरात प्रथिनांच्या पचनासाठी पुरेशी उर्जा नसते.

केस, त्वचा आणि नखांची समस्या : प्रथिनांच्या कमतरतेचा दुष्परिणाम बऱ्याचदा केस, त्वचा आणि नखांवर होतो. कारण ते पूर्णपणे प्रथिनांपासून बनलेले असतात. प्रथिनांच्या कमतरतेमुळे बऱ्याचदा सर्वात आधी केस पातळ होऊ लागतात. त्वचेची सालपटे निघू लागतात. नखं तुटू लागतात.

थकवा किंवा अशक्तपणा आल्यासारखे वाटणे : शरीरला पुरेशा प्रमाणात प्रथिने न मिळाल्यास पेशी कमकुवत होऊ लागतात, शरीर पेशींमधून अमिनो अॅसिड मिळविण्याचा प्रयत्न करते, ज्यामुळे स्नायूंचे मांस कमी होऊन चयापचय प्रक्रिया मंदावते. यामुळे शरीरातील शक्ती आणि उर्जा कमी होते आणि तुम्हाला नेहमी थकल्यासारखे वाटते.

साखर किंवा गोड खाण्याची इच्छा : कार्बोहायड्रेटच्या तुलनेत प्रथिनांच्या पचनासाठी जास्त वेळ लागतो. जेव्हा तुम्ही कार्बोहायड्रेटयुक्त आहाराचे सेवन करता, तेव्हा ब्लडशुगर अचानक वाढते आणि नंतर कमी होते. त्यामुळेच साखर किंवा गोड खाण्याची इच्छा होते. यापासून वाचण्यासाठी आपल्या आहारत प्रथिन आणि कार्बोहायड्रेटचे पुरेशा प्रमाणात सेवन करा, जेणेकरून तुमचे शरीर आहार हळूहळू पचवेल आणि ब्लडशुगरच्या पातळीत अचानक बदल होणार नाही.

अॅनिमिया किंवा रक्तातील कमतरता : तुमच्या शरीरात प्रथिनांची कमतरता असल्यास व्हिटॅमिन बी १२ आणि फोलेटची कमतरतादेखील वाढण्याची शक्यता असते, ज्यामुळे रक्ताची कमतरता म्हणजेच अॅनिमिया होऊ शकतो. यामध्ये शरीरातील लाल रक्तपेशींची संख्या कमी होते, ज्यामुळे ब्लडप्रेशर कमी होऊ शकतो आणि तुम्हाला थकवा जाणवू शकतो.

रोग प्रतिकारशक्ती/इम्युनिटी : प्रथिनांच्या कमतरतेमुळे रोगप्रतिकारशक्ती कमी होते आणि तुम्ही वारंवार आजारी पडू लागता. बरे व्हायलाही वेळ लागतो. इम्युन सेल्स प्रथिनांनी बनलेले असतात. म्हणूनच जर तुमचा आहार संतुलित नसेल तर तुम्ही डोमिनो परिणामांमुळे अस्वस्थ होऊ शकता.

ब्लडप्रेशर आणि हृदयाचे ठोके कमी होणे : प्रथिनांच्या कमतरतेमुळे ब्लडप्रेशर कमी होण्याची शक्यता वाढते. शरीराला योग्य पोषण मिळत नसल्यास त्याचा परिणाम शरीराच्या सर्व कार्यावर होतो.

यकृताच्या समस्या : प्रथिनांची कमतरता आणि यकृत रोग एकमेकांशी संबंधित आहेत. प्रथिनांअभावी तुमचे यकृत डिटॉक्सिफिकेशनचे कार्य योग्यरित्या करू शकत नाही.

स्नायू आणि सांध्यातील वेदना : प्रोटीनची कमतरता असल्यास शरीरातील उर्जेची पूर्तता करण्यासाठी शरीर स्नायूंमधून कॅलरीज बर्न करायला सुरुवात करते, ज्यामुळे स्नायूदुखी, सांधेदुखी आणि अशक्तपणा जाणवू लागतो.

पेशींमध्ये कमकुवतपणा : मध्यम वयाच्या पुरुषांना बऱ्याचदा वय वाढण्यासह सार्कोपेनिया होतो. त्यांच्यातील स्नायूंचे प्रमाण कमी होऊ लागते. त्यांनी आहारातून प्रथिनांचे सेवन पुरेशा प्रमाणात न केल्यास ही समस्या आणखी वाढू शकते.

सूज : शरीरात प्रथिनांची कमतरता असल्यास तुम्हाला एडेमा म्हणजेच सूज येण्याचा त्रास होऊ शकतो. शरीरात पाण्याचे प्रमाण वाढल्याने फुगल्यासारखे वाटू लागते. प्रोटीन टिश्यूजमध्ये विशेष करून तुमचे पाय आणि पावलांमध्ये पाणी साचून राहण्याची प्रक्रिया रोखतात.

जखम लवकर बरी होत नाही : प्रथिनांच्या अभावामुळे शरीराची रोग प्रतिकारशक्ती कमकुवत होते. सोबतच जखम बरी होण्यासाठी नवीन टिश्यूज आणि नवीन त्वचा तयार करण्यासाठीही प्रथिनांची आवश्यकता असते.

मुलांचा विकास योग्यरित्या न होणे : प्रथिने केवळ स्नायू आणि हाडे निरोगी ठेवण्यासच मदत करत नाहीत तर शरीराच्या विकासासाठीदेखील आवश्यक असतात. म्हणूनच मुलांमध्ये प्रथिनांची कमतरता घातक ठरू शकते. प्रथिनांअभावी त्यांचा योग्य प्रकारे विकास होत नाही.

स्तनपानावेळी घ्या ही दक्षता

* प्रतिनिधी

स्तनपान करणाऱ्या मातांनी स्तनाच्या स्वच्छतेकडे खूपच लक्ष देणे आवश्यक आहे. स्वच्छतेसंबंधी टीप्स प्रत्येक आईने जाणून घेणे गरजेचे आहे :

* बाळाला दूध पाजताना हात स्वच्छ धुणे आवश्यक आहे कारण, तुम्ही दिवसभरात हाताने बरीच कामे करता. त्यामुळे हात आणि बोटे खराब होण्याची, संसर्ग पसरण्याची शक्यता अधिक असते. शिवाय संसर्ग पसरवणारे जीवाणू आणि विषाणू इतके सुक्ष्म असतात की नुसत्या डोळयांनी दिसत नाहीत आणि बाळाला दूध पाजताना स्थानांतरीत होतात. यामुळे बाळाला अनेक आजार होऊ शकतात. म्हणूनच बाळात संसर्ग पसरण्याआधीच आईने आपले हात व्यवस्थित धुणे आवश्यक आहे.

* स्तन आणि निपल स्वच्छ ठेवणे गरजेचे आहे कारण, कपडयांमुळे निपलवर घाम जमा झाल्यामुळे तेथे किटाणू तयार होतात, जे ब्रेस्ट फीडिंगवेळी बाळाच्या पोटात जातात आणि बाळ आजारी पडू शकते. म्हणून बाळाला दूध पाजण्याआधी स्तन आणि निपल हे कोमट पाण्यात कापासाचा बोळा किंवा स्वच्छ कपडा बुडवून त्याने साफ करून घ्या. निपलला आलेली सूज कमी करण्यासाठी दुधाचे ४-५ थेंब निपलवर लावून ते सुकू द्या. अनेकदा बाळ दूध पिताना दातांनी चावतो, त्यामुळे जखम होते आणि दुखू लागते. या वेदना  कमी करण्यासाठी आईचे दूध खूपच उपयुक्त आहे.

* बाळाच्या जन्मानंतर आईच्या स्तनात बदल होतो. अशावेळी घट्ट ब्रा घालू नये. कारण घट्ट ब्रा घातल्यामुळे बरेच नुकसान होते. एकतर बाळाला दूध पाजताना अडचण येते आणि दुसरे म्हणजे स्तनात दूध जमून राहते, जे नंतर गाठीत रुपांतरीत होते.

* बऱ्याच माता दूध पाजताना निपल शिल्डचा वापर करतात, जो दूध पाजताना येणाऱ्या समस्या सोडवण्यासाठीचा अल्पकालीन पर्याय आहे. निपल शिल्ड वापरताना त्याच्या स्वच्छतेकडेही लक्ष देणे गरजेचे आहे. ते लावून दूध पाजण्यापूर्वी प्रत्येक वेळी त्याला स्टेरलाईज करायला हवे, जेणेकरून शिल्डवर असलेले किटाणू नष्ट होतील आणि बाळाच्या पोटात जाणार नाहीत.

* ब्रेस्ट फीडिंग करणाऱ्या माता रेग्युलर ब्रा ऐवजी नर्सिंग ब्रा घालतात, ज्यामुळे बाळाला दूध पाजणे सोपे होते कारण, या साधारण ब्राच्या तुलनेत खूपच आरामदायी आणि फ्लेक्सिबल असतात. कॉटनपासून बनवलेल्या या ब्रामध्ये हवा खेळती राहते शिवाय, याला लावलेले इलास्टिक त्वचेला खूपच सॉफ्ट टच देते. तुम्ही नुकत्याच आई झाला असाल आणि बाळाला ब्रेस्ट फीड करत असाल तर त्वचेचे संरक्षण करणारी नर्सिंग ब्रा एक चांगला पर्याय आहे. अशा प्रकारच्या ब्रामध्ये फक्त निपलवाली जागा उघडण्याची सोय उपलब्ध असते आणि मागे हुकही जास्त असतात, ज्यामुळे तुम्ही ब्रा तुमच्या गरजेनुसार सैल किंवा घट्ट करू शकता. या ब्राची रचना अशी असते की जी स्तनांना चांगल्या प्रकारे आधार देते. पण अनेकदा दूध पाजताना ते ब्रावर पडल्यामुळे तिथे बॅक्टेरिया तयार होतात शिवाय, ती खराबही होते. म्हणून नर्सिंग ब्रा दररोज बदला.

* स्तनपानासाठी तुम्ही जी साधने वापरता जसे की तुम्ही ब्रेस्ट पंपाचा वापर करत असाल तर त्याची स्वच्छताही गरजेची आहे. ब्रेस्ट पंप धुण्यासाठी स्वयंपाकघरातील किंवा बाळाची बाटली धुण्यासाठी असलेल्या ब्रशचा वापर अजिबात करू नका. तो स्वच्छ करण्यासाठी वेगळे ब्रश वापरा.

आजारी पाडू शकते टॅटूची क्रेज

– मोनिका गुप्ता

पूर्वी टॅटू गोंदवून घेणे जेवढे महागडे आणि वेदनादायक होते तेवढेच आज आता ते वेदनारहित झाले आहे. तसेही सध्या लोक कूल आणि आधुनिक दिसावे यासाठी असह्य वेदना सहन करतात.

टॅटू काढणे तर जणूकाही अलीकडे रिवाजच झाला आहे. टॅटूचा हा वेडेपणा असा आहे की जोडपी आपले प्रेम व्यक्त करायला त्वचेवर एकमेकांची नावं लिहून घेतात. काही जण आपले व्यक्तिमत्व टॅटूद्वारे व्यक्त करण्यास प्राधान्य देतात तर काही जण आपल्या शरीरावर.

आजकाल तर आईवडिलांवरील प्रेमसुद्धा टॅटू काढून व्यक्त केले जात आहे. पण तुम्हाला माहीत आहे का की हे टॅटू न जाणे किती जणांच्या प्रेमाचे प्रतीक आहे, पण तुमच्यासाठी ते हानिकारक असू शकते. जे टॅटू आज तुमचे स्टाईल स्टेटमेंट आहे आणि जे आज लोकांच्या शरीरावर दिसू लागले आहेत, त्याच टॅटूमुळे त्वचेसंबंधी समस्या उदभवू लागल्या आहेत.

त्वचा समस्या

टॅटूचे सध्या इतके चलन आहे की जवळपास प्रत्येकाच्या शरीराच्या भागावर हा गोंदवलेला दिसतो. पण टॅटूमुळे आपल्या त्वचेवर लालसरपणा, पू, सूज यासारखे अनेक त्रास सुरु होऊ शकतात.

याशिवाय अनेक प्रकारच्या त्वचेच्या इन्फेक्शनचा धोका संभवतो. कायमस्वरूपी  त्वचेच्या टॅटूच्या वेदनेपासून दूर राहण्यासाठी अनेक लोक नकली टॅटूचा आधार घेतात. पण असे करू नका. यामुळे तुम्हाला आणखीनच समस्यांना तोंड द्यावे लागेल.

कँसर होण्याची भीती

टॅटू बनवताना आपण अनेकदा असा विचार करतो की आपण खूपच कूल दिसत आहोत. टॅटूमुळे सोरायसिस नामक आजार जडण्याची भीती निर्माण होते. अनेकदा आपण दुर्लक्ष करतो आणि दुसऱ्यावर वापरलेली सुई आपल्या शरीरावर वापरण्यात येते. त्यामुळे त्वचेसंबंधित रोग, एचआयव्ही व हेपिटायटस यासारख्या आजाराच्या संभावना वाढतात. टॅटू काढल्याने कॅन्सरची शक्यतासुद्धा वाढू शकते.

शाई त्वचेसाठी हानिकारक

टॅटू बनवण्यासाठी आपल्या शरीरावर वेगवेगळया प्रकारच्या शाईचा वापर केला जातो, जो आपल्या त्वचेसाठी अतिशय धोकादायक असतो. टॅटू बनवण्यासाठी निळया रंगाची शाई वापरली जाते, ज्यात अल्युमिनियमसारखे अनेक धातू मिसळलेले असतात, जे त्वचेसाठी हानिकारक असतात. हे त्वचेच्या आत शोषले जातात.

स्नायूंचे नुकसान

आपण आपल्या त्वचेवर मोठया उत्साहाने टॅटू काढून घेतो, पण त्यापासून होणाऱ्या नुकसानापासून अजाण असतो. टॅटूचे डिझाइन्स असे असतात ज्यात शरीराच्या खोलवर सुया रुतवल्या जातात, ज्यामुळे स्नायूंमध्ये शाई जाते. यामुळे स्नायूंना इजा पोहोचते. त्वचा तज्ज्ञांचे असे म्हणणे आहे की शरीराच्या ज्या भागावर तीळ असेल तिथे टॅटू बनवू नये.

टॅटू काढल्यावर कोणत्याही प्रकारचा त्रास झाला तर त्वरित डॉक्टरकडे जावे. याकडे दुर्लक्ष करणे फार महागात पडू शकते. याशिवाय हेसुद्धा जाणून घ्या की टॅटू काढल्यावर एक वर्ष रक्तदान करू शकत नाही.

टॅटू काढताना

*टॅटू काढायला एखाद्या चांगल्या व्यावसायिक टॅटू काढणाऱ्याकडे जा.

* टॅटू काढताना आधी हेपिटायटिस बी ची लस अवश्य घ्या.

* टॅटू काढताना आपल्या त्वचेवर इंकची टेस्ट अवश्य करा, जेणेकरून तुम्हाला शाईची अॅलर्जी आहे वा नाही हे कळेल.

* टॅटू काढताना सुई नवी आहे वा नाही याकडे लक्ष ठेवा.

* टॅटू काढल्यानंतर २ आठवडे त्या जागेला पाणी लागू देऊ नका.

* ज्या जागी टॅटू काढला असेल त्या जागेवर नियमित अँटीबायोटिक क्रीम अवश्य लावा.

सर्व्हाइकल कॅन्सरपासून कसे वाचाल

* डॉ. अंजलि मिश्रा

भारतीय महिला मासिक पाळीशी संबंधित गोष्टींवर आजही खुलेपणाने बोलणं टाळतात. बहुधा याचमुळे भारतीय महिलांमध्ये ब्रेस्ट कॅन्सरनंतर सर्व्हाइकल कॅन्सर दुसरा सर्वसाधारण कॅन्सर बनून समोर येतोय.

कसा होतो

* सर्विक्स गर्भाशयाचा भाग आहे, ज्यात सर्व्हाइकल कॅन्सर ह्युमन पॅपिलोमा व्हायरस (एचपीव्ही)च्या संक्रमणाने होतो.

* हे संक्रमण साधारणपणे शारीरिक संबंधांनंतर होते व या आजारात अनियमित रुपाने सेल्स वाढू लागतात.

* यामुळे योनीमध्ये रक्त येणे बंद होणे व संबंधांनंतर रक्तस्त्राव यासारख्या समस्या निर्माण होतात.

लक्षणे

साधारणपणे सुरुवातीला याची लक्षणे ठळकपणे समोर येत नाहीत, परंतु जर थोडीशी सावधगिरी बाळगली तर याची लक्षणे ओळखता येऊ शकतात :

* नियमित मासिक पाळीच्या दरम्यान रक्तस्त्राव होणे, संभोगानंतर रक्तस्त्राव होणे.

* पाण्यासारख्या दुर्गंधीयुक्त पदार्थाचे जास्त प्रमाणात स्त्रवणे.

* जेव्हा कॅन्सरच्या पेशी पसरू लागतात, तेव्हा ओटीपोटात वेदना होऊ लागतात.

* असामान्य अतिरक्तस्त्राव होणे वजन कमी होणे, थकवा जाणवणे व अॅनिमियाची समस्या ही देखील लक्षणे असू शकतात.

कॅट्रोल करण्याचे व्हॅक्सिन व टेस्ट

* तसे तर सुरुवातीला सर्व्हाइकल कॅन्सरची लक्षणे दिसून येत नाहीत, परंतु याला थांबवण्यासाठी व्हॅक्सिन उपलब्ध आहे, ज्यामुळे जवळपास ७० टक्केपर्यंत बचाव होऊ शकतो.

* नियमितपणे तपासणी केली गेली, तर सर्व्हाइकल कॅन्सरची लक्षणे ओळखता येऊ शकतात.

* आजाराचे निदान करण्यासाठी साधारणपणे पॅप स्मीअर टेस्ट केली जाते, या टेस्टमध्ये प्री कॅन्सर सेल्सची तपासणी केली जाते.

* एलबीसी टेक्निकच्या अॅडव्हान्स वापरामुळे सर्व्हाइकल कॅन्सरची तपासणी करण्यात सुधारणा झाली आहे.

उपचार

* जर सर्व्हाइकल कॅन्सरचे निदान सुरुवातीच्या स्टेजला केले, तर वाचण्याची शक्यता ८५ टक्क्यांपर्यंत असते.

* तसे तर सर्व्हाइकल कॅन्सरचा उपचार या गोष्टीवर अवलंबून आहे की कॅन्सर कोणत्या स्टेजला आहे. सर्वसाधारणपणे सर्जरीद्वारे गर्भाशय काढले जाते व जर आजार अगदीच अॅडव्हान्स्ड स्टेजला असेल, तर केमोथेरपी व रेडिओथेरपीदेखील दिली जाते.

सावधानता आहे गरजेची

* डॉक्टरकडून सल्ला घेऊन अँटी सर्व्हाइकल कॅन्सरच्या लसी घ्याव्यात.

* महिलांनी विशेषत: व्यक्तिगत स्वच्छतेकडेदेखील लक्ष दिले पाहिजे, कारण जननेंद्रियांची स्वच्छता अत्यंत महत्त्वाची आहे.

* मासिक पाळीत चांगल्या प्रतीच्या सॅनिटरी नॅपकिनचा वापर केला पाहिजे.

* वेळीच डॉक्टरांशी संपर्क करणे कॅन्सरच्या उपचारांवरील सगळयात महत्त्वाचे पाऊल आहे. त्यामुळे शरीरातील बदलांना दुर्लक्षित करू नये.

महत्त्वपूर्ण तथ्य

स्पष्ट शब्दांमध्ये सांगायचे, तर जगातील विकसित देशांमध्ये १०० पैकी एका स्त्रीला आयुष्यात सर्व्हाइकल कॅन्सर होतो, तर भारतात ५३ स्त्रियांपैकी एकीला हा आजार होतो. म्हणजे भारतीय आकडेवारीनुसार जवळपास अर्ध्याचा फरक आहे.

अन्य कारणे

* लहान वयात संभोग करणे.

* एकापेक्षा जास्त पार्टनरसोबत

* शारीरिक संबंध ठेवणे.

* अॅक्टिव वा पॅसिव्ह स्मोकिंग.

* सातत्याने गर्भनिरोधक औषधांचा

वापर.

* रोग प्रतिकार शक्ती कमी होणे.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें