SEO Keywords: online marathi article on women

* ललिता गोयल

माझी शेजारी श्रेया आणि तिचा नवरा दोघेही एकाच ऑफिसमध्ये आणि एकाच सॅलरी पॅकेजवर काम करतात. पण तिन्ही वेळेला सगळ्यांच्या आवडीनुसार जेवण होईल की नाही ही फक्त श्रेयाची चिंता आणि जबाबदारी आहे की डोकेदुखी म्हणावी. पती-पत्नी दोघांनाही ऑफिसला जावं लागतं, पण श्रेया सकाळी सगळ्यात आधी उठते, सगळ्यांचा नाश्ता आणि दुपारचं जेवण बनवते आणि पॅक करते. श्रेया किती वेळा रडून म्हणते कि पूर्वी किचन माझ्यासाठी एक अशी जागा होती जिथे कधी कधी स्वतःचा स्वयंपाक करून मला तणावातून मुक्त केले जायचे, आज तेच स्वयंपाकघर माझ्यासाठी तुरुंग बनले आहे, मला कधी मिळेल माहीत नाही, या स्वयंपाकापासून स्वातंत्र्य.

स्त्रिया बाहेरची जबाबदारी घेत असताना घरातील कामात पुरुषांचा सहभाग का नाही हे खरे आहे. जेव्हा स्त्री आणि पुरुष दोघेही ऑफिसमध्ये एकत्र काम करत असतात, तेव्हा दोघेही स्वयंपाकघरात एकत्र का असू शकत नाहीत?

आजही घरात आई ऐवजी फक्त स्वयंपाकघर आहे. आपल्या आजूबाजूला बघा अशी किती घरे आहेत जिथे दोघे काम करत असले तरी स्वयंपाकघरात बाप सापडेल. किती दुःखाची गोष्ट आहे. आहे ना. लिंगानुसार समाजात वेगवेगळी ठिकाणे का आणि कशी ठरवली गेली आहेत, हे माहीत नाही.

स्वयंपाक करणे हे लिंग आधारित काम नाही

आजही भारतीय समाजात स्त्रियांची मुख्य भूमिका ही प्रत्येकाच्या आवडीचे तीन वेळचे जेवण घरी बनवणे आहे, त्यामुळे त्यांना कंटाळा येतो आणि त्यांच्या तोंडून एकच गोष्ट बाहेर पडते ती म्हणजे ‘मला स्वातंत्र्य कधी मिळेल माहीत नाही, स्वयंपाक करण्यापासून!’

मोठमोठ्या रेस्टॉरंट्समध्ये जेवण बनवणारे पुरुष तीनही जेवण घरी का बनवत नाहीत, स्त्रिया जेव्हा त्यांना शेफ व्हायचे आहे, तेव्हा त्यांना स्वयंपाकघराची काळजी घेण्यास सांगितले जाते, ते पुरेसे आहे. हेच कारण आहे की महिला रेस्टॉरंटमध्ये शेफ म्हणून क्वचितच किंवा कधीच दिसत नाहीत.

महिलांसाठी स्वयंपाक घर जेल

जर आपण स्वयंपाकघर आणि महिलांच्या युतीबद्दल बोलत आहोत, तर जानेवारी 2021 मध्ये रिलीज झालेल्या ‘द ग्रेट इंडियन किचन’ या धक्कादायक मल्याळम चित्रपटाचा उल्लेख कसा होऊ शकत नाही कारण हा चित्रपट घरामध्ये किती महत्त्वाचे स्थान आहे हे दर्शवितो महिलांसाठी देखील बांधले जाऊ शकते.

या चित्रपटाचे शीर्षक देखील व्यंगचित्र ‘द ग्रेट इंडियन किचन’ आहे.

हा चित्रपट एका सामान्य भारतीय स्त्रीबद्दल आहे जी तुम्हाला तुमच्या आजूबाजूला दिसेल. म्हणजे या चित्रपटाच्या नायिकेसारख्या अनेक महिला भारतातील प्रत्येक घराच्या स्वयंपाकघरात हजर आहेत.

चित्रपटातील मुख्य पात्र तिच्या नवऱ्यासाठी आणि सासरच्यांसाठी सकाळपासून संध्याकाळपर्यंत स्वादिष्ट जेवण बनवते. घरातील सर्व कामे ती एकटीच करते. जेव्हा ती पती, सासरे आणि पाहुण्यांना जेवण देते तेव्हा त्यांना लगेच कळते की गॅसच्या शेगडीवर रोट्या भाजल्या आहेत, मिक्सरमध्ये चटणी केली आहे, कुकरमध्ये भात शिजला आहे, म्हणून ते तिला सांगतात की काही हरकत नाही, उद्यापासून रोट्या तयार होतील, एका भांड्यात शिजवलेला भात आणि चटणी हाताने चविष्ट आहे.

चित्रपटातील नायिकेचे सासरे स्वत: मोबाईल टीव्ही आणि इतर इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे वापरण्यात आनंद मानत असताना, त्यांच्या जेवणासाठी फक्त चुलीवर शिजवलेला भात हवा असतो आणि चटणी त्यात ग्राउंड नसावी, ही आश्चर्याची की दांभिक गोष्ट आहे. एक मिक्सर. कपडे वॉशिंग मशीनमध्ये नसून हाताने धुवावेत.

चित्रपटाच्या शेवटी, जेव्हा तिला हे सर्व सहन होत नाही, तेव्हा ती तिच्या पतीचे घर सोडते, कधीही परत येत नाही.

द ग्रेट इंडियन किचन हा चित्रपट प्रत्येक स्त्रीची कथा आहे, मग ती गृहिणी असो किंवा नोकरदार महिला, हे आपले अस्तित्व ओळखा, तुमचा स्वाभिमान ओळखा.

हा चित्रपट जगातील प्रत्येक स्त्रीला हा संदेश देण्यात यशस्वी ठरतो की, जर तुम्ही स्वतःला मदत केली नाही किंवा स्वतःच्या बाजूने उभी राहिली नाही तर दुसरी कोणीही तुम्हाला मदत करू शकत नाही. स्व-अस्तित्वाची लढाई प्रत्येकाला स्वबळावर लढायची आहे.

महिलांचे आयुष्य स्वयंपाकघरात घालवले जाते

एका संशोधनात असे समोर आले आहे की, भारतात महिला दररोज ३१२ मिनिटे घरकामात घालवतात, तर पुरुष केवळ २९ मिनिटे घालवतात. स्त्रिया त्यांच्या आयुष्यातील 10 वर्षे स्वयंपाकघरात घालवतात, तर पुरुष 22 वर्षे झोपण्यात घालवतात. लिंगभेद ही केवळ भारतीय महिलांची समस्या नाही.

हे कमी-अधिक प्रमाणात जगाच्या अर्ध्या लोकसंख्येचे चित्र आहे. आकडेवारीबद्दल सांगायचे तर, वॉशिंग्टनच्या गॅलप कंपनीच्या अहवालानुसार, जी आपल्या सर्वेक्षणांच्या विश्वासार्हतेसाठी जगभरात ओळखली जाते, अमेरिकन स्त्रिया सध्या पुरुषांच्या तुलनेत घरातील कामांसाठी दररोज एक तास अधिक खर्च करतात, याचा अर्थ असा की आजही कामात महिलांचा वाटा आहे.

महिलांना संपूर्ण आयुष्य स्वयंपाकघरात घालवण्याची गरज नाही

अमेरिकन तत्वज्ञानी ज्युडिथ बटलरच्या मते, आपला समाज जन्मापासूनच ‘सेक्स’च्या आधारावर लोकांना बनवतो, जसे की मुलगा बंदुकी खेळेल, मुलगी स्वयंपाकघर खेळेल आणि समाजात बसण्यासाठी आपण या भूमिका करत राहतो की आपण इतरांपेक्षा वेगळे दिसत नाही. म्हणजेच लिंगानुसार काम करणे ही समाजाने निर्माण केलेली रचना आहे, तिचा जीवशास्त्राशी काहीही संबंध नाही.

शतकानुशतके ‘आईच्या हातचे जेवण’, ‘आजीच्या हातचे लाडू’ इत्यादींचा गौरव होत आला आहे. वडिलांनी बनवलेली रोटी आणि आजोबांनी बनवलेले लाडू यांनाही चव येऊ शकते. आता या परंपरा बदलण्याची वेळ आली आहे. स्त्रियांचा अन्नाशी सखोल संबंध आहे असे शतकानुशतके मानले जात आहे, परंतु स्त्रीने पोटातून पुरुषांच्या हृदयापर्यंत पोहोचण्यासाठी आपले संपूर्ण आयुष्य स्वयंपाकघरात का घालवावे?

एक स्त्री म्हणून मी म्हणेन की तुम्हाला गृहिणी किंवा नोकरदार महिला व्हायचे आहे ही तुमची इच्छा आहे, परंतु काहीही होण्याआधी तुम्ही तुमचे अस्तित्व ओळखणे आणि त्या अस्तित्वाला स्वाभिमान देणे आवश्यक आहे कारण जर महिलांनी तसे केले तर स्वत:ला पुन्हा परिभाषित केले नाही तर त्यांच्यासोबत त्या महिलांचे अस्तित्वही बुडवून टाकतील ज्यांना स्वयंपाकघरातील जबाबदाऱ्यांपासून मुक्ती हवी आहे.

पुरुष स्वयंपाक का करू शकत नाहीत

सर्व प्रथम, पुरुष घरात स्वयंपाक घरात अन्न शिजवत नाहीत आणि काहीवेळा ते हौशी असले तरी, त्यांना वाटेल तेव्हा शिजवण्याची ‘चॉईस’ असते, नाहीतर सर्व स्वयंपाक आई/बायको/मुलीलाच करावा लागतो. तीन जेवणासाठी. स्त्रियांना हा ‘चॉईस’ का नाही?

खरं तर, महिलांना स्वयंपाकघरात काम करण्याचा पर्याय असणे म्हणजे स्वयंपाकघरातील स्वातंत्र्य होय. भारतीय परंपरेत, स्वयंपाकघरातील काम हे स्त्रियांसाठी अत्यावश्यक आणि आजीवन निरंतर काम आहे. घराबाहेर कामाला निघालेल्या नोकरदार स्त्रियादेखील स्वयंपाकघरातील काम करतात आणि नंतर संध्याकाळी कामावरून परतल्यावर त्या पुन्हा स्वयंपाकघरातील काम सांभाळतात.

स्वयंपाकघर महिलांना आजारी बनवत आहे

नुकत्याच झालेल्या एका मोठ्या संशोधनातून असे समोर आले आहे की स्वयंपाकघरात जास्त वेळ उभे राहून काम केल्याने महिलांच्या आरोग्यावर विपरीत परिणाम होतो. स्वयंपाकघरात सतत काम करणाऱ्या महिलांमध्ये थकवा, कमकुवत पचन आणि खराब रोगप्रतिकारक शक्तीच्या समस्या आढळून आल्या.

यावर उपाय काय?

महिलांना स्वयंपाकघरातील कामातून मोकळा श्वास घ्यायचा असेल, तर महिलांनी स्वत: ताज्या-शिळ्याच्या कोंडीतून बाहेर पडून कुटुंबातील सदस्यांची सुटका करणे गरजेचे आहे. ताजेतवाने असे काही नाही किंवा तो आपल्या मनाचा भ्रम आहे. ताजे म्हणजे शेती करणे, ताजे धान्य आणणे, कापणे आणि दळणे हे शक्य आहे का?

नाही? रेस्टॉरंटमध्ये तुम्ही जे पदार्थ खात आहात ते तुमच्यासाठी ताजे कापलेले आहे का असे जर कोणी विचारले तर नाही. मग तिन्ही वेळा घरीच ताजी डाळी आणि भाजी का तयार करायची, मसाले का दळायचे, पीठ का मळायचे?

महिलांनी स्वयंपाकघर हा आपला छंद मानून स्वयंपाकाचा आनंद घ्यावा. तेथे तासनतास घाम गाळू नका. स्वयंपाकघर हे आयुष्यभराचे कर्तव्य समजू नका. सहज बनवा, एक रेसिपी, स्वयंपाकासाठी झटपट पेस्ट आणि बाजारात उपलब्ध मसाले वापरा, यामुळे महिलांचा स्वयंपाकघरातील वेळ वाचेल. जेव्हा तुम्हाला रोटी बनवावीशी वाटत नाही तेव्हा पाव वापरा.

काही स्त्रिया स्वत: स्वयंपाकघर हे त्यांचे कामाचे ठिकाण बनवतात, प्रत्येकाला गरम आणि ताजे अन्न देण्याची सवय लावतात आणि काही कारणास्तव ते करू शकत नाहीत तेव्हा त्यांच्या मनात अपराधीपणाची भावना असते, अशा स्त्रियांना काहीही होऊ शकत नाही.