online marathi society article Archives - Page 12 of 17

उत्कंठा प्रेमींना आकर्षित करणारं ठिकाण

* प्रतिनिधी

आपल्या सर्वांनाच रोजच्या दगदगीतून शांतता मिळावी म्हणून सुट्ट्यांची गरज असते. जिथे आपण शरीराला थोडा आराम देऊ शकू आणि पुन्हा रोजच्या कामासाठी दुप्पट उर्जेने परतू शकू. अशात जर तुमच्या मनाबरोबरच आत्म्याची शांतता ही हवी असेल तर जॉर्डनला नक्की जा.

आपल्यामध्ये बऱ्याच व्यक्ती अशा असतात, ज्या दुसऱ्यांना पोहताना पाहून खूप खूश होतात. त्यांनाही पाण्यात उतरावेसे वाटते. पण कुठल्याशा भीतिमुळे ते पाण्यात जाण्यास घाबरतात. पण आज अशा समुद्राची तुम्हाला ओळख करून देणार आहोत जिथे पोहता न येणारे लोकसुद्धा सहजपणे पोहू शकतात आणि असे करण्यासाठी त्यांना लाइफ जॅकेटचीही गरज नसते.

या समुद्राचे नाव डेड सी. डेडसी जॉर्डन आणि इस्त्रायल यांच्या मधोमध आहे. या समुद्राला सॉल्ट सी असेसुद्धा म्हटले जाते.

यामुळे म्हणतात डेड सी

याचे नाव डेड (मृत) सी पडले आहे, कारण येथील सर्व वस्तू मृत आहेत. इथे ना झाडं झुडुपं आहेत ना गवत. इतकेच नाही तर इथे कोणत्याच प्रकारचे मासेही नाहीत. यामागील कारण असे की येथील समुद्राचे पाणी सरासरीपेक्षा ८ पट जास्त क्षारयुक्त म्हणजे खारट आहे. म्हणून याला खाऱ्या पाण्याचा समुद्र किंवा सरोवर असेही म्हटले जाते. हा समुद्र जॉर्डनच्या पूर्वेला आहे, तर पश्चिमेला इस्त्रायलच्या सीमेजवळ आहे.

यात अनेक विषारी खनिज मीठ जसे मॅग्नीशियम क्लोराइड, कॅल्शियम क्लोराइड, पोटॅशियम क्लोराइड इ. भरपूर प्रमाणात आढळते. या सर्व क्षारांच्या अधिक प्रमाणामुळे इथे समुद्री झुडपे आणि समुद्री जीव राहण्यासाठी अनुकूल वातावरण नाही. या समुद्राचे पाणी ना पिण्यासाठी वापरले जाऊ शकते ना इतर कुठल्या कामासाठी. डेड सी ६७ कि.मी. लांब आणि १८ कि.मी. रूंद आहे. याची खोली ३७७ मीटर (साधारण १२३७ फूट) आहे. हे या विश्वातील सर्वात खोल खाऱ्या पाण्याचे सरोवर आहे.

यामुळे कोणी बुडत नाही

पाण्यामध्ये मिठाचे प्रमाण अधिक असल्याने इथे कोणी बुडत नाही. याचमुळे लोकांना या समुद्रात पोहायला आवडते. इतर समुद्रांपेक्षा हा समुद्र खूप वेगळा आहे. या वैशिष्ट्यामुळे जगभरात हा समुद्र प्रसिद्ध आहे. दूरदुरून लोक इथे येतात आणि आनंद लुटतात.

इर्षा नेहमीच वाईट नसते

* पूनम पांडे

इर्षा किंवा द्वेष या भावनेकडे हल्ली मानसोपचारतज्ज्ञ व समाजसुद्धा एका नव्या दृष्टीने पाहू लागले आहेत. त्यांचा शोध असे सिद्ध करत आहे की जर कोणाची प्रगति पाहून तुम्हाला इर्षा वाटत असेल तर घाबरण्यापेक्षा याकडे वेगळ्या दृष्टीकोनातून पहायला हवे. जर या इर्षेतून प्रेरणा घेऊन आपली स्थिती सुधारण्याचा प्रयत्न केला तर परिस्थिती बदलू लागेल. याचा फायदा असा होईल की या इर्षेमुळे तुमचे नुकसान होण्याऐवजी तुम्हाला आनंदाचा मार्ग मिळेल.

दुसऱ्यांची प्रगति किंवा यश पाहून इर्षेने जर तुम्हीही चांगले प्रयत्न करण्याचा निर्णय घेतला तर ही इर्षा तुमच्यासाठी सुखद ठरू शकते. हे भविष्यासाठी शुभ संकेत आहेत.

नवे प्रयोग करा

असं म्हणतात की भावनांना कुणी थोपवू शकत नाही, पण आपला दृष्टीकोन तर बदलता येऊ शकतो ना? सांगण्याचे तात्पर्य हेच की दृष्टीकोन जर सकारात्मक बाळगून स्वत:ला चांगल्या वातावरणासाठी तयार करत राहावे नाहीतर फक्त इर्षाच केल्याने मानसिक शांती हरवून जाईल. बरोबरच हृदय, यकृत, रक्तदाब इ. आजारही तुमच्या शरीराचा ताबा घेतील.

वेळेचे महत्त्वं ओळखून आपल्या इर्षेचा लाभ करून घेतला जाऊ शकतो. म्हणजे जगही नवनवे प्रयोग करून प्रगती साधत आहे, तर तुम्हीही करून पाहा. जर काळाप्रमाणे नाविन्य आणि ताजेपणा अपेक्षित असेल तर तुम्हीही असेच करण्याकडे लक्ष केंद्रित करा.

लक्ष्य ठरवा

मनात जर इर्षेची भावना जोर धरत असेल तर आपले लक्ष्य एखादे ध्येय गाठण्याकडे वळवा. याचा खूप फायदा होऊ शकेल. याबाबतीत आळशी व कामचोर लोक फक्त विचारच करत बसतील व वेळेला दोष देत राहतील. पण ध्येय गाठणारे लोक स्वत:चा तोल ढळू देत नाहीत. पटकन् आपल्यातील कमतरता ओळखतात व आपले ध्येय निश्चित करतात व इर्षा नावाच्या या रोगाला आपले औषध बनवतात.

मुल्यांकन करा

आपली स्पर्धा स्वत:शीच करणे हे अतिउत्तम असतं म्हणजे दरदिवशी मागील दिवसापेक्षा चांगले व उत्तम बना. यासाठी एक दिनदर्शिका तयार करणे खूपच उपयुक्त ठरते. स्वत:चं खरंखुरं मुल्यांकनही करता आलं पाहिजे. यात दिनदर्शिकेची खूप मदत होते. काळचक्र आणि प्रकृती आपल्यासाठी नेहमी चांगली व्यवस्था करून ठेवत असते. यावर अवश्य विचार करत राहिलं पाहिजे.

स्वत:शीच विचारविनिमय केला तर आपल्याला आपल्यातील उणिवा कळून येतील. आपल्यातील कमतरतेलाच आव्हान बनवून हिम्मत ठेवणे खरोखर एक उत्तम पर्याय आहे. अजिबात घाबरू नका. बस्स, नाराजी व तक्रारींमध्ये थोडीशी कपात करून शक्यता जागृत करा व जीवनाला सावरून घ्या.

स्वयंपाकघरातील प्रदूषण टाळणेदेखील महत्त्वाचे आहे

* पारुल भटनागर

भारतीय मसाले केवळ चवच वाढवत नाहीत तर आरोग्यासाठीही फायदेशीर आहेत. परंतु जिथे ते अन्नाची चव वाढवतात तिथे तेल-मसाल्याने समृद्ध अन्न शिजवताना स्वयंपाकघरात खूप धूरही होतो, जो आरोग्यासाठी हानिकारक असल्याचे सिद्ध होते.

महिलांचा बराच वेळ स्वयंपाकघरात व्यतीत होतो. अशा परिस्थितीत त्यांच्या आरोग्यासाठी असे एखादे साधन, जे स्वयंपाकघरातील धूर क्षणार्धात बाहेर काढून टाकते आणि स्वयंपाकघर प्रदूषणमुक्त करते, तर ते म्हणजे चिमणी आहे.

पूर्वी भारतीय घरे मोठी होती आणि स्वयंपाकघर सामान्यत: उघडयावर बनविले जात असे जेणेकरून घरात स्वयंपाकघराच्या धुराचा प्रसार होऊ नये, परंतु लोकसंख्या वाढत असल्याने कुटुंबं फ्लॅटमध्ये संकोचित होत आहेत, ज्यामध्ये हवा आणि प्रकाशाची कमतरता असते आणि लोक आरोग्याशी संबंधित समस्यांचे बळी ठरतात. हे टाळण्यासाठी चांगल्या वायुवीजनासह, विद्युत उपकरणे योग्य प्रकारे साफ करणेदेखील आवश्यक आहे जेणेकरून घराच्या आत प्रदूषण होणार नाही.

स्वयंपाकघरात प्रदूषणाची कारणे

आता स्वयंपाकघर फक्त गॅसपुरते मर्यादित राहिलेले नाही. आता जुन्या स्वयंपाकघराचे रूपांतर मॉडयूलर किचनमध्ये केले जात आहे, ज्यामध्ये टोस्टर, मायक्रोवेव्ह ओव्हन आणि इतर बऱ्याच गोष्टी ठेवल्या जात आहेत. परंतु या इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांमुळे जसा वेळ वाचतो, तसंच ते प्रदूषणदेखील पसरवतात, जे बाह्य प्रदूषणापेक्षा बरेच अधिक धोकादायक आहे. चला, याविषयी जाणून घेऊया :

टोस्टर : सर्व इलेक्ट्रिक बर्नर वाफेने-निर्मित धूळीपासून सूक्ष्मकण तयार करतात, जे प्रदूषणास जबाबदार आहेत. जेव्हा आपण बराच काळ टोस्टर वापरत नाही आणि पुन्हा जेव्हा आपण वापर करतो तेव्हा त्यात साचलेली घाण वाफेच्या रूपात सूक्ष्मकणांमध्ये बदलते आणि प्रदूषणास कारणीभूत ठरते, ज्यामुळे आरोग्याशी निगडित समस्यांना सामोरे जावे लागते.

मायक्रोवेव्ह : इंग्लंडच्या मॅनचेस्टर विद्यापीठातील संशोधकांच्या म्हणण्यानुसार मायक्रोवेव्ह ओव्हन कार्बन डायऑक्साईडचे अत्यधिक प्रमाणात उत्सर्जन करतात, जे कारपेक्षा अधिक धोकादायक प्रदूषण पसरवण्याचे काम करते.

रोटी मेकर : जरी रोटी मेकर त्वरित गरमागरम रोटया तयार करत असेल परंतु तो ही आपल्या घरास प्रदूषित करत आहे हे आपणास ठाऊक आहे काय? जर आपल्या घरात यापासून निघणारा धूर बाहेर काढण्यासाठी पुरेशी व्यवस्था नसेल तर याचा वापर काळजीपूर्वक करा.

ही समस्या कशी सोडवावी

* स्वयंपाकघरातून धूर आणि घाण काढून टाकण्यासाठी घरात योग्य वायुवीजन असण्याबरोबरच चिमणीचीही व्यवस्था करावी जेणेकरून घरात प्रदूषण होणार नाही.

* चिमणीवर साचलेली घाण काढून टाकण्यासाठी, थोडया-थोडया दिवसांनंतर फिल्टर आणि त्याचे फ्रेम स्वच्छ करा.

* जेव्हा-जेव्हा आपण टोस्टर, मायक्रोवेव्ह नंतर कॉफी किंवा चहा मेकर वापरता तेव्हा त्याच्या स्वच्छतेची विशेष काळजी घ्या, कारण जेव्हा या उपकरणांवर घाण जमा होते तेव्हा प्रदूषणाचा धोका जास्त असतो.

* एकावेळी फक्त एकच इलेक्ट्रिक डिव्हाइस वापरण्याचा प्रयत्न करा.

दानाच्या मोबदल्यात प्रेम मिळविण्याची धार्मिक पद्धत

* मोनिका गुप्ता

रामायण, गीता, कुराण, बायबल यासारख्या धार्मिक ग्रंथांना धंद्याचे माध्यम म्हणावे की मग नैतिक शिक्षण मिळविण्याचे माध्यम? पाहायला गेल्यास आज आपल्या देशात देवाच्या नावे सर्वात मोठा धंदा सुरू आहे. धंदा करायचाच असेल तर धर्माच्या नावाखाली कशाला? आजच्या युगात याचा काहीच अर्थ नसतानाही लोक हे ग्रंथ कशासाठी वाचतात आणि ऐकतात? देवाच्या नावाखाली एक माणूस दुसऱ्या माणसाला लुटून निघून जातो. धर्माच्या नावाखाली मारहाण केली जाते.

आपल्या ग्रंथात खरेच असे लिहिले आहे

प्रत्यक्षात एक धार्मिक कथा जिथे एका पत्नीने आपल्या पतिचे प्रेम मिळविण्यासाठी पतिलाच दान म्हणून दिले, ही पौराणिक कथा आहे, पण आजही ऐकविली जाते. फेसबूकवर, अध्यात्मिक कथांच्या पेजवर पोस्ट केलेल्या अशा कथांना बऱ्याच लाईक्सही मिळाल्या आहेत. आजचे युग, आजचा काळ, आजच्या लोकांशी त्या युगातील कथांचा खरंच काही संबंध आहे का?

ही कथा कृष्ण लीलांशी संबंधित आहे, त्याच कृष्णाशी ज्याने गोपिकांशी रासलीला खेळून स्नानाच्या वेळी गोपिकांचे कपडे पळवले होते. कथेच्या सुरुवातीचे वाक्य असे आहे की कृष्णाच्या १६००८ पत्नींमध्ये राणी होण्याचा मान फक्त ८ जणींनाच होता. हे कुठल्याही युगात स्वीकारले जाणार नाही, परंतु आजच्या काळात अशाप्रकारे त्याचे वर्णन करणे चुकीचे आहे.

लोभ आणि मत्सर

आजच्या युगात, पत्नी असूनही तुम्ही दुसरे लग्न केले तर आपला समाज आणि कायदासुद्धा तुम्हाला दोषी मानतो, कारण आजच्या काळात समाज आणि कायदा दोघेही याविरूद्ध आहेत. आजच्या युगात असे झाल्यास पहिली पत्नी पोलिसांपेक्षाही जास्त आक्रमकपणे विरोध करेल. अशावेळी सत्यभामाची कथा सातत्याने सांगून एकापेक्षा जास्त महिलांशी असलेल्या संबंधाच्या कथेचा गौरव का केला जातो?

कथेत असे सांगितले आहे की सत्यभामा आणि रुक्मिणी अशी कृष्णाच्या दोन राण्यांची नावे होती. सत्यभामाला गर्व होता की कृष्ण तिच्यावरच सर्वात जास्त प्रेम करतो. पण जिथे प्रेम असते, तिथे केवळ सकारात्मकताच असते. जिथे नकारात्मकता येते, ते प्रेम खरे असूच शकत नाही. शिवाय ही अभिमानाची गोष्ट आहे, गर्व असण्याची नाही. पण कथेत लेखक म्हणतात की कृष्णाचे तिच्यावर इतके प्रेम असूनही सत्यभामाला अधिक प्रेम हवे होते आणि तेच सत्यभामाच्या आयुष्यात लोभ आणि मत्सर घेऊन आले, जो इतका वाढला की सत्यभामाने कृष्णालाच दानात देऊन टाकले.

कथेत लेखक सांगतो की नारदला याबाबत समजले त्यावेळी त्याचे काम तर तसेही देवलोकात भ्रमण करणे हेच होते, मग ते भ्रमण करत राहाणे असो किंवा त्यावेळी कळ लावणे, काय फरक पडतो? आजच्या युगात नारदासारख्या व्यक्तिरेखेचे कौतुक करणे चुकीचे आहे, पण कथांमधून त्याला उच्च स्थान दिले जाते. नारदाने सत्यभामाला आपल्या जाळयात अडकवले आणि सांगितले की, तिने तुलाव्रत करावे, ज्यामुळे श्रीकृष्णाचे सत्यभामावरील प्रेम कितीतरी पटीने अधिक वाढेल.

बिनबुडाची कथा

आज जर तुम्ही तार्किकपणे या उपवासाचा संपूर्ण विधी ऐकाल तर आश्चर्यचकित व्हाल. या व्रताच्या संपूर्ण विधीबाबत नारदांनी सांगितले की आधी कृष्णाला दानात देऊन नंतर परत मिळविण्यासाठी कृष्णाच्या वजनाचे सोने द्यावे लागेल. सत्यभामा हे कार्य पूर्ण करण्यात अयशस्वी झाल्यास कृष्ण नारदाचे गुलाम होतील. असा प्रेमाचा सौदा करायला कोण शिकविते? हा एक प्रकारचा जुगार आहे, हेदेखील येथे पौराणिक कथेच्या रूपात मनावर बिंबवले जाते.

नारदाच्या या खेळाकडे दुसऱ्या दृष्टिकोनातून पाहिल्यास लक्षात येते की या युगात सर्व मोहमाया आहे. आजही नारद प्रत्येक घरात, प्रत्येक मंदिर, मशिदीत बसलेला दिसेल. कुठे फकीर म्हणून, कुठे पुजारी म्हणून, तर कुठे भगवी वस्त्र परिधान केलेला. कोणी चंदनाचा टिळा लावून सकाळी सकाळी टीव्हीवर ज्ञान पाजळत असतो.

अशा कथांचा असा प्रभाव पडतो की यामुळे कोणाचेही काम पूर्ण होत नाही. मेहनत घेण्याऐवजी आपण हातांच्या रेषा दाखवण्यातच धन्यता मानतो आणि हात पाहून भविष्य सांगणारा तुमचा भविष्यकाळ आणि सोबतच प्रत्येक समस्येचे समाधान सहजपणे सांगून झोळी घेऊन गल्लोगल्ली फिरतो. पण मग त्याच्या आयुष्यात स्थिरता का नसते?

सत्यभामाला प्रेम कृष्णच देऊ शकत होते, नारद नाही. ही वस्तुस्थिती सत्यभामा समजूच शकली नाही. तिच्यातील लोभ आणि अभिमानाने तिला विचारच करू दिला नाही. ती नारदाच्या बोलण्यात फसत गेली आणि विसरून गेली की आपण ज्याच्यावर प्रेम करतो तोच आपले दु:ख दूर करू शकतो, इतर कोणीही नाही.

खरे प्रेम आणि खरा विश्वास

कथेतील सत्यभामाच्या व्रतानुसार कृष्णाला दानात देण्यात आले. आता कृष्णाला तराजूवर बसवून त्याच्या वजनाइतके सोने दान करण्याची वेळ आली. सत्यभामाने पूर्ण प्रयत्न केला, पण ती अपयशी ठरली. तितके सोने गोळाच करू शकली नाही. शेवटी रुक्मिणीने खरे प्रेम आणि विश्वासाने सोने बाजूला करून तुळशीचे एक पान दुसऱ्या पारडयात टाकले आणि त्याचे वजन कृष्णाइतके झाले. सत्यभामाचा अभिमान तिथेच गळून पडला. यामुळे सोने तुच्छ झाले आणि तुळशीची पूजा श्रेष्ठ ठरली. सोने द्या प्रेम मिळवा हेदेखील सांगितले गेले आणि तुळशीची पूजा करा हेसुद्धा.

या कथेत उपदेश देण्यात आला की खरे प्रेम दिखावा करून मिळत नाही, प्रेम कोणतीही वस्तू नाही, जिचे वजन करता येऊ शकेल. जे पारखून पाहण्यासाठी योजना आखावी लागेल. वास्तव असे आहे की ही एक भावना आहे, जी अनुभवता येते.

या कथेमागचा छुपा उद्देश असा की साधुसंत पंडित पतिचे प्रेम परतवूही शकतात आणि परतही हिरावूनही घेऊ शकतात. म्हणूनच पतिला खूश करण्यासाठी त्याचे प्रेम मिळविण्यासाठी, मोठया प्रमाणात दान करा, अंधविश्वासाच्या मार्गावरून चाला. कोणाच्याही बोलण्यात येऊन आपले सर्वस्व गमावून बसा. जसे सत्यभामाने नारदाच्या शब्दात येऊन केले.

आजच्या काळात लोक जर देवाला खूप सारे सोने-चांदी दान करत असतील तर ते अशाच कथांनी प्रेरित होऊन. हे पुन्हा पुन्हा मनावर बिंबवले जाते की देव लोभी आहे. आपण त्याला काही देत नाही तोपर्यंत तो आपली इच्छा पूर्ण करत नाही. देव लाच घेतो आणि त्याचे एजंट येऊन घेऊन जातात. अशा प्रकारच्या कथांचा प्रसार-प्रचार आजच्या काळातत पुन्हा उच्च-नीचता आणि लुबाडणूक करण्यासाठी केला जात आहे.

आत्महत्या हा समस्येवर उपाय नाही

* गरिमा पंकज

मार्च २०२० मध्ये हैदराबाद येथील एका सॉफ्टवेअर अभियंत्याने कर्ज फेडण्यात अपयशी ठरल्याने पत्नी आणि दोन मुलांची हत्या केल्यानंतर आत्महत्या केली. मृत्यूपूर्वी वडिलांना लिहिलेल्या सुसाईड नोटमध्ये अभियंत्याने वाढत्या कर्जाचा बोजा हे त्याच्या आत्महत्येचे कारण असल्याचे नमूद केले आहे. त्याने एका गृहनिर्माण वित्त कंपनीकडून 22 लाखांचे गृहकर्ज घेतले होते. याशिवाय घर बांधण्यासाठी आणि व्यवसाय सुरू करण्यासाठीही अनेक कर्जे घेतली गेली. त्याच्या शब्दांत, ‘मी कधी विचार केला नव्हता की मी अशा प्रकारे कर्जाच्या जाळ्यात अडकू. एका कर्जदाराने मला पुन्हा पुन्हा फोन करायला सुरुवात केली आहे. तर मी घर विकू शकत नाही कारण माझ्या आईच्या आठवणी घराशी जोडलेल्या आहेत. मी माझ्या पत्नी आणि मुलांना तुमच्यावर ओझे म्हणून सोडू शकत नाही. म्हणून मी त्यांना माझ्या बरोबर घेण्याचा निर्णय घेतला आहे. हा माझा तुम्हाला शेवटचा संदेश आहे. ”

मृताच्या पत्नीच्या भावानं, जो स्वत: एक सॉफ्टवेअर इंजिनिअर आहे, अनेक वेळा दरवाजा ठोठावला पण तो उघडला नाही, तेव्हा कुटुंबातील सदस्यांना या घटनेची माहिती मिळाली. त्यानंतर त्याने पोलिसांना माहिती दिली आणि चारही मृतदेह घराच्या आतून सापडले.

त्याच दिवशी, मुंबईत अशीच एक घटना उघडकीस आली जेव्हा तिच्या 3 वर्षांच्या मुलीला तिच्या पती आणि पत्नीसह मृत अवस्थेत तिच्याच घरातून बाहेर काढण्यात आले. पोलिसांनी दिलेल्या माहितीनुसार, हत्येनंतर ही आत्महत्या आहे. मृतदेहाजवळ एक सुसाईड नोट सापडली आहे, त्यात नमूद आहे की कुटुंबातील 13 लोकांमुळे त्यांना हे पाऊल उचलावे लागले आहे. सुसाईड नोटनुसार, कुटुंबातील काही सदस्य तिला मालमत्तेच्या मुद्द्यावरून त्रास देत असत. चिठ्ठीत मृत व्यक्तीने आपल्या पत्नीचे दागिने दान करण्यास सांगितले आहे. पोलिसांचा असा विश्वास आहे की या जोडप्याने आत्महत्या करण्यापूर्वी मुलीची हत्या केली आणि नंतर तिचा मृत्यू होण्यापूर्वी, महिलेने ही सुसाईड नोट तिच्या कुटुंबासह सोशल मीडियाद्वारे शेअर केली.

सर्व युद्धांपैकी सर्वात धोकादायक म्हणजे ‘कोविडचे युद्ध’

*प्रतिनिधी

युद्धे मानवी इतिहासाचा अविभाज्य भाग आहेत. प्रत्येक युगात सामान्य लोकांना विनाकारण युद्धात ओढले गेले आहे आणि युद्ध म्हणजे दैनंदिन जीवनाचे विघटन. युद्धादरम्यान शहरे नष्ट केली जातील. तरुण लढाईत जात असत, अन्नासाठी भुकेले असत, घरात कोणाला मारले पाहिजे हे माहित नसते. तरीही एक गोष्ट जी भेट आणि निसर्गाची गरज दोन्ही आहे, ती चालूच राहिली. ते प्रेम आहे. तरुण प्रेम सर्व प्रकारच्या काटेरी झुडपांमध्ये भरभराटीला आले, फुलांच्या बागांमध्ये भरभराट झाली, बुलेट्समध्ये भरभराट झाली, आज कोविडच्या रक्तरंजित पंजामध्येही प्रेम फुलत आहे.

आज कोविडचे युद्ध आधीच्या सर्व युद्धांपेक्षा अधिक धोकादायक आहे कारण ते प्रत्येक व्यक्तीला त्याच्या स्वतःच्या कारणासाठी तुरुंगात टाकत आहे. जे लोक परकीय आक्रमणामध्ये सहभागी झाले नाहीत, त्यांनी दंगलीत भाग घेतला नाही त्यांच्यावर हजारो निर्बंध लादण्यात आले आहेत. दुष्काळ आणि पूर नव्हता, शेतात युद्ध झाले नाही. कोविडने आधीपासून एकाच छताखाली राहत नसलेल्या प्रत्येकाला मिठी मारणे आणि एकमेकांशी बोलणेदेखील बंद केले. स्पर्श करणे, सहकार्य करणे, बोलणे जवळ बसणे यावर बंदी होती. अशा स्थितीत नवीन प्रेम कसे असावे, निसर्गाला स्पर्श करण्याची इच्छा कशी असावी, एकमेकांमध्ये लीन होण्याची गरज पूर्ण व्हावी.

लॉकडाऊन काढून टाकल्यानंतरही कोविडने कैद केलेले नगण्य आहे. मुखवटे असलेल्या चेहऱ्यांकडून प्रेम विनंत्या कशा असू शकतात? 2 यार्डचे अंतर एकमेकांना कसे स्पर्श करू शकते?

आता ज्यांना लसीकरण करण्यात आले आहे, ते लसीकरण झालेल्यांना शोधत आहेत. त्यांच्यापैकी कोण त्यांना पात्र आहे, परंतु ही लस अशी नाही की ती उद्यानांवर शिक्का मारली जाते. या लसीनंतरही मास्क आवश्यक आहे. आता ती नैसर्गिक गरज एखाद्याच्या आयुष्यात कशी पूर्ण होऊ शकते. कोविडची दुसरी लाट, ज्यामध्ये एका छताखाली राहणारे संपूर्ण कुटुंब आजारी पडले, त्याने सर्वांना वाईट रीतीने चावले.

कृतज्ञतापूर्वक, आधुनिक तंत्रज्ञानाने इन्स्टाग्राम, फेसबुक, व्हॉट्सअॅपचे दरवाजे उघडे ठेवले, पण या कैद केलेल्या खाणींच्या छोट्या खिडक्या होत्या जिथून फक्त डोळाच पाहू शकतो. चेहरा एक इंच बाय एक इंच पाहून व्यक्तीमत्व ओळखता येत नाही.

होय, या काळात भारतात विवाह झाले, पण फेसबूकवर त्यांच्यात चेहरा दिसला, काही मिनिटांसाठी मुखवटा काढून टाकला गेला आणि तो केला गेला की नाही, 18 व्या शतकातील लग्नाप्रमाणे. बाकी गोष्टी सोशल मीडियावर घडल्या पण अर्ध्या अपूर्ण. जोपर्यंत कोणी चहाच्या कपमध्ये बोट बुडवून ते पिणार नाही तोपर्यंत प्रेम थोडे फुलणे आहे. आता जे विवाह निश्चित होत होते, ते शारीरिक युतीची तडजोड आहेत, प्रेमाच्या अंतिम ध्येयाची पूर्तता नाही.

असे शिकवा मुलांना चित्र काढायला

* पद्मा अग्रवाल

लॉकडाऊनमुळे आयुष्य जणू थांबले आहे. मुले बऱ्याच दिवसांपासून घरातच बंद आहेत. शाळेची सुट्टी सुरू आहे. मुले आपल्या मित्रांसह खेळण्यासाठी उद्यानात जाऊ शकत नाहीत. घराच्या चार भिंती त्यांच्यासाठी कैदखाना झाल्या आहेत. ती कधी खेळण्यासाठी आईचा मोबाइल घेतात, तर कधी वडिलांचा.

वन्या स्वयंपाक घरातील कामं आटोपून आली. त्यावेळी आपला ५ वर्षांचा मुलगा अन्वय आपल्या मोबाइलवर गेम खेळत असल्याचे पाहून तिला राग आला. तिने त्याच्या हातातून मोबाइल हिसकावला, त्यामुळे तो रडू लागला. वन्याच्या हे लक्षात आले की, मुलाला कशात तरी गुंतवून ठेवावे लागेल. म्हणून ती मुलाला म्हणाली की, चल आपण चित्र काढूया. पण अन्वय रडत होता. जेव्हा वन्या स्वत:च कागद घेऊन त्यावर चित्र काढू लागली, तेव्हा अन्वय तिच्याजवळ गेला.

जर तुमचा मुलगा छोटा असेल तर त्याला संपूर्ण वही देऊ नका. नाहीतर तो थोडया वेळातच त्याला हवे तशी पाने रंगवून संपूर्ण वही खराब करून टाकेल. म्हणून त्याला वहीचे फक्त एक पान द्या.

चला वर्तुळ बनवायला शिकवू या

तुमची बांगडी किंवा एखाद्या गोल झाकणाच्या साहाय्याने मुलांना वर्तुळ कसे काढायचे हे शिकवा. त्यानंतर त्याला स्वत:हून वर्तुळ काढायला लावा. जेव्हा अन्वयने स्वत: वर्तुळ काढले तेव्हा तो खूपच खुश झाला.

अशाच प्रकारे निशीने आपली ८ वर्षांची मुलगी ईशी समोर एक केळे ठेवले आणि तिला केळे किंवा टोमॅटो, आंबा असे एखादे चित्र काढायला सांगितले.

पेपरवर केळयाचे चित्र काढल्यानंतर ईशीला खूपच आनंद झाला. नंतर आईने जो रंग वापरला त्याच रंगाने ते चित्र रंगवताना तिला गंमत वाटली. त्यानंतर चित्र काढणे आणि रंगवणे हा तिच्यासाठी आवडता खेळ झाला.

एके दिवशी निशीने स्वत:चा मोबाइल ईशासमोर ठेवून सांगितले की, मोबाइलचे चित्र काढ. जेव्हा तिने मोबाइलचे चित्र काढून त्यावर डायल करण्यासाठी आकडेही काढले तेव्हा ते पाहून निशीने प्रेमाने तिचे चुंबन घेतले.

मुलांना प्रोत्साहन द्या

मुलांना प्रोत्साहन देण्यासाठी त्यांनी काढलेले चित्र भिंतीवर लावा. त्या चित्राचे कौतुक करा.

अनुचा १२ वर्षांचा मुलगा चित्रे तर काढायचा, पण ती रंगवायला कंटाळा करायचा. अनु स्वत: चांगली आर्टिस्ट आहे. जेव्हा मुलाने काढलेल्या चित्रात ती स्वत: रंग भरू लागली तेव्हा ते पाहून आरवलाही चित्र रंगवावेसे वाटू लागले. त्यानंतर काढलेल्या चित्रांमध्ये स्वत:हून भरलेले रंग पाहून तो आनंदित झाला.

तुम्ही मार्गदर्शनासाठी यू ट्यूबची मदतही घेऊ शकता. मुलांना प्रोत्साहन देण्यासाठी भावंडांमध्ये चित्रकलेची स्पर्धा घ्या. यामुळे त्यांच्यात जिंकण्याची इच्छा निर्माण होईल आणि ते चित्रांमध्ये रमून जातील. चांगल्या प्रकारे चित्र पूर्ण करण्याचा प्रयत्न करतील.

मुलांना त्यांच्या कल्पनाशक्तीनुसार काहीही काढायला सांगा. ती त्यांच्या कल्पनेनुसार खूप काही काढू शकतात. जसे एखाद्याला आपल्या शाळेची आठवण येत असेल, एखाद्याला मित्राची आठवण येत असेल तर ते चित्राच्या माध्यमातून या भावना कागदावर उतरवण्याचा प्रयत्न करतील.

मुलाला प्रोत्साहन देण्यासाठी त्याला शाबासकी द्या. तुम्ही त्याला छोटे बक्षीसही देऊ शकता. त्याच्या पेपरवर छान, खूपच छान किंवा अतिउत्तम असा शेरा द्या. हे पाहून लहान मुले खूपच खुश होतात आणि त्यांना स्वत:चा अभिमान वाटू लागतो.

मुलांचा व्हॉट्सअॅप ग्रुप तयार करून चित्र तेथे शेअर करायला सांगा. यामुळेही मुले आणखी चांगले चित्र काढण्याचा प्रयत्न करतील.

४०शीनंतर मिळवा अपार आनंद

* डॉ. नीरजा श्रीवास्तव ‘नीरू’

एकटी असण्याचे कारण जे काही असेल म्हणजे अविवाहित असेल, घटस्फोटिता असेल किंवा विधवा. जर आर्थिक रूपात सक्षम असाल तर स्वत:ला आनंदीच माना. इतक्या वर्षांचा अनुभव आहे तुमच्याकडे. हीच वेळ आहे जेव्हा स्वत:च्या हिमतीवर योग्य निर्णय घेऊन आपल्या जीवनाला तुम्ही आनंदी बनवू शकता. स्वत:ची स्वत:ला ओळखून जगात तुमची ओळख बनवू शकता. आर्थिक रूपात सक्षम नसाल तरीदेखील घाबरण्याची आवश्यकता नाही. तुम्ही स्वतंत्र आहात. स्वत:ला अनुकूल काम करून कमाई करू शकता. तुमचे रुटीन ठरवू शकता कि तुम्हाला तुमचा वेळ स्वत:च्या पद्धतीने कसा व्यतीत करायचा आहे. कसे आनंदी राहू शकता. बस यासाठी टाईम मॅनेजमेंट गरजेचे आहे. सदैव काही चांगले शिकण्याची प्रबळ इच्छा आणि तुमचा हेतू तुमच्या व्यक्तिमत्वाचे साच्यात घाला. तुमचा विचार, तुमची दृष्टी सकारात्मक ठेवून खालील मुख्य गोष्टींसाठी वेळेचे नियोजन अवश्य करा :

* कामाचा वेळ

* आरोग्यासाठीचा वेळ

* छंदांसाठीचा वेळ

* शेजारी नातेवाईक आणि मित्रांसाठीचा वेळ

* मनोरंजनाचा वेळ

* सामाजिक कार्यांसाठीचा वेळ

यात सगळयात प्रथम आहे कामकाजासाठीचा वेळ. जर तुम्ही नोकरी, व्यवसाय किंवा इतर कोणत्या व्यवसायात आहात तर त्यासाठी वेळ आधीच ठरलेला असावा. चांगले असेल की त्याच्या तयारीचा वेळदेखील तुम्ही जरूर निर्धारित करा, जसे की काय घालायचे आणि घेऊन जायचे आहे. हे सगळयात आधीच तयार ठेवा. आवश्यक पेपर्स, फाईल, फोटोकॉपी इत्यादी. जर काम करीत नसाल आणि आर्थिक स्थिती योग्य नसेल तर आपल्या अनुरूप एखादे काम नक्की करू लागा किंवा छोटा-मोठा व्यवसाय करा, जेणेकरून तुमचा वेळ आणि घर दोन्हीही सुव्यवस्थित होऊ शकेल.

स्वत:साठीचा वेळ

नंतर येतात घराबाहेरची कामे. रोजची कामे म्हणजे जेवण बनवणे, झाडांना, कुलरमध्ये पाणी घालणे, वाणसामान, भाजीपाला आणणे किंवा मागवणे, साफसफाई करणे करवून घेणे, बिले जमा करणे, बँकेत जाणे इत्यादी यांसाठीदेखील वेळ निश्चित करा.

सकाळी एक तास आरोग्यासाठी देणे तुम्हाला पूर्ण दिवस स्फूर्तीमय ठेवेल. नियमित जो काही अनुकूल वाटेल असा व्यायाम अवश्य करा आणि संपूर्ण दिवसासाठी चार्ज व्हा. स्वस्थ मन, मेंदू, शरीर असेल तर तुम्ही खुश राहाल. सकारात्मक ऊर्जा आपल्याला चांगले आणि योग्य कार्य करण्यात सहकार्य करते हे सगळयांनाच ठाऊक आहे.

छंदांची सोबत

काही छंद तर असे असतात की त्यांच्यासोबत छोटी छोटी कामेदेखील उरकली जाऊ शकतात, जसे संगीत ऐकण्यासोबत डस्टिंग, टेबल अरेंजमेंट, कुकिंग इत्यादी काहीही आनंदाने करू शकता. हो, पुस्तके वाचणे, पेंटिंग, नृत्य, फिरणे, काही नवे शिकणे इत्यादींसाठी तुम्हाला वेगळा वेळ काढायलाच हवा, मग तो अर्धा तास का असेना. तुम्ही अनुभवाल की तुमच्यामध्ये ऊर्जेचा अनोखा प्रवेश होत आहे. छंदांची सोबत आहे तर मग तुम्ही एकटया कुठे आहात. तुमचे सारे विश्व तुमच्या सोबत असेल.

नातेवाईक आणि मित्रांसाठीदेखील थोडासा वेळ काढा. एखाद्या आपल्या माणसासोबत बोलून सुख-दु:ख शेअर करा. कधी फोनवर, तर कधी भेटून सकारात्मक गप्पा मारा. कधी त्यांच्यासोबत फिरण्यासाठी जा, बिनधास्त शॉपिंग, मौजमस्ती करा. आवडत्या मित्र-मैत्रिणींचा ग्रुप बनवा. गंभीर विषयांवरदेखील विचारांची देवाण-घेवाण करा आणि आपल्या प्रेरक अनुभवांना व्यक्त करा.

आनंदाची किल्ली

मनोरंजन आणि जगाशी जोडले राहण्याचा वेळदेखील आपल्या रूटीनमध्ये अवश्य ठेवा. यासाठी सगळयात सोपे माध्यम टीव्ही आहे. अर्धा पाऊण तासाचा वेळदेखील पुष्कळ आहे. असे करून तुम्ही स्वत:ला अपडेट ठेवा आणि शेवटचे प्रमुख कार्य, जे आनंदाची किल्ली आहे ते आहे सामाजिक कार्य. तुम्ही आठवडयातून एकदा नक्कीच समाजाच्या भल्यासाठी काही वेळ काढा. मग ते गरीब, अनाथ मुले, वयस्कर, असहाय्य स्त्रिया, अनाथ पशुपक्षी यांच्या कोणाच्यादेखील भल्याचे काम का असेना किंवा भ्रष्टाचार विरोध, व्यसनमुक्ती इत्यादी कोणत्याही मुद्दयावर कार्य करा.

आणखीदेखील पुष्कळ काही आहे चाळीशीच्या पल्याड. घाबरू नका. मग पहा तुम्ही एकटया कुठे आहात? बिनधास्त आनंद साजरा करा, चांगल्या कामांमध्ये हिरीरीने सहभाग घ्या, काही चांगले शिका, शिकवा. एंजॉय करा. जीवन व्यतीत करू नका, जीवन जगा. आनंद शोधा.

१७ स्थळं जी पाहाताच मन वेधून घेतात

* शिखा जैन

जगभरात अशा काही रोमॅण्टिक जागा आहेत जिथल्या वातावरणात प्रेम बसतं आणि जर या ठिकाणी तुम्ही तुमच्या जोडीदारासोबत जाल तर प्रेमाच्या नव्या रंगात तुम्ही न्हाऊन जाल. चला तर, आम्ही तुम्हाला अशा काही ठिकाणांबद्दल सांगतो जिथे जाऊन तुम्ही आणि तुमचा जोडीदार एकमेकांमध्ये असे काही हरवून जाल की तुम्हाला परत यावंसंच वाटणार नाही.

गोवा : इथली स्वच्छंदी व उन्मुक्त जीवनशैली पर्यटकांना इथे खेचून आणते. तुम्हालादेखील तुमच्या जोडीदारासोबत काही अनमोल क्षण घालवायचे असतील तर गोवा यासाठी खूपच चांगलं पर्यटनस्थळ आहे. वॉटर स्पोर्ट्साठीदेखील गोवा खूपच प्रसिद्ध आहे. समुद्रांच्या लाटेवर तुम्ही वॉटर सर्फिंग, पॅरासेलिंग, वॉटर स्कीइंग, स्कूबा डायव्हिंग, वॉटर स्कूटर इत्यादींचा आनंद घेऊ शकता.

रोमांचकारक गोष्टींची आवड असणाऱ्यांना समुद्राची छाती चिरून चालणाऱ्या वॉटर स्कूटरची सवारी खूपच आकर्षित करते.

गोव्यातील काही प्रसिद्ध बीच डोना पावला, कोलबा, कलंगूट, मीरामार, अंजुना, बागातोर इत्यादी आहेत. पणजी, म्हापसा, मडगाव गोव्यातील काही प्रमुख शहरं आहेत.

पॅरिस : जगभरातील पर्यटकांचं हे स्वप्नातील शहर आहे. दरवर्षी जवळजवळ दीड कोटीपेक्षा अधिक लोक प्रेमाची नगरी पॅरिसला पाहायला येतात. इथल्या सीन नदीवर बनलेला सर्वात जुना पूल पोंट न्यूफ प्रेमी जोडप्यांमधे खास लोकप्रिय आहे. यामुळे याला प्रेमाची नगरीदेखील म्हटलं जातं. इथे प्रेमी जोडप्यांकडून लव्हलॉक लावलं जातं. तसेही इथले म्यूझियमदेखील जगभरात प्रसिद्ध आहेत. उदाहरणार्थ, वॅक्स म्यूझियम इत्यादी.

तसंच पॅरिसच्या उत्तरेला १३० मीटर उंच मोंटमा डोंगरावर प्रेमाची भिंत आहे. ४० चौरस मीटरच्या या भिंतीवर कलाकारांनी ६१२ टाइल्सवर ३०० भाषांमध्ये ‘आय लव्ह यू’ लिहिलंय. हे पाहाण्यासाठीदेखील पर्यटकांची खूप गर्दी असते.

सिडनी : सिडनी हे ऑस्ट्रेलियातील सर्वात मोठं आणि सर्वात जुनं शहर आहे. सिडनी शहराचं नाव येताच पर्यटकांच्या डोक्यात शंखाची आकृती असणारी ऑपेरा हाउसची बिल्डिंग नक्की येते. सिडनीच्या बेनिलॉग पॉईंटवर असलेल्या या सुंदर इमारतीचा समावेश युनेस्कोच्या वर्ल्ड हेरिटेज सूचीतदेखील सामील आहे.

ऑपेरा हाउसच्या बाजूला सिडनी हार्बर ब्रिज आहे. यावरच न्यू ईयरचं सेलिब्रेशन सोहळा पाहाण्यासारखा असतो. प्रेमाने याला लोक कोट हँगर नावाने बोलतात. जगभरात हा एक अनोखा असा पूल आहे.

थायलंड : थायलंडचं नाव घेताच पार्टी आणि बीचेसची आठवण येऊ लागते. लाखों पर्यटक दरवर्षी थायलंडच्या रंगतदार रात्रींची मजा घेण्यासाठी इथे पोहोचतात.

थायलंडची सर्वात एक गोष्ट खूपच खास आहे ती म्हणजे इथली लोक कपाळाला सर्वात महत्त्वाचा भाग मानतात; हृदयापेक्षादेखील अधिक. त्यांचं म्हणणं आहे की व्यक्तिमत्त्वाची खरी ओळख फक्त कपाळानेच मिळते. म्हणूनच इथे अजून एक गोष्ट प्रामुख्याने पाहायला मिळते ती म्हणजे इथे येणाऱ्या भारतीय पत्नी ज्या अनेकदा आपल्या पतीला एकदा तरी कपाळावर किस करण्याची विनंती करतात. असं करणं त्यांच्यासाठी एक रोमांचक क्षण असतो. त्याचबरोबर सन्मानाचीदेखील गोष्ट असते. याव्यतिरिक्त इथलं फीफी आयर्लण्ड मंत्रमुग्ध करणारी जागा आहे. इथल्या नैसर्गिक सौंदर्यात आपल्या जोडीदारासोबत वेळ घालवणं खास आठवणीतले क्षण आहेत.

मॉरीशस : सन अॅण्ड सॅण्डमध्ये रोमान्स करायचा असेल तर या बेटापेक्षा अन्य कोणतंही सुंदर पर्यटनस्थळ नाहीए. हनीमूनर्स पॅराडाइज म्हटलं जाणाऱ्या मॉरीशसमध्ये पावलापावलांवर निसर्गाचं सौंदर्य पाहायला मिळतं. यामुळेच मॉरीशसला ड्रीमलॅण्ड या नावानेदेखील ओळखलं जातं. मॉरीशस एक असं बेट आहे की तिथले सुंदर वाळूचे बीचेस पर्यटकांना सन्मोहित करतात. इथे होणारी मौजमजा पर्यटकांना वारंवार येण्यासाठी उत्साहित करते. मॉरीशसमध्ये पेरीबेरी, ग्रॅड वाई, ब्लू बेसारखे अनेक मनमोहक बीचेस आहेत. इथे समुद्राच्यामध्ये लपलेल्या जगाचा आनंद घेण्यासाठी ब्लू सफारी पाणबुडीदेखील आहे.

पोर्टलुई मॉरीशसची राजधानी आहे, जी देशाच्या कलासंस्कृतीचं जीवंत उदाहरण आहे. इथल्या गजबजलेल्या बाजारात खरेदीसाठी बरंच काही आहे. इथे सुक्या माशांपासून बनविलेले दागिने, टी शर्ट, शोपीस इत्यादी अनेक वस्तू मिळतात. इथे पॅपलमूज बोटॅनिकल गार्डन खास प्रकारच्या वॉटर लिली फुलांसाठी प्रसिद्ध आहे.

सिंगापूर : साउथ ईस्ट आशियातील सर्वात महागड्या शहरांपैकी एक सिंगापूर आहे. परंतु हे हनीमून वा मग सुट्टी घालविणाऱ्या पर्यटकांची पहिली आवड राहिलीय. सिंगापूरचं बसकर्स फेस्टिवल, सिंगापूर आर्ट फेस्टिवल, मोजिएक म्यूझिक फेस्टिवल, लूनर न्यू ईयर खूपच खास असतात. इथे तुम्ही म्युझिक आर्ट इंस्टालेशन्स आणि लाइट शोजचा मोफतदेखील आनंद घेऊ शकता. परंतु या फेस्टिवलचा आनंद घेण्यासाठी तुम्हाला तुमची ट्रिप सिंगापूरच्या कॅलेंडरनुसार प्लान करावी लागेल.

स्वित्झर्लण्ड : इथल्या पांढऱ्या बर्फाने झाकलेले आल्प्सचे डोंगर, चहूबाजूंची हिरवळ, नजर खिळणाऱ्या नद्या आणि सरोवरं, सुंदर फुलं, रंगीत पानं असलेली झाडं प्रत्येकालाच आकर्षित करतात. इथे मैलोन्मैल लांब बोगदे, नैसर्गिक दृश्यंदेखील आहेत. टिटलिस पर्वतावर केवल कारच्या माध्यमातून पूर्ण ग्लेशियरचं सौंदर्य पाहाता येतं. हे जगातील एकमात्र असं स्थान आहे जिथे फिरणाऱ्या केबल कार आहेत. जगप्रसिद्ध कॉफी नेसकॉफीचं मुख्यालयदेखील इथे आहे. इथे प्रेमीयुगुलं कॉफीचा आनंद घेतात आणि फुरसतीचे काही क्षण घालवितात. युरोपातील सर्वात उंच रेल्वेस्टेशन जंगफ्रादेखील पाहाण्यालायक स्थळ आहे. इथे रेल्वेचे २ नाही, तर ३ रूळ आहेत. मधला रूळ सायकलच्या चेनसारखा आहे ज्यावर ट्रेनच्या खाली असलेल्या गरारीचे दाते चालतात. यामुळे ट्रेन सरळ उंच जातानादेखील मागे सरकत नाही.

टोकियो : ‘ले गई दिल गुडि़या जापान की…’ हे गाणं खूपच जुनं आहे, परंतु जपानवर खूपच सटीकपणे बसतंय. जपानमधील मुली खरोखरंच एखाद्या बाहुलीप्रमाणे दिसतात आणि तिथली राजधानी टोकियो अशी जागा आहे जी तुम्ही एकदा तिथे जाताच तिथल्या प्रेमात पडतात. जपानमध्ये अशी काही हॉटेल्स आहेत जी खास कपल्सची प्रायव्हसी लक्षात घेऊन बनविली गेली आहेत. या हॉटेल्सना लव्ह हॉटेल्सच्या नावाने ओळखलं जातं. इथे थांबणारी लोक एका तासासाठीदेखील रूम बुक करू शकतात.

टोकियोमध्ये जगातील सर्वात उंच असा स्काइटी मनोरा आहे. या मनोऱ्यात ३१२ मीटरपर्यंत शॉपिंग, रेस्तरां, ऑफिस, अॅक्वेरियम आणि प्लानेटोरियम आहे. ३५० मीटर उंचीवर ऑब्जर्व्हेशन टॉवर आहे, जिथून राजधानी टोकियो आणि आजूबाजूची दृश्यं पाहू शकता.

दुबई : जगातील सर्वात उंच इमारत बुर्जखलीफा दुबईत आहे. दुबईतील जुमेराह बीच जगातील सर्वात सुंदर बीचेसपैकी एक आहे. इथलं सौंदर्य सर्वांना आपलंसं करून टाकतं. दुबई क्रीकदेखील खूपच सुंदर आहे. इथे बोटिंग करण्याची मजा काही वेगळीच आहे.

हाँगकाँग : चीनच्या दक्षिण तटावर बसलेला हा देश कधी झोपतच नाही. इथल्या झगमगत्या इमारती व रस्ते दिवसरात्रीचं अंतर जणू मिटवून टाकतात. इथलं डिस्नेलॅण्ड, क्लॉक टॉवर, डे्रगन्स बॅक टेल व हाँगकाँग म्यूझियम खूपच प्रसिद्ध आहे.

हाँगकाँगची सैर करण्यासाठी क्रूझदेखील घेऊ शकता. हे क्रूझ लायनर एका बाजूने फिरताना फाइव्ह स्टार हॉटेलसारखं दिसून येतं, ज्यामध्ये पर्यटकांच्या गरजेचं सर्व सामान असतं.

मालदीव : इथल्या समुद्रातील खोल निळ्या पाण्यात अंगठ्यांप्रमाणे विखुरलेल्या छोट्या छोट्या बेटांना पाहून मन उल्हासित होतं. ही धरती सौंदर्याच्या बाबतीत निसर्गाच्या अनोख्या जादुईसारखी आहे. कोट्यवधी वर्षांपासून प्रवाळ एकत्रित झाल्याने या बेटांना जेव्हा आपण वरून पाहातो तेव्हा ते हलक्या निळ्या रंगाचे दिसतात आणि पांढऱ्या वाळूचे यांचे किनारे समुद्रात मिसळलेले असे वाटतात.

केरळ : पाण्यात रोमॅण्टिक क्षण घालवायचे असतील तर तुमच्यासाठी केरळचं बॅकवॉटर बेस्ट ऑप्शन आहे. इथे तुम्ही अलपुज्जा, कोल्लम, तिरूवेल्लमसारख्या डेस्टिनेशनची सैर हाउसबोटने करू शकता. केरळच्या बॅकवॉटर्समध्ये ९०० किलोमीटरपेक्षादेखील जास्त क्षेत्राची सैर करू शकता. नदी आणि समुद्राचं पाणी मिळून बॅकवॉटरचा एरिया बनतो. यामुळेच इथे विविध प्रकारची झाडं, हिरव्यागार शेतांबरोबरच मरीन लाइफदेखील जवळून पाहू शकता.

काश्मीर : इथे देवदार आणि पाइनच्या झाडांवरून पडणारे बर्फाचे तुकडे एका नव्या दुनियेत आल्याचा आभास करून देतात. काश्मीरमध्ये फिरण्यासाठी तशाही अनेक जागा आहेत. परंतु गुलमर्ग, सोनमर्ग, पहलगाम, श्रीनगरला फिरल्याशिवाय काश्मीर फिरणं तसं अधुरं आहे. गुलमर्गमध्ये स्कीइंग, गोल्फ कोर्स, जगातील सर्वात उंच केबल कार आणि ट्रेकिंगची सुविधा आहे. पहलगामजवळ अरू व्हॅली, चंदनवाडी आणि बेताबव्हॅली आहे, जिथे अनेक चित्रपटांचं चित्रीकरण करण्यात आलंय.

डलहौजी : ५ डोंगर कठलाँग, पोटेन, तेहरा, बकरोटा आणि बलूनवर स्थित हे पर्वतीय स्थळ हिमाचल प्रदेशातील चंबा जिल्ह्यात आहे. तसंही डलहौजी शहर हे वर्षभर बर्फाचे नवनवीन थर ओढणाऱ्या धौलाधार पर्वताच्या समोरच वसलंय. चहूबाजूंनी विखुरलेल्या नैसर्गिक सौंदर्यात दूरदूरपर्यंत शांत वातावरणात फिरू शकता. मोठ्या सुट्टीवर जाणारे तसंच एकांतप्रिय लोक इथे मोठ्या संख्येने येतात.

अंदमाननिकोबार द्वीप : तुम्हाला जर तुमच्या जोडीदारासोबत गडबड-गोंगाटापासून दूर एकांतात शांतपणे वेळ घालवायचा असेल तर हे ठिकाण तुमच्यासाठी खूपच छान आहे. तुमच्यासाठी या ठिकाणापेक्षा दुसरं कोणतंही रोमॅण्टिक ठिकाण असूच शकत नाही.

अंदमान आणि निकोबार समुद्रकिनारें आणि स्कूबा डायव्हिंगबरोबरच इथल्या घनदाट जंगलात आढळणारे विविध पक्षी आणि सुंदर फुलांसाठीदेखील हे स्थळ प्रसिद्ध आहे. हे पाहाण्याचा आनंद काही वेगळाच असतो.

कौसानी : कौसानीला भारताचं स्वित्झर्लंडदेखील म्हटलं जातं. महात्मा गांधी म्हणाले होते की कौसानी धरतीचा स्वर्ग आहे. बर्फाने झाकलेल्या कळसांनी झाकलेलं कौसानी सूर्योदय व सूर्यास्तासाठीच्या अद्भूत दृश्यांसाठीदेखील प्रसिद्ध आहे. इथून चौखंभा, त्रिशूल, नंदादेवी, पंचचूली व नंदाकोटसहित इतर पर्वतांचे कळसदेखील सहज दिसतात.

दार्जिलिंग : दार्जिलिंग हे एक सुंदर रोमॅण्टिक स्थळ म्हणून ओळखलं जातं. इथल्या मनोहारी घाटी तुमच्या हनीमूनला अधिक द्विगुणित करतात.

दार्जिलिंगला पहाडांची राणीदेखील म्हटलं जातं. इथे बर्फांनी झालेल्या दऱ्या आहेत. झुळुझुळू वाहाणाऱ्या नद्या, देवदारची झाडं आणि सोबतच नैसर्गिक दृश्यं मन मोहून टाकतात. येथील सौंदर्य पाहून वाटतं की निसर्गाने जणू आपलं सर्व सौंदर्य इथेच विखुरलंय..

दार्जिलिंगमध्ये सर्वात मनोवेधक दृश्य म्हणजे व्हिटोरिया झरा जो सर्वांचं मन मोहून टाकतो. याव्यतिरिक्त सँथल सरोवर, रॉक गार्डनचं सौंदर्य पाहून लोक अक्षरश: थक्क होऊन जातात.

ज्येष्ठ देती फुकटचे सल्ले

* बीरेंद्र बरियार ज्योती

योगासनं करून माझा शुगर लेव्हल अगदी नॉर्मलला राहाते. गेली दोन वर्षं मी एलोपथी औषधं बंद केलेली आहेत. टीव्हीवर पाहून योगासनं स्वत:च करतो व मनसोक्त मिठाईसुद्धा यखातो, तरीही माझा शुगर लेव्हल नॉर्मलच राहाते.’

‘मी तर गेली चार वर्षं ब्लड प्रेशरची औषधंच बंद केली आहेत, किती दिवस औषधं घेत राहाणार. डौक्टर उगीचच औषधं देत राहतात. स्वत:च पुस्तकं वाचून होमिओपथिक औषधं घेत आहे. अजूनपर्यंत तरी कोणतीच अडचण आलेली नाही. डॉक्टरांनी तर अगदी हैराण करून सोडलं होतं की हे खाऊ नका ते खाऊ नका!’

‘खरंच जर डॉक्टरांनी औषधं सुचविली नाहीत, तर त्यांचा धंदा कसा काय चालणार? मी तर सांधेदुखीमुळे इतका हैराण झालो होतो की विचारूच नका. जेव्हा जेव्हा दुखणं वाढत असे तेव्हा डॉक्टर डझनभर औषधं खाण्यास सांगत. दुखण्यापेक्षा औषधं घेण्याचाच त्रास अधिक होता. एका आयुर्वेदिक तज्ज्ञाने अशी जडीबुटी दिली की गेले पाच महिने माझं दुखणं पार नाहीसं झालेलं आहे.’

‘‘अरे, सर्दीखोकला झाल्यावरसुद्धा डॉक्टर अॅण्टीबायोटिक्स, कफ सिरप व एलर्जीची औषधं देतात. याउलट होमिओपथीत काही अशी औषधं आहेत की ज्यांनी सर्दीखोकला झटपट ठीक केला जातो. मला असा काही त्रास होतो त्यावेळी पाच रुपयांत होमिओपथिक औषधं घेऊन मी स्वत:वर इलाज करतो. माझी मुलं व सुना व्यर्थ पैसे खर्च करत राहातात. साधी सर्दी व ताप आला तरी डॉक्टरचं औषध, कित्येक तपासण्या व औषधपाण्यावर हजारो रुपये खर्च करतात.’’

आयुष्य धोक्यात घालणारी वडीलमाणसं

बागांमध्ये, चौकाचौकांत जमलेले ज्येष्ठ नागरिक अशा प्रकारे चर्चा करताना आढळून येतात. सकाळी अथवा संध्याकाळी फेरफटका मारताना अथवा आपल्या बैठकांमध्ये आपले आजार व त्यावर आपण स्वत:च केलेले उपचार याविषयी ते बोलत असतात. आपापल्या तोकड्या अनुभवांतून योग, आयुर्वेद व होमिओपथीविषयी गैरसमज पसरवत असतात. असं करून ते आपलं उर्वरित आयुष्य तर धोक्यात घालतातच परंतु आप्तस्वकियांनाही अडचणीत आणतात. आपल्या अर्धवट वैद्यकीय ज्ञानाने कित्येक वृद्ध लोक आपल्या शरीरस्वास्थ्याशी खेळत आहेत.

अशा वृद्धांच्या नातेवाइकांशी चर्चा केल्यावर अशा कित्येक क्लेशदायक घटना समोर येतात. ठाण्यातील एक चार्टर्ड अकाउंटंट रामभाऊ जोशी सांगतात की, त्यांचे वडील गेली वीस वर्षं हाय ब्लडप्रेशरने त्रस्त आहेत. अनेक वेळा होमिओपथिक औषधांच्या नादाने औषधं खाणं बंद करतात व यामुळे दर सहा महिन्यांनी अथवा वर्षाने त्यांची तब्येत इतकी बिघडते की त्यांना हॉस्पिटलमध्ये दाखल करावं लागतं. गेल्या वर्षी तर ते कोमामध्ये जाता जाता वाचले.

इंडियन मेडिकल एसोसिएशनचे माजी राष्ट्रीय अध्यक्ष डॉ. अजयकुमार सांगतात की, असे ज्येष्ठ नागरिक जर वेळीच सावध झाले नाहीत, तर मोठ्या अडचणींत येऊ शकतात. शुगर आणि उच्च रक्तदाबाची औषधं अशी मध्ये मध्ये सोडल्यास त्याचे दुष्परिणाम किडनी, यकृत इत्यादी अवयवांवर दिसून येतात व ते अवयव आपलं काम सोडून देण्याची शक्यता वाढते. हा परिणाम हळूहळू दिसून येतो. ज्येष्ठ नागरिक हे लक्षात घेत नाहीत व स्वत:च मृत्युला निमंत्रण देतात.

जेव्हा योग कमी पडतो

योग व आयुर्वेद एलोपथीपुढे तोकडे पडल्याचं ताजं उदाहरण म्हणजे स्वत:ला योगाचे महागुरू समजणारे रामदेव बाबा यांचंच आहे. उपोषणास बसलेल्या रामदेव बाबांची तब्येत जेव्हा अत्यंत खालावली तेव्हा त्यांना एलोपथिक उपचारांना शरण जावं लागलं. का नाही त्यांनी डीहायड्रेशनपासून योगाच्या सहाय्याने आपली सुटका करून घेतली? त्यांना ग्लुकोज का द्यावं लागलं व एलोपथिक हॉस्पिटलमध्ये का भरती व्हावं लागलं? उपवासाच्या वेळी ब्लड प्रेशर नॉर्मल ठेवण्यासाठी त्यांनी जडीबुटी का नाही खाल्ली? हॉस्पिटलला नेण्यास त्यांनी का मज्जाव नाही केला? तेथे जाऊन तेथील उपचारांनी माझी तब्येत अधिकच बिघडेल असं का सांगितलं नाही? याचा अर्थ सरळ आहे की ते जाणत होते की अशा परिस्थितीत एलोपथिक उपचारांशिवाय पर्याय नाही.

ठाण्यातील एक डॉक्टर तेजस्वी सांगतात, काही ज्येष्ठ नागरिक असा दावा करतात की त्यांचा होमिओपथी व आयुर्वेदावर पूर्ण विश्वास आहे, पण मग जेव्हा तब्येत फारच बिघडते तेव्हा ते एलोपथिक डॉक्टरकडे कशाला जातात? खरं तर असे लोक टीव्हीवर योग पाहून आणि स्वस्त होमिओपथिक व आयुर्वेदिक पुस्तकं वाचून पूर्णपणे गोंधळलेले असतात.

आता एका ज्येष्ठ नागरिकाचाच अनुभव ऐका. साहेब निवृत्त पोलिस अधिकारी आहेत. एके दिवशी डायबिटिसची गोळी खाल्ल्यावरसुद्धा त्यांना असं वाटलं की अजूनही आपणास चक्कर येत आहे. त्यांनी पटकन कुठलंसं होमिओपथिक औषध खाल्लं. त्यानंतरही आराम न पडल्याने त्यांनी एलोपथीची आणखी एक गोळी खाल्ली. यामुळे त्यांची तब्येत अधिक बिघडली व ते बेशुद्ध पडले. घरच्यांना वाटलं की त्यांची शुगर कमी झाल्याने त्यांना चक्कर आली आहे म्हणून त्यांनी त्यांना शुद्धीवर आणून सरबत पाजलं. मग त्यांना ताबडतोब डॉक्टरकडे नेण्यात आलं. शुगर लेव्हल चेक केल्यावर साखरेचं प्रमाण ४० आढळल्याने डॉक्टर म्हणाले की त्यांना वेळेवर साखर देण्यात आली नसती व येथे आणण्यात आलं नसतं तर त्यांचं जगणं अशक्य होतं.

आपल्या जीवाशी खेळू नका

डोंबिवलीचे डॉ. राजीव कुमार सांगतात की, स्वत:च डॉक्टर बनणाऱ्याचं हेच दु:ख असतं. वाईट एवढंच आहे की, शिकलेसवरलेले लोकसुद्धा असं मान्य करतात की आयुर्वेदिक अथवा होमिओपथिक औषधांचे दुष्परिणाम होत नाहीत. या भ्रमातून लोकांनी बाहेर पडण्याची गरज आहे अन्यथा स्वत:च आपल्या प्राणावर बेतून घेतील.

ठाण्यातील होमिओपथिक डॉक्टर उपेंद्रकुमार वर्मा सांगतात की, टोकाला जाऊन तुम्ही होमिओपथीला नकार देऊ शकत नाही. होमिओपथिकपासून मिळणारा आराम खूपच प्रभावी आहे. परंतु लोक जेव्हा एलोपथीची औषधं खाऊन कंटाळतात तेव्हा ते इकडे वळतात. जर एखाद्या शिकलेल्या तज्ज्ञ होमिओपथीकडून वेळेवर इलाज करून घेतला तर कोणत्याही रोगावर फायदाच दिसून येईल. आपल्या ज्येष्ठांना अर्धवट ज्ञानातून आपल्या कमजोर व आजारी शरीरावर उपाययोजना स्वत:च करण्यापासून परावृत्त केलं पाहिजे. तसंच आपल्या आजारावर आपणच केलेल्या अपुऱ्या उपायांचा फैलाव करणंही बंद केलं पाहिजे. ज्या गोष्टीची योग्य व पूर्ण माहिती नाही तिचा उपयोग आपल्यावर प्रयोग करण्यासाठी करू नये. हे त्यांच्यासाठी व त्यांच्या कुटुंबियासाठी योग्य ठरेल व आपल्या आयुष्यातील शेवटचा टप्पा ते यामुळे स्वस्थपणे व शांतपणे पार करू शकतील.