* सोमा घोष
डिजिटल मार्केटिंग : १८ वर्षांचा सुमित बारावीनंतर अभ्यास करू इच्छित नाही कारण त्याला अभ्यास करायला आवडत नाही. पैसे कमवून श्रीमंत व्हायचे आहे. त्याच्या मित्रांनी सुचवले की आज पैसे कमविण्याचा सर्वोत्तम मार्ग म्हणजे डिजिटल मार्केटिंग, ज्याद्वारे लाखो रुपये कमवता येतात. सुमितला हे आवडले आणि त्याने अभ्यासापासून दूर जाऊन त्याच्या पालकांना समजावून सांगितले की आजच्या काळात जास्त अभ्यास केल्याने काही फायदा होत नाही, मेंदूचा वापर करावा लागतो, म्हणून तुम्ही घरी माझ्यासाठी एक सेटअप तयार करावा, ज्यामध्ये संगणक, वेगळी खोली आणि बोर्ड असावा.
सुमितचे वडील राजेशही असेच करायचे कारण तो दिवसभर घरी पडून असायचा आणि पुढे अभ्यास करायला तयार नव्हता. मुलाच्या आग्रहामुळे त्यांनी खोलीत एसी, बोर्ड आणि संगणकाची व्यवस्था केली. त्याला वाटले होते की त्याचा मुलगा काही नवीन संकल्पनांसह चांगले पैसे कमवेल, परंतु तसे झाले नाही. सुमित काही महिने काहीही कमवू शकला नाही आणि ६ महिन्यांनंतर त्याला थोडीशी रक्कम मिळाली, तर राजेशला त्याचा मुलगा दिवसभर एसी चालवत असल्याने त्याला मोठ्या प्रमाणात वीज बिल येऊ लागले.
आता राजेशला काय करावे हे समजत नव्हते. अंधश्रद्धेत अडकून त्यांनी पुजारी, ताबीज, प्रार्थना, मंदिरांची मदत घ्यायला सुरुवात केली, पण मुलाच्या सवयींमध्ये काहीच सुधारणा झाली नाही. त्याला आपल्या मुलाच्या भविष्याची काळजी वाटू लागली, कारण त्याला माहित होते की शिक्षणाशिवाय कोणत्याही क्षेत्रात प्रगती करणे शक्य नाही, कारण तो स्वतः एका महाविद्यालयाचा प्राचार्य आहे.
प्रशिक्षणाशिवाय कोणत्याही क्षेत्रात काम करणे शक्य नाही हे खरे आहे कारण प्रत्येक क्षेत्रात काही प्रक्रिया असतात ज्या केवळ प्रशिक्षणाद्वारेच कळू शकतात.
२५ वर्षीय सीमा, जी पीएचडी करत आहे, तिने तिच्या मैत्रिणींच्या आग्रहावरून तिच्या अभ्यासासोबत डिजिटल मार्केटिंगमध्ये काम करायला सुरुवात केली, परंतु काही महिन्यांनंतर तिला जाणवले की या व्यवसायात ब्रँड्सची वचनबद्धता योग्य नाही, ते ब्रँडच्या प्रसिद्धीनंतर जे पैसे द्यावे लागतील ते देत नाहीत. अशा परिस्थितीत, या क्षेत्रात वेळ आणि मेहनत यांचा गैरवापर होतो. तिने ही नोकरी सोडली आणि अभ्यासावर लक्ष केंद्रित करू लागली.
हे खरे आहे की आज जगातील बहुतेक काम ऑनलाइन केले जात आहे आणि बहुतेक लोक खरेदी करण्यापूर्वी त्यांचे संशोधन ऑनलाइन करणे पसंत करतात. आजकाल ऑनलाइन घरोघरी सेवा सर्वांना उपलब्ध आहे. ऑनलाइन जेवण ऑर्डर करण्यासाठी स्विगी आणि झोमॅटोसह अनेक प्लॅटफॉर्म उपलब्ध आहेत.
ग्राहकांच्या दाराशी अन्न त्वरित पोहोचवले जाते. याशिवाय, वाहतूक सेवादेखील ऑनलाइन मिळू शकतात, ज्यामध्ये उबर आणि ओला विशेष आहेत, त्यामुळे त्याची मागणी वाढली आहे. विशेषतः कोविड १९ महामारीच्या काळात, सर्वकाही डिजिटल झाल्यामुळे याला खूप गती मिळाली.
डिजिटल मार्केटिंग म्हणजे काय?
डिजिटल मार्केटिंग म्हणजे इंटरनेट आणि इतर डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापर करून उत्पादन किंवा सेवा विकण्याची पद्धत. याला ऑनलाइन मार्केटिंग असेही म्हणतात. डिजिटल मार्केटिंगद्वारे, व्यवसाय आणि ब्रँड ऑनलाइन चॅनेलद्वारे संभाव्य ग्राहकांशी जोडले जातात.
डिजिटल मार्केटिंगचा इतिहास
जर आपण डिजिटल मार्केटिंगच्या इतिहासावर नजर टाकली तर डिजिटल मार्केटिंग हा शब्द पहिल्यांदा ९० च्या दशकात ऐकू आला. यानंतर, सोशल मीडियाच्या वाढीसह, त्याचा विस्तारही झाला.
डिजिटल मार्केटिंगचे प्रकार
डिजिटल मार्केटिंगचे अनेक प्रकार आहेत, ज्यामध्ये व्हिडिओ मार्केटिंग, डिस्प्ले अॅडव्हर्टायझिंग, ईमेल मार्केटिंग इत्यादींचा समावेश आहे. अशाप्रकारे, डिजिटल मार्केटिंग हा एकूण डिजिटल धोरणाचा एक भाग आहे, जो व्यवसायाच्या गरजेनुसार वैयक्तिकरित्या वापरला जाऊ शकतो.
डिजिटल मार्केटिंगमध्ये करिअर करण्यापूर्वी, त्या क्षेत्रात शिक्षण घेणे महत्वाचे आहे जेणेकरून तुम्हाला त्याची प्रक्रिया समजेल. डिजिटल मार्केटिंग क्षेत्रात करिअर करण्यासाठी, तुम्ही त्याशी संबंधित प्रमाणपत्र किंवा डिप्लोमा कोर्स करू शकता.
या क्षेत्रात एमबीए करण्याचा पर्याय देखील आहे (डिजिटल मार्केटिंगमध्ये एमबीए) :
डिजिटल मार्केटिंग कोर्स ऑनलाइन किंवा ऑफलाइन कोणत्याही पद्धतीने करता येतो. चांगली नोकरी मिळविण्यासाठी किमान ६ महिने किंवा १ वर्षाचा कोर्स करणे आवश्यक आहे. यासाठी प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे :
- सर्वप्रथम, मूलभूत कौशल्ये वाढवावी लागतील, जसे की डिजिटल मार्केटिंगची मूलभूत तत्त्वे शिकणे ज्यामध्ये SEO, PPC, सोशल मीडिया मार्केटिंग, ईमेल मार्केटिंग, कंटेंट मार्केटिंग आणि अॅनालिटिक्स यांचा समावेश आहे. डिजिटल मार्केटिंग शिकण्यासाठी तुम्ही ऑनलाइन किंवा ऑफलाइन कोर्सेस घेऊ शकता.
- मूलभूत गोष्टी शिकल्यानंतर, स्वतःला कौशल्यवान बनवा आणि तुमची स्वतःची वेबसाइट तयार करा, ज्यामध्ये तुम्हाला सोशल मीडिया मोहिमा चालवणे, सामग्री तयार करणे इत्यादी शिकावे लागेल.
- हे काम घरी बसून करता येत नाही, पण तुम्हाला बाहेर जाऊन नेटवर्किंग देखील करावे लागेल, इंडस्ट्री इव्हेंट्समध्ये जाऊन तुम्ही मार्केटिंग व्यावसायिकांशी तुमचे संबंध निर्माण करू शकता. तुम्ही सोशल मीडियाद्वारे व्यावसायिकांच्या समुदायात सामील होऊ शकता. याच्या मदतीने तुम्ही नवीनतम ट्रेंड्ससह अपडेट राहू शकता.
- यामध्ये, तुम्हाला मोठ्या कंपनीत सामील होण्यासाठी नोकरीच्या संधी शोधाव्या लागतील, ज्या अंतर्गत तुम्ही गरजू कंपनीच्या ब्रँडसाठी काम करू शकाल. यासाठी कंपनीची वेबसाइट तपासावी लागेल.
- ब्लॉगिंग हा एक चांगला मार्ग आहे ज्याद्वारे तुम्ही डिजिटल मार्केटिंग क्षेत्रात अधिक ज्ञान मिळवू शकता. जर तुम्ही नवीन असाल तर सर्वप्रथम तुम्ही गुगलवर तुमच्या विषयाशी संबंधित ब्लॉग पोस्ट शोधू शकता आणि वाचू शकता. याशिवाय तुम्ही ब्लॉग तयार करू शकता आणि तुमचे अनुभव आणि ज्ञान शेअर करू शकता.
- तसेच, डिजिटल मार्केटिंगशी संबंधित पुस्तके वाचणे हा एक चांगला मार्ग आहे ज्याद्वारे तुम्हाला अधिक माहिती मिळू शकते. तुम्ही काही डिजिटल मार्केटिंग ई-पुस्तके वाचून स्वतःला अपडेट करू शकता.
- या क्षेत्रात व्यावहारिक अनुभव खूप महत्त्वाचा आहे. यासाठी, तुम्ही डिजिटल मार्केटिंग अनुभवाशी संबंधित कोणत्याही ऑनलाइन व्यवसायात किंवा स्टार्टअपमध्ये काम करू शकता. यामुळे तुम्हाला वास्तविक जगात डिजिटल मार्केटिंगमध्ये काम करण्याची संधी मिळेल, ज्यामुळे तुम्हाला अधिक जाणून घेण्यास मदत होईल.
- डिजिटल मार्केटिंग शिकण्यासाठी, तुम्ही शक्य तितका सराव आणि कठोर परिश्रम करण्यास तयार असले पाहिजे, जेणेकरून तुम्हाला हळूहळू त्यातील बारकावे समजतील.
डिजिटल मार्केटिंगचे फायदे
डिजिटल मार्केटिंगमुळे ब्रँड जागरूकता वाढते. कमी खर्चात करता येते. ते ऑनलाइन असल्याने, ते अधिकाधिक लोकांपर्यंत पोहोचू शकते.
ग्राहकांचा विश्वास वाढवता येतो. उत्पादनाची जाहिरात करणे सोपे आहे आणि ते देशभरातील आणि परदेशातील ग्राहकांपर्यंत सहजपणे पोहोचवता येते. तसेच विक्री आणि महसूल वाढवता येतो.
डिजिटल मार्केटिंगचे तोटे
डिजिटल मार्केटिंग सुरू करण्यापूर्वी, त्याच्या मर्यादा समजून घेणे महत्वाचे आहे; अन्यथा तुम्हाला नंतर पश्चात्ताप करावा लागू शकतो :
- डिजिटल मार्केटिंगमध्ये, सर्व प्रकारचे ब्रँड स्वतःला विकसित करण्याच्या शर्यतीत आहेत.
- आजकाल, डिजिटल जगात अशा ब्रँड्सची गर्दी होत आहे जे ग्राहकांना आकर्षित करण्यासाठी वेगळे दिसू इच्छितात. बाहेर उभे राहणे ही एक कठीण लढाई बनते, विशेषतः लहान व्यवसायांसाठी.
- डिजिटल मार्केटिंगच्या क्षेत्रात डेटा चोरी होणे स्वाभाविक आहे. धोकादायक हॅकिंगपासून ते मालवेअरपर्यंतचा धोका अजूनही कायम आहे. अशा घुसखोरीमुळे ब्रँडची विश्वासार्हता कमी होते आणि त्यामुळे आर्थिक नुकसान होऊ शकते.
- डिजिटल मार्केटिंग ब्रँड्ससाठी एक विस्तृत जाळे निर्माण करते, परंतु त्यात वैयक्तिक संवाद आणि जवळीकता नसते. ग्राहकांशी थेट संवाद नसल्यामुळे चुकीची माहिती आणि अविश्वास निर्माण होतो.
- डिजिटल मार्केटिंगचे सार तंत्रज्ञान आहे, जे पूर्णपणे सुरक्षित नाही.
अस्पष्ट लिंक्स, पेज किंवा सिस्टममधील त्रुटी ग्राहकांना निराश करतात आणि ब्रँडची प्रतिमा खराब करतात. तांत्रिक त्रुटी हानिकारक असू शकतात, विशेषतः डिजिटल मार्केटिंगच्या नवशिक्यांसाठी, ज्यामुळे वेबसाइटची सखोल चाचणी घेण्याची आवश्यकता अधोरेखित होते. पूर्णपणे तंत्रज्ञानावर अवलंबून राहिल्याने कधीकधी उलट परिणाम होऊ शकतो. यावर गुंतवलेले पैसेही बुडू शकतात.
अशाप्रकारे, डिजिटल मार्केटिंग हे शक्तिशाली आणि वेळखाऊ आहे, परंतु योग्य रणनीतीपासून ते सामग्री निर्मिती आणि कामगिरी विश्लेषणापर्यंत, संसाधने मर्यादित असल्याने आणि उत्पन्नाची कोणतीही हमी नसल्यामुळे प्रयत्न थकवणारे आहेत.
