Diwali Special: दिवाळी फिटनेस टीप्स

* डॉ. एकता अग्निहोत्री

दिवाळीचा माहौल असतोच असा की लोक दिवसरात्र मजामस्तीच्या रंगात रंगुन जातात. अशात अवेळी खाणं आणि झोपणं तर सामान्य गोष्ट आहे. तर या कारणांनी तुमची तब्येत बिघडू नये म्हणून या काही गोष्टींवर लक्ष नक्की द्या :

आहार

फेस्टिव्ह सीझनमध्ये मिठाई आणि पाटी टाळणं शक्य नसतं. तरीसुध्दा आपल्या डेली रुटीनमध्ये काही गोष्टींची काळजी घेऊन तुम्ही काही प्रमाणात सणांच्या साइड इफेक्ट्सपासून स्वत:ला दूर ठेवू शकता.

* आपल्या शरीरात पाण्याचं खूप महत्व आहे. म्हणून सकाळी उठून २ ग्लास कोमट पाणी प्यायल्याने शरीरातील चांगले बॅक्टेरिया शरीरात राहतात आणि पाणी शरीराला नवी उर्जा देतो. याच्या काही वेळानंतर ओवा टाकलेलं पाणी उकळून ते पाणी प्यायल्याने फॅट कंट्रोल होण्यास मदत होते. दिवसातून कमीत कमी ८ ते १० ग्लास पाणी प्यायला विसरु नका.

* सकाळी अनुशापोटी १ चमचा अळशीच्या बिया घेतल्या तर त्यादेखील कोलेस्ट्रॉल कमी करण्यात मदत करतात. बिनमीठाचं जेवण किंवा जेवणात कमी मीठ वापरल्यानेही तुम्ही आपलं वजन कंट्रोल करू शकता. त्याचबरोबर बेली फॅट वाढत नाही. ब्लडप्रेशरही नियंत्रित राहतं. सणांच्या दिवसात रात्रीच्या जेवणापासून ते सकाळच्या नाश्त्यापर्यंत आठवडयातून दोन दिवस मीठाचा प्रयोग करा.

* जेवण जेवण्याच्या अर्धा तास आधी आणि एक तास नंतर पाणी पिऊ नये. पुर्ण दिवसात अति थंड वा अति गरम पाणी पिऊ नये. असं केल्याने पचनशक्ती सुधारण्यास मदत होईल.

* घरात बनविणाऱ्या गोड पदार्थात साखरे ऐवजी गुळ वापरा. दुकानातूनही बेसनानेच बनलेली मिठाई विकत घ्या. बऱ्याच संशोधनाअंती समजलं आहे की साखर, गहू, आणि दूध शरीरात जळजळ निर्माण करतात, ज्यामुळे शरीरात ऊर्जेचा अभाव होऊ लागतो.

* लिंबू पाणी किंवा व्हिटॅमिन सी सप्लिमेंट घेतल्याने जळजळ थांबू शकते.

चांगली झो

फेस्टिव्ह सीझनमध्ये धावपळीमुळे महिलांना पुरेशी झोप घेता येत नाही, जे खूप नुकसानदायक आहे. त्यामुळे कमीत कमी ६ ते ७ तास झोप नक्की घ्यावी. कारण झोपेदरम्यान शरीरातून निघणारं केमिकल मैलाटोनिन शरीर ऊर्जावान बनवतं.

वॉर्मअप एक्सरसाइज

भले ही तुम्ही गृहीणी असा किंवा नोकरदार सर्वांनाच काम करण्यासाठी एनर्जीची गरज असते. त्यासाठी सकाळी केलेली वॉर्मअप एक्सरसाइज संपूर्ण दिवसासाठी ऊर्जादायक ठरते.

ही एक्सरसाइज खूपच साधी आणि परिणामकारक आहे :

* गुडघे आळीपाळीने १०-१० वेळा छातीजवळ घेऊन जा.

* एकाच जागी २ मिनीटं उभे राहून जॉगिंग करा.

* ४-४ वेळा फोरवर्ड बेंडिंग आणि साइड बेंडिंग करा.

* ५-५ वेळा हळुहळु दोन्ही बाजुला मान फिरवा.

शारीरिक आणि मानसिक तणाव दुर करण्यासाठी कानाला खांद्यांनी स्पर्श करा, खांदे फिरवा. नेक स्ट्रेचिंगही करून पाहा.

पोस्चर

* उभे राहून गुडघ्याला थोडसं फोल्ड करा.

* झोपताना एक उशी मानेखाली आणि कुशी झोपताना दोन गुडघ्यांमध्ये एक उशी घ्या आणि सरळ झोपताना एक उशी गुडघ्याखाली घ्या.

* गाडीतून फिरताना जर गाडीची सीट खाली असेल तर एक उशी सीट उंच होईल अशी लावून बसा.

* थेट कंबरेत जास्त न वाकता गुडघे वाकवून खाली वाकून कोणतीही वस्तू उचला.

* एक पाय पुढे ठेवून आणि एक मागे ठेवून वर ठेवलेली वस्तू काढा.

* जेवण बनवत असताना खांदे मागे ठेवून मान दर २-३ मिनिटाला सरळ करत राहा.

अशा बना स्लिम ट्रिम व सुंदर

* मोनिका गुप्ता

प्रत्येक मुलीची इच्छा असते की ती स्लिम ट्रिम व सुंदर दिसावी, परंतु आजकालची तरुण पिढी फास्टफूडसाठी इतकी क्रेझ आहे की चवीसाठी काहीही खाणे पसंत करते. जेव्हा की खाण्या-पिण्याची ही सवय शरीराच्या ठेवणीला बिघडवते. जर तुम्ही सतत फास्ट फूडचे सेवन करीत असाल व तेही शारीरिक मेहनत वा एक्सरसाइजशिवाय, तर लठ्ठपणाशी दोस्ती होणे तर नक्की आहे.

टेस्ट बिघडवते तब्येत

खाण्या-पिण्याच्या वाईट सवयी व चुकीच्या जीवनशैलीमुळे शरीरात एक्स्ट्रा फॅट जमा होऊ लागते. त्यामुळे वजन वाढते व आपण वजनवाढीसारख्या समस्यांच्या विळख्यात सापडतो. आजकालच्या तरुण मुलींना जिभेची चव घेणे छान जमते, परंतु या चवीसोबतच आणखी स्लिम ट्रिम बनण्याचे स्वप्न स्वप्नच राहून जाते.

शरीरात जेव्हा फॅट जमा होऊ लागते, तेव्हा याचा सगळयात जास्त परिणाम कंबर व पोटावर होतो. हे दोन शरीराचे असे भाग आहेत, जिथे चरबी सगळयात जास्त साठते, ज्याने लक्षात येतं की आपण जाड होतोय. त्यामुळे काही मुली ज्या कालपर्यंत पिझ्झा-बर्गर इत्यादी खाणे पसंत करत होत्या, त्या आपलं डाएट लगेच बरंच कमी करतात व औषधांचा आधार घेऊ लागतात, जे अजिबात योग्य नाही.

सादर आहेत लठ्ठपणा कमी करण्याचे काही उपाय :

वाढलेले पोट व कंबरेमुळे मुली आवडते ड्रेस घालणे सोडून देतात, परंतु आवडते ड्रेस घालणे सोडण्यापेक्षा जास्त चांगलं आहे की तुम्ही फास्ट फूड खाणं सोडून द्यावे.

मध व लिंबू : सकाळी उपाशीपोटी हलक्याशा कोमट पाण्यात मध व लिंबाचा रस मिसळून प्यावे. असे करणे पोटाची अतिरिक्त चरबी कमी करते.

अंडयाचा पांढरा भाग : कंबर व पोटाची चरबी कमी करण्यासाठी अंडयाच्या पांढऱ्या भागाचे सेवन नाश्त्यामध्ये नक्की करावे. यात प्रोटीन व अमिनो अॅसिड दोन्ही जास्त मात्रेत असतात.

बदाम : बदामात व्हिटॅमिन्स व मिनरल्स पुष्कळ प्रमाणात असतात. रोज सकाळी भिजवलेले बदाम नक्की खावेत. यांनी शरीराला उष्णता व ऊर्जा दोन्ही मिळतात व बॉडीचे अतिरिक्त फॅटदेखील कमी होते.

ब्राउन राईस : ब्राउन राईस फॅट फ्री असतो. यात कॅलरीचे प्रमाण नगण्य असते. हे खाल्ल्याने शरीरात लठ्ठपणा येत नाही.

पाणीयुक्त भाज्या व फळे : पाणीयुक्त भाज्या व फळे याचा अर्थ अशी फळे व भाज्या, ज्यात पाण्याचे प्रमाण जास्त असेल, जसे की दुधी भोपळा, गाजर, कांदा, काकडी, टरबूज, पपई, टोमॅटो यांचे सेवन केल्याने शरीरातील फॅट लवकर कमी होते.

जाड रवा : जाड रव्यामध्ये कॅलरी अजिबात नसतात. फॅट फ्री बॉडी मिळवण्यासाठी हे सगळयात बेस्ट आहे. जाड रवा खाल्ल्याने भूकदेखील लवकर लागते व ऊर्जादेखील भरपूर मिळते.

पाण्याचे सेवन : जास्त पाणी प्यायल्याने चेहऱ्याचे सौंदर्य अबाधित राहते.

हिरव्या भाज्या : कॅलरी बर्न करण्यासाठी आपल्या डाएटमध्ये हिरव्या भाज्या जरूर समाविष्ट कराव्यात.

काय खाऊ नये

* जास्त तेल, मसालेयुक्त पदार्थांपासून दूर राहावे.

* बाहेरचे खाणे बंद करावे.

* अधिक गोड पदार्थांचे सेवन करू नये.

* छोले, राजमा, भात यांचे अधिक सेवन करू नये.

कंबर व पोट पातळ ठेवण्यासाठी एक्सरसाइज

बेस्ट फिगरसाठी योग्य डाएटसोबतच एक्सरसाइज करणेदेखील अत्यंत गरजेचे आहे. या व्यायामाने बॉडी फॅट कमी करून आपली कंबर स्लिम दाखवू शकता.

डबल लेग एक्सरसाइज : पाठीवर झोपून दोन्ही पायांना वरकरून दोन्ही गुडघ्यांना मधून वाकवावे. पाच सेकंदांपर्यंत हातांनी पायांना पकडून ठेवावे. असे सात ते आठ वेळा करावे.

कात्री एक्सरसाइज : हा कंबर बारीक करण्यासाठी बराच लाभदायक आहे. हा व्यायाम करण्यासाठी पाठीवर झोपून दोन्ही पाय वर उचलावेत व नंतर उजवा पाय खाली आणून सरळ करावा. आता डाव्या पायाला खाली आणून सरळ करावे.

दोरीवरच्या उडया : कंबर बारीक करण्यासाठी हा व्यायाम बराच फायदेशीर आहे. हा कंबर बारीक करण्यासोबतच स्नायुंनादेखील मजबूत बनवतो.

बायसिकल क्रंचेस : पाठीवर झोपून दोन्ही पाय हवेत सायकलसारखे चालवावेत. यामुळे पोट जांघा व कंबरेची चरबी कमी होते.

नेहमीच रहा प्रफुल्लीत

* रोचिका शर्मा

माया जेव्हा ५ वर्षांनी आपल्या मोठया बहिणीला, सियाला भेटली तेव्हा सिया तिला उदास भासली. तिने विचारलेच, ‘‘ताई, काय झाले, तुझ्या चेहऱ्यावरचे स्मित कुठे हरवले गं, काही प्रॉब्लेम आहे का?’’

‘‘प्रॉब्लेम नाही माया बस आता उतरती कळा आहे, सांधे कुरकुरू लागले आहेत आणि त्यात भर म्हणून केस गळणे आणि चेहऱ्यावर सुरकुत्या. असे म्हण की वय आता आपला प्रभाव दाखवत आहे. चेहरा तर उदास दिसणारच,’’ सिया म्हणाली.

‘‘तू असा का विचार करतेस ताई. वयाने काय फरक पडतो. थोडी नटूनथटून, मजेत रहायला शीक.’’

‘‘कोणासाठी माया. आता या वयात मला कोण पाहणार आहे? मुले तर हॉस्टेलमध्ये आहेत. आणि मी तर एक विधवा आहे. नटूनथटून राहिले तर लोक काय म्हणतील? लोक माझ्याकडे संशयाने पाहू लागतील.’’ सिया म्हणाली.

‘‘अरे यात वाईट काय आहे? लोक का संशय घेतील? कोणी काही म्हणणार नाही आणि विधवा असणे हा काही तुझा दोष तर नाही. आपले आयुष्य आणि शरीर यांच्याप्रति उदासीन राहणे योग्य नाही. जेव्हा मुले त्यांच्या कुटुंबात व्यस्त होतील तेव्हा तुला कोण सांभाळणार. जर आज भावोजी असते तर त्यांनी तुझी काळजी घेतलीच असती. पण आता ते नसताना तुला स्वत:लाच तुझी काळजी घ्यावी लागेल, नाहीतर चाळीशीनंतर वाढत्या वयासोबत शरीराच्या तक्रारी वाढू लागतात.’’

‘‘खरंतर तू बरोबरच बोलत आहेस माया, पण एकटेपणा खायला उठतो. आधी मुलांमध्ये व्यस्त असायची, पण आता संपूर्ण दिवस घरातच एकटी बसून असते. वेळ जाता जात नाही, सिया म्हणाली.’’

चाळिशीनंतर काही कारणांनी एकल राहून जीवनाप्रति उदासीन बनलेली न जाणो अशी कितीतरी उदाहरणे आपल्या आसपास असतील.

माझ्या शेजारी राहणारी स्मिता एका फार्मा कंपनीत काम करते. वडिलांच्या अकाली निधनानंतर आपल्या २ लहान बहिणींची जबाबदारी तिच्यावर आली. आई जास्त शिकलेली नव्हती. स्मिताने स्वत: नोकरी करून आपल्या दोन्ही बहिणींना स्वत:च्या पायांवर तर उभे केलेच, पण त्यांच्यासाठी योग्य वर शोधून त्यांची लग्नेही लावून दिली. बहिणींचे संसार तर थाटले, पण ती स्वत:मात्र आयुष्यभरासाठी एकटी राहिली. आधी ती आईसोबत राहत होती, पण २ वर्षांपूर्वी त्यांचेही निधन झाले. स्मिता आता ४५ वर्षांची आहे. नोकरी करतेय. आता तिला एकटेपणा आणि सांध्यांच्या तक्त्रारींनी पछाडले आहे. कालपर्यंत आपल्या कुटुंबाची धुरा समर्थपणे खांद्यावर पेलणारी स्मिता आज चेहरा आणि मनाने पार कोमेजून गेल्यासारखी दिसते आहे.

एक दिवस मी तिला सोसायटीत होणाऱ्या कार्निव्हलची आमंत्रण पत्रिका देत म्हटलं, ‘‘ नक्की ये, खूप मजा येईल.’’

‘‘तुझी मुले आहेत, मी तिथे येऊन काय करू?’’ स्मिता म्हणाली.

‘‘तू ये तर खरं. तुलापण थोडा बदल होईल.’’

माझ्या आग्रहाखातर ती कार्निव्हलला आली. आता ती सोसायटीच्या प्रत्येक कार्यक्रमात सहर्ष सहभागी होऊन महत्त्वाच्या भूमिका निभावतेही.

एकल व्यक्तीलाही आपले जीवन भरभरून जगण्याचा आणि आपल्या आरोग्याला जपण्याचा संपूर्ण हक्क आहे. कारण चाळिशीनंतर सिंगल असो की परिवारातील  प्रत्येकीचा मेनोपॉज येण्याचे वय जवळ आलेले असते. ४० ते ५० वर्षांत स्त्रिया मासिकपाळी संपण्याच्या सीमारेषेवर असतात, ज्यामुळे आरोग्याच्या तक्रारी उद्भवू शकतात. काहीवेळा या समस्या फारच कष्टप्रद असतात. यामुळे शारीरिक आणि मानसिक असे दोन्ही बदल घडू लागतात.

आपल्या आहाराकडे लक्ष द्या

आपल्या खाण्यात अशा गोष्टी समाविष्ट करा ज्यात भरपूर पोषक तत्त्वे असतील. कारण, ४० वर्षापर्यंत आपली पचनसंस्था कमजोर होऊ लागते. हेच कारण आहे की मसल मास ४५ टक्के पर्यंत कमी होतो, ज्यामुळे फॅट वाढू लागते.

वाढत्या वयासोबत तुमचा मेटाबॉलिज्म स्लो होऊ लागतो. अशात आपल्याला आधीच्या तुलनेत कमी कॅलरीजची आवश्यकता असते. त्यामुळे तुम्ही जे काही खाल ते कॅलरीजची काळजी घेऊनच.

व्यायामाला बनवा आपल्या दिनचर्येचा हिस्सा

व्यायाम केल्याने तुम्ही स्वस्थ आणि तरुण राहाल. यामुळे तुमच्या मांसपेशीना ताकद मिळेल, तुम्हाला चांगली झोप लागेल, शरीराला लवचीकपणा येईल आणि तुमचा आत्मविश्वासही वाढेल.

अनेकदा ४०नंतर सांधे दुखू लागतात. ज्यामुळे जिममध्ये व्यायाम करणे मुश्किल होते. इतकेच नाहीतर पायी चालायलाही त्रास होऊ लागतो. अशात वॉटर एक्सरसाइज लाभदायक ठरते. तुम्ही व्यायाम कोणत्याही स्वरूपात करू शकता, जसे मॉर्निंग वॉक, एरोबिक्स नृत्य, स्विमिंग इ. झुंबा डान्सही एक्सरसाइज म्हणून समूहात करू शकता. यामुळे न केवळ तुम्ही शारीरिकदृष्टया स्वस्थ राहाल तर म्युझिकसोबत आपल्या मैत्रिणींबरोबर नृत्याचा आनंदही घेऊ शकाल.

हार्मोन्समधील बदल

४०नंतर मेनोपॉजचा काळ सुरू होत असल्याने हार्मोन्समध्ये बदल घडू लागतात. ज्यामुळे वजन वाढू लागते. पण हार्मोन्सकडे लक्ष न देता तुम्ही आपल्या फिटनेसकडे लक्ष केंद्रित करा ज्यामुळे तुमच्या शरीरात होणाऱ्या हार्मोन्स बदलांचे तुम्ही संतुलन ठेवू शकाल.

प्रोटीनयुक्त आहार घ्या

वाढत्या वयासोबत नखेही खराब होऊ लागतात आणि त्वचेवर सुरकुत्या येऊ लागतात. यासाठी आपल्या भोजनात प्रोटीन घेतल्याने शरीरासोबतच मांसपेशी, केस, त्वचा आणि कनेक्टीव्ह टिशूज चांगले राहतात. नवीन मांसपेशी तयार होऊ लागतात. तसेच बराचकाळपर्यंत आपल्याला भूकही लागत नाही. काही प्रोटीनयक्त आहार जो तुम्ही तुमच्या भोजनात समाविष्ट करू शकता त्यात मुख्यत्वे आहेत मटण, मासे, चिकन, अंडी, दूध, दही, डाळी, पालक, छोले, राजमा, अंकुरित कडधान्ये, सोयाबीन, शेंगदाणे, अंजीर, बदाम, अक्रोड इ.

थोडया सोशलही रहा

ज्या महिला आपल्या परिवारासोबत राहतात त्यांना कोणत्या न कोणत्या कारणांनी लोकांकडे येण्याजाण्याचे आमंत्रण असतेच, परंतु सिंगल महिलांसाठी ही एक समस्याच आहे की ती बोलणार कोणाशी कारण तिचे विषय इतरांशी मॅच होत नाहीत.

अशात तुम्ही तुमच्या सोसायटीत होणाऱ्या कार्यक्रमांमध्ये सहभागी व्हा. ते यशस्वी होण्यासाठी आपले योगदान द्या. जेणेकरून तुमच्या वेळेचा सदुपयोग होईल आणि सोसायटीत तुमची एक स्वत:ची ओळखही निर्माण होईल. तुमचे हे सहकार्य पाहून लोक स्वत:हून तुम्हाला आमंत्रण देऊ लागतील आणि या निमित्ताने तुमच्या लोकांशी भेटीगाठी होऊ लागतील, ज्यामुळे तुमचा एकाकीपणा दूर होऊ लागेल.

अशाप्रकारे तुमचे टॅलेण्टही सर्वांसमोर येईल आणि तुम्ही सर्वांच्या आवडत्या व्हाल.

इथे एक गोष्ट खास आहे की ज्या महिलांना आपला परिवार आहे त्यांची वेळोवेळी आणि गरजेनुसार काळजी घेणारे कोणी ना कोणी असतेच, पण सिंगल असलेल्यांच्या  बाबतीत हे शक्य नसते. अशावेळी आपल्या ऑफिसमधील सहकाऱ्यांशी आणि शेजाऱ्यांशी केलेली मैत्री अडीअडचणीच्या काळात कामी येते.

स्वत: स्वत:ची पुरेपूर काळजी घ्या. स्वत:ला जज करा की तुम्ही आपल्या आयुष्याप्रति उदासीन तर झाल्या नाहीत ना. आपल्या सोशल सर्कलमध्ये नेहमी तुम्ही तुमच्या व्यक्तिमत्त्वाबद्दल जाणून घेत रहा की तुम्ही व्यवस्थित दिसत आहात ना. ज्यांच्या हृदयात तुम्हाला स्थान आहे त्यांना नक्कीच असे वाटणार नाही की तुम्ही कोणापेक्षाही दिसण्यात मागे रहावे.

मुश्किल नाही लठ्ठपणा कमी करणे

* प्राची भारद्वाज

लठ्ठपणा ही तर आधुनिक सभ्यतेची देणगी आहे. काही दशकांपूर्वी तर भारतीय कुपोषणाचे शिकार होते आणि लठ्ठपणा हा केवळ विकसित देशांतच आढळत असे. परंतु आज भारतात कुपोषण आणि लठ्ठपणा दोन्ही आहे. २०१४च्या ब्रिटानी चिकित्सा जर्नल नुसार १९७५ मध्ये भारत लठ्ठपणात १९व्या स्थानावर होता तर २०१४मध्ये महिलांसाठी तिसऱ्या आणि पुरुषांसाठी पाचव्या स्थानावर पोहोचला होता. भौतिक सुखसुविधांना भुलून लोक आहार-विहाराच्या चुकीच्या सवयींमुळे स्थूलता ओढवून घेत आहेत. ज्यामुळे लाइफस्टाइल डिसीज अर्थात उच्च रक्तदाब, मधुमेह, हृदयरोग, गुडघेदुखी, पायाची दुखणी, महिलांमध्ये मासिकपाळी आणि वंध्यत्वाच्या समस्या होऊ लागल्या आहेत.

न्यूझिलंडच्या ऑकलंड टेक्निकल युनिव्हर्सिटीद्वारे केलेल्या शोधानुसार जगातील ७६ टक्के लोकसंख्या ही लठ्ठपणाची शिकार आहे. केवळ १४ टक्के लोकसंख्येचे वजन सामान्य आहे.

लठ्ठपणा कोण कमी करू इच्छित नाही आणि अनेकदा याच नादात लोक फसवणुकीला बळीही पडतात. बस, ऑटो यावर लावलेल्या वजन कमी करण्याच्या जाहिराती या केवळ लोकांना भ्रमित करतात. तसेच सर्जरी करूनही काय गॅरंटी असते की वजन पुन्हा वाढणार नाही.

जर आपल्या खाण्यापिण्याच्या सवयी, जीवनशैली बदलली नाही तर लठ्ठ व्हायला वेळ लागत नाही. पण घाबरू नका, लठ्ठपणा कमी करणे काही एवढे कठीणही नाही.

डॉ. एस के गर्ग लठ्ठपणापासून संरक्षणासाठी खालील सल्ला देतात :

भरपूर पाणी प्या : एका वेबसाइटनुसार जे लोक जास्त पाणी पितात, ते आपलं वजन इतरांच्या तुलनेत अधिक कमी करू शकतात. याचे कारण असे आहे की जास्त पाणी प्यायल्याने पोट भरते, ज्यामुळे भूक कमी लागते आणि जेवणही कमी खाल्ले जाते.

थोडया थोडया अंतराने खात रहा : एकाचवेळी खूप अन्न खाण्यापेक्षा, दिवसभर थोडे थोडे खात जावे. असे केल्याने दिवसभर शारीरिक शक्ती टिकून राहते. साध्या शब्दात सांगायचे तर जेव्हा भूक लागते, तेव्हा खा आणि जेव्हा पोट भरते तेव्हा थांबा.

आपल्या शरीराचे म्हणणे ऐका : आपल्यापैकी बहुतांश लोक हे  बाह्य संकेतांनुसार जेवण सुरू करतात किंवा पूर्ण करतात. जसे आपल्या ताटात अन्न शिल्लक तर नाही किंवा इतरांनी जेवण संपवले आहे किंवा ऑफिसमध्ये लंच टाइम झाला आहे. याऐवजी आंतरिक संकेतांवर लक्ष द्या. हे पहा की तुम्हाला भूक लागली आहे की नाही. शिवाय स्वादिष्ट आहे म्हणून जास्त खाण्याचा मोहही टाळा. आपली वडीलधारी मंडळी नेहमीच सांगत आली आहेत की चांगल्या आरोग्याची शिदोरी ही पोटभर खाण्यात नाही तर दोन घास कमी खाण्यातच आहे.

भावनावश होऊन खाणे टाळा : जेव्हा आपण अधिक भावुक किंवा खुश असतो, चिंतेत किंवा दु:खी असतो, तेव्हा आपण अधिक खातो. ही आपल्या मनाची आपल्या परिस्थितीपासून नजर चुकवण्याची एक मानसशात्रीय पद्धत आहे. ऑफिसमध्ये डेडलाइन जवळ आली असते किंवा मुलाच्या शिस्तीसंबंधी काही समस्या आणि बऱ्याचदा आपण या समस्यांची उत्तरे खाण्यात शोधतो. भूक असो नसो आपल्याला सतत खावेसे वाटत राहते. यापासून सावध राहा. कारण खाल्ल्याने तुमची समस्या सुटणार तर नाहीच उलट ती आणखी वाढेल.

ट्रिगर फूडला नाही म्हणायला शिका : काही खाद्यपदार्थ असे असतात की जे खाताना आपले हात थांबतच नाहीत. चिप्सचे पॅकेट उघडले असता जोपर्यंत ते संपत नाही आपण खातच राहतो. असेच पेस्ट्री, पास्ता, डोनट, चॉकलेट असे पदार्थ खातानाही होते. अशा पदार्थांमध्ये रिफाइंड तेल, मीठ, साखर अधिक प्रमाणात असल्याने आपल्या शरीरातील रक्तातील साखरेच्या प्रमाणाचे असंतुलन होऊ लागते. तुम्ही अशा खाण्याला जेवढे लवकर तुमच्या डाएटमधून बाहेर काढाल ते तुमच्याकरता चांगले आहे.

पोर्शन कंट्रोल : सेलिब्रिटी डाएटिशिअन ऋजुता दिवेकर त्यांच्या देखरेखीत वजन कमी करणारी अभिनेत्री करीना कपूर म्हणते सर्व काही खा, पण योग्य प्रमाणात. डॉ. गर्ग यांच्यानुसार आंबा किंवा चिकूसारखी अतिशय गोड फळे भले तुम्ही खा, जर तुम्ही खाण्याचे प्रमाण मर्यादित ठेवले तर नुकसान होणार नाही. त्यामुळे जर तुम्हाला वजन कमी करायचे आहे तर तुम्हाला तुमच्या ताटातील पदार्थांचे प्रमाणही योग्यच ठेवावे लागेल. आवडले म्हणून खूप खाल्ले असे करू नका.

सफेद भोजनास करा रामराम : सफेद रंग हा खरंतर शांती आणि चांगुलपणाचा प्रतीक मानला जातो, पण खाण्याच्या बाबतीत मात्र हे उलट आहे. सफेद रंगाचे पदार्थ आपल्या ताटातून दूर करा. उदाहरणार्थ सफेद तांदळापेक्षा ब्राउन तांदूळ अधिक आरोग्यदायी असतात. सफेद ब्रेड, पास्ता, नूडल्स, मैदा यापासून बनलेल्या गोष्टी आणि साखर असलेले पदार्थ आपले स्वास्थ्य बिघडवण्यास कारणीभूत असतात. कारण यांचे प्रोसेसिंग करताना यातील पोषणमूल्ये नष्ट झालेली असतात आणि फक्त कॅलरी उरलेली असते. त्याऐवजी ओट, अख्खे धान्य, दलिया, शेंगा, ब्राऊन ब्रेड, ब्राऊन तांदूळ, मावा इ. घ्या.

तळलेल्या पदार्थांना नाही म्हणा : फास्ट फूड, फ्राइज, डोनट, चिप्स, बटाटयाचे चिप्स यासारखे तळलेले पदार्थ आपल्या खाण्यातून वर्ज्य करा. एका मोठया चमचाच्या तेलात १२० कॅलरी असतात. अधिक तेलकट खाल्ल्याने शरीरात आळस भरतो. याऐवजी भाजलेले, उकडलेले, वाफेवर शिजवलेले, विना तेल शिजवलेले किंवा कच्चे भोजन खाणे योग्य असते.

गोड कमी खा : मिठाई, आइस्क्रीम, कॅन्डी, चॉकलेट, केक, जेली किंवा डोनट यांत साखर असल्याने हे पदार्थ आपल्या शरीरात साखर निर्माण करतात, ज्यामुळे आपल्याला पोट भरल्यासारखेही वाटते आणि अधिक खाण्याची इच्छा निर्माण होते. त्यापेक्षा तुम्ही गोड पदार्थाना आरोग्यदायी पर्याय शोधा जसे टरबूज, कलिंगडसारखी फळे. यांत नैसर्गिक गोडवा असतो.

हेल्दी स्नॅक्स खा : जेव्हा भूक हलकीफुलकी असते, तेव्हा हेल्दी स्नॅक्स खा जसे फळे, सॅलेड, कुरमुरे, घरी बनवलेले नमकीन, भाजलेले चणे, भाजलेले शेंगदाणे इ. जर तुम्ही नोकरी करत असाल तर ऑफिसमध्ये तुमच्याजवळ वरील पदार्थ ठेवा, ज्यामुळे बिस्कीट आणि चॉकलेटवर तुमचा हात जाणार नाही.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें