* शोभा कटरे
आजकाल बिघडलेली जीवनशैली आणि खाण्यापिण्याच्या चुकीच्या सवयींमुळे बारीक लोक क्वचितच दिसतात. रेस्टॉरंट्सची वाढती संख्या आणि तेथील लोकांची गर्दी आणि ऑनलाइन फूड डिलिव्हरीचा वाढता ट्रेंड हे आपल्या वाढत्या लठ्ठपणाला आणि वजनाला कारणीभूत आहेत.
मी अलीकडेच माझ्या कुटुंबासह उदयपूरला भेट देण्यासाठी गेलो होतो. तिथल्या एका प्रसिद्ध हॉटेलमध्ये राहण्याची संधी मिळाली. ते भरले होते. हॉटेलमध्ये फेरफटका मारत तिथल्या कर्मचाऱ्यांशी बोलत असताना मी विचारले की जिम आणि रेस्टॉरंटमध्ये जाण्यासाठी योग्य वेळ कोणती आहे जेणेकरून जिम मशीन्स फ्री असतील आणि रेस्टॉरंटमध्ये आरामात बसून जेवता येईल, तेव्हा स्टाफ म्हणाला की तुम्ही सकाळी 6 वाजल्यापासून तुम्ही ते रात्री 8 पर्यंत कधीही घेऊ शकता. जिम अनेकदा रिकामी राहते. येथे कधीही गर्दी नसते परंतु तुम्ही जेवणासाठी 1 वाजेपर्यंत उपाहारगृहात यावे अन्यथा गर्दी होईल.
त्यांनी दिलेल्या वेळेनुसार आम्ही पाहिले की खरंच जिम रिकामी होती आणि रेस्टॉरंट भरले होते. खूप गोंगाट झाला. कदाचित म्हणूनच आजकाल पातळ लोक क्वचितच दिसतात कारण लोक जेवढ्या कॅलरीज खातात आणि घेतात तेवढ्या बर्न होत नाहीत आणि लठ्ठपणा हा एक आजार म्हणून उदयास येत आहे. बहुतेक लोक आरोग्यापेक्षा चवीला जास्त महत्त्व देतात. त्यामुळेच त्यांच्या प्रकृतीवर सातत्याने विपरीत परिणाम होत आहे.
वेळेवर नियंत्रण आवश्यक आहे
लठ्ठपणामुळे, म्हणजे जास्त वजनामुळे, एखाद्या व्यक्तीला मेटाबॉलिक सिंड्रोम, मधुमेह, उच्च रक्तदाब, हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी विकार, किडनी रोगाचा धोका असू शकतो. उच्च रक्तदाब कधीही हलक्यात घेऊ नका कारण तो प्रामुख्याने तणाव, लठ्ठपणा, शिरा अरुंद झाल्यामुळे विकसित होतो. स्ट्रोक आणि हृदयविकाराचा झटका टाळण्यासाठी त्यावर वेळीच नियंत्रण ठेवणे गरजेचे आहे.
आजकाल, स्ट्रोक आणि हृदयविकाराचा झटका यांसारखे हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी विकार हे जगभरातील मृत्यूचे प्रमुख कारण आहेत, जे प्रामुख्याने चरबीयुक्त पदार्थ खाणे, धूम्रपान करणे, व्यायाम न करणे यासारख्या चुकीच्या जीवनशैलीच्या सवयींमुळे होतात.
अनेक वेळा आपल्या सवयींमुळे आपले आरोग्य सुधारते किंवा बिघडते. बहुतेक लोक आरोग्यापेक्षा चवीला जास्त महत्त्व देतात, म्हणून फास्ट फूडच्या वाढत्या ट्रेंडमुळे वजन वाढणे, रक्तदाब, मधुमेह, खराब पचन इत्यादी अनेक आजार वाढले आहेत.
त्यामुळेच लोकांच्या आरोग्यावर सातत्याने विपरित परिणाम होत आहेत. अनियमित खाण्याच्या सवयी, झोपेची आणि उठण्याची चुकीची सवय, चुकीच्या वेळी अन्न खाण्याची सवय यामुळे आपण गंभीर आजारी पडतो.
या सवयी संतुलित करून आपण गंभीर आजारांपासून सुरक्षित राहू शकतो. यासाठी जैविक घड्याळाचे पालन करून झोपा, बिघडलेल्या जीवनशैलीमुळे आजकाल आपण रात्री उशिरापर्यंत जागे राहतो आणि सकाळी उशिरा उठतो, याचा परिणाम आपल्या आरोग्यावर होत आहे.
निरोगी राहण्यासाठी 6-8 तासांची झोप घेणे आवश्यक आहे. हे शरीराला पेशींची दुरुस्ती, पुनर्प्राप्ती आणि पुनर्जन्म करण्यास मदत करते आणि मानसिक आरोग्य देखील चांगले राहते ज्यामुळे आपण सर्व कार्य कुशलतेने करू शकता. साखर आणि मीठ यांचे सेवन संतुलित करा. पिझ्झा, चिप्स, नूडल्स, डबाबंद अन्न यांसारख्या जंक फूडमध्ये सोडियमचे प्रमाण जास्त असते, त्यामुळे शरीरातील नसा आकुंचन पावू लागतात. त्यामुळे मीठ आणि जंक फूडचे सेवन शक्य तितके कमी करा.
साखरेच्या अतिरेकाचा आपल्या आरोग्यावर वाईट परिणाम होतो. साखरेच्या अतिसेवनामुळे बहुतांश लोकांना लठ्ठपणा, मधुमेह, यासह अनेक समस्यांना सामोरे जावे लागते. शरीराचे वजन संतुलित ठेवा. यासाठी दररोज शारीरिक हालचाली करा. मैद्याने बनवा, ब्रेड, पास्ता, नूडल्स, बिस्किटे, मथरी इत्यादी पिठापासून बनवलेल्या अनेक गोष्टी आपण दिवसभरात खातो. असे मानले जाते की हे सहज पचत नाहीत, म्हणून त्यांच्यापासून शक्य तितके दूर रहा.
कॅफिनचा जास्त वापर
रात्री झोप न लागल्यामुळे दिवसभर ऊर्जा राहत नाही आणि मग ऑफिसमध्ये किंवा कामाच्या दरम्यान आळस आणि तणाव दूर करण्यासाठी, सक्रिय राहण्यासाठी चहा आणि कॉफीचे सेवन केले जाते परंतु कॉफी आणि चहाचे प्रमाण जास्त असते. त्यात कॅफिन असते ज्यामुळे आपल्या झोपेवर परिणाम होतो. मग झोप कमी झाल्यास काळी वर्तुळे आणि डोकेदुखी होऊ शकते.
योग्य पचन
आपली व्यस्त जीवनशैली आपल्या आरोग्याला हानी पोहोचवत आहे. या धकाधकीच्या जीवनात लोकांना ना वेळेवर अन्न घेता येत नाही आणि योग्य आहारही घेता येत नाही. यामुळेच बाहेरून आलेले मसालेदार अन्न, फास्ट फूड आणि बिघडलेली जीवनशैली आपली पचनशक्ती बिघडवत आहे कारण चुकीच्या जीवनशैलीमुळे किंवा सवयींमुळे अन्नाचे पचन नीट होत नाही आणि हेच गॅस तयार होण्याचे कारण बनते.
जर तुम्हाला तुमची पचनक्रिया चांगली ठेवायची असेल तर तुमची जीवनशैली सुधारणे खूप गरजेचे आहे. यासाठी अन्नपदार्थांचा समावेश करा ज्यामुळे तुमची पचनशक्ती सुधारते. पचनासाठी उत्तम पदार्थ म्हणजे दही, इडली आणि चीज. हे पदार्थ तुमच्या आतड्यांच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर आहेत. हे अपचन दूर ठेवतात. या खाद्यपदार्थांमध्ये प्रोबायोटिक्स असतात जे हानिकारक जीवाणूंपासून आतड्यांच्या आरोग्याचे रक्षण करण्यास मदत करतात.
संपूर्ण धान्य
संपूर्ण गहू, ओट्स, बार्ली, तपकिरी तांदूळ, पॉपकॉर्न इत्यादी संपूर्ण धान्याची उत्कृष्ट उदाहरणे आहेत. यामध्ये प्रीबायोटिक्स देखील असतात जे निरोगी जीवाणूंसाठी अन्न आहेत. याच्या सेवनाने पचनाच्या समस्या दूर होतात.
पाऊल
फळे हे पोषक तत्वांचे भांडार आहेत, विशेषतः सफरचंद, नाशपाती, केळी, रास्पबेरी आणि पपई हे तुमच्या पोटासाठी खूप चांगले आहेत. फळांमध्ये फायबर, जीवनसत्त्वे आणि खनिजे असतात जे पचनास मदत करतात.
ग्रीन टी, पुदिना, आले, बडीशेप, तुळस आणि लिंबू यापासून बनवलेल्या चहाच्या मदतीने पचनाच्या समस्या दूर होतात.
वजन नियंत्रणात ठेवा
तुमचे वजन नियंत्रणात ठेवण्यासाठी तुमच्या आहारात कमी उष्मांक असलेल्या खाद्यपदार्थांचा समावेश करणे महत्त्वाचे आहे आणि वजन कमी करण्याच्या व्यायामाला तुमच्या दैनंदिन दिनचर्येचा एक भाग बनवणेही महत्त्वाचे आहे.
जर तुम्हाला वजन कमी करायचे असेल तर तुम्ही कॅलरी इन, कॅलरी आऊट डाएट हा तुमच्या दैनंदिन दिनचर्येचा भाग बनवू शकता. हा आहार तुमच्या रोजच्या कॅलरीजच्या सेवनाशी संबंधित आहे. हे वजन कमी करणे आणि वजन वाढवणे या दोन्हीसाठी योग्य आहे कारण ते तुमच्या कॅलरी वापरावर पूर्णपणे नियंत्रण ठेवू शकते. जेव्हा तुमच्या कॅलरीजचे प्रमाण कमी असते आणि वापर जास्त असतो तेव्हा ही कॅलरीची कमतरता मानली जाते ज्यामुळे तुमचे वजन झपाट्याने कमी होते. हा आहार करण्यासाठी, तुम्हाला तुमचा BMR म्हणजेच बेसल मेटाबॉलिक रेट मोजावा लागेल. यानंतर, कॅलरीची कमतरता तयार करा जेणेकरून तुमचे वजन कमी होईल.
वजन कमी करण्यासाठी आपण आपल्या कॅलरीज मोजणे आवश्यक नाही. यासाठी तुम्ही चांगला आहार योजना बनवू शकता जेणेकरून शरीरात पोषक तत्वांची कमतरता भासू नये आणि तुम्हाला अशक्तपणा जाणवू नये आणि तुमचे शरीर निरोगी राहते.
