* सोमा घोष

मान्सूनचे आगमन होताच आजूबाजूला हिरवळ पसरते, माणसांपासून ते प्राण्यांपर्यंत सर्वजण आनंदी होतात. पावसाचे मुसळधार थेंब रात्रंदिवस पडत राहतात, अशा परिस्थितीत त्वचेची योग्य काळजी घेणे अत्यंत आवश्यक आहे, पावसाळ्यात आर्द्रता जास्त असते, अशा परिस्थितीत त्वचेशी संबंधित अनेक आजार होण्याचा धोका असतो. या संदर्भात स्किनक्राफ्ट तज्ज्ञ डॉ. कौस्तव गुहा सांगतात की, पावसाच्या पाण्यापासून नेहमी स्वत:चे रक्षण करण्याची गरज आहे, कारण त्वचा जास्त वेळ ओली ठेवल्याने त्वचेशी संबंधित अनेक प्रकारचे आजार होऊ शकतात. काही सूचना खालीलप्रमाणे आहेत.

चेहऱ्यावरील पिंपल्स ही एक सामान्य समस्या आहे जी प्रत्येकाला भेडसावत असते. विशेषतः पावसाळ्यात हा त्रास वाढतो. वास्तविक, पावसामुळे वातावरणात जास्त आर्द्रता असते, परंतु त्वचा कोरडी होते कारण तेलाची पातळी संतुलित ठेवण्यासाठी त्वचा अतिरिक्त सीबम तयार करते. बऱ्याच वेळा, जास्त तेल किंवा सेबम त्वचेच्या छिद्रांमध्ये भरते आणि ते अडकतात, ज्यामुळे मुरुम होऊ शकतात. अशा परिस्थितीत, पावसाळ्यात मुरुम किंवा मुरुम टाळण्यासाठी आणि त्यावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी, केवळ गरम पाण्याने आंघोळ करणे फायदेशीर ठरू शकत नाही, तर या ऋतूमध्ये तेलविरहित क्लिंजर देखील फायदेशीर आहे.
त्वचेशी संबंधित आजार हे बहुतांशी पावसाळ्यात दिसून येतात, यातील एक समस्या म्हणजे एक्जिमा, त्यामुळे त्वचा लाल, खाज सुटणे आणि सुजलेली दिसते, संवेदनशील त्वचेला पावसाळ्यात एक्जिमाची समस्या जास्त असते. आधीच एक्जिमाच्या समस्येने त्रस्त असलेल्या लोकांना पावसाळ्यात अधिक समस्यांना सामोरे जावे लागते, त्यामुळे अशा स्थितीत बाधित भागाला ओल्या कपड्याने गुंडाळल्याने थोडा आराम मिळतो. याशिवाय डॉक्टरांनी सांगितल्याप्रमाणे क्रीम्सही फायदेशीर ठरू शकतात. मलई लावून प्रभावित भागाला ओल्या पट्टीने झाकल्याने लवकर आराम मिळतो.
'खरुज' हा एक प्रकारचा संसर्गजन्य रोग आहे, जो सरकोप्टेस स्कॅबीज नावाच्या कीटकाच्या चाव्याव्दारे होतो. पावसामुळे तापमानातील चढउतार आणि आर्द्रतेमुळे या किडीला वाढण्याची संधी मिळते. खरुजमुळे त्वचेवर पुरळ उठू शकते आणि तीव्र खाज सुटू शकते, त्यामुळे पावसाळ्यात दूषित पाण्याच्या संपर्कात येणे टाळावे, जेणेकरुन खरुजसारख्या समस्या उद्भवू नयेत, त्यामुळे एखाद्याला आधीच त्रास होत असेल, मग त्याने इतरांपासून अंतर राखण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे, जेणेकरून हा रोग पसरू नये.
पावसाळ्यात पायांना सर्वाधिक त्रास होतो. जमिनीवरील ओलावा किंवा पावसामुळे मोजे ओले होणे टाळावे. तापमानात सतत चढ-उतार होत राहिल्याने पाय घामाने भरून येतात, अशा स्थितीत ओलाव्यामुळे पांढऱ्या बुरशीचा संसर्ग आणि पायात खाज येण्याची समस्या उद्भवू शकते. या समस्येला ॲथलीट फूट असेही म्हणतात. पायात जास्त आर्द्रतेमुळे ही समस्या उद्भवते, परंतु त्यावर नियंत्रण ठेवता येते. पावसात आपले पाय नेहमी कोरडे ठेवण्याचा प्रयत्न करणे महत्वाचे आहे. ओले मोजे जास्त वेळ न घालणे आणि नेहमी घरात चप्पल घालणे देखील महत्त्वाचे आहे.
पावसाळा कितीही सुंदर असला तरी हवेतील आर्द्रता वाढल्याने शरीराला घाम फुटू लागतो. त्यामुळे त्वचेवर पुरळ येणे, खाज येणे यासारख्या समस्या उद्भवू लागतात. त्यामुळे, पावसाळ्यात, त्वचेच्या समस्या टाळण्यासाठी आणि त्या नियंत्रणात ठेवण्यासाठी, बहुतेक सैल कपडे घाला आणि तेल मुक्त मॉइश्चरायझर किंवा लोशन लावा.
पावसाळ्यात आर्द्रता वाढल्याने त्वचा कोरडी आणि खडबडीत होते. यामुळे त्वचा निर्जीव आणि फिकट दिसू लागते, अशा परिस्थितीत नियमितपणे सौम्य फेसवॉशने चेहरा धुऊन आणि मॉइश्चरायझर लावल्यास ही समस्या टाळता येते.
पावसाळ्यात फॉलिक्युलायटिसची समस्या देखील उद्भवते. हे केसांच्या कूपांमध्ये होणारे बॅक्टेरियाचे संक्रमण आहे. त्यामुळे केस तुटायला लागतात आणि केसांच्या कूपांना सूज आणि खाज सुटू लागते. पावसाळ्यात घाम येणे, डिहायड्रेशन आणि आर्द्रता यामुळे ही समस्या उद्भवते. यावर मात करण्यासाठी तज्ज्ञांच्या सल्ल्यानुसार साबण किंवा क्रीम लावा.
पावसाळ्यात काही लोकांच्या अंगावर गोलाकार लाल चट्टे दिसतात, ज्यामुळे खाजही येते. हा एक प्रकारचा बुरशीजन्य संसर्ग आहे, ज्याला दाददेखील म्हणतात. शरीरातून जास्त घाम आल्याने असे होते. जर एखाद्याला दाद असेल तर त्याने अंघोळ करताना स्वच्छ आणि सैल कपडे घालावेत. याशिवाय मेकअप ब्रश, टॉवेल, साबण आणि कपडे यासारख्या तुमच्या गोष्टी इतरांसोबत शेअर करू नका.
पावसाळ्यात उद्भवणाऱ्या विविध समस्यांपैकी एक म्हणजे नखांचा संसर्ग. जेव्हा नखांच्या खाली घाण आणि मृत त्वचा जमा होते तेव्हा हा संसर्ग होतो. नखांमध्ये वेदना होण्याव्यतिरिक्त, यामुळे त्वचेशी संबंधित इतर रोगदेखील होऊ शकतात. अशा परिस्थितीत वेळोवेळी नखे कापत राहणे आणि अँटी-बॅक्टेरियल पावडर किंवा लिक्विड द्रावण वापरणे चांगले.
या ऋतूत पोळ्यांचा त्रासही होतो, कीटक चावल्यामुळे होतो. यामुळे, त्वचेवर लाल पुरळ तयार होतात, ज्यामुळे खूप खाज सुटते. सामान्य दिवसांच्या तुलनेत पावसाळ्यात कीटक चावण्याचा धोका जास्त असतो. त्यामुळे कीटक चावल्यास आराम मिळण्यासाठी कोल्ड कॉम्प्रेसचा वापर करावा. जर परिस्थिती गंभीर असेल तर डॉक्टरांच्या सल्ल्यावरच औषध घ्या.