आधार

कथा * डॉ. सुधीर शर्मा

कार्यालयातून बाहेर पडल्यानंतर वंदना त्या शुक्रवारी संध्याकाळी ६ च्या सुमारास पाळणाघरात गेली तेव्हा तिला समजले की, तिचा ५ वर्षांचा मुलगा राहुलला खूप ताप आला होता.

तिच्या फ्लॅटवर जाण्याऐवजी तिने त्याला थेट बालरोगतज्ञ डॉ. नमन यांच्या दवाखान्यात नेले. तिथली गर्दी पाहून ती तणावात आली. ८ वाजण्यापूर्वी घरी पोहोचता येणार नाही, हे ती समजून चुकली. कोरोनानंतर आता पुन्हा डॉक्टरांकडे गर्दी वाढू लागली होती.

काही वेळानंतर अस्वस्थ झालेला राहुल तिच्या कुशीत तिला मिठी मारून झोपी गेला. तिला वाटले की, आपल्या आईला फोन करून बोलावून घ्यावे, पण तिने तसे केले नाही. आई सतत तिला बडबडत असल्याने ती स्वत:चा त्रास वाढवून घेण्याच्या मनस्थितीत नव्हती.

सात वाजण्याच्या सुमारास वंदनाची मोठी बहीण विनिताचा फोन आला. राहुल आजारी असल्याचे ऐकून ती काळजीत पडली. ती म्हणाली, ‘‘वंदना, जेवणाची काळजी करू नकोस. मी तुमच्या दोघांसाठी जेवण आणून देईन.’’

विनिताच्या बोलण्यामुळे वंदनाला हायसे वाटले.

डॉ. नमन यांनी मौसमी तापाचे निदान करत सल्ला दिला की, ‘‘ताप लवकर उतरण्यासाठी राहुलला पूर्ण विश्रांती द्या आणि प्रेमाने त्याला हलका आहार द्या. गरज पडल्यास मला फोन करा आणि हो, सावधगिरी म्हणून कोविड चाचणी करून घ्या म्हणजे संशयाला जागा राहाणार नाही.’’

केमिस्टच्या दुकानातून औषधे घेऊन फ्लॅटवर पोहोचेपर्यंत ८ वाजले होते. तिने सर्वात आधी राहुलला औषध दिले. त्यानंतर त्याला पलंगावर झोपवून ती स्वत:साठी चहा करायला स्वयंपाकघरात गेली. डोके प्रचंड दुखत असल्यामुळे तिला चहासोबत डोकेदुखीची गोळी घ्यायची होती.

तिने चहा बनवला, पण तो तिला नीट पिता आला नाही. राहुलने उलटी केली होती. तिने त्याचे कपडे बदलून लादी साफ करेपर्यंत चहा पूर्ण थंड झाला होता.

आपण अचानक रडू असे तिला वाटले, पण डोळयांतून अश्रू ओघळू लागण्यापूर्वीच विनिता पती सौरभसह तेथे आली.

‘‘तू आता राहुलच्या शेजारी जाऊन बस. मी जेवण गरम करून आणते,’’ असे म्हणत विनिता आत गेली.

त्यानंतर १० मिनिटांनी वंदनाची आई कांता या मुलगा विकास आणि सून अंजलीसह तेथे आल्या.

कांता यांनी लगेचच राहुलला आपल्या मांडीवर घेत मिठी मारली. आजीला पाहून त्याला आनंद झाला.

‘‘रात्री तू माझ्यासोबतच राहा. मी तुझ्याच हातून जेवेन. तू मला एक छानशी गोष्ट सांग.’’

रस्सेदार भाजीसोबत एक चपाती खाऊन झाल्यावर राहुल आजीच्या शेजारी झोपला. वंदना आपल्या भाऊ, वहिनी, बहीण आणि भाओजींसोबत बाहेरच्या खोलीत येऊन बसली. नेहमीप्रमाणेच विकास आणि विनिताने वंदनाच्या सासर सोडून फ्लॅटमध्ये एकटे राहण्याचा निर्णयाबद्दल चर्चा केली आणि अवघ्या         १० मिनिटांत ते यावरून एकमेकांशी वाद घालू लागले. या वादात सौरभ आपल्या  पत्नीची आणि अंजली तिच्या पतीची साथ देत होते.

डोकेदुखीने त्रस्त झालेल्या वंदनाला वाटत होते की, चौघांनीही गप्प बसावे, पण ते सर्व तिच्यापेक्षा मोठे होते. त्यामुळे त्यांना गप्प करण्याचे धाडस ती करू शकली नाही.

‘‘वंदना, कोणताही वाद वाढवणे चांगले नसते. तू तुझे घर सोडून राहुलसोबत या फ्लॅटमध्ये राहतेस त्याला जवळपास २ महिने झालेत. अरुण तुला घरी परत बोलावून थकला आहे. आता तू समजूतदारपणा दाखव आणि घरी परत जा.

विकासने वंदनाला दिलेला हा सल्ला ऐकून विनिता रागावली, ‘‘दादा, चुकीचे सल्ले देऊन तिचे आयुष्य पणाला लावू नकोस,’’ विनिताने उलट उत्तर दिले.

‘‘सासरच्या नरकात परत जाण्यासाठी वंदनाने वेगळे राहण्याचे पाऊल उचलले नव्हते. रात्रंदिवस तिला टोचून बोलले जायचे… नेहमी अपमान केला जायचा. असे मन मारून जगण्यात ७ वर्षे वाया घालवणे हा खूप मोठा कालावधी आहे. अरुणला पत्नी आणि मुलासोबत राहायचे असेल तर त्याला आता वेगळे होण्याचा निर्णय घ्यावा लागेल. वंदना कोणत्याही किंमतीत परत जाण्याचा मूर्खपणा करणार नाही.

‘‘तू आगीत तेल ओतून तिचे डोके खराब केले नसतेस तर आज ती तिच्या नवऱ्यापासून अशी दूर राहिली नसती,’’ विकासच्या कडवट स्वरात कमालीचा राग होता.

दादा, विनितावर चुकीचा आरोप करू नका,  ‘‘सौरभने लगेच पत्नीची बाजू घेतली,’’ आम्ही दोघेही वंदनाला साथ देतोय. वेगळया फ्लॅटमध्ये राहणे हा तिचा स्वत:चा निर्णय आहे आणि तुम्ही बघाच, तिला जे हवेय ते ती लवकरच मिळवून दाखवेल.’’

‘‘अरुण दबावाखाली येऊन आपले घर सोडायला तयार होईल, असे तुला वाटतेय का?’’

‘‘नक्कीच. पत्नी आणि मुलापासून दूर राहणे सोपे नसते.’’

‘‘भाओजी, मला तुमचे म्हणणे पटत नाही,’’ अंजलीने तिचे मत व्यक्त केले.

‘‘अरुण भाओजींचे त्यांच्या कुटुंबाशी खूप घट्ट नाते आहे. त्यांच्या धाकटया बहिणीचे अजून लग्न झालेले नाही. तिचे लग्न होत नाही, तोपर्यंत ते विभक्त होण्याचा प्रश्नच येत नाही.

घरापासून दूर राहून ते स्वत:च्या कुटुंबाप्रती असलेल्या जबाबदाऱ्या पार पाडू शकत नाहीत का? वंदनाला सुखी ठेवण्याची त्यांची पहिली आणि मुख्य जबाबदारी नाही का?

विनिताच्या या प्रश्नावर उत्तर नसल्याने विकास आणि अंजलीला गप्प बसावे लागले.

अरुण आणि वंदनाच्या बिघडलेल्या नात्याबद्दल चौघांमध्ये चर्चा होत राहिली. वंदनाने कशीबशी एक चपाती खाल्ली. डोके प्रचंड दुखत असतानाही नाईलाजाने ती त्या चौघांसोबत बसून राहिली. अधूनमधून तिचे मन भूतकाळातल्या आठवणींमध्ये डोकावत होते. त्या चौघांमध्ये सुरू असलेल्या वादात तिला फारसा रस नव्हता, कारण तिने त्यांचे वाद यापूर्वी अनेकदा ऐकले होते.

चार तास उलटूनही कुणीच गप्प बसायला तयार नव्हते तेव्हा कंटाळून वंदना खालच्या आवाजात नम्रपणे म्हणाली, ‘‘सासर सोडून वेगळे राहण्याचा माझा निर्णय योग्य होता की अयोग्य, या विषयावर आता चर्चा करून काय उपयोग? कोणालाही काळजी करण्याची गरज नाही. भविष्यात माझ्या या पावलामुळे जे काही होईल त्यासाठी मी स्वत:ला जबाबदार समजेन, इतर कोणालाही नाही.’’

‘‘तू एकटी नाहीस, आम्ही तुझ्या सोबत आहोत,’’ विनिताने तिच्या खांद्यावर हात ठेवला. त्यानंतर ती घरी जाण्यासाठी उभी राहिली.

‘‘अरुणला राहुलच्या आजारपणाबद्दल कळव,’’ असा सल्ला देऊन विकास निघायला उठला.

‘‘सकाळी आईला इथे पाठव. माझ्या कार्यालयात सध्या प्रचंड काम सुरू आहे. उद्या शनिवार असूनही मला जावे लागेल,’’ वंदनाचे हे बोलणे ऐकून विकासच्या कपाळावर आठया पडल्या.

‘‘उद्या अंजलीच्या आईवडिलांकडे आम्हाला जेवायला जायचे आहे. आईही आमच्यासोबत येणार आहे,’’ विकासने सांगितले.

‘‘तू राहूलला माझ्याकडे सोड,’’ विनिताने समस्येवर उपाय सांगितला.

‘‘नाही, ते योग्य होणार नाही. त्याला कोविड झाला असेल तर अमित आणि सुमितलाही ताप येईल. आईने अंजलीच्या घरी जाणे रद्द करून इथेच राहायला हवे,’’ सौरभ इतक्या कडक, कोरडया स्वरात बोलला की विनिता तिच्या पतीच्या बोलण्याचा विरोध करूच शकली नाही.

‘‘मी आज रात्रीही राहिले असते, पण मी माझी औषधे आणली नाहीत, शिवाय मला परक्या ठिकाणी नीट झोप येत नाही. राहुलचा ताप आता कमी झाला आहे. मला वाटते, तो सकाळीही झोपून राहील. मी सकाळी लवकर येईन,’’ कांता त्यांच्या सुनेसोबत घरी जायला निघाल्या. त्यानंतर वंदनाने आईला एकदाही थांबायला सांगितले नाही.

सर्व निघून गेल्यावर ती राहुलजवळ जाऊन त्याचा हात पकडून बसली. मुलाच्या चेहऱ्याकडे टक लावून पाहत असताना अचानक तिच्या संयमाचा बांध फुटला आणि ती ढसाढसा रडू लागली.

कितीतरी वेळ ओघळणाऱ्या अश्रूंमुळे तिला आतून हलके वाटू लागले. खूप थकल्यासारखे आणि सुस्त वाटू लागल्याने ती राहुलच्या शेजारी पडली आणि त्यानंतर तिला कधी झोप लागली हे तिचे तिलाही समजले नाही.

सकाळी तिच्या मोबाईलवर राहुलला कोविड नसल्याचा अहवाल आल्यावर तिने सुटकेचा नि:श्वास सोडला. ७ वाजण्याच्या सुमारास ती उठली तेव्हा तिला खूप बरे वाटत होते. त्यातच राहुलचा ताप कमी झालेला पाहून तिला अधिकच प्रसन्न वाटले.

वंदना नेहमी ८ वाजता कार्यालयात जायला निघायची, पण तिची आई या वेळेपर्यंत तिच्या घरी पोहोचली नव्हती. तिला २-३ वेळा फोन केल्यानंतर ती नऊच्या सुमारास विकाससोबत आली.

उशिरा आल्यामुळे वंदना तिच्या भावाशी आणि आईशी भांडली. नाराज होऊन आई निमूटपणे गप्प बसली, पण विकासने तिची खरडपट्टी काढली. ‘‘आज सुट्टीच्या दिवशी तू तासाभर कामाला उशिराने गेलीस तर तुझ्या कामावर एखादे मोठे संकट येणार नाही. नोकरदार महिलांचे डोके नेहमीच फिरलेले असते. तुम्ही काम करता म्हणजे सर्वांवर खूप मोठे उपकार करता, असा विचार तुम्ही का करता? आता प्रत्येक माणूस तुमच्या मागेपुढे तुमची सेवा करत फिरणार का?’’

विकासचे असे उत्तर ऐकून वंदनालाही राग आला आणि त्यानंतर दोघांमध्ये मोठा वाद झाला.

वंदना तासभर उशिराने कार्यालयात पोहोचली तेव्हा तिला तिच्या साहेबांची बोलणी ऐकून घ्यावी लागली. बहुतेक जण घरून काम करत होते, पण काही महत्त्वाच्या कामासाठी तिला स्वत: कार्यालयात हजर राहावेच लागत असे. त्यामुळे कामाचा ताण वाढत असल्यामुळे तिला तिच्या समस्यांबद्दल कधी फारसा विचार करायला वेळ मिळाला नव्हता, पण मन सतत उदास असायचे.

दिवसभरात फक्त दोनदा आईशी बोलून तिला राहुलच्या तब्येतीबद्दल विचारता आले. औषधांमुळे त्याचा ताप फारसा वाढला नव्हता. राहुल दोन्ही वेळेला झोपला असल्याने ती त्याच्याशी बोलू शकली नाही.

दुपारच्या जेवणाच्या वेळी तिला अरुणचा फोन आला. ती वेगळी राहायला लागल्यापासून त्यांच्यात मोठा तणाव निर्माण झाला होता. दोघांनीही एकमेकांशी मोकळेपणाने बोलणे बंद केले होते.

राहुल आजारी पडल्याचे ऐकून अरुण काळजीत होता.

‘‘त्याची काळजी करू नका. मी त्याची जितकी काळजी घेते त्यापेक्षाही माझी आई त्याची चांगली काळजी घेतेय,’’ वंदनाने रुक्षपणे उत्तर दिले आणि राहुलच्या आजाराचा विषय क्षणार्धात संपवला.

इच्छा असूनही ती कामावरून लवकर निघू शकत नव्हती. संध्याकाळी ६ वाजता ती घरी पोहोचली तेव्हा अरुण राहुलसोबत खेळताना पाहून तिला धक्का बसला.

अरुणने या फ्लॅटमध्ये कधीही पाऊल न ठेवण्याची शपथ घेतली होती, कारण तिच्या इथे येऊन वेगळे राहण्याच्या निर्णयाचा त्याला खूप राग आला होता.

वडिलांना पाहताच राहुलने त्यांना मिठी मारली. त्यानंतर अतिशय आनंदाने त्यांनी आणलेली रिमोट कंट्रोल गाडी तो आईला दाखवू लागला.

कांता यांनी ३ कप चहा आणला. सर्वजण आपापसात बोलण्याऐवजी राहुलशी बोलत होते. तिघांचेही केंद्रबिंदू असल्याने राहुल खूप आनंदी होता.

चहा पिऊन वंदना कपडे बदलण्यासाठी आत गेली. अंघोळ करून ताजेतवाने होऊन ती आली तेव्हा अरुण परत जायला निघाला होता.

‘‘बाबा, तुम्ही जाऊ नका,’’ राहुल वडिलांच्या गळयात हात घालून रडू लागला.

‘‘मी पुन्हा येईन, माझ्या बाळा. तू वेळेवर औषध घे. आई आणि आजीला त्रास देऊ नकोस. तू बरा झालास तर उद्या तुला बाहेर फिरायला घेऊन जाईन,’’

अरुणने राहुलच्या कपाळाचे चुंबन घेत त्याला प्रेमाने समजावले.

‘‘तुम्ही थोडया वेळाने जा. मी आत स्वयंपाकघरात जाऊन येते,’’ वंदनाने ठामपणे सांगितल्यामुळे अरुण काहीच बोलू शकला नाही आणि शांतपणे सोफ्यावर जाऊन बसला.

कांता त्यांच्या घरून जेवण बनवून आणायला तयार होत्या, पण वंदनाने त्यांना नकार दिला. मुलीचे वागणे त्यांच्या आकलनापलीकडचे होते. वंदनाचा शांत, गंभीर चेहरा तिच्या मनात काय चालले आहे, याचा थांगपत्ता लागू देत नव्हता.

आज अरुणचा मूड चांगला दिसतोय. तू प्रेमाने आणि शांतपणे त्याला वेगळया घरात राहण्यासाठी तयार करण्याचा प्रयत्न केलास तर तो नक्कीच ऐकेल,’’ असा सल्ला देऊन सातच्या सुमारास कांता त्यांच्या घरी गेल्या.

राहुल आणि अरुण एकमेकांशी खेळण्यात मग्न होते. वंदना स्वयंपाकघरात होती. तिने भाजी, रायता आणि चपात्या बनवून जेवण टेबलावर ठेवले.

त्या दिवशी ती अरुणशी अगदी हलक्याफुलक्या पद्धतीने बोलत होती. एकही तक्रार तिच्या ओठावर आली नाही.

अरुणही काही वेळाने मोकळेपणाने बोलू लागला. त्याने त्याची धाकटी बहीण अंजूच्या लग्नाबद्दल कुठे बोलणी सुरू आहेत त्याबद्दल सांगितले. दोघांनी आपापल्या कार्यालयाशी संबंधित माहिती एकमेकांना दिली. मित्र आणि नातेवाइकांबद्दल बोलणे झाले. एकंदरीत बऱ्याच दिवसांनी त्यांच्यात कोणताही वाद न होता दोन तास निघून गेले. जेवण झाल्यावर वंदना भांडी गोळा करून स्वयंपाकघरात गेली.

राहुल आणि अरुण पुन्हा गाडी घेऊन खेळू लागले. दोघे एकमेकांमध्ये इतके रमले होते की, दीड तास वंदना तेथे नव्हती, हेही त्यांना समजले नाही.

अरुणने मोठयाने हाक मारल्यानंतर वंदना बाहेर आली.

‘‘आता मी निघतो. ९ वाजलेत,’’   राहुलला मांडीवरून उतरवून अरुण उठून उभा राहिला.

वंदना काहीही उत्तर न देता आत गेलेली पाहून अरुणच्या डोळयात आश्चर्य आणि संभ्रमाचे मिश्र भाव उमटले.

चाकांची मोठी बॅग घेऊन वंदना लगेच परतली तेव्हा अरुणला धक्काच बसला.

‘‘चला,’’ वंदनाने बॅग मुख्य दरवाजाकडे ढकलली.

‘‘तुम्ही येताय का सोबत?’’

‘‘हो.’’

वंदनाचे उत्तर ऐकून राहुलने आनंदाने टाळया वाजवल्या आणि वडिलांना मिठी मारली.

‘‘असे अचानक येताय… मला खूप आश्चर्य वाटले आणि खूप आनंदही झाला,’’ अरुणने राहुलच्या कपाळाचे प्रेमाने चुंबन घेतले.

अरुणचा हात हातात घेत वंदना भावूक स्वरात म्हणाली, ‘‘आपले घर सोडून गेल्यानंतर आता पुन्हा घरी परत जाताना तुम्ही दोघेच नाही तर आपण तिघेही खूश आहोत.’’

पूजापाठ नव्हे शिक्षण गरजेचे

* प्रतिनिधी

लग्नानंतर पत्नीला घरात गुदमरल्यासारखे वाटत असेल आणि पतीला त्याची जाणीव होत नसेल किंवा काहीच करता येत नसेल तर पत्नीला यातून सुटका करून घेण्यासाठी आजारी पडण्याशिवाय दुसरा मार्ग उरत नाही. ज्या घरांमध्ये पती पत्नीबद्दल खूप उदासीन असतो तिथे पत्नी तणावात राहतात, त्यांना वारंवार डॉक्टरांकडे जावे लागते, पती-पत्नीमध्ये भांडण होते आणि दुसरा पर्याय नसल्यामुळे पत्नीला घर कैदेसारखे वाटू लागते.

अशी परिस्थिती धोकादायक असते. कमी संख्येने महिला या प्रकारची गुदमरल्याची लक्षणे असल्याचे प्रत्यक्ष मान्य करतात, परंतु किती जणींमध्ये ती असतात, हे सांगणे सोपे नाही.

याचे एक मोठे कारण म्हणजे कुटुंब लहान झाल्यापासून काका, मामा सर्वच वेगळे राहू लागले आहेत. विवाहित महिलांचा अनोळखी वाटणाऱ्या किट्टी मैत्रिणींशिवाय कोणाशीही संपर्क नसतो. व्हॉट्सअॅप आणि फेसबुक आहे, पण स्वत:चे दु:ख त्या तिथे जाहीर करू शकत नाहीत. कोणतीही समस्या सोडवण्यासाठी उपाय काय असू शकतो हे बहुतेक जणींना माहीत नसते.

शरीराला सुडौल आकार देण्यासाठी जिम आहेत, चेहरा उजळण्यासाठी पार्लर आहेत, लुप्त होत चाललेल्या शरीराला टवटवीत करण्यासाठी कॉस्मेटिक डॉक्टर्स आहेत, पण मानसिक जखमा भरून काढण्यासाठी जे काही थोडे फार तज्ज्ञ आहेत तेही अर्धवट आहेत. असो, ते फक्त तुमचे ऐकू शकतील. ते काहीतरी सल्ला देतील, काही तयार फॉर्म्युला देतील, असे मात्र शक्य नाही.

जीवन जगण्याचा धडा खरंतर लहानपणापासूनच मिळतो, पण आजच्या स्पर्धेच्या जगात, इतरांपेक्षा सरस बनण्याच्या प्रक्रियेत, शिकण्याची प्रथा संपली आहे. आई-वडील नुसते घर आणि पैसे देणारे एटीएम बनले आहेत. मित्र तेवढया पात्रतेचे नाहीत. असो, त्यांना काय करावे हेच कळत नाही, कारण गेली ६०-७० वर्षे जीवनातील शिक्षणाच्या नावाखाली केवळ पूजापाठ शिकवली जात आहे. लोक पर्यटनासाठी कमी आणि तीर्थयात्रेला जास्त जातात.

आयुष्य हे हजारो तुकडयांनी बनलेल्या गोधडीसारखे आहे. कुठेही कोणताही तुकडा विसावला की तो गोधडी खराब करू शकतो. त्यासाठी याची माहिती पहिल्यापासूनच असणे आवश्यक आहे, पण त्याचे शिक्षण पुस्तकांतून मिळत नाही, ते चित्रपटांतून, शेजाऱ्यांकडून किंवा नातेवाईकांकडूनही मिळत नाही.

देशाची उत्पादकता कमी होत आहे. आपण विभागले जात आहोत. न्यायालयात खटल्यांचा ढीग पडत आहे. पूनावाला आणि श्रद्धासारख्या प्रकरणात आपण अडकत चाललो आहोत. श्रद्धासोबत जे काही घडले ते कोणत्याही पत्नीसोबत घडू शकते, हेही सर्वांना माहीत आहे, पण बहुतेक जखमा लपूनच जातात कारण लोक, समाज, सरकार सगळेच जखमेची चेष्टा करतात, मलम लावत नाहीत. जखम होऊ नये याचा धडा कोणीच शिकवत नाही.

ते सात दिवस

कथा * रितु वर्मा

मानसीचा आज आपल्या सासरी पहिला दिवस होता. भावजय, नणंद, काकी सर्वजणी मस्करी करून हसत होत्या. अक्षत खोलीत येताच सुधा काकीने तिचा कान ओढत म्हटले, ‘‘अरे लबाडा, थोडेही थांबवत नाही का तुला? आयुष्यभराची सोबत आहे… थोडा धीर धर.’’

मानसीने बघितले की, सर्वजण थट्टा-मस्करी करत होते. मात्र अक्षतची आई म्हणजे मानसीची सासू माधुरीच्या चेहऱ्यावर कुठलेच भाव नव्हते. महागडे कपडे आणि दागदागिने घालूनही ती अतिशय सर्वसाधारण दिसत होती.

मानसी आणि अक्षतचे लग्न धुमधडाक्यात झाले होते. कुंदन हार आणि मोत्याच्या रंगाच्या घागरा-चोळीत मानसी अतिशय सुंदर दिसत होती. तर क्रीम रंगाच्या शेरवानीत अक्षतही देखणा दिसत होता.

दुसऱ्या दिवशी दुपारपर्यंत संपूर्ण घर रिकामी झाले. आता घरात फक्त मानसी, अक्षत, अक्षतची मोठी बहीण निधी आणि अक्षतचे वडील विनोद आणि आई माधुरी होते.

दुसऱ्या दिवशी माधुरीला पाचपरतावनासाठी माहेरी जायचे होते. कोणती साडी नेसायची हे ती ठरवत होती तेवढयात तिला वाटले की सासूबाईंनाच विचारुया. त्यानंतर हातात साडया घेऊन ती सासूबाईंकडे गेली. ‘‘आई सांगा ना, पिवळया आणि नारंगी रंगापैकी उद्या कोणती साडी नेसू?’’ तिने विचारले.

माधुरी म्हणाल्या, ‘‘बाळा, तुला जी चांगली वाटेल ती नेस, पण हा नारंगी रंग तुझ्यावर खुलून दिसेल.’’

तितक्यात विनोद रागाने म्हणाले, ‘‘तू तर अडाणीच राहिलीस… डोळयांना खुपणारा हा रंग थंडीत चांगला वाटतो, एप्रिल महिन्यात नाही.

माधुरी एकदम गप्प बसल्या. विनोद म्हणाले, ‘‘माधुरी बाळा, तू निधी ताईला विचार.’’

मानसीला आपल्या सासऱ्यांचे सासूबाईंशी असे वागणे अजिबात आवडले नाही. सोबतच तिला अशी भीतीही वाटू लागली की, अक्षतचा स्वभावही त्याच्या वडिलांसारखाच असला तर काय करायचे? शेवटी मुलामध्ये वडिलांचे थोडेफार गुण असतातच.

दुसऱ्या दिवशी मानसी पिवळया रंगाची शिफॉनची साडी नेसून गेली. माधुरी यांनी सकाळी बटाटयाची भाजी आणि मूग डाळीचा हलवा बनवला होता. निधी म्हणाली, ‘‘आई, तू आम्हाला लठ्ठ करणार असे वाटत आहे.’’

अक्षत रागाने म्हणाला, ‘‘आई, किती वेळा सांगितले आहे की, डाएटसाठीचे पदार्थ बनवत जा.’’

विनोद म्हणाले, ‘‘तुझी आई हे सर्व कुठून शिकणार? तिला स्वत:च्या कमरेचा घेर वाढवण्यातच धन्यता वाटते.’’

तितक्यात मानसी म्हणाली, ‘‘मी तर इतका सुंदर नाश्ता पहिल्यांदाच खाल्ला आहे.’’

मानसीने केलेले कौतुक ऐकून माधुरीचा चेहरा खुलला.

त्यानंतर अक्षत आणि मानसी १५ दिवसांसाठी हनिमूनला गेले. त्यावेळी माधुरीच्या असे लक्षात आले की, अक्षतच्या घरून एकतर त्याचे वडील किंवा बहीणच फोन करतात.

अक्षत आणि मानसी गोव्याहून परत आले तेव्हा निधी ताई तिच्या सासरी निघून गेली होती. मानसीने गोव्याहून आणलेल्या भेटवस्तू सासूबाईंना दाखवल्या. मानसी सासऱ्यांसाठी टी शर्ट आणि सासूबाईंसाठी गॉगल घेऊन आली होती.

माधुरीसाठी आणलेल्या भेटवस्तू पाहून विनोद म्हणाले, ‘‘मानसी बाळा, हे काय घेऊन आलीस तू तुझ्या सासूबाईंसाठी? माधुरीने गॉगल कधीच घातलेला नाही. इतकी वर्षे शहरात राहूनही ती थोडीशीही बदललेली नाही. ती काय गॉगल लावणार…?’’

मानसी म्हणाली, ‘‘अहो बाबा, आधी लावला नाही तर बिघडले कुठे? आता लावेल.’’

दुसऱ्या दिवशी विनोद आणि अक्षत कामावर गेले. मानसीकडे अजून ७ दिवसांची सुट्टी शिल्लक होती. ती स्वयंपाकघरात गेली तर तिथे सासूबाई बेसनाचे लाडू बनवत होत्या. मानसीकडे पाहात त्या स्मितहास्य करत म्हणाल्या, ‘‘बाळा, तुला बेसनाचे लाडू आवडतात ना? तेच बनवत आहे.’’

मानसी लाडू खात म्हणाली, ‘‘सासूबाई, खरंच तुमच्या हाताला खूप चव आहे.’’

माधुरी निराश होऊन म्हणाली, ‘‘बाळा, गेल्या ३० वर्षांपासून जेवण बनवत आहे. त्यामुळे जेवण चांगलेच बनवता आले पाहिजे ना?’’

मानसी म्हणाली, ‘‘आई, तुम्ही खरंच खूप चांगले जेवण बनवता. सर्वांनाच इतके चांगले जेवण बनवता येत नाही.’’

मानसीच्या लक्षात आले की, तिची सासूबाई घरकामात पारंगत होती, पण ती अजिबातच नीटनेटकी राहायची नाही.

संध्याकाळ होताच माधुरी या विनोद आणि अक्षतसाठी पोहे बनवू लागल्या. तितक्यात मानसी तिकडे आली आणि म्हणाली, ‘‘आई, मी चहा बनवते. तुम्ही जा आणि तयार व्हा.’’

माधुरी म्हणाल्या, ‘‘कशासाठी तयार व्हायचे?’’

मानसीने त्यांना नवीन ड्रेस दिला आणि म्हणाली, ‘‘तुम्हाला नीटनेटके पाहून बाबा खुश होतील.’’

विनोद आणि अक्षत घरी आले तेव्हा गरमागरम चहाचे घोट घेत अक्षत मानसीला त्याच्या कामावरील प्रोजेक्टबद्दल सांगू लागला. विनोद यांनी माधुरीकडे एक तिरपा कटाक्ष टाकला आणि टोमणा मारत म्हणाले, ‘‘माधुरी, मीही तुझ्यासोबत कामावरील प्रोजेक्टबद्दल चर्चा करू शकलो असतो तर किती बरे झाले असते…’’

माधुरी डोळयातील अश्रू लपवत स्वयंपाकघरात गेल्या. कपडे बदलताना विचार करू लागल्या की, विनोद यांनी आतापर्यंत कधीच तिला पत्नीचा सन्मान दिला नव्हता. सतत तिला अडाणी म्हणायचे. त्यामुळे आपण पदव्युत्तर शिक्षण घेतले आहे याचाही माधुरी यांना विसर पडला होता.

रात्री मानसीला राहवले नाही, तिने अक्षतला विचारले, ‘‘बाबा सतत आईचा अपमान का करतात?’’

‘‘अगं, बाबा खूप हुशार आहेत आणि आई बावळटासारखी वागते त्यामुळे बाबा तिच्याशी असे वागतात,’’ अक्षतने सांगितले.

नंतर मानसीला मिठीत घेत म्हणाला की, ‘‘प्रत्येक जण माझ्यासारखा नशीबवान नसतो की, त्याला तुझ्यासारखी हुशार आणि सुंदर पत्नी मिळेल.

दुसऱ्या दिवशी जेव्हा माधुरी आणि मानसी एकट्या होत्या तेव्हा माधुरी म्हणाली, ‘‘आई, तुम्हाला वाईट वाटणार नसेल तर एक विचारू का? तुम्ही बाबांची प्रत्येक गोष्ट का ऐकता?’’

माधुरी म्हणाल्या, ‘‘बाळा, मी तुझ्यासारखी हुशार आणि सुंदर नाही. शिवाय स्वत:च्या पायावर उभी नाही.

मानसी म्हणाली, ‘‘तुम्ही सुंदर दिसता. तुमचा बांधाही कमनीय आहे… फक्त चेहऱ्यावर स्मितहास्य ठेवायची गरज आहे.

माधुरी म्हणाल्या, ‘‘उगाच मस्करी करू नकोस. माझी सासू, नणंद, भावजय इतकेच नाही तर माझी मुलेही मला अडाणी समजतात.’’

मानसी म्हणाली, ‘‘आई तुम्हाला असे वाटते, कारण तुम्ही तसा विचार करता… तुम्ही जसा तुमच्याबद्दल विचार कराल तसाच दुसरेही करणार.’’

रात्री जेवताना मानसीने विनोद यांना विचारले की, ‘‘बाबा, आपल्या आई खूप छान जेवण करतात. आपण त्यांना एखादा व्यवसाय सुरू करून दिला तर…?’’

विनोद हसत म्हणाले, ‘‘बाळा आजचे जग सादरीकरणाचे आहे… माधुरीसारखे जेवण तर कोणीही बनवू शकते. मार्केटिंग आणि इतर कामे कोण करणार? तुझी सासूबाई कोणाच्या पुढयात साधे दोन शब्द बोलू शकत नाही… तिने आयुष्यभर काहीच केले नाही, मग आता ५१ वर्षांच्या वयात काय करणार?’’

दुसऱ्या दिवशी जेव्हा माधुरी स्वयंपाकघरात काम करत होती तेव्हा मानसीने व्यवसायासंदर्भातील सर्व आराखडा तयार केला. तिने ‘माधुरीचे स्वयंपाकघर’ नावाचा एक यूट्यूब चॅनल तयार केला. त्यानंतर म्हणाली, ‘‘आई, तुम्ही जे काही बनवाल त्याचा मी व्हिडीओ तयार करेन. हळूहळू सबस्क्रायबर वाढतील आणि त्यातूनच लोकांना तुमच्या हाताच्या चवीबद्दल समजेल. शिवाय यातूनच तुम्ही तुमचे स्वत:चे उत्पन्न मिळवू शकाल.’’

माधुरी घाबरून म्हणाल्या, ‘‘बाळा, मला हे जमणार नाही.’’

मानसीने खूपच आग्रह केल्यामुळे माधुरी तयार झाल्या, मात्र घाबरून त्यांच्या हातून शेव भाजी करपली. माधुरी म्हणाल्या, ‘‘सांगितले होते ना तुला,  मी बावळट आहे. काहीच करू शकत नाही.’’

मानसी मात्र काहीच ऐकून घ्यायला तयार नव्हती. संध्याकाळी म्हणाली, ‘‘आई, सर्वात आधी तुम्ही तयार व्हा. त्यानंतर काहीतरी साधा नाश्ता बनवा. आपण या नाश्त्यापासूनच सुरुवात करू.’’

मानसीने कसाबसा गव्हाच्या पिठाचा हलवा बनवला. मानसीने त्याचा व्हिडीओ तयार केला. त्यानंतर तोच व्हिडीओ आपल्या कार्यालयात आणि व्हॉट्सअप ग्रुपवर शेअर केला. संध्याकाळपर्यंत माधुरीच्या व्हिडीओला २०० व्ह्यूज आणि ३-४ कमेंट मिळाले.

एकाने लिहिले होते, ‘‘बायको असावी तर अशी सुंदर, सुशील आणि पाककलेत निपुण.’’

मानसीने सांगितले, ‘‘बघा आई, कितीतरी लोकांना तुम्ही बनवलेला नाश्ता आवडला.’’

दुसऱ्या दिवशी माधुरी स्वत:च पदार्थ बनवण्यासाठी तयार झाल्या. या नवीन व्हिडीओमध्ये त्यांच्या चेहऱ्यावर पहिल्यापेक्षा जास्त आत्मविश्वास दिसत होता. सून मानसीसोबतचे ते ७ दिवस कधी गेले हेच माधुरीला समजले नाही. त्या ७ दिवसांत माधुरी हसायला आणि स्वत:वर विश्वास ठेवायला शिकल्या.

मानसी कार्यालयात जायची तयारी करत होती. माधुरी तिच्या खोलीत आल्या आणि म्हणाल्या, ‘‘बाळा, आता त्या चॅनलचे काय होणार?’’

मानसी म्हणाली, ‘‘आई, आपण दररोज संध्याकाळी एक व्हिडीओ बनवूया. शिवाय कुणाच्याही मदतीशिवाय स्वत:चा व्हिडीओ कसा बनवायचा, हे मी तुम्हाला अगदी सोप्या पद्धतीने शिकवेन.’’

मानसीकडून मिळणारे प्रेम आणि सन्मानामुळे माधुरी यांच्यातील आत्मविश्वास जागा झाला. सतत त्यांच्या चेहऱ्यावर स्मितहास्य झळकू लागले. हळूहळू मानसीच्या मदतीने त्या ऑनलाइन ऑर्डर घेऊ लागल्या.

आज माधुरी यांना त्यांचा १० हजारांचा पहिला चेक मिळाला. रक्कम छोटी असली तरी त्यातून आपण काहीतरी करू शकतो याची जाणीव माधुरी यांना झाली. त्या व्यक्त होऊ लागल्या होत्या. अडाणी, बावळट राहिल्या नव्हत्या. आपल्या पत्नीचे बदललेले रूप पाहून विनोदही आश्चर्यचकित झाले.

अक्षत म्हणाला, ‘‘आई ७ दिवसांत सुनेने तुझा कायापालट करून टाकला.’’

मानसी म्हणाली, ‘‘हुशार त्या आधीपासूनच होत्या फक्त त्यांच्यातील आत्मविश्वास जागा करण्याची गरज होती.’’

माधुरी मात्र सर्वांच्या बोलण्याकडे दुर्लक्ष करून एक नवीन पदार्थ तयार करण्याच्या तयारीला लागल्या होत्या.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें