कथा * सुनीता माहेश्वरी
रूपा मॅडम, तुम्ही खूप छान आहात. तुमचे मन फार सुंदर आहे. तुमच्यासारखीच हिंमत आम्हा सर्वांमध्ये असती तर किती बरे झाले असते ना?’’ रूपाची मोलकरीण नीना मोठया आदराने म्हणाली आणि कॉफीचा कप रूपाला देऊन आपल्या घरी निघून गेली.
रूपाच्या चेहऱ्यावर स्मितहास्य होते. मागील २ वर्षांपासून ती व्यक्तिमत्व विकासाचे वर्ग घेत होती. या क्षेत्रात तिने अभूतपूर्व यश मिळवले होते. तिच्या केंद्राची कीर्ती दूरवर पसरली होती. २ वर्षांतच तिने आपल्या वागण्यातून, मेहनतीतून, कौशल्यातून, आत्मविश्वासाने आणि आत्मीयतेने समाजात सन्मानाचे स्थान प्राप्त केले होते. तिचे गुण आणि मनाच्या सौंदर्यापुढे तिची कुरूपता खुजी ठरली होती. अनेक विषम परिस्थितीत तपश्चर्या करून तिने आपल्या व्यक्तिमत्त्वाला सोन्यासारखी झळाळी दिली होती, कारण तिच्यासोबत प्रेमाची अफाट शक्ती होती.
त्या दिवशी नीना गेल्यावर रूपा घरात एकटीच होती. तिचा पती विशाल आणि वकील असलेले सासरे प्रमोद खटल्याच्या सुनावणीसाठी गेले होते. हातात कॉफीचा कप घेऊन सोफ्यावर बसलेल्या रूपाला तिच्या आयुष्यातील तो काळोखा काळ आठवला. तो १-१ क्षण तिच्या डोळयांसमोर उभा राहिला.
तारुण्यातील ते दिवस रूपाला आठवले जेव्हा अचानक एके दिवशी सामसूम रस्त्यावर रोहित तिचा रस्ता अडवत म्हणाला, ‘‘माझ्या प्रिये, तू दुसऱ्या कोणाची होऊ शकत नाहीस, तू फक्त माझा आहेस.’’
रोहितचा वाईट हेतू पाहून रूपा भीतीने थरथर कापू लागली. कशीबशी स्वत:ची सुटका करून घेत पळतच घरी पोहोचली. तिला धाप लागली होती. तिची आई गीताने तिला जवळ घेतले. रूपा थोडी शांत झाल्यावर आईने विचारले, ‘‘काय झाले बाळा?’’
रूपाने रोहितबद्दल सर्व सांगितले. रोहितच्या वागण्यामुळे ती इतकी घाबरली होती की, आता तिला महाविद्यालयात जायचीही इच्छा होत नव्हती. जेव्हा ती एकटी बसायची तेव्हा रोहितचे उतावीळपणे पाहाणारे डोळे आणि अश्लील कृत्य तिला घाबरवायचे.
काही दिवसांनी रूपा कसाबसा धीर एकवटून महाविद्यालयात जाऊ लागली, पण रोहित रोज काहीतरी बोलून तिला त्रास द्यायचा. रूपाने त्याला पोलिसांची धमकी दिली तेव्हा तो म्हणाला, ‘‘पोलीस माझे काहीच बिघडवू शकणार नाहीत. तू माझ्याशी लग्न केले नाहीस तर मी तुला जगू देणार नाही.’’
रूपाने रोहितबद्दल सर्व काही तिच्या प्राचार्यांनाही सांगितले, पण प्रकरण महाविद्यालयाच्या बाहेरचे असल्याने त्यांनी विशेष लक्ष दिले नाही. रूपाला तिच्या वडिलांची खूप आठवण यायची. तिला वाटायचे की, जर वडील हयात असते तर तिला कोणीही असा त्रास देऊ शकला नसता.
रूपा आणि तिच्या आईला शांतपणे जगणे कठीण होत होते. अनेक अडचणींचा सामना करून रूपाने एमए (मानसशास्त्र)ची अंतिम परीक्षा दिली होती.
एके दिवशी आई गीताने तिला लग्नासाठी विचारत सांगितले, ‘‘रूपा, माझ्या मैत्रिणींचा मुलगा विशाल चंदिगडला आहे. तो अभियंता आहे. खूप समजूतदार आहे. मी त्याचे स्थळ तुझ्यासाठी विचारू का?’’
रूपाने लगेच होकार दिला. तिलाही त्या गुंड रोहितपासून सुटका हवी होती. लग्नाची बोलणी झाली आणि लग्न ठरलेही.
लग्नाचे गोड क्षण आठवताच रूपाच्या डोळयांत चमक आली. तिने कॉफीचा कप बाजूला ठेवला आणि सोफ्यावर झोपली. जुन्या आठवणी आकाशात उंच भरारी घेत होती.
रूपा आणि विशालचे लग्न चंदिगडमध्ये मोठया थाटामाटात पार पडले. विशालसारख्या हुशार, देखण्या, समजूतदार आणि प्रेमळ तरुणाचा सहवास लाभल्याने रूपा खूप आनंदी होती. जणू तिला आयुष्यातील सर्व सुख मिळाले होते.
रूपा हळूहळू तिच्या नवीन प्रेमळ आयुष्यात रमून गेली. सासरच्यांनाही ती खूप प्रिय होती. घरच्या सर्व जबाबदाऱ्या तिने उत्तम प्रकारे पेलल्या होत्या. तिच्या रूपाचे आणि गुणांचे सर्वच चाहते झाले होते.
रूपाने विशालला रोहितबद्दल सर्व सांगितले होते. विशाल तिला समजावत म्हणाला, ‘‘तू घाबरू नकोस रूपा, असे काही मूर्ख असतात. तू त्याला विसर. आता मी तुझ्यासोबत आहे.’’
लग्नाला ३ वर्षे झाली होती. दरम्यान, अनेक वेळा रूपा आणि विशाल चंदिगडहून लखनऊला गेले होते, पण रोहित कधीच त्यांच्या समोर आला नाही. हळूहळू रूपा त्याला विसरली. तिला आयुष्य खूप सुंदर वाटू लागले होते.
एके दिवशी रूपा पती विशालसोबत लखनऊच्या बाजारातून परतत होती. तेवढयात अचानक रोहितने तिच्या सुंदर चेहऱ्यावर अॅसिड फेकत म्हटले, ‘‘आता दाखव विशालला तुझे हे रूप.’’
रूपाचा सुंदर चेहरा क्षणार्धात जळून कुरूप झाला. रूपाचे रूप कुरूप होताच तिच्या सुंदर चेहऱ्यावर अॅसिड फेकणारा रोहित जिंकल्याप्रमाणे हसू लागला.
हे सर्व पाहून विशालला धक्का बसला. त्याने लगेचच पोलिसांना फोन करून मदतीसाठी आरडाओरडा सुरू केला. काही वेळात लोक जमले. रोहितच्या हातात अॅसिडची बाटली होती. त्यामुळे भीतीने त्याच्या जवळ कोणी जात नव्हते. त्यानंतर पोलिसांनी येऊन त्याला पकडले.
विशालने रूपाला रुग्णवाहिकेतून रुग्णालयात नेले.
औपचारिकता पूर्ण झाल्यानंतर रूपावर उपचार सुरू झाले. तिच्या दोन्ही डोळयांच्या बाहुल्या दिसत नव्हत्या. चेहरा इतका खराब झाला होता की, डॉक्टरांनी विशाललाही तिला पाहू दिले नाही. रूपाला अतिदक्षता विभागात ठेवण्यात आले होते. २ दिवसांनी रूपाची आई गीता आणि विशालला रूपाला भेटण्याची परवानगी मिळाली तेव्हा तिला पाहून आई किंचाळली. अॅसिड फेकण्याचा अक्षम्य गुन्हा करणाऱ्या रोहितबद्दल तिच्या मनात संतापाची आग धगधगू लागली.
तब्बल अडीच महिन्यांनंतर रूपाला रुग्णालयातून घरी जायची परवानगी मिळाली, पण उपचार संपले नव्हते. तिला ना दृष्टी होती ना रूप. तिच्यावर आणखी अनेक शस्त्रक्रिया कराव्या लागल्या.
विशाल रूपाला घेऊन चंदिगडला परतला. तिथे तिच्या डोळयांवर आणि चेहऱ्यावर अनेक शस्त्रक्त्रिया झाल्या.
हळूहळू तिची दृष्टी परत आली. या घटनेनंतर रूपाने पहिल्यांदा जग पाहिले तेव्हा तिच्या आनंदाला पारावार उरला नाही, मात्र स्वत:चा चेहरा पाहून ती किंचाळली. स्वत:चे भूत आरशात पहिल्यासारखे तिला वाटले. तिने विशालला मिठी मारली आणि मोठयाने ओरडली, ‘‘विशाल, या कुरूप चेहऱ्याने मी तुझे आयुष्य खराब करू शकत नाही. मला जगायचे नाही. माझ्यावर इतके प्रेम करू नकोस.’’
विशालचे डोळे पाणावणार होते, पण त्याने कसेबसे अश्रू रोखले. रूपाला त्याने प्रेमाने मिठी मारली आणि म्हणाला, ‘‘रूपा, तू माझी धाडसी पत्नी आहेस. तू माझे जीवन आहेस. तुझ्याशिवाय माझे अस्तित्व नाही. मी तुझ्यावर प्रेम करतो, फक्त तुझ्या रूपावर नाही. तू अशी हरून गेलीस तर माझे काय होईल?’’
आपल्या कुरूप चेहऱ्यावर विशालच्या ओठांचा स्पर्श होताच तिला अधिकच रडू आले. तिचे हुंदके थांबत नव्हते. विशालच्या निस्वार्थी प्रेमात आकंठ बुडून ती आपल्या कुरूपतेला दोष देत होती. अॅसिडमुळे केवळ तिचा चेहराच नाही तर विशालचा आनंदही जळून खाक झाला होता.
आपला भीतीदायक चेहरा पाहून रूपा दिवसेंदिवस अधिकच निराश होत होती. एवढी कुरूपता, विद्रूपता पाहून तिच्या मनाला खूप वेदना होत होत्या. जेव्हा ती लोकांना तिच्याकडे टक लावून बघताना पाहायची तेव्हा तिला असे वाटायचे की जणू सर्वच तिची कुरूपता पाहून घाबरले आहेत. प्रत्येक नजर तिचे मन हेलावून टाकत होती.
एके दिवशी रूपा संतापून म्हणाली, ‘‘विशाल, माझ्यासारख्या कुरूप मुलीसाठी तुझे आयुष्य का वाया घालवतोस? तू पुन्हा लग्न का करत नाहीस? तुझा आनंद माझ्या या कुरूपतेवर वाया घालवू नकोस. तू मला घटस्फोट दे.’’
विशाल प्रेमाने म्हणाला, ‘‘रूपा, मी लग्नाचे सुंदर बंधन तोडण्यासाठी बांधले नाही. पती-पत्नीचे मिलन म्हणजे दोन हृदयांचे मिलन असते. एखादी दुर्घटना आपल्याला वेगळे करू शकेल का? माझ्यासोबत असे काही घडले असते तर तू मला घटस्फोट दिला असतास का?’’
रूपाने विशालच्या तोंडावर हात ठेवला. तिच्या डोळयांतून प्रेमाने अश्रू वाहू लागले. विशालचा त्याग आणि प्रेम पाहून तिचे मन धन्य झाले.
चंदिगडमध्ये रूपावर उपचार सुरू होते. अॅसिडने जळलेल्या त्वचेसाठीच्या प्रदिर्घ काळ चालणाऱ्या महागड्या उपचारांमुळे विशालच्या आर्थिक स्थितीवर आणि त्याच्या कामावरही परिणाम होत होता, पण त्याने रूपाला कधीच काही जाणवू दिले नाही. एका जबाबदार पतीप्रमाणे तो आपले कर्तव्य चोख बजावत होता.
विशालचे वडील प्रमोद हे प्रसिद्ध वकील होते. रूपाच्या न्यायालयीन प्रक्रियेच्या कामकाजात ते रात्रंदिवस गुंतले होते. त्या गुन्हेगाराला शिक्षा व्हायालाच हवी, असा निर्धार त्यांनी केला होता. याशिवाय उपचार आदींसाठी शासनाकडून मदत मिळावी यासाठीही ते प्रयत्नशील होते.
अचानक रूपाला तिच्या नातेवाईकांची कडवट बोलणी आठवली. एके दिवशी एक नातेवाईक रूपाला भेटायला आला. तो रूपाला भेटला आणि निघताना विशालला म्हणाला, ‘‘तू हीची जशी सेवा करत आहेस त्यासाठी तुझ्या हिमतीला दाद द्यावीच लागेल. आजकालच्या मुली एकावर प्रेम करतात तर दुसऱ्याशी लग्न करतात. तुझ्यासारख्या पतींना त्याचे दुष्परिणाम भोगावे लागतात.
जन्मपत्रिका पाहून आणि गुणमिलन करून तुझे लग्न झाले असते, तर ही दुर्घटना टळली असती. माझा सल्ला ऐक आणि दुसरे लग्न कर. या कुरूपतेचा भार किती काळ सहन करणार?’’
विशालचे वडील प्रमोद हे सर्व ऐकत होते. ते तावातावाने म्हणाले, ‘‘भाऊ, तुम्ही तुमच्या मुलाचे लग्न पत्रिका पाहूनच केले होते ना? मग काय झाले? तुम्हाला आठवतेय ना? तुमची सून लग्नाच्या दुसऱ्याच दिवशी तुम्हा सर्वांना सोडून माहेरी निघून गेली. जन्मपत्रिका पाहून आणि गुणमिलन करून तुम्ही कोणता गड जिंकलात? आमच्या निष्पाप सुनेवर आरोप करण्यापूर्वी आधी तुम्ही स्वत:च्या घरात डोकावून पाहायला हवे होते.’’
त्या दिवशी नातेवाइकाचे बोलणे ऐकून रूपाला पुन्हा कोणीतरी तिच्यावर कडवटपणाचे अॅसिड फेकल्यासारखे वाटले. तिचे मन प्रचंड दुखावले गेले. चेहरा लपवून ती रडू लागली.
विशाल रूपाचा हात हातात घेऊन म्हणाला, ‘‘तू काळजी करू नकोस रूपा. मी तुझा नवरा आहे आणि तुझ्यासोबत आहे. कुणी असे निरर्थक बोलतो तेव्हा वाटते की, त्याचे तोंड फोडून टाकावे, पण हा यावरचा उपाय नाही… जोपर्यंत महिलांना समाजात मानाचे स्थान मिळत नाही, तोपर्यंत ही परिस्थिती अशीच राहणार आहे. अशा संकुचित वृत्तीच्या लोकांची विचारसरणी बदलायला हवी.’’
रूपा विशालच्या मांडीवर डोकं ठेवून रडत होती.
विशाल तिच्या केसांवरून हात फिरवत म्हणाला, ‘‘माझ्या रूपाने पुन्हा हसायला शिकावे अशी माझी इच्छा आहे. स्वत:ला पुन्हा पुन्हा कुरूप म्हणणे थांबव. रूपा, माझ्यासाठी तू पूर्वीइतकीच आजही सुंदर आहेस. तुझे मन किती सुंदर आणि पवित्र आहे हे मला माहीत आहे,’’ असे प्रेमाने सांगत विशालने रूपाला ज्यूस देऊन झोपायला लावले.
प्रत्येक दिवस एक नवीन दिवस ठरत होता. काही जखमा कोरडया पडायच्या तर काहींच्या टोचून बोलण्यामुळे नव्या जखमा मनाला पोखरायच्या. विशालने हळूहळू रूपाचे मन प्राणायामाकडे वळवले. तो तिला नेहमी सांगायचा की, तुझ्या मनाचा आवाज ऐक, ते खूप सुंदर आहे. रूपा, तुला अशा गुन्हेगारांविरुद्ध लढायचे आहे. तुझ्यात हिंमत असायला हवी. तू सुंदर आहेस. शक्तिशाली हो, मानसशास्त्राची जाणकार आहेस. तुझ्या आत अनंत शक्ती दडलेल्या आहेत. तू हार पत्करू शकत नाहीस. मनात आशा निर्माण करून आणि विश्वास जागवून तुला समाजातील वाईट शक्तींचा नाश करायचा आहे.
दुसरीकडे न्यायालयीन प्रक्रियाही सुरू होती. विशाल आणि त्याचे वडील तारखेला न्यायालयात जात असत. एक वर्षानंतर जी तारीख मिळाली तेव्हा विशाल त्याचे आई-वडील आणि रूपासोबत न्यायालयात पोहोचला होता. गुन्हेगार रोहित आधीपासूनच तेथे होता. रूपाला आधार देऊन ज्या प्रेम आणि सन्मानाने विशाल तिला न्यायालयात घेऊन आला ते पाहून रोहितचा चांगलाच हिरमोड झाला. इतक्या कुरूप मुलींवरही कोणी पती प्रेम करेल, असे त्याला स्वप्नातही वाटले नव्हते.
विशालने रूपाचा आनंद हिरावून घेणाऱ्या रोहितकडे तिरस्काराने पाहिले आणि म्हणाला, ‘‘तू आमच्यासोबत जे केलेस त्याची शिक्षा तुला लवकरच मिळेल. माझ्या मते तू जगातील सर्वात कुरूप व्यक्ती आहेस… जगात तू कोणालाच आवडणार नाहीस, याउलट रूपा या अवस्थेतही सगळयांना प्रिय आहे. ती नेहमीच सुंदर होती आणि सुंदर राहील.’’
त्या दिवशी रूपाही रणरागिणी झाली होती. तिच्या डोळयांत त्या गुन्हेगाराबद्दलच्या द्वेषाबरोबरच रागाच्या ज्वाळाही धगधगत होत्या. ती कसाबसा राग शांत करण्याचा प्रयत्न करत होती.
काही वेळातच विशाल आणि प्रमोद न्यायालयातून घरी परतले. ते खूप आनंदी होते, कारण रूपा जिंकली होती. त्या गुन्हेगाराला जन्मठेपेची शिक्षा सुनावण्यात आली होती.
