society Archives - Page 15 of 26

तुम्ही डेमीसेक्शुअल तर नाही ना?

* पूनम अहमद

तुम्ही आतापर्यंत सेक्शुआलिटी संबंधी अनेक शब्द ऐकले असतील जसे बायसेक्शुअल, पॅनसेक्शुअल, पॉलिसेक्शुअल, असेक्शुअल, सेपोसेक्शुअल आणि इतर अनेक शब्द. पण आता सेक्शुआलिटी संबंधी एक नवा शब्द नव्या रूपात समोर आला आहे, तो म्हणजे डेमीसेक्शुअल. असे लोक जे असेक्शुआलिटीच्या सीमारेषेवर असू शकतात, पण पूर्णत: अलैंगिक नाही. जर तुम्ही कोणाकडे सेक्शुअली आकर्षित होण्यापूर्वी चांगले मित्र बनू इच्छिता तर तुम्ही निश्चितपणे डेमीसेक्शुअल आहात.

सेक्शुआलिटीची ओळख

तुम्ही डेमीसेक्शुअल आहात की नाही हे अनेक प्रकारांनी ओळखता येते. सर्वात मुख्य म्हणजे, जोपर्यंत तुम्ही कोणाशी भावनात्मक पातळीवर एकरूप होत नाही तुम्हाला सेक्शुअल फिलिंग्स जाणवत नाहीत. तुमच्यासाठी भावना महत्त्वाच्या आहेत.

तुम्ही सेक्शुअल व्यक्ती नाही यात काही वाईट मुळीच नाही. सेक्सच्या मागे लागण्यापेक्षा तुम्हाला प्रत्यक्ष, वास्तविक बातचीत करणे अधिक रुचते. जर तुम्ही कोणासोबत रिलेशनशिपमध्ये आहात आणि त्याच्याशी इमोशनली जोडले गेले आहात तरच तुम्ही तुमच्या जोडीदाराकडे सेक्शुअली आकर्षित होता.

ज्याला तुम्ही पसंत करता त्याला भेटल्यावर तुम्ही त्याच्या लुक्सवर प्रभावित न होता त्याच्या व्यक्तित्वावर प्रभावित होता. त्यामुळे दुसऱ्या कोणत्याही गोष्टीआधी तुमची त्याच्याशी मैत्री होईल. तुम्हाला कोणालाही भेटल्यावर सेक्शुअल होणे किंवा फ्लर्टींग करणे पसंत नसते. जर एखाद्या व्यक्तिने आपल्या व्यक्तित्वाने तुम्हाला प्रभावित केले असेल तर तुम्ही प्रथम मैत्रीचा हात पुढे कराल. काही तास, आठवडे, महिन्यातच डेटिंग करायचा विचारही तुम्ही करू शकत नाही.

आकर्षणाचे प्रकार

आकर्षण २ प्रकारचे असते – प्रायमरी आणि सेकंडरी. प्रायमरी आकर्षणात तुम्ही एखाद्याच्या लुक्सवर प्रभावित होता आणि सेकंडरी आकर्षणात तुम्ही एखाद्याच्या व्यक्तित्वावर प्रभावित होता. जर तुम्ही डेमीसेक्शुअल असाल तर निश्चितच तुम्ही सेंकडरी पर्सनॅलिटी टाइपमध्ये फिट बसता. पण याचा अर्थ असाही नाही की तुम्हाला कोणाचे आकर्षणच वाटत नाही.

जेव्हा तुमच्या मनात कोणाविषयीतरी फिलिंग्स निर्माण होत असतील, खासकरून सेक्शुअल फिलिंग्स, तेव्हा तुम्ही द्विधा मन:स्थितीत सापडता, कारण तुम्ही तितके सेक्शुअल नसता. तुम्हाला समजत नाही की या फिलिंग्सवर कसे रिअक्ट व्हावे किंवा त्या व्यक्तिशी कशाप्रकारे शारीरिक संबंध प्रस्थापित करावे. एकदा का तुम्ही भीती आणि द्विधा मन:स्थितीतून बाहेर पडलात की तुम्ही फक्त आपल्या जोडीदारासोबतच सेक्स करण्याची इच्छा बाळगाल आणखी कुणासोबतही नाही. तुम्ही फार भावुक असल्याने मनमोकळया सेक्ससाठी त्या व्यक्तिला सांगा की तुम्ही त्यांच्यावर किती प्रेम करता, यामुळे तुम्हा दोघांसाठी सेक्स खूप कंफर्टेबल होईल.

लोकांचा तुमच्याकडे पाहण्याचा दृष्टिकोन

तुम्ही सेक्स या विषयावर जास्त विचार करत नसल्याने लोकांना वाटते की तुम्ही लग्नासाठी थांबले आहात. ते तुम्हाला घमेंडी आणि बुरसटलेल्या विचारांचेही समजू शकतात. पण यामुळे तुम्ही विचलित होऊ नका. जसे आहात तसेच राहा. तुम्ही कुठलाही स्विच जसा ऑन आणि ऑफ करता येतो तसे कोणाशीही सेक्स करू शकत नाही. लोकांना तुमच्या मनोभावाचे स्पष्टीकरण देण्याची काहीच गरज नाही. तुम्हाला तुमच्या अवतीभोवती असलेल्या हायली सेक्शुअल लोकांसोबतही काहीच प्रॉब्लेम नसतो. फक्त तुम्ही स्वत: यापासून दूर राहू इच्छिता, कारण तुम्ही तसे नाही आहात.

डेमीसेक्शुअल असण्याचा असा अर्थ नाही की तुम्हाला सेक्स आवडत नाही. तुम्हाला सेक्स आवडते, सर्वांना सेक्स आवडते. फक्त तुम्ही त्याच व्यक्तिसोबत सेक्स करू इच्छिता, ज्याच्याशी तुम्ही भावनात्मकरित्या जोडले गेले आहात. जेव्हा तुमच्या आयुष्यात ती योग्य व्यक्ती येते, तुम्ही सेक्शुअली त्या व्यक्तिशी जोडले जाता. बातचीत आणि बॉण्डिंग दोन्ही तुमच्यासाठी अधिक महत्त्वाचे असते.

तुम्ही डेमीसेक्शुअल असाल तर त्यात काही चुकीचे आहे असा विचार करू नका. तुम्ही भावुक आहात. मन जुळल्याशिवाय तनाचे मिलन जर शक्य नसेल तर त्यात वावगे काय आहे. आणि एकदा मन जुळल्यावर तर तुम्ही मोकळेपणाने जगताच. हे चांगलेच आहे. तेव्हा आपल्या पसंतीची व्यक्ती भेटल्यावर जीवनाचा आनंद घ्या, प्रसन्न राहा.

विवाह कायदेशीर करार

* प्रतिनिधी

महिलांच्या हक्कांबाबत, आजही न्यायाधीशांसह देशातील एक मोठा वर्ग महिलांना लग्नासाठी सामाजिक गरज मानतो. बुलंदशहरची एक महिला तिच्या एका प्रियकरासोबत तिच्या पतीला सोडून राहत आहे. तिचा नवरा जबरदस्तीने तिच्या घरात घुसून दंगा करायचा, त्यानंतर दुसऱ्याने न्यायालयाचा दरवाजा ठोठावला.

अलाहाबाद उच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश न्यायमूर्ती कौशल जयेंद्र ठकार आणि न्यायमूर्ती सुभाष चंद यांनी महिलेला सूट देण्यास नकार दिला, न्यायालयाच्या हस्तक्षेपामुळे समाजाला संदेश जाईल की न्यायालय या अनैतिक संबंधांना प्रोत्साहन देत आहे. कोर्टाने आपला मुद्दा लपवताना हे जोडले की ते लिव्ह-इन रिलेशनशिपच्या विरोधात नाही आणि प्रत्येकाला धर्म आणि लिंग विचारात न घेता त्यांच्या आवडीनुसार जगण्याचा अधिकार आहे, परंतु जर एखाद्या विवाहित महिलेने कोर्टाकडून संरक्षण मागितले तर असे होईल की कोर्ट हे समाजाचे रचने तोडत आहे.

विवाह हा एक कायदेशीर करार आहे ज्यावर धर्म बसला आहे. खरं तर, हा दोन व्यक्तींचा ग्रॅझी करार आहे आणि जोपर्यंत दोघांनाही पाहिजे तोपर्यंत जगू शकतो. म्हणून ज्याप्रमाणे दोन भावांना एका खोलीत एकत्र राहण्यास भाग पाडले जाऊ शकते किंवा कार्यालयातील दोन सहकाऱ्यांना भांडणे होऊनही एकमेकांच्या शेजारी बसण्यास भाग पाडले जाऊ शकते, त्याचप्रमाणे कायदा त्यांना इच्छा असेल तोपर्यंत एकत्र राहण्याची परवानगी देऊ शकतो. विवाह किंवा एकत्र राहणे ही पूर्णपणे वैयक्तिक बाब आहे, पौराणिक ग्रंथ भरपूर आहेत ज्यात धार्मिक विवाह झाल्यानंतर पुरुष आणि स्त्रियांनी दुसरे लग्न केले. सहसा हा अधिकार फक्त पुरुषांना होता, पण आज आणि आजही हजारो स्त्रियांना हजारो स्त्रियांशी जबरदस्तीने किंवा सहमतीने संबंध ठेवले गेले आहेत.

पावसाळ्यात घर स्वच्छ ठेवा

*रोझी पंवार

पावसाळ्यात आरोग्याची काळजी घेणे घरापासून सुरू होते आणि जर तुमचे घर स्वच्छ असेल तर तुम्ही अनेक वर्षे निरोगी असाल. स्वच्छता घर असणे याचा अर्थ असा नाही की आपण दिवसभर घर स्वच्छ करता. पण जर तुम्ही घराची साफसफाई करत असाल, तर अशा काही गोष्टी घडतात, जर ते जंतूमुक्त राहिले तर तुमचे घर देखील स्वच्छ असेल. म्हणूनच आज आम्ही तुम्हाला घर स्वच्छ कसे ठेवायचे याच्या काही टिप्स सांगणार आहोत, जेणेकरून केवळ या पावसाळ्यातच नव्हे, तर तुमचे घर अनेक वर्षे स्वच्छतामुक्त राहील.

जंतू मुक्त किचन ठेवा

स्वयंपाकघर हे आपले आरोग्य योग्य किंवा वाईट असण्याचे पहिले कारण आहे, म्हणून स्वयंपाकघर स्वच्छ ठेवण्याचा प्रयत्न करा. स्वयंपाकघरातील टॉवेलमध्ये जिवाणू मिळण्याची शक्यता जास्त आहे ज्याद्वारे आपण आपले हात स्वच्छ करता. म्हणूनच ते दर दुसऱ्या दिवशी बदला आणि ते धुऊन झाल्यावर ते चांगले वाळवा.

स्वयंपाकघरात घाणेरडी भांडी ठेवू नका, कारण त्यांच्यामध्ये शिल्लक असलेल्या अन्नात जीवाणू सर्वात लवकर वाढतात. रोज स्वयंपाकघरात भाज्या वगैरे कापण्यासाठी वापरलेले चॉपिंग बोर्ड धुवा आणि वाळवा. नळाभोवती, सिंक आणि स्लाईसच्या आसपास जास्त ओलावा असतो.

स्नानगृह स्वच्छ करणे देखील महत्वाचे आहे

जर स्नानगृह व्यवस्थित स्वच्छ केले नाही, तर यामुळे अनेक आजार होऊ शकतात. डागमुक्त, चमकदार टाइल असलेले स्नानगृह जरी स्वच्छ दिसते. पण जर तुम्ही सूक्ष्मदर्शकाखाली पाहिले तर तुम्हाला तेथे बरेच बॅक्टेरिया दिसतील. म्हणून, कुटुंबातील प्रत्येक सदस्याने स्वतःचे स्वतंत्र टॉवेल वापरावे, कारण सर्व लोकांनी समान टॉवेल वापरल्याने त्वचेच्या समस्या उद्भवू शकतात. टूथब्रश नेहमी कव्हरने झाकून ठेवा. झुरळे विष्ठेपासून जीवाणू ब्रशच्या ब्रिसल्सवर सोडू शकतात. बाथरूम ओले सोडू नका, कारण शेवाळ, बुरशी, ओलसरपणा, भेगा रोगास कारणीभूत जंतूंना वेगाने आकर्षित करतात. साबणाची डिश नियमितपणे स्वच्छ करा. काठावर स्थिरावलेल्या साबणावर घाणीचा एक थर बसू लागतो, ज्यावर बॅक्टेरिया वाढतात.

स्त्रीसंरक्षण ते स्वसंरक्षण एक नवं वळण

* गरिमा पंकज

३१ डिसेंबर, २०१६ रोजी रात्री बंगळुरू शहरात महिलांसोबत झालेल्या सामूहिक छेडछाडीच्या घटनेने संपूर्ण देशाला मान खाली घालायला लावली. ही घटना महात्मा गांधी रोड आणि बिग्रेड रोल परिसरात घडली, जिथे नववर्षाचा आनंद साजरा करण्यासाठी दरवर्षीप्रमाणे हजारोंची गर्दी जमायची. रात्री जवळपास १२ वाजता हॅप्पी न्यू इयरच्या गडबडगोंधळात अचानक अंदाधुंदी माजली. आपले बूट-चपला सोडून अनेक मुली आपली अब्रू वाचवत रस्त्यावर धावताना पळताना दिसल्या, ज्यांच्यासोबत येथे जवळपास अर्धा तास सामूहिक छेडछाड, जोरजबरदस्ती, अश्लील शेरेबाजी करण्याचा आणि त्यांचे कपडे फाडण्याचा प्रयत्न केला गेला. आश्चर्याची बाब ही आहे की घटनाप्रसंगी १५०० पोलीस कर्मचारी ड्यूटीवर होते.

काही तासांनीच (१ जानेवारी, २०१७) अंदाजे अडीच वाजता, बंगळुरूच्या कम्मानहल्ली रोडवर पुन्हा एकद छेडछाडीचं प्रकरण समोर आलं. येथे बाइकवर बसलेल्या २ तरुणांनी एका तरुणीसोबत गैरवर्तणूक केली, ज्याचं सीसीटीव्ही फुटेज समोर आल्याने संपूर्ण देशात हल्लकल्लोळ माजला. फुटेजनुसार बाइकवरील दोन तरुण एकाकी रस्त्यावर मुलीचा मार्ग रोकताना दिसून आले, एका व्यक्तिने बाइकवरून उतरून त्या तरुणीला चुकीच्या पद्धतीने स्पर्श करण्याचा प्रयत्न केला. तिला बाइककडे ओढून नेत तिचे कपडे फाडण्याचा प्रयत्न केला, परंतु तरीही मुलीवर नियंत्रण साधता येत नाही पाहून अखेरीस तिला रस्त्यावर फेकून दोघे बाइकवरून पसार झाले. लक्षात घेण्यासारखी बाब ही आहे की घटनेच्या वेळी तिथे अनेक लोक उपस्थित होते, परंतु कुणीही मुलीला वाचवण्याचा वा मुलांना पकडण्याचा प्रयत्न केला नाही.

याच रात्री (३१ डिसेंबर, २०१६) रोजी दिल्लीच्या मुखर्जीनगर परिसरातही एका मुलीसोबत छेडछाडीचा प्रकार घडला. एका गल्लीतून एक तरुण-तरुणी बाइकवरून जात होते, इतक्यात काही तरुणांच्या टोळक्याने त्यांची वाट अडवण्याचा प्रयत्न केला. मुलीने आरडाओरडा केल्यामुळे एक हवालदार तिथे आला. तिथे खूप गर्दी जमली होती, ज्यामुळे आरोपी तिथून पळ काढण्यात यशस्वी ठरले, परंतु बघताबघता तिथे उभ्या मवाली मुलांनी पोलिसांवर दगडफेक करायला सुरूवात केली, ज्यात २० पोलीस कर्मचारी त्या १०० तरुणांच्या टोळक्यापासून अक्षरश: आपला जीव वाचवून तिथून पळू लागले. या घटनेने पोलीस हादरलेच शिवाय सामान्य माणसांच्या सुरक्षेचा प्रश्न उभा राहिला.

प्रसिद्ध शॉपिंग वेबसाइट स्नॅपडिलमध्ये सॉफ्टवेअर इंजिनीयर २४ वर्षीय दीप्ती सरनासोबतही काही कालावधीपूर्वी अशीच घटना घडली होती. दीप्ती १० फेब्रुवारी, २०१६ रोजी रात्री ८ वाजता गुडगाव येथील ऑफिसमधून बाहेर पडून वैशाली मेट्रो स्टेशनला उतरली आणि मग नेहमीप्रमाणे शेअरिंग रिक्षा घेऊन गाझियाबाद येथील बसस्थानकाकडे गेली, जेथून वडील आणि भाऊ तिला रोज आपल्यासोबत घरी घेऊन जात.

परंतु दीप्तीला कुठे ठाऊक होतं की शेअरिंग ऑटोमध्येही ती सुरक्षित नाहीए. रिक्षात बसल्यावर ४ लोकांनी तिचं अपहरण केलं. त्या रिक्षामध्ये एक मुलगीसुद्धा बसली होती, जिला चाकूची भीती दाखवून मीरत मार्गावर उतरवण्यात आलं. चार मुलांनी दीप्तीच्या डोळ्यांवर पट्टी बांधली आणि मग आपल्यासोबत घेऊन गेले.

वास्तविक एक दिवसानंतर दीप्तीला नरेला मेट्रो स्टेशनजवळ सोडून देण्यात आलं; कारण हे काम देवेंद्र नावाच्या मुलाने एकतर्फी प्रेमाच्या रोषातून केलं होतं.

आजपासून ६७ वर्षांपूर्वी फ्रान्सच्या प्रसिद्ध लेखिका सिमोन डे ब्यूवोर यांनी आपल्या ‘द सेकंड सेक्स’मध्ये एक प्रश्न विचारला होता की हे जग कायम पुरुषांचं होतं, स्त्रियांना त्यांच्या आधिपत्याखाली राहावं लागलं, असं का?

आपल्या पुस्तकात लेखिकेने अत्याचाराचं बिंग फोडलं आहे. त्यांनी सांगितलं आहे की कशाप्रकारे लैंगिक असमानता समाजातील बुरसटलेल्या रूढींद्वारे थोपवली जाते. स्त्रिया जन्माला येत नाहीत, त्या बनवल्या जातात. पुरुषांनी समाजात स्त्रियांना दुय्यम दर्जा दिला आहे, स्त्रियांच्या चहूबाजूंना दांभिक नियम कायदे बनवून त्यांच्यावर हा विचार लादला आहे की पुरुष श्रेष्ठ आहे.

लेखिकेचा हा प्रश्न आणि विचार बऱ्याच प्रमाणात आजही तितकाच योग्य आहे, जितका त्या काळात होता. आजही स्त्रिया आपलं अस्तित्व शोधत आहेत, आजही एका स्त्रीसाठी आपला आत्मसन्मान आणि इभ्रत सांभाळून जगणं पूर्वीइतकंच कठीण आहे.

स्त्री-संरक्षणाचा मुद्दा

या संदर्भात युगानुयुगांपूर्वी ग्रीक तत्त्वज्ञानी अॅरिस्टॉटलने म्हटलं होतं, ‘‘पुरुष सक्रिय आणि स्त्री निष्क्रिय आहे. स्त्री शारीरिकरित्या कनिष्ठ आहे, तिची योग्यता, तर्कशक्ती व निर्णय घेण्याची क्षमता, सर्व काही पुरुषापेक्षा कमी आहे. त्यामुळे पुरुषाचा जन्म राज्य करण्यासाठी आणि स्त्रीचा आज्ञा पाळण्यासाठी झाला आहे.’’

आजही लोकांच्या मनातील वर्षांनुवर्षांपासून साचलेलं दांभिक पारंपारिक मानसिकतेचं शेवाळ स्वच्छ झालेलं नाही. धर्माच्या बेड्यांमध्ये जखडलेली मानसिकता बदललेली नाही. काही स्त्रिया भले प्रत्येक क्षेत्रात सफलतेची शिखरं पादाक्रांत करत आहेत परंतु स्त्रियांच्या सुरक्षेचा मुद्दा कायम संदिग्ध राहिला आहे.

दरवर्षी स्त्रियांसोबतच्या गुन्ह्यांची प्रकरणं वाढत चालली आहेत. दर ५ मिनिटाला एक स्त्री हिंसा/अत्याचाराला बळी ठरते. नॅशनल क्राइम रेकॉर्ड्स ब्यूरोच्या आकडेवारीनुसार, २०१३मध्ये स्त्रियांसोबत १,१८,८६६ कौटुंबिक हिंसाचाराच्या, ३३,७०७ बलात्काराच्या व ३,०९,५४६ घटना इतर गुन्ह्यांच्या नोंदवल्या गेल्या आहेत.

वास्तविक दररोज न जाणे कित्येक निर्भया आपल्या मानसन्मानासाठी झगडत असतात. परंतु त्यांचा बचाव करणारं कुणीही आसपास नसतं.

कधी विचार केला तुम्ही की स्त्रीला सन्मानपूर्वक सुरक्षित वातावरण का मिळू शकत नाही, ज्याचा त्यांना पुरेपूर अधिकार आहे.

पारंपरिक मानसिकता ठरतेय वरचढ

वास्तविक आजही मुलींना लहानपणापासून नम्रता, त्याग, सहनशीलता, परोपकार यांसारख्या गुणांचे धडे दिले जातात. पिता व भावांना घाबरून राहायला शिकवलं जातं, परंतु हे सांगितलं जात नाही की कशाप्रकारे वेळ पडल्यास त्यांनी स्वत:साठी संघर्ष करायचा, आवाज उठवायचा आहे, आत्मविश्वासाने प्रगती साधायची आहे. हे कारण आहे की मुली लहानपणापासूनच स्वत:ला दबलेल्या, बंधनात, उपेक्षित असल्याचं अनुभवतात. त्या आपल्यासोबत झालेल्या अत्याचाराला व गैरवर्तनाला जीवनपद्धतीचा एक भाग मानतात. दुसरीकडे येथील पुरुषप्रधान समाजाला महिलेचं शोषण करणं आपला जन्मसिद्ध अधिकार वाटतो. तिला उपभोगाची वस्तू मानतो. परिणामी, प्रत्येक वळणावर स्त्रियांना शोषण सहन करायला तयार राहावं लागतं.

आजही खूप कमी कुटुंब आहेत जिथे मुलीच्या जन्माचा आनंद साजरा केला जातो. स्त्रियांसाठी स्वतंत्रपणे फिरणं, शिक्षण घेणं, आपल्या पायांवर उभं राहाणं, आपल्या मर्जीने जीवनसाठी शोधणं, संघर्षपूर्ण ठरतं. क्षणोक्षणी आपल्या कुटुंबाशी व समाजाशी तिला संघर्ष करावाच लागतो.

धर्माचा हस्तक्षेप

धार्मिक पुस्तकं असोत वा धार्मिक गुरू, धर्माने नेहमी स्त्रियांवर आपला नेम साधला आहे. पती जिवंत असेल तर दासी बनून राहायचं, त्याच्या नावाचं कुंकू लावा, त्याचं आयुष्य वाढण्यासाठी व्रतवैकल्य करा, त्यांच्या इच्छाआकांक्षासमोर स्वत:चं अस्तित्त्व शून्य करा आणि जेव्हा पतीचा मृत्यू होतो तेव्हा त्याच्या नावावर जळून मरा वा विधवा म्हणून जीवन जगा. आपल्या इच्छाआकांक्षांचा गळा घोटा. जीवनाच्या प्रत्येक वळणावर धर्म स्त्रीला पददलितांचं जीणं जगायला भाग पाडतो. तरीदेखील लोकांची आस्था आणि विश्वास या दांभिकतेप्रती डळमळत नाही आणि याचा फटका स्त्रियांना भोगावा लागतो.

घाबरू नका धाडस करा

लहानपणापासूनच मुलींना आपल्या भावाच्या धाकात राहायला शिकवलं जातं. ती आपल्या आईला वडिलांकडून मार खाताना पाहात लहानाची मोठी होते. कौटुंबिक हिंसेचं समर्थन स्त्रियांना वारसाहक्काने मिळतं. दुसरीकडे मुलं याला आपला धर्मसिद्ध अधिकार मानतात. स्त्रियांना सहनशीलता वाढवण्याचे व शांत राहाण्याचे धडे दिले जातात. जसजशी ती मोठी होते, तिच्या योनी शुचितेबाबत संपूर्ण कुटुंब गंभीर होतं. लहानपणापासूनच तिच्यावर बिंबवलं जातं की जर तिचा पाय घसरला, तर ते घराच्या मानमर्यादेला धक्का पोहोचवणं आहे. तिचं जीवन कागदाच्या नावेसारखं आहे. हलकंसं वादळही तिला बुडवण्यासाठी पुरेसं आहे. बदनामीचा छोटासा डागही तिचा पदर कायमस्वरूपी कलंकित करेल वगैरे. हे मान्य आहे की मुलीवर निशाणा साधणाऱ्यांची कमतरता नाही. परंतु या गोष्टीला घाबरून घरात बसणं हा निश्चितच उपाय नाही.

याऐवजी जर मुलीला जीवनात येणाऱ्या अनेक संभाव्य धोक्यांपासून सावध करत तिला बचावाचे व्यावहारिक उपाय समजावले, तर ते अधिक योग्य ठरणार नाही का? अलीकडे मोबाइल आणि नेटच्या काळात कनेक्टीव्हिटीची काही समस्या नाही. मुलीच्या हातात मोबाइल आहे, तर ती सतत तुमच्या संपर्कात राहू शकते आणि कोणत्याही प्रकारची समस्या दिसून येताच तुम्हाला सूचित करू शकते.

मुलीला केवळ मानसिक पातळीवरच नव्हे, शारीरिक पातळीवरही मजबूत बनवा. कराटे, कुंगफूपासून ते शरीर बळकट बनवणारे प्रत्येक प्रकारचे खेळ खेळायला तिला प्रोत्साहित करा, तिला नाजूक बनवून ठेवू नका. तिच्यामध्ये सदैव परावलंबित्वाऐवजी आत्मनिर्भरतेची बीजपेरणी करा. तिला सांगा की भविष्यात तिलाच कुटुंबाचं नाव उज्ज्वल करायचं आहे. तुम्ही जोवर तिच्यावर विश्वास दाखवणार नाही, समाजात ती आपलं स्वतंत्र अस्तित्त्व प्रस्थापित करू शकणार नाही.

मुलं असतात सोपी शिकार

लहान मुलं सोपं लक्ष्य असतात; कारण ती कमकुवत असतात. मोठ्यांच्या तुलनेत त्यांच्यावर सहज नियंत्रण मिळवत येतं. अनोळखी लोकांशी ही मुलं लवकर मैत्री करतात. ते सहज कुणावरही विश्वास ठेवतात. आश्चर्याची बाब ही आहे की ९८ टक्के गुन्हेगार घरातील वा शेजारपाजारचे वा ओळखीतील लोकच असतात, जे आपलेपणाच्या आवरणात लपून अशी दुष्कृत्य करतात.

तुमची मुलगी अशा फसव्या जाळ्यात अडकू नये वा तिच्यासोबत वाईट घटना घडू नये म्हणून जरुरी आहे आपण लहानपणापासूनच तिला व्यावहारिक माहिती द्यावी.

* मुलींना सुरूवातीपासूनच हे शिक्षण द्यायला हवं की त्यांनी अनोळखी व्यक्तिंशी मैत्री करू नये वा कुणी बोलावल्यास पटकन् त्यांच्याकडे जाऊ नये.

* अनोळखी व्यक्तिने दाखवलेल्या कोणत्याही लोभास बळी पडू नये.

* अनोळखी नव्हे, आपले काका, शेजारी, नातलग वगैंरेसोबतही एकटं जाण्याची सवय मुलींना लावू नये.

* मुलींना योग्य-अयोग्य स्पर्शाचा अर्थ समजावून सांगा. त्यांना सांगा की जर कुणी स्पर्श करू लागलं तर त्याच्यापासून दूर जा.

* लहान मुलींना अंघोळीच्या वेळेस आईने त्यांच्या शारीरिक अवयवांविषयी समजावून सांगावं की शरीराचा कोणता भाग असा आहे ज्यांना आईशिवाय इतर कुणी स्पर्श करू शकत नाही.

संवाद जरुरी

अनेकदा संकोचापायी मुली आपल्यासोबत घडलेल्या एखाद्या वाईट घटनेचा उल्लेखही आईवडिलांकडे करत नाहीत. तुम्ही आपल्यातील आणि मुलीमधील संकोचाची भिंत दूर सारावी. तिच्यासोबत मैत्रीपूर्ण वागावं, कमीत कमी रोज संध्याकाळी मुलीसोबत क्वालिटी टाइम व्यतीत करावा. संवाद साधून दिवसभरातील घटना तिला सांगायला प्रोत्साहित करा. अशाप्रकारे जेव्हा मुलीमध्ये रोज सर्वकाही सांगण्याची सवय विकसित होईल, तेव्हा ती कोणत्याही वाईट घटनेबद्दल माहिती द्यायला संकोचणार नाही.

अंधश्रद्धाळू का नाकारतात सत्य

* डॉ. नीरजा श्रीवास्तव

कोठे दिखाव्याचे सोंग तर कोठे भिति श्रद्धा तर काही भोंदू बाबांच्या रूढी हे सर्व मिळून तयार होतो आपला समाज. जिथे धर्मांधतेमुळे पंडीत, पुजारी उत्सवपर्वांना विविध प्रकारच्या कर्मकांडाशी जोडून तथ्यांना नाकारत आणि त्यांचे खरे मूळ आनंददायी स्वरूप नष्ट करतात. शुभ घडण्याची लालसा आणि अनिष्ट घडण्याची शंका यामुळेच त्यांची सेवा करण्यासाठी सामान्य जनता विवश होते अन् भयभीत मनाने लोक अंधश्रद्धेच्या चक्रात अडकत जातात. कारण आपल्या धार्मिक ग्रंथातूनही ईश्वराविषयी, धार्मिक कार्यांविषयी प्रश्नचिन्ह निर्माण करू नये अशी शिकवण असते. विरोध केल्यास सर्व काही नष्ट होईल.

भग्वत गीता श्लोक १८/५८

अथ चेत्त्वमहंकारान्न श्रीष्यसि विनंक्ष्यारी. अर्थात, जर तू अहंकारामुळे ऐकलं नाहीस तर तुझा पूर्णपणे नाश होईल.

न चाशुश्रूषवे वाच्यं न च मां यो भ्यऽसूयति. भग्वत गीता श्लोक १८/६७. अर्थात, हे ज्ञान तू कोणाला सांगितले नाही पाहिजे. त्या व्यक्तीला तर मूळीच नाही जो माझी निंदानालस्ती करतो..

हे सर्व काय आहे

जर देव आहे आणि देव सर्वशक्ति आहे तर हे त्याला सर्वांना सांगण्याची काय आवश्यकता होती? त्यांनी आपले वचन सर्व भाषांत का नाही लिहिली? काम्प्युटर सॉफ्टवेअरप्रमाणे सर्व ज्ञान-विज्ञान त्यांच्याकडे पूर्वीपासूनच आहे. मग पत्रांवर, दगडांवर का लिहून घेतले? जे देवता मानत नाहीत त्यांच्यासमोर गीतेतील वचन वाचण्यास का अडवले? उलट हे वचन त्यांच्या कानी पडताच ते पवित्र झाले पाहिजेत. सरळ गोष्ट आहे की ते या गोष्टीचा तर्क विचारतात आणि यांच्याकडे कोणत्याच प्रश्नांचे उत्तर नसते. मग त्यांची पोल खोल होते. त्यांचे सत्य सर्वांसमोर येते. तथ्यांना नाकारणे, तर्काशिवाय कोणतीही गोष्ट मान्य करणे. धर्मभीरू मन येथूनच दुर्बल होते किंवा गैरसमज होण्यास सुरूवात होते असे आपण म्हणू शकतो. या भितिनेच नव-नव्या अंधश्रद्धेचा जन्म होतो आणि अंधश्रद्धाळूंची संख्या वाढते.

एक गोष्ट जेव्हा मनात खोलवर रूजली गेली की जर तर्काशिवाय हे करणे चांगले आणि नाही केले तर वाईट होईल. जेव्हा इतरांच्या बाबतीत वाईट होते तसेच आपल्या बाबतीतही होऊ शकते. येथूनच अंधश्रद्धेची मालिका सुरू होते. कधी क्रिकेट मॅच जिंकण्यासाठी, तर कधी ऑलिम्पिकमध्ये पदक मिळवण्यासाठी, कधी निवडणुका जिंकण्यासाठी हवन, पूजा केल्या जातात. जर यामुळे काही होणं शक्य असेल तर बलात्कार, हत्या वा दुर्घटना थांबवण्यासाठी भारतासारख्या देशात कोणतेही हवन का केलं जात नाही, ही विचार करण्यासारखी बाब आहे.

दिखाव्याचे सोंग

मांजर आडवी गेली आणि वाईट घडले तर त्यामुळे आपल्या मनात गैरसमज निर्माण होतो. पुन्हा असेच घडले तर आपला गैरसमज पक्का होतो. मग तिसऱ्यावेळेसही असे घडले तर गैरसमजाचे रूंपांतर अंधश्रद्धेत होते. लोकांच्या मनात भीती एवढी रूजलेली असते की ते आपला मार्ग बदलतात किंवा दुसरे कोणी या रस्त्याने जाईल याची वाट पहात बसणे किंवा पाच पावले मागे जाणे. मनातल्या भितिचे घर एवढे मोठे झाले की कधीकाळी काही चांगलेही घडले असेल याची आठवणच राहिली नाही. एकाने दुसऱ्याला, दुसऱ्याने तिसऱ्याला असे करत करत याची माऊथ पब्लिसीटीच करून सगळीकडे ही गोष्ट पसरवली आहे. जेवढी संख्या या धर्मभीरूची वाढली नाही त्याहून अधिक संख्या अंधश्रद्धाळूची वाढलेली आहे. धर्मातील नियम हे व्यक्तिचे मन दुर्बळ होण्यामागील दुसरे कारण समजले जाते. ज्यामुळे लोक श्रद्धेच्या तथ्यांना सरळसरळ नाकारू लागले.

दिखाव्याचे सोंग करणे हे तिसरे कारण आहे. जसे की काही लोक धार्मिक कर्मकांडापासून अलिप्त राहतात. मात्र दर्शवतात की ते खूपच धार्मिक आहेत. अतिशय सच्चे आणि विश्वासू अशी पवित्र आत्मा असलेली व्यक्ती आहेत. ते दान-पुण्याच्या आड गोरखधंदा किंवा काळेधंदे चालवतात. जगाच्या आणि न्याय व्यवस्थेच्या डोळ्यांत धूळ फेकत प्रंचड धन-दौलत, मान-सन्मान, प्रतिष्ठा कमावतात.

परंपरांचा धावा करणे

प्रतिष्ठा पणाला लागल्यावर, जीवनात आणखी काय उरणार? अशी लोकांची धारणा बनलेली आहे. भ्रष्ट नेते, करचोरी करणे, सिने तारका मोठ्या थाटात माध्यमांच्या घोळक्यासह मंदिरात प्रवेश करतात. देवी-देवतांचे दर्शन, मोठ्या प्रमाणात दान करून स्वत:ला धार्मिक, पवित्र आणि स्वच्छ चारित्र्याचे असल्याचे ढोंग करतात. हे सर्व काही डोळे उघडण्यासाठी पुरेसे नाहीए? खरंतर आपण झोपत नाही फक्त डोळे बंद करून असतो. झोपणाऱ्या व्यक्तिला जागं करता येत, परंतु झोपेचं सोंग घेणाऱ्याला जागं करता येऊ शकत नाही.

चौथे कारण म्हणजे भोंदूबाबाच्या रूढींचा धावा करणे. आपले पूर्वज, घरातील वृद्ध व्यक्ती ज्या पूर्वापार करत आलेल्या आहेत, त्याचेच डोळे झाकून अनुकरण केलं जातं. असे करण्यातच लोक आपले कर्तव्य मानतात. असे वागण्याला ते मोठ्यांप्रती त्यांचे असलेले प्रेम-आदर दाखवण्याचा मार्ग समजतात. याबाबतीत कोणताही तर्क लावत नाहीत. फक्त अनुकरण करतात. असे करताना सुंतष्टी मिळाली, चांगले वाटले तर हळूहळू विश्वासही बसू लागला. जसे की कुलूप लावून आरामात फिरायला निघून जाणे कारण आता घर सुरक्षित आहे. या कर्मकांडाचे, अंधश्रद्धांचे पालन करून आपले भविष्य सुरक्षित बनत आहे असा अनुभव लोक करू लागतात. थोरामोठ्यांना करताना पाहिले म्हणून त्यांचे अनुकरण काही विचार विनिमय न करता तसेच केले जाते.

पाचवे कारण म्हणजे असाक्षरता आणि अज्ञानता. हेदेखील एक मोठे कारण आहे. आज शिक्षणाचा मोठ्या प्रमाणावर प्रसार-प्रचार होत आहे. काही लोकांना का, कसे हे प्रश्न पडू लागले आहेत. व्यक्ती प्रथम त्या गोष्टीचे कारण समजू इच्छितात आणि मग ते मान्य करू इच्छितात. परंतु देशाची संख्या आजही १०० टक्के शिक्षित झालेली नाही. काही लोक मोबाइल आणि गाड्यांचा उपयोग तर करतात, पण भोंदू बाबाच्या चमत्काराच्या आशेने त्यांच्याकडे जातात आणि त्यांच्या कचाट्यात अडकतात. साई बाबा, आसारामबापूसारखे लोक कोठे आहेत? यांची सत्यता आज कोणापासून लपलेली नाही. जीव धोक्यात घालून, दुर्गम डोंगराळ भागात देवी देवतांचे दर्शन घ्यायला लोक मंदिरात जातात. काही वेळा त्यांना आपला जीवही गमवावा लागतो पण त्यांना विश्वास असतो की शरीराला कष्ट दिले, उपवास केला, दान धर्म केल्यास देवीदेवता प्रसन्न होऊन आपले कल्याण करतात. इच्छा-आंकाक्षा पूर्ण करतात. पण जर यांना कोणताही तर्क का आणि कसे शक्य आहे विचारले तर याचे उत्तर त्यांच्याजवळ नसते.

अतार्किक कहाणी

कोणी अडविले तर नजर लागली किंवा काम सुरू होताच कोणी शिंकले तर वाईट होईल. जर कोठे काणा व्यक्ती दिसल्यास खूप वाईट, डोळा फडफडणे, दिवा विझणे, मांजर आडवी गेली, कुत्र्याचे रडणे इत्यादी कोण जाणे किती गैरसमज पाळले जातात. शिक्षण घेऊन त्यांनी आपलं ज्ञान वाढवलं तर त्यांना सर्व कारणे ज्ञात होतील. जगात असे काहीच नाही ज्याचे कारण नाही, तर्क नाही. आपल्याला माहिती नाही हे आपले अज्ञान आहे.

दिवस-रात्र कसे होतात? माहिती नाही म्हणून काही तरी स्वरचित बनावट गोष्ट बनवली. जसे की राक्षस रोज सूर्याला गिळकृंत करतो किंवा यासारखाच आणखी कल्पनाविलास करतात. आजही जगात केवढ्या कला, विज्ञान लपलेले आहे. आपण त्यादृष्टीने आपला मेंदू वापरला पाहिजे. आपण या बनावट गोष्टींपासून वाचले पाहिजे. त्यासाठी साक्षरतेसह ज्ञानाची जोपसना करणे अत्यंत आवश्यक आहे.

आपल्याला मिळालेल्या वेळेचा सदुपयोग करायचे सोडून आपण निरर्थक कार्यात व्यस्त राहातो आणि जीवनातील अनमोल वेळ वाया घालवतो. अंधश्रद्धेतच अडकून राहिल्यास, जीवनात संपूर्णत: प्रसन्नही राहू शकणार नाही म्हणूनच प्रत्येकाने साक्षरतेसोबत आपल्या बुद्धीचे बंद दरवाजे उघडून ज्ञानाचा प्रकाश दुरवर पसरवला पाहिजे.

घरातील वातावरण बनवा पॉझिटिव्ह

* प्रतिभा अग्निहोत्री

पॉझिटिव्हिटी अर्थात सकारात्मकता व्यक्तिला मानसिक आणि शारीरिक स्तरावर सुदृढ व उर्जावान बनवते. मग अशावेळी मोठ्यातील मोठ्या संकटाचा सामना करणंही त्याच्यासाठी खूप कठिण ठरत नाही. पॉझिटिव्हिटीसाठी सकारात्मक मानसिकता असणं आवश्यक आहे जेणेकरून आपल्या विचारांना नकारात्मक बनवणारी तत्त्व आपल्या सभोवताली राहाणार नाहीत आणि आपण पॉझिटिव्ह एनर्जीचा अनुभव घेऊ.

काय आहे पॉझिटिव्ह एनर्जी

एनर्जीचा शाब्दिक अर्थ असतो उर्जा वा शक्ति. तिच पॉझिटिव्ह एनर्जी जी आपल्या मनाला शांतता आणि सुखासमाधानाची जाणीव करून देते आणि आपली मानसिकता, आपले विचार सकारात्मक बनवते. कायम पॉझिटिव्ह एनर्जीयुक्त राहाण्यासाठी आपण आपल्या घरालाही सकारात्मक उर्जेने भरण्याची आवश्यकता आहे. त्यासाठी या काही गोष्टींकडे जरूर लक्ष द्या.

* घर अतिशय साफ स्वच्छ आणि नीटनेटकं ठेवा आणि घरातील सामानाची दर ६ महिन्यांनी पाहाणी करा. ज्या सामानाचा तुम्ही ६ महिन्यांपासून उपयोग केला नाही, त्या सामानाचा निकाल लावा, कारण घरात त्याचा वापर होत नाही मात्र ती वस्तू घरातील ठराविक जागा व्यापते. घरातील निरूपयोगी सामान आणि रद्दीकचरा नकारात्मक उर्जा निर्माण करतं.

* घरातील प्रत्येक खोली नको त्या सामानाने भरून टाकण्याऐवजी बाजारातून आवश्यक वस्तूच खरेदी कराव्यात. मोकळं आणि स्वच्छ नीटनेटकं घर पॉझिटिव्ह एनर्जी आमंत्रित करतं.

* घराच्या खिडक्या उघड्या ठेवाव्यात जेणेकरून घरात ताजी हवा खेळती राहिल.

* घरातील टाकाऊ सामान दर महिन्याच्या शेवटी रद्दीवाल्याला द्यावं.

* घरातील फर्निचर रिअरेंज करत राहा. यामुळे त्या ठिकाणी जमलेली धुळमाती स्वच्छ करता येते. नवीन ठिकाणी ठेवलेलं फर्निचर तुमच्यात नाविन्याची जाणीव निर्माण करून पॉझिटिव्ह एनर्जी संचालित करते.

* घर आणि बाल्कनीमध्ये पाम, कॅक्टस, मनीप्लांट, रबर प्लांट, फर्न, क्रोटन, एलोवेरासारखे इनडोर प्लांट आणि बाल्कनीमध्ये पिटोनिया आणि बोगनवेलिया यासारख्या रंगीबेरंगी फुलांचे आणि वेलींचे प्लांट लावा. यामुळे घरात ऑक्सिजन आणि पॉझिटिव्ह एनर्जी निर्माण होते.

* घरात केमिकलयुक्त वस्तूंच्या ठिकाणी इको फ्रेंडली नॉनटॉक्सिक होममेड सोल्यूशन्सचा वापर करा. अलीकडे बाजारात इको फ्रेंडली साबण, सोल्यूशन्स क्रॉकरी तसंच फर्निचर उपलब्ध आहे.

* घरात रिसायकल केल्या जाणाऱ्या वस्तूंचा वापर करा. घरात दररोजच्या कचऱ्यासाठी दोन डबे ठेवा. एकामध्ये पेपर, विविध वस्तूंचे रॅपर व सुका कचरा टाकावा आणि दुसऱ्यामध्ये भाजीच्या साली व उष्ट खरकटं वगैरे ओला कचरा टाकावा. हा सर्व कचरा खड्डयात वा डब्यात एकत्रित करून खत बनवा. हे खत तुमच्या घरातील प्लांट्ससाठी अतिशय उपयुक्त ठरेल.

* घरात नैसर्गिक प्रकाश येण्याची योग्य व्यवस्था असावी, कारण खोलीतील अंधार तुमची मानसिकता संकुचित करणारा ठरतो, तर प्रकाशमान खोली तुम्हाला उर्जावान बनवून तुमच्यात पॉझिटिव्ह मानसिकता विकसित करते. सकाळ होताच खिडक्यांचे पडदे बाजूला करावेत जेणेकरून प्रकाश येऊ शकेल.

* प्रकाशयोजनाही योग्य असावी. सी.एफ.एल. ऐवजी एलईडी लाइट्सचा वापर करावा. हे आरोग्य आणि पर्यावरण दोहोंसाठी फायदेशीर असतं.

* घरात लवेंडर. मिंट, खस, मोगरा, रोजसारख्या नैसर्गिक सुगंध असणाऱ्या कॅन्डल्स लावा. याचा सुगंध घरातील नकारात्मक एनर्जी समाप्त करून सकारात्मकता वाढवतो.

* निसर्गाशी जवळीक साधा. घरात नैसर्गिक पेंटिंग लावा. जर घरात जागा असेल तर किचन गार्डन जरूर तयार करा. अन्यथा कुंड्यांमध्ये रोपटी लावून घराला हिरवंगार बनवा.

* आरसे हे एनर्जी निर्माण करतात असं मानलं जातं. ते अशा ठिकाणी लावा, जिथे तुम्ही सकारात्मक एनर्जी वाढवू इच्छिता. ते टॉयलेट, बाथरूम वा डस्टबिनया आसपास लावू नका नाहीतर नकारात्मक एनर्जी उत्पन्न होईल.

कसौली जिथे क्षणाक्षणाला बदलतो निसर्ग

* ललिता गोयल

हिमाचल प्रदेश रम्य निसर्गासाठी ओळखला जातो. इथे प्रत्येक ऋतूत नैसर्गिक सौंदर्याचा आस्वाद घेतला जाऊ शकतो. परंतु जर तुम्ही धावपळीच्या जीवनामुळे कंटाळून थोडया वेळासाठी स्वस्तात हवापालट करू इच्छित असाल तर हिमाचल प्रदेशातील अतिशय सुंदर पर्यटन स्थळ कसौली हा एक चांगला पर्याय आहे. समुद्रपातळीपासून साधारण १,८०० मीटर उंचीवर असलेले कसौली हिमाचल प्रदेशातील सोलन जिल्ह्यात वसलेले एक अत्यंत लोकप्रिय हिल स्टेशन आहे, जे प्रसन्न वातावरणासाठी जगभरात प्रसिद्ध आहे.

ब्रिटिशांनी विकसित केलेले एक छोटेसे शहर, कसौलीने अजूनही आपले प्राचीन आकर्षण जपून ठेवले आहे. १८५७ मध्ये जेव्हा भारताच्या पहिल्या स्वातंत्र्य लढयाला सुरूवात झाली, तेव्हा कसौलीनेसुद्धा भारतीय सैनिकांमधील असंतोष पाहिला आहे. कसौलीचे प्रशासन सेनेच्या हातात आहे आणि ही मुळात लष्करी छावणी आहे.

अतिशय सुंदर असे हिलस्टेशन कसौली चंदिगड-सिमल्याला जाणाऱ्या रस्त्यावर अर्ध्या अंतरावर वसलेले आहे. धरमपुर हे कसौलीचे सगळयात जवळचे रेल्वे स्टेशन आहे जिथे टॉय ट्रेनने जाऊ शकतो. इथून कोणत्याही बसने कसौलीला पोहोचू शकतो. रस्त्याने साधारण ३ तासात कालका येथून कसौलीला जाऊ शकतो. संपूर्ण रस्ता देवदार वृक्षांनी आच्छादलेला आहे. या क्षेत्रात वाहनांच्या येण्या जाण्याची वेळ ठरलेली आहे, ज्यामुळे पर्यटक मुक्तपणे निसर्गाचा आस्वाद घेऊ शकतात.

इथे सर्वाधिक गजबजलेले ठिकाण अप्पर आणि लोअर मॉल आहे, जेथील दुकानांमध्ये नित्योपयोगी वस्तू आणि पर्यटकांसाठी सोव्हिनिअर विकले जातात. लोअर मॉलमध्ये अनेक रेस्टॉरंटस आहेत, जिथे स्थानिक फास्टफूड मिळते.

क्षणाक्षणाला बदलणारे वातावरण

मान्सूनच्या दिवसांमध्ये पावसाच्या सरी सुरु होताच हा हा म्हणता कसौली हिरवेगार दिसू लागते. पाऊस थांबत नाही तोच चहूकडे धुक्याचे साम्राज्य पसरते आणि पर्यटक त्यात भटकायला निघतात. इथले हवामान क्षणाक्षणाला आपला रंग बदलत असते. कधी खूप ढग क्षणात उन्हाखाली दाटतात आणि बरसतात तर दुसऱ्या क्षणाला वातावरण स्वच्छ होते आणि तनामनाला रोमांचित करणारी प्रसन्न हवा वाहू लागते. कसौलीचे हवामान इतके छान आहे की कसौलीत पोहोचण्याच्या २-३ किलोमीटर आधीच तुम्ही कसौलीत प्रवेश करता आहात याची जाणीव होईल.

एप्रिल ते जून आणि सप्टेंबर ते नोव्हेंबर महिन्यात इथे येण्याचा उत्तम काळ आहे. येथील झाडाझुडपांवर या ऋतूचे जे रंग चढतात, ते फुलापानांवरसुद्धा जाणवतात. ज्यांना बर्फाची मजा घ्यायची इच्छा असेल अशा पर्यटकांना इथे डिसेंबर ते फेब्रुवारीत होणारी दवबिंदूसारखी बर्फवृष्टीसुद्धा भूल पाडते.

मंकी पॉईंट

मंकी पॉईंट कसौलीची सर्वात लोकप्रिय जागा आहे आणि सर्वाधिक उंच शिखर आहे. हे कसौलीपासून साधारण ४ किलोमीटर दूर आहे. या ठिकाणावरून सतलज नदी, चंडीगड आणि बर्फाने झाकलेले चूर चांदणी शिखर, जे हिमालयाच्या रांगांमधील सगळयात उंच शिखर असल्याचं दृश्य अगदी स्पष्ट पाहू शकतो. कसौलीच्या या सर्वात उंच पॉईंटवर पर्यटकांची विशेष गर्दी असते. मंकी पाईंट हा विभाग संपूर्णत: भारतीय वायुसेनेच्या नियंत्रणाखाली आहे. या ठिकाणी भटकंतीसाठी अधिकाऱ्यांची परवानगी घ्यावी लागते.

या परिसरात कॅमेरा घेऊन जाण्याससुद्धा परवानगी नाही. या स्थळापर्यंत कारने किंवा पायी जाऊ शकतो. मंकी पाईंटवरून निसर्गाच्या दूरदूरच्या अत्यंत सुंदर छटा दिसतात. पर्यटक सकाळ संध्याकाळ मंकी पॉईंट व दुसरीकडे गिल्बर्ट पहाडावर फिरायला निघतात. या दोन्ही ठिकाणी पिकनिकसाठी येणाऱ्यांची नेहमी गर्दी असते.

मंकी पॉईंटकडे जाणारा मुख्य रस्ता एअरफोर्स गार्ड स्टेशनपासून लोअर मॉलपर्यंत जातो, ज्यासाठी प्रत्येकाला आधी रजिस्ट्रेशन करणे आवश्यक आहे. इथे संध्याकाळी ५ वाजता प्रवेश बंद होतो.

कसौलीमध्ये इंग्रजांनी १८८० मध्ये स्थापन केलेला क्लबसुद्धा एक प्रेक्षणीय स्थळ आहे. देशातील नामांकित क्लब्जमध्ये या क्लबचे नाव आहे. या क्लबच्या सदस्यतेसाठी २० वर्ष वेटिंग असते.

रचनात्मकता आणि स्वास्थ्यलाभाचे ठिकाण

मनमोहक आणि आरोग्यवर्धक निसर्ग कसौलीला रचनात्मक लोकांकरिता उत्तम पर्यटन स्थळ बनवते. या जागेने खुशवंत सिंह, मोहन राकेश, निर्मल वर्मा आणि गुलशन नंदा यासारख्या मान्यवर साहित्यकारांनासुद्धा साहित्य रचनेकरिता आकर्षित केले आहे आणि या ठिकाणाने त्यांना इतके प्रेरित केले की खुशवंत सिंह यांच्याशिवाय अनेक मान्यवर व्यक्ती इथे आपले घर बांधायला विवश झालेत. रचनात्मकतेशिवाय लोक इथे स्वास्थ्यलाभ घेण्याससुद्धा येतात. कसौलीच्या हवामानामुळे येथे क्षयरोगाच्या रुग्णांसाठी एक सॅनिटोरियमसुद्धा बांधले आहे. कदाचित हेच कारण होते की इंग्रजांनी याला हिलस्टेशन म्हणून अगदी व्यवस्थित विकसित करण्यात काही कसर सोडली नाही.

कुठे थांबाल : इथे थांबायची उत्तम व्यवथा आहे. इथे डझनावारी चांगले हॉटेल्स, रिसॉर्ट्स, गेस्टहाऊसेस इत्यादी आहेत.

सेक्स स्ट्राइक किती प्रभावी आहे

* लव कुमार सिंग

मे २०१९ मध्ये अमेरिकेच्या जॉर्जिया राज्यात गर्भपाताबाबत कायदा करण्यात आला. कायद्यात गर्भपातासंदर्भात एक अत्यंत कठोर नियम बनविला गेला आहे. या कायद्याच्या निषेधार्थ ‘मीटू’ मोहीम जगभरात लोकप्रिय बनवणारी अभिनेत्री अलिसा मिलानो यांनी महिलांना ‘सेक्स स्ट्राइक’ करण्याचे आवाहन केले. लैंगिक संप म्हणजेच हा कायदा मागे घेत नाहीत तोर्पंयत महिलांनी पुरुषांशी शारीरिक संबंध ठेवू नये.

१ जानेवारी, २०२० पासून अस्तित्त्वात आलेला हा कायदा म्हणतो की जेव्हा गर्भाशयात गर्भाच्या हृदयाचा ठोका कळेल तेव्हा त्यानंतर गर्भपात करने बेकायदेशीर ठरेल. ही स्थिती गर्भधारणेनंतर सुमारे ६ आठवडयांनंतर येते. समस्या अशी आहे की वास्तविक बऱ्याच महिलांना ६ आठवडयांपर्यंत त्या गर्भवती आहेत की नाहीत हे देखील माहित नसते. महिलांना सुमारे ९ आठवडयांत गर्भवती होण्याची चिन्हे दिसतात.

कायद्याची अंमलबजावणी अद्याप झालेली नाही आणि त्याचे भविष्य काय असेल ते येणारा काळच सांगेल, परंतु कायद्यापेक्षा जास्त चर्चा लैंगिक संपाची सुरू झाली. या कायद्याला विरोध दर्शविणारी अभिनेत्री अलिसा मिलानो यांनी ट्वीट केले की जोपर्यंत महिलांना स्वत:च्या शरीरावर कायदेशीर हक्क मिळत नाहीत तोपर्यंत आपण गर्भवती होण्याचा धोका घेऊ शकत नाही. आपल्या शरीराची स्वायत्तता वापस मिळेपर्यंत सेक्सपासून दूर राहून माझ्याबरोबर संपात सामील व्हा.

मिलानोच्या या ट्विटनंतर संपूर्ण अमेरिकेत यावर वादविवाद सुरु झाला आणि सेक्स स्ट्राइक हॅशटॅगने ट्विटरवर ट्रेंड करण्यास सुरवात केली. अनेकांनी मिलानोचे समर्थन केले तर अनेकांनी तिच्या लैंगिक संपाला विरोध दर्शविला.

मिलानो यांच्याशी सहमत नसलेल्यांनी सांगितले की, ते नवीन कायद्याला विरोध करण्यासाठी अभिनेत्रीने घेतलेल्या पुढाकाराचे स्वागत करित आहेत. कारण हा कायदा चुकीचा आहे, परंतु निषेधाची पद्धत लैंगिक संप असू शकत नाही. मिलानोच्या सेक्स स्ट्राइकला विरोध करणारी बाजू अशी होती की स्त्रिया केवळ पुरुषांना संतुष्ट करण्यासाठी आणि मुलांना जन्म देण्यासाठीच सेक्स करतात का? स्त्रिया सेक्सचा आनंद घेत नाहीत का? लैंगिक संबंध लाच आहे का? जी स्त्रिया पुरुषांना देत असतात.

बरेच स्त्रीवंशवादीदेखील मिलानोशी सहमत नव्हते. ते म्हणाले, मिलानोला असे म्हणायचे आहे काय की स्त्रिया केवळ यासाठी सुंदर असतात की त्या पुरुषांना आनंद देऊ शकतात आणि मुलांना जन्म देऊ शकतात? काही लोकांनी चिमटादेखील घेतला. ते म्हणाले की हे सर्व ठीक आहे, परंतु लैंगिक संप चालू आहे की नाही हे कसे कळेल?

मिलानोच्या लैंगिक संप पुकारण्याच्या आवाहनाखेरीज इतर मार्गांनीही लोकांनी नवीनकायद्यास विरोध दर्शविला. उदाहरणार्थ, ५० कलाकारांनी जॉर्जिया राज्यात तयार केलेल्या चित्रपटांवर आणि दूरदर्शन शो कार्यक्रमांवर बहिष्कार घातला. याशिवाय निषेधही झाला.

अमेरिकेच्या इतर प्रांतांविषयी बोलायचे झाल्यास केंटूकी राज्यातही असाच कायदा आला, परंतु फेडरल कोर्टाने त्याला असंवैधानिक म्हणून थांबवले. मिसिसिपीत ६ आठवडयांचा गर्भपात कायदा मार्चमध्ये मंजूर झाला, परंतु त्यालाही न्यायालयात आव्हान आहे. २०१६ मध्ये ओहियो प्रांतातही असाच कायदा करण्यात आला होता, पण तेथील राज्यपालांनी त्यावर वीटो लावला होता.

लैंगिक संपाची इतर उदाहरणे

तुम्ही त्यास मत दिल्यास तुमच्याशी लैंगिक संबंध ठेवणार नाही : २०१६ च्या जपानमधील टोकियोमध्ये झालेल्या निवडणुकांमध्ये महिलांच्या एका गटाने असा इशारा दिला होता की, योइची मसूजो नावाच्या उमेदवाराला जर कोणी पुरुषाने मतदान केले तर त्या लैंगिक बहिष्कार करतील. यादरम्यान, या महिला गटाचे ३ हजाराहून अधिक अनुयायी इंटरनेटवर झाले होते. महिलांचे म्हणणे होते की योइची मसूजो महिलांविरूद्ध अपमानास्पद विधाने करतात आणि असे करून मसूजोची निवड होण्यापासून रोखण्याची त्यांची इच्छा आहे.

नवऱ्याचे मतदान कार्ड बनवून घेण्यासाठी लैंगिक संप : केनियामध्ये जानेवारी २०१७ मध्ये ऑगस्ट महिन्यात होणाऱ्या निवडणुकांपूर्वी मिशी मबोको नावाच्या एका महिला लोकप्रतिनिधीने सर्व महिलांना आवाहन केले की त्यांनी आपल्या पतींना निवडणुकांपूर्वी मतदान कार्ड बनवून घेण्यास विवश करावे. जोपर्यंत त्यांचे पती मतदान कार्ड तयार करत नाहीत तोपर्यंत त्या त्यांच्याबरोबर लैंगिक संबंध ठेवणार नाहीत, असे त्यांनी म्हटले पाहिजे.

टोगोमध्ये १ आठवडयाचा लैंगिक संप : २०१२ मध्ये टोगो नावाच्या देशाच्या नागरी हक्क समूहाच्या महिला शाखेने देशाच्या राष्ट्रपतींना राजीनामा देण्यास भाग पाडण्यासाठी देशातील महिलांना १ आठवडयाच्या लैंगिक संपावर जाण्यास सांगितले.

गृहयुद्ध संपुष्टात आणण्यासाठी लैंगिक संपाचीही भूमिका : २००३ मध्ये, लाइबेरियात सुरू असलेले गृहयुद्ध संपवण्यासाठी तिथल्या महिलांनी लैंगिक संप केला. ही मोहिम तिथे लेमाह नोवी नावाच्या महिलेने चालविली होती. नंतर, लेमाह यांना शांतीच्या प्रयत्नांसाठी नोबेल शांती पुरस्कारदेखील मिळाला होता.

पुरस्कार मिळाल्यानंतर लेमाह यांना २०१२ मध्ये जेव्हा विचारले गेले की लैंगिक संप हे युद्ध संपविण्यासाठी प्रभावी रणनीती आहे काय, तेव्हा लेमाह हसत-हसत म्हणाल्या होत्या की ही गोष्ट लोकांचे लक्ष वेधून घेते.

जेव्हा लेमाहला विचारले गेले की, युद्धामुळे प्रभावित असलेल्या इतर देशांमध्येही लैंगिक संपाची शिफारस करणार काय तेव्हा लेमाह म्हणाली की मी माझी रणनीती देशाबाहेर का निर्यात करत नाही हे लोकांनी मला अनेक वेळा सांगितले आहे, परंतु ते इतके सोपे नाही. मी एखाद्या देशात जाऊन फक्त महिलांना सांगू शकते. जेव्हा तेथील महिला शांततेसाठी स्वत: वचनबद्ध होतील तेव्हाच हे प्रभावी होईल.

नारळाच्या झाडाचा रस नीरा

* प्रतिनिधी

नारळाच्या झाडाच्या फुलांच्या गुच्छातून जो रस बाहेर येतो तीच नीरा आहे. यामध्ये अल्कोहोलचं प्रमाण अजिबात नसतं आणि हे अतिशय पौष्टिक व आरोग्याच्या दृष्टीने लाभदायक आहे. हे लोहयुक्त आणि उर्जादायीसुद्धा आहे. एकूणमिळून हे उत्साहवर्धक, चपळता आणणारं आणि नवचैतन्य प्रदान करणारं पेय आहे.

याचं वैशिष्ट्य हे आहे की हे चरबी व कोलेस्ट्रॉलमुक्त आहे. याचा ग्लायसिमिक इंडेक्स अवघा ३५ आहे, जो बहुतांश फळांच्या आणि भाज्यांच्या तुलनेत अतिशय कमी आहे, जेणेकरून रक्तातील शर्कऱ्याच्या पातळीवर याचा प्रभाव खूप कमी होतो. त्यामुळे हे मधुमेहींसाठी, मधुमेहाच्या प्राथमिक अवस्थेत असणाऱ्यांसाठी आणि रक्तातील साखरेचं प्रमाण ठराविक पातळी ओलांडण्यापासून बचाव करू इच्छिणाऱ्यांसाठी योग्य आहे.

नीरा महत्त्वपूर्ण व्हिटामिन बी १२सह सर्व व्हिटामिन्सने युक्त आहे. यातील व्हिटामिनमध्ये इनोसिटोल (व्हिटामिन बी) सर्वाधिक आढळून येतो, जे आरोग्यवर्धक पेशींच्या निर्मितीकरता आवश्यक आहे. हे अस्वस्थता तसेच डिप्रेशनसाठीही फायदेशीर आहे. यामध्ये कमी प्रमाणात व्हिटामिन बी १२ आढळून येतं, जे इतर झाडाझुडपांमध्ये अजिबात आढळून येत नाही. हे सर्व बी व्हिटामिन पेशींच्या चयापचय प्रक्रियेत सहाय्यक ठरतात आणि उर्जा प्रदान करतात. यामध्ये फॉस्फरस, पोटॅशियम, नायट्रोजन, मॅग्निशिअम, मॅग्नीज, कॉपर, झिंक, कॅल्शिअम आणि सोडिअम वगैरे खनिजही असतात.

शहाळ्याच्या झाडापासून नीरा कशी निघते

नीरा काढण्यासाठी शहाळ्याच्या बंद फुलांचे गुच्छ बांधून तयार केले जातात. यानंतर फुलांची टोकं कापली जातात. मग त्यातून टपकणारी नीरा जमा केली जाते. वास्तविक बंद फुलांची टोकं कापल्यावर त्या फ्लोयम कोशिकेतून पाझरणारा रस नीराच्या रूपात जमा केला जातो. तंदुरुस्त शहाळ्याच्या झाडांच्या प्रत्येक पानाच्या कक्षेमध्ये नियमितपणे फुलांचा गुच्छ तयार होतो, तेव्हा वर्षभर त्यातून नीरा निघते.

फुलांचे गुच्छ बांधण्याच्या ३ आठवड्यांच्या आत त्यातून नीरा बाहेर यायला सुरूवात होते. रसाचं प्रमाण हळूहळू वाढतं आणि जेव्हा ते अधिकाधिक वाढतं तेव्हा रस दिवसातून दोन वेळा जमा केला जातो. एका शहाळ्याच्या झाडावरून नीराचं साधारण उत्पादन दरदिवशी २.१ लिटर होतं.

नीरापासून बनणारी उत्पादनं

नीराच्या प्रोसेसिंगद्वारे नीरा सिरप, नीरा हनी, नीरा गूळ तसंच नीरा साखर वगैरे बनवले जातात. नीरा गूळ आणि साखर दोन्ही अत्यंत पौष्टिक आहेत. पांढऱ्या साखरेविरोधात जी मोहीम सुरू आहे, ती लक्षात घेता नीरा साखरेच्या आरोग्यवर्धक गुणांमुळे लोकांमध्ये त्याची लोकप्रियता वाढत आहे. खाद्य उद्योगामध्ये नीरा सिरप आणि हनीची मोठी मागणी आहे. घरांमध्ये जे चॉकलेट, केक, बिस्किट, जाम, गुलाबजाम, लाडू, जिलेबी वगैरे पदार्थ बनवतात त्यात गोडव्यासाठी नीरा हनी वा साखर मिसळून मिठायांचा ग्लायसिमिक इंडेक्स कमी करून ते हेल्दीसुद्धा बनवू शकता.

रोजगाराचं नवीन साधन

नारळ विकास बोर्डाचे आलुवा येथील वाषक्कुलममधील नाविबो प्रौद्योगिकी संस्था (सीआयटी) आणि बोर्डामध्ये रजिस्टर नारळ उत्पादक फेडरेशनमध्ये नीरा तंत्रज्ञांना प्रशिक्षण दिलं जात आहे. नीरा उत्पादनातून हे नीरा तंत्रज्ञ दरमाही साधारणपणे रु. ३०,०००पर्यंत कमवू शकतात.

नीरा एक नवीन उत्पादन आहे. त्यामुळे लोकांमध्ये याप्रति खूप साशंकता आहे. नीराचं स्थान बाजारात उपलब्ध साधारण लघू पेयांमध्ये वा फळांच्या रसांमध्ये नाही, तर प्रोटीन आणि व्हिटामिन समृद्ध पेयांमध्ये आहे. नीराचं वैशिष्ट्य हे आहे की हे कृत्रिम पद्धतीने पौष्टिक बनवलेलं नाही, तर नीरा नैसर्गिकरित्या पौष्टिक आहे.

नीरा प्लाण्ट लावण्यासाठी अपेक्षित खर्चाच्या २५ टक्के आर्थिक सहाय्य नारळ प्रौद्योगिकी मिशनअंतर्गत असणारे बोर्ड देत आहेत. म्हणून नीरा आणि नारळ शर्करासारख्या पौष्टिक गुणांनी युक्त आरोग्यवर्धक उत्पादनं घरगुती आणि निर्यात बाजारात आपलं स्थान निर्माण करत आहेत.

कोरोनामध्ये परिचारिकांची स्थिती

*प्रतिनिधी

सामान्यतः, लोकांचा परिचारकांवर खूप विश्वास असतो कारण गरीब, मग ते मूल असो किंवा वडील, पुरुष असो वा स्त्री, स्वतःला परिचारिकांच्या हातात सुरक्षित समजतात. अगदी जिद्दी रुग्णांसाठी, परिचारिकांच्या मऊ हातात असलेले तंत्र आश्चर्यकारक आहे. ही एक अशी नोकरी आहे ज्याकडे सामान्यतः मोठ्या आदराने पाहिले जाते.

नर्सिंग अधिक तांत्रिक बनले आहे, रुग्णांची संख्या वाढत आहे, रुग्ण आणि परिचारिका यांचे वैयक्तिक नाते परिचारिका आणि रुग्णांच्या गर्दीत हरवले आहे, थकवा, कंटाळवाणेपणा, तणाव, परिचारिकांमधील दबाव यामुळे सेवा कमी होऊ लागली आहे. दिल्लीच्या एका रुग्णालयात 2 महिन्यांच्या बाळाला मारहाण केल्याप्रकरणी एका नर्सला अटक करण्यात आली. मुलालाही दुखापत झाली असून त्याच्या हाडांनाही भेगा पडल्या आहेत.

कोविडच्या दिवसांमध्ये, परिचारिकांनी त्यांच्या जीवावर खेळून लोकांना वाचवले किंवा त्यांच्या शेवटच्या क्षणापर्यंत त्यांची काळजी घेतली. तरीही भीती आणि कामाच्या ताणामुळे परिचारिका तासन्तास रुग्णांना त्रास देत असल्याच्या तक्रारींची संख्याही जास्त आहे. दुसरीकडे, काही भागात, परिचारिकांना घरात प्रवेश करण्याची परवानगी नव्हती की त्यांनी कोरोना विषाणू आणला नसेल. कुठेतरी त्यांच्यावर फुलांचा वर्षावही करण्यात आला आहे, पण हे काम जोखमीचे आहे.

संपूर्ण जगात परिचारिकांची कमतरता आता मोठ्या प्रमाणावर वाढत आहे कारण श्रीमंत देशांतील लोक दीर्घकाळ जगतात आणि त्यांचे स्वतःचे नातेवाईक कमी होत आहेत, लोक जाणीवपूर्वक विमा खरेदी करत आहेत जेणेकरून रुग्णालयातील परिचारिका त्यांच्याकडे राहतील किंवा वृद्धावस्थेचे बुकिंग केले जात आहे ज्या घरांमध्ये तुम्ही परिचारिकांवर अवलंबून राहून शेवटचे दिवस घालवू शकता.

पैशाच्या फायद्यासाठी, गरीब देशांतील मुली दूरच्या देशांमध्ये जात आहेत जिथे त्यांना चांगले पैसे मिळत आहेत पण त्यांना स्वतःचे काही सापडत नाही. या कामात, एखाद्याला 8-10 तास आपल्या पायावर उभे राहावे लागते. आपल्या देशात या व्यवसायात येणाऱ्या मुली सर्व खालच्या जातीच्या आहेत आणि वाढत्या जातीवादी धार्मिक कट्टरतादेखील परिचारिकांना पूर्ण आणि योग्य आदर देण्याच्या मार्गात येतात.