* ममता सिंह
गेल्या वर्षी नोव्हेंबरमध्ये हजार आणि पाचशेच्या नोटा बंद झाल्यावर लोकांना एटीएम आणि बँकांच्या बाहेर रांगा लावाव्या लागल्या. रोख रकमेच्या कमतरतेमुळे दैनंदिन आयुष्यातील गरजा भागवणं कठीण झालं. अशावेळी ऑनलाइन बँकिंग आणि कार्डद्वारे होणारे व्यवहार वरदान ठरले. पेट्रोल पंपपासून किराणा मालाच्या खरेदीपर्यंत दुकानदारांनी कार्डद्वारे खरेदी करण्याची सुविधा उपलब्ध करून दिली. बिल भरण्यासाठी ऑनलाइन बँकिंगची मदत झाली. या कॅशलेस व्यवहारांमध्ये जितका फायदा असतो, तितकीच जोखीमही असते. कारण यावर कार्ड आणि बँक अकाउंट हॅकिंगची टांगती तलवार कायम असेल. त्यामुळे कॅशलेस व्यवहारांमध्ये थोडा जरी हलगर्जीपणा झाला तर त्याची मोठी किंमत मोजावी लागू शकते.
हॅकिंग म्हणजे काय?
ऑनलाइन किंवा कार्डने करण्यात येणाऱ्या व्यवहारांमध्ये बऱ्याचदा हॅकर्स फेक वेब पेज आणि कम्प्युटर व्हायरसद्वारे क्रेडिट कार्ड किंवा डेबिट कार्ड डिटेल किंवा ऑनलाइन पासवर्ड चोरतात. याला हॅकिंग म्हणतात. अकाउंट आणि कार्ड डिटेलचं हॅकिंग करून हॅकर्स लोकांच्या बँक खात्यांमधून ऑनलाइन चोरी करतात.
नजर ठेवून असतात हॅकर्स
२०१६ मध्ये देशात बऱ्याच प्रमुख बँकांचे ३२ लाख कार्ड डिटेल्स हॅक झाले होते. यावर तात्काळ पावलं उचलत बँकेने सर्व ग्राहकांचे एटीएम कार्ड्स ब्लॉक केले. दोन आठवड्यांच्या आत सर्व ग्राहकांना नवीन एटीएम कार्ड्स देण्यात आले. पिन बदलेपर्यंत बँकांनी या खात्यांमधून पैसे काढण्याची मर्यादा प्रतिदिन ५००० रुपये केली होती. देशविदेशातील हॅकर्स कायम यावरच लक्ष ठेवून असतात की, कधी ग्राहकांच्या हातून चूक होतेय आणि त्यांना याचा फायदा करून घेता येतोय. यामुळेच नेटबँकिंग आणि कार्डद्वारे करण्यात येणाऱ्या व्यवहारांमध्ये सतर्कता बाळगणे आवश्यक आहे.
कार्ड किंवा अकाउंट हॅक झालं तर काय कराल?
सायबर लॉ एक्सपर्ट पवन दुग्गल यांच्या सांगण्यानुसार कॅशलेस व्यवहाराच्या वाढत्या प्रमाणासोबतच हॅकिंगच्या घटनाही खूप सामान्य झाल्या आहेत. त्यामुळे अकाउंट किंवा कार्ड हॅक झाल्यास तात्काळ काळजी घ्या आणि पुढील गोष्टी करा.
* हॅकिंगची माहिती तात्काळ बँकेला द्या आणि कार्ड ब्लॉक करण्यास सांगा.
