* नसीम अन्सारी कोचर
ऑफिसमध्ये दुपारच्या जेवणानंतर आळस किंवा झोपेचा त्रास होतो. अशा परिस्थितीत मला काही करावेसे वाटत नाही. पुन्हा पुन्हा डोळे मिटतात. मला एक निर्जन कोपरा शोधल्यासारखे वाटते जिथे मी थोडा वेळ झोपू शकेन. शास्त्रज्ञ या डुलकीला पॉवर नॅप म्हणतात, जी घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. याचा तुमच्या कामावर अजिबात परिणाम होत नाही, पण पॉवर डुलकी घेतल्यानंतर तुम्ही दुप्पट उर्जेने तुमचे काम जलद पूर्ण करू शकता.
- पॉवर डुलकी किती वेळ असते?
तुम्हाला ताजेतवाने करणारी पॉवर डुलकी तुमच्या गरजेनुसार 10 मिनिटे, 20 मिनिटे किंवा एक तास टिकू शकते. आदर्श पॉवर डुलकी 20 मिनिटे मानली जाते. 8 तास सतत काम करत असताना, काही वेळ घेतलेली पॉवर डुलकी तुम्हाला रिचार्ज करते आणि तुम्ही चांगले काम करू शकता.
एखाद्या व्यक्तीला असे वाटते की त्याला दिवसातून दोनदा झोप येत आहे. हा मानवी शरीराचा स्वभाव आहे. इच्छा असूनही तुम्ही ते थांबवू शकत नाही. दिवसा घेतलेली एक डुलकी तुम्हाला रात्रीच्या पूर्ण झोपेसारखी ऊर्जा देते.
स्पेस एजन्सी नासाच्या म्हणण्यानुसार, कॉकपिटमध्ये 26 मिनिटे झोपलेला पायलट इतर वैमानिकांच्या तुलनेत 54 टक्के अधिक सतर्क आणि नोकरीच्या बाबतीत 34 टक्के चांगला असल्याचे दिसून आले. डुलकी घेण्याच्या परिणामांवर संशोधन करताना, नासाच्या झोप तज्ञांना असे आढळून आले की डुलकी घेतल्याने व्यक्तीचा मूड, सतर्कता आणि कार्यक्षमतेत लक्षणीय सुधारणा होते.
10 मिनिटांची डुलकी तुम्हाला पूर्ण रात्रीच्या झोपेइतकी फ्रेश वाटू शकते. तुम्हाला 10 ते 20 मिनिटांच्या दरम्यान घेतलेल्या पॉवर डुलकीचे फायदे मिळू शकतात, जसे की झोप न लागता संपूर्ण रात्र झोप. विशेष म्हणजे 10 मिनिटांची डुलकी घेतल्याने स्नायू तयार होतात आणि स्मरणशक्ती मजबूत होते.
दुपारच्या जेवणानंतर 20 ते 30 मिनिटांची पॉवर डुलकी सर्वोत्तम आहे, परंतु तुम्हाला झोप येत असेल तरीही तुम्ही एक तासापेक्षा जास्त झोपू नये, अन्यथा तुमच्या शरीराच्या जैविक घड्याळावर परिणाम होईल आणि रात्रीची झोप विस्कळीत होईल करावे लागेल.
- झोपण्यासाठी एक शांत कोपरा शोधा
पॉवर नॅपचा जास्तीत जास्त फायदा मिळवण्यासाठी, तुम्हाला शांत, थंड आणि आरामदायी जागा शोधावी जिथे इतर लोक तुम्हाला त्रास देणार नाहीत. ऑफिसमधील कॉन्फरन्स रूमचा कोपरा असो किंवा कार पार्किंगची जागा असो, 10 ते 15 मिनिटे डोळे मिटून शांतपणे घालवता येतात. सुमारे 30 टक्के कॉर्पोरेट कार्यालयांमध्ये दुपारच्या जेवणानंतर कर्मचाऱ्यांना अर्धा तास पॉवर डुलकी दिली जाते. त्यामुळे त्यांच्या कामाचा वेग आणि कार्यक्षमता वाढते.
जर तुम्ही शाळा किंवा महाविद्यालयात शिकवत असाल तर तेथील ग्रंथालय हे या कामासाठी उत्तम ठिकाण आहे. तिथे शांतता आणि रिकामी जागा आहे. जर तुम्ही रस्त्याने जात असाल आणि तुम्हाला डुलकी घ्यायची वाटत असेल, तर तुम्ही गाडी पार्किंगच्या ठिकाणी पार्क करून १०-१५ मिनिटे डुलकी घ्यावी.
अनेकदा असे दिसून आले आहे की जे लोक गाड्या चालवतात त्यांना झोप लागल्यावर तंबाखू आणि गुटखा सेवन केले जाते, जे आरोग्यासाठी अत्यंत धोकादायक आहे. जेव्हा तुम्हाला झोप येते तेव्हा तुम्ही सुरक्षित ठिकाणी गाडी पार्क करून झोपी जाणे चांगले. यामुळे झोप कमी होण्यास मदत होतेच पण शरीर आणि मन देखील पूर्वीपेक्षा अधिक ऊर्जावान वाटू लागते.
- कमी प्रकाश असलेले स्थान निवडा
पॉवर डुलकी घेताना दिवे बंद करा. अंधाऱ्या खोलीची निवड करणे चांगले आहे जेणेकरुन तुम्ही डोळे बंद करताच झोपू शकता. अंधारामुळे तुमच्या डोळ्यांच्या स्नायूंना आराम मिळेल आणि मानसिक तणावही दूर होईल. जर अंधारी जागा उपलब्ध नसेल तर डोळ्यांवर स्लीप मास्क किंवा सनग्लासेस लावा आणि आरामात झोपा. याशिवाय तुम्ही ज्या ठिकाणी पॉवर नॅप घेता ते ठिकाण जास्त गरम किंवा खूप थंड नसावे. तुमची डुलकी आरामदायी करण्यासाठी, एक थंड पण आरामदायक जागा शोधा.
- शांत करणारे संगीत ऐका
आरामदायी संगीत तुमचे मन योग्य स्थितीत आणू शकते. जर तुम्ही तुमच्या कारमध्ये पॉवर डुलकी घेत असाल तर हलके संगीत वाजवा, यामुळे झोप चांगली येण्यास मदत होते. जर तुम्ही कामामुळे खूप तणावाखाली असाल आणि डोळे बंद करूनही झोप येत नसेल तर थोडा व्यायाम करा. तुमचे डोळे बंद करा आणि एक ते 100 पर्यंत मोजा किंवा तुमचे आवडते गाणे गुंजवा. यानंतर तुम्हाला लवकरच झोप येईल आणि जागे झाल्यावर तुमचे मन तणावमुक्त होईल.
- झोपेचा कालावधी
तुम्हाला किती वेळ झोपायची आहे हे तुम्हीच ठरवा. पॉवर डुलकी 10 ते 30 मिनिटे टिकली पाहिजे. तथापि, लहान आणि लांब डुलकी देखील वेगवेगळे फायदे देऊ शकतात. किती वेळ झोप घ्यावी हे तुमचे शरीरच सांगेल. दररोज त्याच प्रकारे अंतिम मुदतीचे अनुसरण करा. जर तुमच्याकडे जास्त वेळ नसेल, पण तुम्ही जे करत आहात ते सुरू ठेवण्यासाठी तुम्हाला खूप झोप येत असेल, तर 2 ते 5 मिनिटांची डुलकी घ्या, ज्याला ‘नॅनो डुलकी’ म्हणतात. हे तुम्हाला झोपेचा सामना करण्यास मदत करू शकते.
तुमची सतर्कता, तग धरण्याची क्षमता आणि मोटार कामगिरी वाढवण्यासाठी ५ ते २० मिनिटांची डुलकी उत्तम आहे. या डुलकी ‘मिनी-नॅप्स’ म्हणून ओळखल्या जातात. 20 मिनिटांची झोप ही एक आदर्श डुलकी मानली जाते. पॉवर डुलकी देखील मेंदूला त्याच्या अल्प-मुदतीच्या मेमरीमध्ये साठवलेल्या अनावश्यक माहितीपासून मुक्त होण्यास मदत करते आणि स्नायूंची स्मरणशक्ती सुधारते. तुम्हाला अधिक निवांत आणि सतर्क वाटण्यासोबतच, 20-मिनिटांची पॉवर डुलकी तुमच्या मज्जासंस्थेतील विद्युत सिग्नल बदलते आणि तुमच्या स्नायूंच्या स्मरणशक्तीमध्ये गुंतलेल्या न्यूरॉन्समधील कनेक्शन मजबूत करते, ज्यामुळे तुमचा मेंदू अधिक वेगाने शिकू शकतो अचूकपणे तुम्ही अनेक महत्त्वाची तथ्ये लक्षात ठेवण्याचा प्रयत्न करत असल्यास, उदाहरणार्थ एखाद्या परीक्षेसाठी, पॉवर डुलकी घेणे विशेषतः उपयुक्त ठरू शकते.
- पॉवर डॅप करण्यापूर्वी कॉफी प्या
झोपेच्या आधी कॉफी पिणे विचित्र वाटू शकते कारण कॉफीचा वापर झोपेपासून दूर ठेवण्यासाठी केला जातो. पण 20 मिनिटांची पॉवर डुलकी घेण्यापूर्वी जर तुम्ही एक कप कॉफी प्यायली तर ही कॉफी तुमच्या शरीरात लगेच शोषली जात नाही.
कॉफी प्रथम आहाराच्या कालव्यातून जाते आणि नंतर शरीरात शोषून घेण्यासाठी 45 मिनिटे लागतात. या काळात, जर तुम्ही 20-25 मिनिटांची पॉवर डुलकी घेतली तर, झोपेतून उठल्यानंतर, शरीरात असलेली कॉफी तुम्हाला अधिक ताजेपणा देईल आणि तुम्ही दुप्पट उर्जेने तुमचे काम पूर्ण करू शकता. या प्रयोगामुळे तुम्ही 7 ते 8 तास न थांबता काम करू शकता.
