सोपी नाही ही मैत्री

* दीपान्विता राय बॅनर्जी

कॉलेजच्या दिवसांत सुभाष नेहाला नोट्स वगैरे देऊन तिची खूप मदत करायचा. त्यानंतर नेहाचे लग्न ठरले तरी तो बिनधास्त तिच्या घरी जायचा. तिचा भावी पती आणि सासरच्यांसमोरही कधीही तिला फोन करायचा. हे सर्वांना खटकू लागताच नेहाने त्याला समजावण्याचा प्रयत्न केला. यामुळे सुभाष रागावला आणि विनाकारण नेहावर भावनिक दबाव आणू लागला.

तिकडे नेहाच्या भावी पतिनेही नेहाला सुभाषसोबतचे नाते संपवण्यास सांगितले. नेहा दोन्ही बाजूंनी अडकली. शेवटी तिला सुभाषला कायमचे गुडबाय करावे लागले. साधी मैत्री ती का टिकवू शकली नाही, हे सुभाष समजू शकला नाही.

श्वेता आणि आकाश एकाच शाळेत होते. त्यांच्यात चांगली मैत्री होती. लग्नानंतरही आकाशचे तिच्या घरी येणे-जाणे होते. सोशल मिडियावर श्वेताने प्रायव्हसी शेअर केल्याने आकाशची हिंमत वाढली.

श्वेताचा पती उदारमतवादी होता. पण त्याला वाटले की आपले घर तुटत आहे. त्यामुळे त्याने आकाशसोबतच्या श्वेताच्या मैत्रीवर निर्बंध घातले.

या दोन्ही घटनांमध्ये मदत करणाऱ्या आणि चांगल्या मित्राला गमवावे लागले, कारण त्यांना त्यांच्या सीमांचे भान ठेवता आले नाही.

आजची शिक्षणप्रणाली, धावपळीचे जीवन आणि विचारांना मिळणाऱ्या स्वातंत्र्यामुळे स्त्री-पुरुषामधील मैत्री ही सामान्य गोष्ट आहे. मात्र ती टिकवताना काही खास गोष्टींवर लक्ष न ठेवल्यास हीच मैत्री दु:ख किंवा अपमानास कारणीभूत ठरते.

हे खरे आहे की आपण ज्या समाजात राहतो तो वैचारिकदृष्टया कितीही प्रगत झाला असला तरी त्याची दोरी अजूनही मध्ययुगीन अंधसंस्कारांच्या हातात आहे. या व्यवस्थेत स्त्रीच्या मर्यादा आधीपासून ठरवल्या आहेत. त्यामुळे विरुद्ध लिंगी व्यक्तिशी मैत्री निभावणे हे मोठे आव्हान आहे.

शाळा, कॉलेजमध्ये अशी मैत्री ग्रुपला सोडून दोघांमधील वैयक्तिक गाठीभेटीत अडकते, तेव्हा धोका वाढतो. ते वयच असे असते, ज्याला मुलेही काहीच करू शकत नाहीत. अशा प्रकारच्या स्त्री-पुरुषाच्या मैत्रीत सोशल मिडियासुद्धा एक मोठे आव्हान आहे. शाळेच्या दिवसांत मिळालेला एकांत मुला-मुलीतील साध्या मैत्रीला धोकादायक वळणावर घेऊन जातो. आपसात समजूतदारपणा नसेल आणि मजामस्ती, फ्लर्टच्या सीमेचे लग्नानंतरही भान ठेवले नाही तर मैत्री भारी पडू शकते.

स्त्री-पुरुषाच्या मैत्रीत स्पर्श आणि डोळे हे आव्हान आहे. त्याच्या चुकीच्या प्रयोगाने मैत्रीचा अर्थ बदलतो. अशा मैत्रिला रोमान्स आणि सेक्समध्ये बदलणे शक्य नसेल तर स्वत:वर नियंत्रण ठेवा किंवा अशा मैत्रीला गुडबाय करणेच चांगले.

आजकाल दृश्य माध्यमांत स्त्री-पुरुषातील मैत्री मीठ-मसाला लावून दाखवली जाते. याचा सर्वसामान्यांवर खोलवर परिणाम होतो. लोक स्त्री-पुरुषाच्या सामान्य मैत्रीवरही उलटसुलट प्रश्न करतात.

या सर्वांव्यतिरिक्त वैवाहिक जीवनात एखाद्या तिसऱ्या विरुद्ध लिंगी व्यक्तिची मैत्री मोठे आव्हान असते. ही मैत्री निभावणे आणि वैवाहिक जीवनही आनंदी ठेवणे सर्वांसाठीच शक्य नसते.

आजही लॉजिक आणि उपयोगापेक्षा पूर्वापारच्या प्रथांनुसारच मत व्यक्त केले जाते. त्यामुळे अशाप्रकारच्या मैत्रीला गैरसंबंधांचेचे नाव दिले जाते. समाज आणि नातेवाईकांकडे दुर्लक्ष करून मैत्री निभावणे योग्य नाही. त्यामुळे पतिला सोबत घेऊनच पुढे जाणे, सत्य सांगणे हेच योग्य.

सोशल मिडियाचा गैरवापर

सोशल मिडियावर खासगी चॅटिंग खूपच धोकादायक आहे. जेव्हा दोघेही नादानपणे वागतात, तेव्हा चांगली मैत्री तुटण्याच्या मार्गावर असते.

नाते आकर्षणाचे

स्त्री-पुरुषामध्ये स्वाभाविक संबंध आकर्षण हा आहे. छोटीशी जरी चूक झाली तरी दोघांमध्ये शारीरिक, मानसिक आकर्षणाचे हार्मोन्स उत्तेजित होतात. ही चूक मैत्रीवरच प्रश्न उपस्थित करते.

डोळे बोलतात

डोळे बोलतात आणि स्पर्श मेलेल्यालाही जिवंत करतो. यामुळे स्त्री-पुरुषाच्या मैत्रीत डोळयांचे भाव अर्थाचा अनर्थ करू शकतात. स्पर्श भावनेत वाहवत जाण्यास भाग पाडतो. ही मैत्री रोमांसमध्ये बदलू शकत नसेल तर वेळीच सांभाळा. अशावेळी उपाय हाच आहे की त्याच्या कथित गोष्टीवर जास्त लक्ष देऊन टेंशन घेण्याऐवजी तुमचे हावभाव स्वच्छ ठेवा. शक्य असेल तर जवळच्या लोकांना मैत्रीची स्पष्ट कल्पना द्या.

लग्नानंतर आणि लग्नासोबतच भिन्न लिंगी व्यक्तिशी मैत्री चांगल्याप्रकारे टिकवण्याबाबत रिलेशनशिप प्रशिक्षक आणि लेखक रशेल डी आल्टो यांचे म्हणणे आहे की मैत्री रोमांसमध्ये बदलणे शक्य नसेल तर मैत्रीच्या सुरुवातीच्या टप्प्यातच हे स्पष्ट करा. लग्न झाले असल्यास ही गोष्ट फारच महत्त्वाची आहे.

वैवाहिक जीवन निभावतानाच विरुद्ध लिंगी व्यक्तिशी मैत्री कशी टिकवाल :

* तुम्ही पती असाल किंवा पत्नी, विरुद्ध लिंगी व्यक्तिशी मैत्री करायचीच असेल तर मित्र असा हवा, जो तुमचे वैवाहिक संबंध अधिक मजबूत करू शकेल. जसे की तुमची मैत्रीण किंवा तुमचा मित्र तुमच्या पत्नी किंवा पतिचा चांगला मित्र बनून त्याला योग्य सल्ला देण्यास लायक असेल. त्याच्यात एवढा समजूतदारपणा हवा की तो दाम्पत्याच्या नात्याला महत्त्व देईल आणि स्वत:चे नाते तुमच्या नात्यावर ओझे होऊ देणार नाही.

* लग्न संबंध कायम ठेवणे केवळ स्वत:साठीच नाही तर मुलांचे सुरक्षित भविष्य आणि सामाजिक हितासाठीही गरजेचे आहे. अशा वेळी पती किंवा पत्नीला आपल्या जोडीदाराच्या विरुद्ध लिंगी व्यक्तिशी मैत्री आवडत नसेल आणि लाखो प्रयत्नांनंतरही जोडीदार समजून घ्यायला तयार नसेल तर वैवाहिक जीवनालाच महत्त्व द्या.

* वैवाहिक नात्यात राहून विरुद्ध लिंगी व्यक्तिच्या मैत्रीबाबत असूया महत्वाची गोष्ट आहे, जी पती किंवा पत्नीला जोडीदाराच्या मित्राबाबत वाटू शकते किंवा मित्राला आपल्या मित्राच्या पती किंवा पत्नीबाबत. अशा वेळी पती किंवा पत्नीच्या रूपात आपली परिस्थिती अतिशय तणावपूर्ण होते.

* लग्नानंतर अशा विरुद्ध लिंगी मैत्रीत स्पर्श, द्विअर्थी बोलणे, भावनात्मक मागणी आणि फ्लर्ट वगैरे यापासून सांभाळा. मैत्री सहज, सरळ आणि निखळ ठेवा. तुमच्या मित्राकडून चुकीचा संकेत मिळाल्यास हे तुमचे कर्तव्य आहे की ते वेळीच रोखा. तुमची बाजू स्पष्टपणे मांडा.

लग्नासोबतच विरुद्ध लिंगी मैत्री टिकवण्यात खूप आव्हाने असतात. प्रत्यक्षात लग्न असो किंवा मैत्रीची माळ, दोन्ही भावना आणि त्यागाच्या छोटया छोटया मोत्यांनी बनते. यातील काही मोती निखळले तर नाती सांभाळणे कठीण होते.

उपाय स्वीकारून नाती अधिक दृढ करा

* अनुराधा गुप्ता

नात्यांना अधिक दृढ करण्यासाठी काही असे उपाय करा जे तुमच्या कौटुंबिक आणि सामाजिक नात्यांमध्ये गोडवा भरून ते अधिक सुखद करतील.

कौटुंबिक नाती

सर्वप्रथम आपण कौटुंबिक नात्यांबद्दल बोलूया जी आपल्याला वारसाने मिळतात आणि जी एखाद्या संपत्तीपेक्षा अधिक असतात. चला तर मग आम्ही तुम्हाला अशा काही 10 पद्धती सांगतो ज्यामुळे तुम्ही तुमची कौटुंबिक नाती अधिक दृढ करू शकाल :

1) प्रपंच सोडा : प्रपंच खूपच खमंग शब्द आहे. लोक याचा मिटक्या मारत वापर करत असतात. उदाहरणार्थ. सुनेच्या भावाने आंतरजातीय लग्न केलं. मग काय सुनेला लोकांना उत्तर देणं कठीण होऊन बसतं. सासूबाई तर त्यांच्या संस्काराची उदाहरणं देऊन देऊन सुनेच्या माहेरच्या लोकांना नावे ठेवण्यात गर्क झाल्या.

अहो, ही गोष्ट एवढा इश्यू बनविण्याची मूळात गरजेचं काय? आंतरजातीय लग्न कोणता गुन्हा तर नाहीए ना. हा, एक आहे तो म्हणजे तुमच्या समाजातील लोक ही गोष्ट पचवू शकत नाहीत. परंतु सून तर तुमच्याच घरची आहे. तिच्या सुखदु:खात सहभागी होणं तुमचं कर्तव्य आहे, जे तुम्ही प्रपंचाच्या नादात उडवत आहात. तुम्हाला काय वाटलं की प्रपंच केल्याने तुम्ही दुसऱ्यांच्या नजरेत मोठं बनता आणि समोरच्याला दुसऱ्यांच्या नजरेतून कमी करता. तसं नाहीए उलट यामुळे तुमचीच पत कमी होते. तुमच्याच कुटुंबाची खिल्ली उडते, ज्यामध्ये तुमचादेखील समावेश होतो.

म्हणूनच या रोगापासून स्वत:ला कसे मुक्त कराल आणि दुसऱ्यांना कोणता सल्ला द्याल हे नक्की ठरवा.

2) तुमचं कर्तव्य समजून घ्या : कर्तव्याचा अर्थ केवळ आईवडिलांची सेवा करणं एवढंच नाहीए, उलट तुमच्या मुलांबद्दलदेखील तुमची काही कर्तव्य असतात. अलीकडचे आईवडील आधुनिकतेच्या चादरीने लपेटलेले आहेत. मुलांना जन्म देणं आणि त्यांना सुखसुविधा देण्यातच ते आपली जबाबदारी मानतात. परंतु यापेक्षादेखील ते स्वत:;चा वैयक्तिक आयुष्याला अधिक महत्त्व देतात. अशावेळी एवढंच म्हणू शकतो की तुम्ही एक आदर्श आईबाबा नाही आहात. परंतु या वर्षात तुम्हीदेखील आदर्श होण्याचा किताब मिळवू शकता. मात्र, यासाठी तुम्हाला तुमची कर्तव्य अधिक योग्यतेने अमलात आणायला हवीत.

3) खोट्याचा आधार घेऊ नका : अनेकदा पाहाण्यात आलंय की आपल्या जबाबदारीपासून वाचण्यासाठी, स्वत:चा बडेजाव मिरवण्यासाठी वा आपली चूक लपविण्यासाठी लोक खोट्याचा आधार घेतात. एकत्रित कुटुंबपद्धतीत या गोष्टी अधिक पाहायला मिळतात. कारण एकमेकांमध्ये स्वत:ला अधिक योग्य सिद्ध करण्याच्या नादात लोकांकडून चुकादेखील होतात. परंतु हे नकारात्मक पद्धतीने घेण्याऐवजी सकारात्मक रीतीने घ्यायला हवं. जेव्हा तुम्ही अशी विचारसरणी ठेवाल तेव्हा खोटं बोलण्याचा प्रश्नच निर्माण होणार नाही. यावर्षी विचारात सकारात्मकता आणा. यामुळे कौटुंबिक नात्यांसोबत तुमचं व्यक्तिमत्त्वदेखील उजळून निघेल.

4) आर्थिक वितुष्टापासून दूर राहा : आधुनिकतेच्या काळात लोकांनी नात्यांनादेखील पैशाच्या तराजूतून तोलायला सुरुवात केलीय. नात्यांमध्ये अनेकदा एखाद्या समारंभाच्या नावाखाली पैसा उधळण्याची प्रथा आहे. लग्नासारख्या समारंभाचंच घ्या ना. इथे शगुन म्हणून पाकीट देण्याची आणि घेण्याची प्रथा आहे. या पाकिटांमध्ये पैसे ठेवून नातेवाइकांना दिले जातात. जो जेवढे पैसे देतो त्यालादेखील तेवढेच पैसे परत देऊन व्यवहार पूर्ण केला जातो. परंतु जी नाती पैशांच्या आधारावर बनतात वा बिघडतात त्यांचा काहीच फायदा नसतो. यावर्षी ठरवा की नात्यांमधील आर्थिक गोष्टीवरून निर्माण होणाऱ्या वितुष्टांपासून दूर राहायचं, तरच नात्यांना भावनांनी जुळवू शकाल.

5) अभिव्यक्तीस्वातंत्र्य : अभिव्यक्ती-स्वातंत्र्याचा उल्लेख आपल्या देशाच्या घटनेतदेखील केला गेलाय. परंतु कुटुंबाच्या घटनेत हा हक्क थोड्याच लोकांना दिलेला आहे, जो खूपच चुकीचा आहे. आपलं म्हणणं मांडण्याचा हक्क प्रत्येकाला द्यायला हवा. अनेकदा आपण समोरच्यांचं म्हणणंच ऐकून घेत नाही. वा त्याला दाबण्याचा प्रयत्न करतो. मुळातील साधेपणामुळे ती व्यक्ती दबलीदेखील जाते. परंतु यामुळे नुकसान तुमचंच होतं. कारण तो तुम्हाला योग्य सल्लादेखील देत असतो, परंतु तुम्ही त्याचं ऐकत नाही आणि स्वत:चंच म्हणणं खरं करत राहाता. अशामध्ये खरं आणि खोट्यातील अंतर तुम्ही कधीच समजू शकणार नाहीत. म्हणूनच यावर्षांपासून ठरवा की घरात स्त्री असो वा पुरुष, लहान असो वा मोठं प्रत्येकाला अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य दिलं जाईल.

सामाजिक नाती : समतोल आणि सुखद आयुष्य जगण्यासाठी कौटुंबिक नात्यांबरोबरच सामाजिक नातीदेखील दृढ बनविणं गरजेचं आहे. चला तर मग आम्ही सांगतो तुम्हाला सामाजिक नाती योग्य बनविण्याच्या ५ पद्धती :

6) ईगोचा त्याग करा : ईगो खूपच लहान परंतु खूपच खतरनाक शब्द आहे. ईगो माणसांवर तेव्हा हावी होतो जेव्हा तो स्वत:च्यापुढे समोरच्याला तुच्छ समजतो, त्याला दु:ख देऊ पाहातो वा त्याचा आत्मविश्वास डळमळीत करू पाहातो. अनेकदा कार्यालयात काम करणाऱ्या साथीदारांमध्ये ईगोची भिंत उभारलेली असते. अशा परिस्थितीत अनेकदा ते अशी पावलं उचलतात ज्यामुळे ते त्यांची प्रतिमा मलिन करतात वा ते समोरच्यांचं बरंचसं नुकसान करण्यात यशस्वी होतात. परंतु ईगो तुम्हाला मोठेपणा देऊ शकतो का? कदाचित नाही. तो तुमच्याकडून नेहमी वाईट काम करवून घेतो. तुम्हाला वाईट माणसांच्या श्रेणीत आणतो. तर मग ज्यामुळे तुमचा फायदा होण्याऐवजी नुकसानच होतं, अशा ईगोचा काय उपयोग? यावर्षी ठरवूनच टाका की ईगोचं नामोनिशाण तुमच्या व्यक्तिमत्त्वावरून मिटवून टाकाल आणि दुसऱ्यांचं वाईट करण्याऐवजी तुमचं व्यक्तिमत्त्व उजळविण्यात वेळ खर्च कराल.

7) मदतनीस व्हा : माणूस एक सामाजिक प्राणी आहे आणि नेहमी समूहाने राहात आलाय. या समूहात अनेक लोक याचे जाणकार असतात, तर काही अनभिज्ञदेखील असतात. परंतु मदत एक अशी प्रक्रिया आहे जी मनुष्याला मनुष्यानेच जोडते. एखाद्याच्या त्रासात त्याला सोबत करणं वा त्याला कधीही मदत करणं हे एक माणूस या नात्याने आपलं कर्तव्य आहे.

8) पुण्य नाही कर्तव्य समजा : धार्मिक ग्रंथांमध्ये पुण्य कमावणं एक मोठं व्याख्यान आहे. अनेकदा लोक पुण्य कमावण्याची संधी म्हणून एखाद्याला मदत करतात. परंतु जिथे पुण्य कमावण्याची संधी दिसत नाही तिथे ते ढुंकूनही पाहात नाहीत. असं म्हणतात की भुकेलेल्या आणि तहानलेल्या माणसाला खायला घालण्याने पुण्य मिळतं. हे पुण्य कमावण्यासाठी लाखों रूपये खर्चून भंडाऱ्याचं आयोजन करतात. मात्र दुसरीकडे हिच लोक वाटेतील गरीब भुकेलेल्या मुलाला २ भाकऱ्या देण्याऐवजी हाकलून देतात. उलट एखाद्या भुकेलेल्याला खायला घालणं हे पुण्य नाही तर तुमचं कर्तव्य आहे. अशाप्रकारे धर्माच्या नावाखाली वा त्याचा आधार घेऊन एखाद्या खास दिवसाची वाट पाहून एखादं कार्य करण्याऐवजी गरजवंताला पाहाताच त्याला आधार द्या आणि हे तुमचं कर्तव्य समजा. तर यावर्षी प्रतिज्ञा करा की काम पुण्य नाही तर कर्तव्य समजून कराल.

9) खुल्या मनाने मोठा विचार करा : यावर्षी तुमच्या विचारसरणीचा विस्तार करा. असं केल्यावर तुम्हाला आढळेल की तुमच्यापेक्षा अधिक समाधानी आणि चिंतामुक्त मनुष्य दुसरा कोणीही नाहीए. अशी अनेक लोक तुम्हाला तुमच्या आजूबाजूला मिळतील जी स्वत:चा वेळ फक्त दुसऱ्यांबद्दल विचार करण्यासाठीच खर्च करतात. त्यांना प्रत्येक वेळी हेच वाटतं की त्यांच्या बाबतीत कोणीतरी चुकीचं करतंय वा बोलतंय. परंतु जरा विचार करा, या धावपळीच्या युगात कोणाकडेही दुसऱ्यासाठी विचार करायला तरी वेळ आहे का? तर नाही आहे. त्यामुळे तुम्हीदेखील तुमच्याबद्दल विचार करा आणि कोणाचंही नुकसान न करता आपल्या फायद्याचं काम करा.

10) सन्मान द्या आणि सन्मान मिळवा : अनेक लोक जेव्हा एकाद्या मोठ्या स्तरावर पोहोचतात तेव्हा ते नेहमी आपल्यापेक्षा छोट्या स्तरावरच्या लोकांकडे कुत्सितपणे पाहू लागतात. अनेकदा कार्यालयांत असं होतं की स्वत:ला सीनिअर म्हणवून घेण्याच्या नादात लोक आपल्यापेक्षा खालच्या पदावरच्यांचं शोषण आणि अपमान करायला सुरुवात करतात. परंतु तुम्ही ही म्हण ऐकलीच असेल की चिखलात दगड टाकल्यास त्याचे शिंतोंडे आपल्यावरदेखील उडतातच. अशाप्रकारे अपमान करण्याऱ्यांनादेखील अपमानच मिळतो. म्हणूनच यावर्षी ठरवून टाका की कोणतीही स्थिती व परिस्थितीमध्ये तुम्ही सर्वांशी सन्मानपूर्वकच वागा

अरेंज्ड मैरिजमध्ये उदारमतवादी बना

– सुधा जुगरान

जर काही कारणास्तव तरूण मंडळी आपला भावी जोडीदार स्वत: शोधू शकले नाहीत किंवा ते शोधू इच्छित नसतील आणि आपल्या आईवडिलांच्या मदतीनेच विवाह बंधनात अडकण्याचा निर्णय त्यांनी घेतला असेल तर आजच्या काळात पालकांसाठी आपल्या मुलाचे लग्न लावून देणे अवघड होत चालले आहे.

स्थळासंबंधी कोणत्याही एका मुद्यावर पालक आणि मुलांचे एकमत होणे सोपे नाही. तिथेही जनरेशन गॅप स्पष्टपणे दिसू लागला आहे आणि बहुतांश तरुण लव्ह मॅरेज करू लागल्याने अरेंज्ड मॅरेजसाठी विवाहयोग्य मुलामुलींचा जणू दुष्काळ पडू लागला आहे. शिवाय मुले दुसऱ्या शहरात किंवा परदेशात राहात असतील तर लग्नाच्या स्थळाबाबत त्यांच्याशी बोलणे कठीण नव्हे तर अशक्य होते.

उच्च शिक्षित गृहिणी असलेल्या सुधा थपलियाल सांगतात की मुलीसाठी स्थळे येतात, पण फोनवर तिच्याशी याबाबत चर्चा करायची इच्छा असते तेव्हा सकाळी ती घाईत असते, संध्याकाळी दमलेली असते आणि सुटीच्या दिवशी विश्रांतीच्या मूडमध्ये असते. लग्नाबाबत चर्चा करू तर ती कोणाशी करू.

सावी शर्मा यादेखील एक उच्चशिक्षित गृहिणी आहेत. त्यांनी सांगितले की मी मुलाचे अरेंज्ड मॅरेज केले, पण मला फारसा त्रास झाला नाही, कारण मुलाने सर्व माझ्यावर सोपविले होते. त्यामुळे जी स्थळे मला योग्य वाटली त्याच मुलींशी त्याची भेट घडवून आणली आणि त्यातीलच एका ठिकाणी लग्न ठरले.

पालकांचा त्रास मुलांनी समजून घ्यावा

आजकाल अरेंज्ड मॅरेज ठरवताना पालकांसमोरील सर्वात मोठा पेच हा आहे की मुलांच्या अवास्तव अपेक्षांना जमिनीवर आणणे, जे अशक्य आहे. सोबतच कौटुंबिक, सामाजिक आणि धार्मिक पार्श्वभूमी पाहता योग्य ताळमेळ जुळेल अशी स्थळे शोधणे, कारण ती शोधताना मुले कमी सहकार्य करतात.

अनेक तरुण विचार तर खूप करतात, पण लग्नाचं सर्व खापर पालकांच्या माथी फोडतात, जसे की पालकांनी सुरुवातीलाच त्यांच्या अवास्तव अपेक्षांची जाणीव करून द्यायला हवी होती, त्यांनी ते केले नाही ही त्यांची चूक आहे. पण तरुणांनी हे समजून घेतले पाहिजे की अवास्तव अपेक्षा पूर्ण होत नाहीत.

बोलण्याच्या ओघात आलेल्या स्थळांच्या चांगल्या, वाईट बाजूंवर विचार करता येतो. लव्ह मॅरेजमध्ये जिथे मागचे पुढचे न पाहता, काहीही विचार न करता प्रेम होते, अर्थात प्रेमाची भावनाच सर्वकाही असते. पण अरेंज्ड मॅरेजमध्ये तुमचे गुणदोष, नोकरी, पैसा, पगार, सौंदर्य, सामाजिक परिस्थिती, घर, कुटुंब, शिक्षण इत्यादी पाहूनच स्थळे येतात.

म्हणूनच जर तरुण स्वत:साठी योग्य जोडीदार शोधू शकत नसतील आणि त्यासाठी पालकांवर अवलंबून असतील तर योग्य जोडीदार निवडण्यासाठी त्यांनी पालकांना सहकार्य करायला हवे.

मुलांच्या अडचणी पालकांनी समजून घ्याव्या

पालकांनीही याकडे लक्ष द्यायला हवे की अरेंज्ड मॅरेजमध्ये लव्ह मॅरेजसारखी लवचिकता येण्यासाठी त्यांनी उदारमतवादी व्हायला हवे. जुनाट प्रथांना चिकटून राहू नये. जात, जन्मपत्रिका, प्रथापरंपरा, गोत्र, धर्म, रीतिनाती आदींच्या चाळणीतून गाळून जे स्थळ योग्य ठरते, ते शिक्षण आणि विचारांच्या चौकटीत तुमचा मुलगा किंवा मुलीसोबत किती फिट बसते हे पाहण्याचे किंवा याचा विचार करण्याचेही कष्ट घ्यावेत.

म्हणूनच अरेंज्ड मॅरेजमध्येही ठरलेल्या चौकटीतून बाहेर पडून थोडे उदारमतवादी व्हा, स्वत:च्या बुरसटलेल्या विचारांना बाजूला सारून, मुलांसाठी योग्य ठरेल अशाच स्थळांचा विचार करा. आजच्या काळात मुलींसाठीही सर्व प्रकारच्या तडजोडी करणे सोपे नाही. म्हणूनच त्यांच्यासाठीही अरेंज्ड मॅरेज करणे सोपी गोष्ट नाही.

अरेंज्ड मॅरेजमधील अडचणी

अरेंज्ड मॅरेजमध्ये मध्यस्थ, आईवडील किंवा नातेवाईक एखाद्या स्थळाला होकार देण्यासाठी भावनात्मक दबाव टाकतात. हे योग्य नाही. याव्यतिरिक्त मुलामुलीला एकमेकांना समजून घेण्यासाठी वेळ मिळत नाही. या अडचणी अधिकच वाढतात जर ते वेगवेगळया शहरात किंवा त्यांच्यापैकी एक विदेशात राहात असेल.

लव्ह मॅरेजमध्ये प्रदीर्घ काळ एकमेकांना समजून घेतल्यानंतरच दोघे लग्नाचा निर्णय घेतात. त्यामुळे त्यांचा या निर्णयावर पूर्ण विश्वास असतो. पण अरेंज्ड मॅरेजमध्ये दोघेही निर्णय घ्यायला घाबरतात. आजकाल तरुणाई वय आणि मानसिकदृष्टया परिपक्व असल्यामुळे कुणाशीही सहजपणे समजुतीचे संबंध प्रस्थापित करू शकत नाही.

लव्ह मॅरेजमध्ये जिथे गुणदोष सोबत घेऊनच प्रेम पुढे जाते, तिथे अरेंज्ड मॅरेजमध्ये सर्व काही परिस्थितीवर अवलंबून असते. लव्ह मॅरेजमध्ये दोघेही आधीच एकमेकांच्या संमतीने भविष्यातील योजना आखतात तर अरेंज्ड मॅरेजमध्ये बरेचदा भविष्यातील हे सर्व निर्णय घेताना कौटुंबिक दबाव येतो आणि मुलगा किंवा मुलगी आपल्या जोडीदाराचा हेतू नीटपणे समजून घेऊ शकत नाही.

जोडीदाराला भेटा काही अशा प्रकारे

पालक जोडीदार निवडणार असतील तर त्यांच्यावर विश्वास ठेवा. त्यांच्या निर्णयाशी आपली आवड जुळवून पाहा आणि भावी जोडीदारास अशाप्रकारे भेटा :

* भेटायला गेल्यावर समोरच्याला मनमोकळे बोलण्याची संधी द्या. तणाव दूर करण्याचा प्रयत्न करा. दोघांपैकी कोणीही एकाने सहजपणे बोलणे सुरू करून दुसऱ्याला कम्फर्टेबल करा. तुम्हाला त्याच्याबद्दल जे काही वाटले ते कुटुंबातील सदस्यांना स्पष्टपणे सांगा.

* चुकीचा निर्णय घेण्यापेक्षा उशिराने निर्णय घेणे किंवा निर्णयच न घेणे चांगले. परंतु पालकांसोबत लग्नाबाबत चर्चा करताना त्यात सहज संवाद किंवा सकारात्मकता हवी, जेणेकरून ते तुमच्यासाठी योग्य जोडीदार निवडू शकतील.

* एकमेकांचा भूतकाळ जाणून घेण्याचा प्रयत्न करू नका, परंतु भविष्यातील योजना, आवडीनिवडी, स्वभाव वगैरे समजून घेण्याचा प्रयत्न करा. आपली नोकरी, कामाचे तास, फिरण्याची आवड, व्यस्तता, पगार इत्यादी बाबत स्पष्टपणे माहिती द्या, जेणेकरून नंतर वाद होणार नाहीत. याव्यतिरिक्त एकमेकांच्या पुरुष आणि महिला मित्रांच्या बाबतीत असलेली वागण्यातील सहजता आणि हद्द जाणून घेणे योग्य ठरेल.

* खर्चाची बाबही स्पष्ट व्हायला हवी, कारण बहुतांश मुलींना असे वाटते की पतिचे पैसे सर्वांचे असतात, पण त्यांचे पैसे हे केवळ त्यांचेच असतात. याशिवाय आजच्या नोकरदार मुली अशा मुलांना पसंत करतात, जे कुटुंब, मुले ही फक्त मुलींचीच जबाबदारी नसते, असा विश्वास त्यांना देतात.

अरेंज मॅरेजमध्येही जागवा लव्ह मॅरेजसारख्या भावना

आता जेव्हा लग्न ठरलेच आहे आणि तुम्ही स्वत:ला त्यासाठी तयार केले आहे, तर मग शहर असो किंवा विदेश, परस्परांसोबत चांगला वेळ घालवा.

कामाच्या ओझ्याखाली दबला असाल, मनात अनेक संशय असतील आणि जोडीदाराबाबत फारसे आकर्षण वाटत नसेल तरीही एकमेकांबद्दल आकर्षण निर्माण करा. असा विचार करा की निसर्गाने त्याला फक्त तुमच्यासाठीच बनवले आहे. फ्लट्रिंग, हसणे-हसवणे, लहान लहान सरप्राईज द्या आणि तुमचे प्रेम नुकतेच सुरू झाले असून ते जिंकून सुखाचा किनारा गाठायचा आहे, अशा प्रेमळ भावना मनात जागवा.

भलेही तुमच्यासाठी तुम्ही स्वत: जोडीदार निवडला नसेल, परंतु पसंती तर तुमचीच आहे ना, म्हणूनच त्याच्याबाबत त्याच भावना जागवा, ज्या लव्ह मॅरेजमध्ये असतात. वाटल्यास लपूनछपून भेटा किंवा थेट बोलून प्रेम व्यक्त करा. मग बघा, अरेंज्ड मॅरेजमध्येही कशी लव्ह मॅरेजची मजा अनुभवता येते ती.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें