* साधना शहा
पावसाळ्यामुळे उष्णतेपासून दिलासा मिळत असला, तरी इतरही अनेक समस्या आहेत. या दिवसांमध्ये डेंग्यू, चिकुनगुनिया, मलेरिया आदी डासांमुळे होणाऱ्या आजारांचा प्रादुर्भाव वाढतो. आज बाजारात विविध प्रकारचे मॉस्किटो रिपेलंट्स उपलब्ध आहेत, कॉइलपासून कार्ड्सपर्यंत, स्प्रेपासून क्रीम्सपर्यंत.
याशिवाय इलेक्ट्रॉनिक मॉस्किटो मारक उपकरणे आणि अॅप्सही उपलब्ध आहेत. अल्ट्रासाऊंड तयार करणारी डासविरोधी उपकरणेही बाजारात आली आहेत. ते बनवणाऱ्या कंपन्या असा दावा करतात की ही उपकरणे उच्च फ्रिक्वेन्सीवर विशिष्ट प्रकारचा ध्वनी उत्सर्जित करतात. हा अल्ट्रासोनिक आवाज डासांना जवळून उडण्यापासून परावृत्त करतो.
याशिवाय डासांना दूर करण्याचा दावा करणारे काही मोबाइल अॅप्सही आले आहेत. म्हणजे आज बाजारात डासांचा सामना करण्यासाठी खूप काही उपलब्ध आहे, पण डास पळत नाहीत.
प्रत्येक घरात वेगवेगळ्या कंपन्यांच्या कॉइल, स्प्रे, क्रीम इत्यादींचा वापर होत आहे. बाजारात रोज नवनवीन रोपे येत आहेत. पण याचा वापर करून डास पळून जात नाहीत. यावरून हा एक फायदेशीर व्यवसाय असल्याचे स्पष्ट होते. भारतात हा ५ ते ६शे कोटींचा व्यवसाय आहे. इतकेच नाही तर हा व्यवसाय दरवर्षी ७ ते १० टक्क्यांनी वाढत आहे. परंतु पुनर्रोपण व्यवसाय जेवढा भरभराटीला येत आहे, तेवढाच डासांचा त्रासही वाढत आहे.
तसे, वैज्ञानिक तथ्ये हे देखील दर्शविते की जेवढे जास्त शक्तिशाली रिपेलंट बाजारात येते, तितके जास्त ताकदीचे डास त्याच्याशी लढण्यासाठी स्वतःमध्ये निर्माण करतात. जर असे असेल, तर याचा स्पष्ट अर्थ असा आहे की जेवढी प्रगत रेपेलंट बाजारात येते, तेवढी ती मानवांसाठी धोकादायक बनते, कारण डास त्याचा सामना करू शकतात.
आरोग्यावर पुनर्लावणीचे परिणाम
तथापि, पुनर्रोपण करणार्‍या सर्व कंपन्यांना केंद्रीय कृषी मंत्रालयाच्या अंतर्गत केंद्रीय कीटकनाशक मंडळाकडे नोंदणी करावी लागेल. पण मंडळाचे काम एवढेच आहे. नोंदणी प्रक्रिया संपल्यानंतर, कीटकनाशकांच्या आरोग्यावरील नकारात्मक परिणामांवर लक्ष ठेवण्यासाठी कोणतीही यंत्रणा नाही. आज बाजारात उपलब्ध वैयक्तिक काळजी उत्पादने, रिप्लांटसह, रूम फ्रेशनर्सपासून सुगंधित साबण आणि डिटर्जंट पावडर किंवा लॉन्ड्री उत्पादनांपर्यंत.
