* सोमा घोष
४५ वर्षीय रश्मी गेल्या काही दिवसांपासून प्रकृती अस्वस्थ करत होती. यामुळे तिला नीट झोप लागत नव्हती. थंडीतही तिला उबदारपणा जाणवत होता. घाम फुटला होता. तिला काहीच बरे वाटत नव्हते. प्रत्येक संभाषणात चिडचिड होते. डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्यानंतर ती प्री-मेनोपॉजमधून जात असल्याचे कळले. जे कालांतराने चांगले होईल.
वास्तविक, रजोनिवृत्ती ही एक नैसर्गिक जैविक प्रक्रिया आहे, जी 40 ते 50 वर्षे वयोगटातील महिलांमध्ये होते. या काळात महिलांमध्ये अनेक प्रकारचे हार्मोनल बदल होतात आणि मासिक पाळी थांबते. याबाबत 'कोकून फर्टिलिटी'च्या संचालिका, स्त्रीरोग तज्ज्ञ आणि वंध्यत्व तज्ज्ञ डॉ. अनघा कारखानीस सांगतात की, जर एखाद्या महिलेने पूर्ण 12 महिने मासिक पाळीशिवाय घालवले तर त्याला मेनोपॉज म्हणतात, अशा स्थितीत काही महिलांना रजोनिवृत्ती येते असे वाटते. वृद्ध झाल्यामुळे त्यांची प्रजनन क्षमता संपली आहे, तर काही महिलांना प्रत्येक मासिक पाळीच्या त्रासापासून दूर राहणे आवडते. एवढेच नाही तर यानंतर कोणत्याही महिलेला इच्छा नसतानाही आई बनण्याची समस्या भेडसावते.
पुढे, डॉ. अनघा सांगतात की, रजोनिवृत्ती ही एक सामान्य प्रक्रिया असूनही, स्त्रियांमध्ये त्याबद्दल अनेक गैरसमज आहेत, तर काही स्त्रियांना मूड स्विंग आणि अस्वस्थताही येत नाही, परंतु त्यांना फक्त रजोनिवृत्तीचा विचार करून काळजी वाटू लागते, ज्यामुळे ते शिवायही. इच्छेने त्यांचे मनोबल घसरते आणि ते नैराश्याचे बळी ठरतात. जरी हे सर्व एक मिथक आहे आणि त्याचा सहज प्रतिकार केला जाऊ शकतो, जे खालीलप्रमाणे आहे,
रजोनिवृत्तीची नवीन सुरुवात
रजोनिवृत्तीनंतर आयुष्य अंतिम टप्प्यात पोहोचते, ही संकल्पना वर्षानुवर्षे सुरू आहे. हे बहुधा प्राचीन काळी असे होते, जेव्हा स्त्रियांचे आयुष्य रजोनिवृत्तीने मोजले जात होते, आता स्त्रिया रजोनिवृत्तीनंतरही दीर्घ आणि निरोगी जगतात आणि त्यांचे एक तृतीयांश आयुष्य त्यांच्या कुटुंबांसोबत आनंदाने घालवतात, जे 51 नंतर सुरू होते. यामध्ये त्यांच्या जीवनातील सर्व उद्दिष्टे पूर्ण करण्याची क्षमता आहे, कारण फक्त मासिक पाळी थांबली आहे आणि काहीही बदललेले नाही. त्यांना त्यांच्या इच्छेनुसार जीवन जगण्याचा पूर्ण अधिकार मिळतो.
