कथा * दीपा पांडेय
‘‘आई, आई,’’ असे ओरडत १० वर्षांचा ऋषभ घाईघाईने घराच्या दुसऱ्या मजल्यावर पोहोचला. त्याच्या मागे ८ वर्षांची धाकटी बहीण मान्याही तिचा स्कर्ट सांभाळत आनंदाने आली.
अल्मोडा शहरातील उंच, वळणदार रस्त्यांवरून मुले त्यांच्या मित्रांसह दररोज सुमारे २ किलोमीटर चालत कॉन्व्हेंट शाळेत ये-जा करतात. पाठीवर दप्तराचे भलेमोठे ओझे असतानाही सर्व मुले हसत-खेळत घरातून शाळेत आणि शाळेतून घरी कधी जातात, हे त्यांचे त्यांना कळतही नाही. मुले घरी येण्याआधी दुपारपर्यंत रितिकाही तिची सगळी कामे उरकून घेत असे. मुलांना खायला देऊन ती त्यांना गृहपाठ करायला बसवत असे. दरम्यानचे दोन तास ती झोप काढत असे.
आज ऋषभचा आवाज ऐकून ती खोलीतून व्हरांडयात आली. एवढया कमी वेळात मनाला अनेक शंका-कुशंकांनी घेरले होते. रस्ता अपघात, दुर्घटना असे अनेक विचार तिच्या मनात डोकावले.
‘‘हे बघ, मी काय आणले?’’ खोडकर ऋषभने त्याच्या हातातील जवळपास दोन महिन्यांच्या पिल्लाला झोका देत सांगितले.
मान्या आईच्या चेहऱ्यावरील भाव वाचण्याचा प्रयत्न करत होती. तिला आईच्या चेहऱ्यावर आनंद दिसला असता तर तिनेही आपण यात सहभागी आहोत, असे सांगितले असते, नाहीतर सर्व दोष ऋषभच्या माथी मारायला ती तयारच होती.
‘‘तुम्ही पिल्लाला रस्त्यावरून उचलून का आणले? आता त्याची आई येईल. तिने तुमचा चावा घेतल्यावरच तुम्ही सुधाराल,’’ रितिका रागाने म्हणाली.
‘‘पिल्लू रस्त्यावरचे नाही आई. याचा जन्म शाळेत झाला. आमच्या आयाबाईंनी सांगितले की, ज्यांना हवे असेल त्यांनी घेऊन जा. शाळेत आधीच ४ डॉगी आहेत,’’ असे सांगत ऋषभने पिल्लाला जमिनीवर ठेवले. पिल्लू घाबरून कोपऱ्यात बसले आणि आपल्या भविष्याचा निर्णय काय होणार, याची वाट पाहू लागले.
‘‘चल, हातपाय धुवून घ्या आणि जेवायला बसा. याला उद्या शाळेत परत घेऊन जा. आपण त्याला ठेवून घेऊ शकत नाही. तुमच्या वडिलांना कुत्री-मांजरे अजिबात आवडत नाही.’’
‘‘पण त्यांच्या घरात गाय आहे ना? आजीने गाय पाळली आहे,’’ मान्या म्हणाली.
