असहाय्य स्त्रीच्या वेदना

* प्रतिनिधी

आपल्या जोडीदाराच्या अचानक जाण्याचं दु:ख प्रत्येकालाच वाटतं आणि  कोविड-19 मुळे लाखो मृत्यू यामुळे अनेकांना जोडीदाराशिवाय तडजोड करायला भाग पाडलं, पण ज्या महिलेचा नवरा गेला, त्याच्या शोकांतिकेचा अंत नाही. मृत्यूच्या कुशीत मग केव्हा आणि कुठे. दिल्लीतील एक महिला महिला आयोगाचे दरवाजे ठोठावत आहे आणि दिल्ली पोलीस आणि हॉस्पिटलला तिचा नवरा कुठे मेला किंवा तो जिवंत आहे हे सांगा.

एप्रिलमध्ये पोलिसांनी दिलेल्या माहितीनुसार, तिचा पती रस्त्याच्या कडेला बेशुद्धावस्थेत पडलेला आढळला आणि त्याला रुग्णालयात दाखल करण्यात आले. तिथून त्याला दुसऱ्या हॉस्पिटलमध्ये पाठवण्यात आले, तिथे कोणतीही नोंद नाही आणि आता त्यांचे काय झाले हे पत्नीला माहीत नाही. कर्करुग्ण स्वतः पतीचे मृत्यू प्रमाणपत्र मिळवण्यासाठी भटकंती करत आहे.

जोडीदाराच्या मृत्यूनंतरही त्याचा हिशेब काढण्यासाठी अनेक पुरावे लागतात. या देशात मृत्यू प्रमाणपत्र अनिवार्य आहे. त्याशिवाय वारसाहक्काचा कायदा चालू शकत नाही. सर्व दांभिक कर्मकांड केले नाही तर मेलेल्याला स्वर्ग मिळणार नाही आणि आत्मा भटकत राहील, असे धर्म मानणाऱ्यांना वाटते. अनेक घटनांमध्ये मृतदेह पाहिल्याशिवाय मृत्यू झाल्याचे कुटुंबीय मान्य करायला तयार नाहीत.

जसे उत्तर प्रदेश, बिहारमध्ये अनेक लोकांचे मृत्यूचे दाखले ते जिवंत असतानाच काढले जातात आणि ते जिवंत असल्याचा दाखला शोधत कार्यालयाच्या चकरा मारत राहतात, त्याचप्रमाणे जो मेला त्याला काहीतरी अपूर्ण समजले जाते. अतिशय दुःखद परिस्थिती आहे.

कोविड-19 च्या भीषण हल्ल्याच्या दिवसात लोकांना आपल्या प्रिय व्यक्तीचा मृतदेह पाहण्याची संधीही मिळाली नाही, परंतु प्रमाणपत्र मिळाले, त्यामुळे ते समाधानी आहेत. या प्रकरणात जोडीदार पैशांअभावी एका असहाय महिलेला सरकार तिहेरी दु:ख देत आहे, तिचे आजारपण आणि सरकारी दुर्लक्षामुळे कागदोपत्री काम पूर्ण होत नाही.

कोरोना काळात वाढतोय मुलांमध्ये तणाव

* सुनील शर्मा

एके दिवशी, दहा वर्षीय नीरज अचानक आईला म्हणाला, ‘‘मम्मी, मामाच्या घरी जाऊया.’’

हे ऐकून त्याच्या आईने समजावले की, ‘‘बाळा, सध्या सर्वत्र कोरोनाचा संसर्ग आहे, म्हणून आपण कुठेही जाऊ शकत नाही.’’

हे ऐकून नीरज निराश झाला आणि पाय आपटत रागाने म्हणाल, ‘‘हे काय आहे… किती दिवस झाले, आपण कुठेच गेलोलो नाही.’’ फक्त घरातच राहायचे. उद्यानात किंवा मित्रांना भेटण्यासाठीही जाता येत नाही. सतत थोडया-थोडया अंतराने सॅनिटायझरने हात धुवावे लागतात आणि जरा जरी घराबाहेर गेल्यास तोंडावर मास्क लावावा लागतो. खेळण्यासाठी फक्त टेरेसवरच जाता येते…

‘‘मी आता कंटाळलो आहे. जेव्हा तुझ्याकडे मोबाइल मागतो, तेव्हा बाबा ओरडतात आणि तू मात्र दिवसभर इअरफोन लावून मोबाइलवर वेब सीरीज पाहत बसतेस.’’

मार्च २०२१ च्या अखेरच्या आठवडयापासून संपूर्ण देश कोरोना विषाणूमुळे होणाऱ्या संसर्गाशी झुंज देत आहे. कितीतरी लोक घरात बंद आहेत, विशेषत: मुले घरात कैद झाली आहेत. ती शाळेत जाऊ शकत नाहीत. पार्क सामसूम झाले आहेत.

सुरुवातीला मुलांना असे वाटले होते की, शाळा बंद झाल्या म्हणजे आता दिवसभर मजा करायची. परंतु हळूहळू त्यांना समजले की, हे सुट्टीचे दिवस नाहीत, तर त्यांच्या निरागस बागडण्यावर जणू कर्फ्यू लावण्यात आला आहे.

याचा परिणाम असा झाला की, नीरजसारख्या लहान मुलांच्या मनात अनेक नकारात्मक विचार येऊ लागले आहेत. ही एक गंभीर समस्या आहे आणि त्याचा परिणाम त्यांच्या मानसिक आरोग्याचे नुकसान करू शकतो.

सध्या तरी ही समस्या प्राथमिक टप्प्यात आहे, म्हणूनच मुले वैतागत असल्यास मोठयांनी रागावू नये. उलट त्यांनी मुलांना या मोकळया वेळेत एखादे चांगले काम करण्यासाठी प्रोत्साहन द्यायला हवे.

गॅझेट बनले आधार

केमिकल लोच्याबाबत बोलायचे झाल्यास, लहान मुले असोत किंवा मोठी माणसे, तणावामुळे त्यांच्या हार्मोन्समध्ये बदल होतात. लॉकडाऊनमुळे प्रत्येकाचा दिनक्रम बदलला आहे. मोठी माणसे कुठल्या ना कुठल्या कारणाने घराबाहेर पडतात, पण मुले मात्र ‘बिग बॉस’ या रिएलिटी शोच्या स्पर्धकांप्रमाणे घरातच बंदिस्त झाली आहेत.

दुसरीकडे मुलांच्या शाळा सध्या बंद असल्या तरी ऑनलाइन अभ्यास मात्र सुरू आहे. त्यामुळे अभ्यासाशिवाय ते मनोरंजनसाठीही मोबाइल, संगणक, लॅपटॉप किंवा टीव्हीचाच आधार घेतात. यामुळे केवळ त्यांच्या डोळयांवरच वाईट परिणाम होत नाही तर मानसिकदृष्टयाही ते थकून जातात.

सध्या आपल्या ही गोष्ट लक्षात आलेली नाही, पण हे कटू सत्य आहे की, टीव्हीवरील कोरोनाशी संबंधित नकारात्मक बातम्या सातत्याने ऐकल्यामुळे मोठया माणसांसोबतच मुलांमध्येही तणाव वाढत आहे.

या तणावातून बाहेर पडण्याचा मार्ग काय? तर अशा परिस्थितीत मुलांना काहीही करून नकारात्मक वातावरणातून बाहेर काढणे खूपच गरजेचे आहे. त्यासाठी त्यांना मोबाइलपासून दूर ठेवण्याचा प्रयत्न करायला हवा. त्यांना घरी किंवा छतावर असे खेळ खेळायला प्रोत्साहित करायला हवे, ज्यामुळे त्यांचा व्यायाम होईल, त्यांना भरपूर घाम येईल. याशिवाय त्यांना चित्रकला, पुस्तके वाचणे किंवा इतर कोणत्यातरी कलेत गुंतवून ठेवा.

यांनी असे केले

भारतीय फुटबॉल संघाचा कर्णधार असलेल्या सोना चौधरी यांना २ मुलगे आहेत. कोरोना काळात ही दोन्ही मुले घरातील कामात आईला मदत करतात. स्वयंपाकघरात काहीतरी नवीन पदार्थ बनवतात. कविता लिहितात.

सोना चौधरी यांच्या २ मुलांपैकी मोठा मुलगा सुजल १५ वर्षांचा असून अकरावीत शिकतो. तर, १२ वर्षांच्या लहान मुलाचे नाव व्योम आहे आणि तो आठवीत शिकतो. दोघांनाही पुस्तक लिहिण्याची आवड आहे आणि त्यांनी प्रत्येकी २ पुस्तके लिहिली आहेत.

सोना चौधरी यांनी सांगितले की, ‘‘मी दोघांकडून घराच्या साफसफाईसारखी कामे करून घेते. मीही त्यांच्या बरोबरीने हे काम करते. त्यांना स्वयंपाकघरात माझ्या सोबत ठेवते, शिवाय मोकळा वेळ मिळताच त्याच्यांबरोबर खेळते.’’

सोना चौधरी यांच्या मते, ‘‘सध्याच्या लॉकडाऊनच्या काळात मुलांच्या वागणुकीत बदल झाला आहे. म्हणूनच पालक आणि शिक्षकांनी मुलांकडे जास्त लक्ष देणे आवश्यक आहे. पूर्वीच्या काळी मुले शाळेसोबतच आपल्या आजूबाजूच्या परिसराकडूनही खूप काही शिकत असत. घरातील कामातून शिकत असत.

‘‘सध्याच्या कोरोना काळात मुलांना घरातच प्रात्यक्षिक करून शिकण्याची संधी मिळाली आहे. ऑनलाइन शिकवणी चांगली आहे, परंतु मुलांना चांगल्या प्रकारे जगायची शिकवण मिळावी यासाठी वडीलधाऱ्यांनी त्यांना स्वत:सोबत ठेवायला हवे. ते जे काही करतात ते मुलांना दाखवायला हवे, शिकवायला हवे. यालाच कौशल्यांचा सराव असे म्हणतात. चीनसारख्या देशात लहान वयातच मुलांकडून कौशल्यांचा सराव करून घेतला जातो.

महिला काँग्रेसशी संबंधित आणि आया नगर प्रभागातील उपाध्यक्षा मधु गुप्ता यांना २ मुले आहेत. १० वर्षांची अग्रिमा आणि ७ वर्षांचा समन्वय. मधु गुप्ता यांनी सांगितले की, ‘‘एकीकडे ऑनलाइन वर्गामुळे त्यांचा स्क्रीनकडे पाहण्याचा वेळ वाढत आहे. ती आळसावत असून त्यांची शारीरिक हालचालही कमी होत असल्यामुळे त्यांचे नुकसान होत आहे. पण, दुसरीकडे कोरोना कालावधीत मुले घरीच असल्यामुळे मी या वेळेचा सकारात्मक उपयोग करून घेत आहे. मी त्यांच्यासोबत जास्तीत जास्त वेळ घालवते आणि त्यांनी घरातील इतर कामे शिकावीत यासाठी त्यांना मदत करते. जसे की, डायनिंग टेबल मांडणे, खाण्याची भांडी स्वयंपाकघरात ठेवणे, कपाटात स्वत:चे कपडे नीट लावून ठेवणे, खोली स्वच्छ करणे इत्यादी.

‘‘राजकारणात असण्यासोबात मीसुद्धा एक सामाजिक कार्यकर्ता आहे, म्हणूनच दररोज मला घराबाहेर पडावे लागते. अशा परिस्थितीत, मुश्किलीने मिळणारा थोडासा वेळही योग्य प्रकारे वापरून त्यावेळेत मुलांना चांगल्या सवयी, घरकाम शिकवून मी माझा दिनक्रमही सहजसोपा करून घेतला आहे.’’

पण प्रत्येक घरात असे घडत नाही. कोरोनामुळे बऱ्याच लोकांचा रोजगार गेला आहे. याचा त्यांच्या कौटुंबिक जीवनावर वाईट परिणाम होत आहे. मुलेही याला अपवाद नाहीत. परंतु काही खबरदारी घेतल्यास मुलांचा ताण कमी होऊ शकतो. याव्यतिरिक्त जर तुमचा मुलगा असामान्यपणे वागत असेल तर मात्र डॉक्टरांचा सल्ला नक्की घ्या.

कोरोनानंतर सांधेदुखीच्या घटना वाढल्या

* मोनिका अग्रवाल

आजकाल सांधेदुखीची वाढती प्रकरणे ही नवीन आणि विलक्षण गोष्ट नाही, परंतु कोरोना युगात तरुण आणि मध्यमवयीन लोकांमध्येही ही समस्या झपाट्याने वाढली आहे. कोविडमुळे, लोकांचे एकूण आरोग्य धोक्यात आहे कारण या संसर्गामुळे प्रभावित व्यक्ती दीर्घकाळ होम क्वारंटाईन किंवा हॉस्पिटलायझेशनमुळे निष्क्रिय होते. या व्यतिरिक्त, विषाणूच्या दुष्परिणामांमुळे स्नायू आणि सांध्यातील अशक्तपणाची प्रकरणे वाढली आहेत.

डॉ. अखिलेश यादव, वरिष्ठ हिप आणि गुडघा रिप्लेसमेंट सर्जन, गुडघा आणि हिप केअर सेंटर, गाझियाबादच्या मते, कोविड समस्यांसह कौटुंबिक पार्श्वभूमी, वय संबंधित समस्या, लठ्ठपणा, शारीरिक निष्क्रियता, संधिवातासारखे संक्रमण, ऑस्टियोपोरोसिस आणि दाहक रोग यांसह अनेक कारणे सांधेदुखीची प्रकरणेही वाढत आहेत. जीवनसत्त्वे डी 3 आणि बी 12 सह इतर पोषक घटकांच्या कमतरतेमुळे सांधे मजबूत करणाऱ्या हाडे आणि गुडग्यांवर वाईट परिणाम होतो.

कोविडनंतरच्या टप्प्यात आधीच कोणत्या ना कोणत्या समस्येने ग्रस्त असलेले लोक सांधेदुखी, सूज, स्नायू आणि सांधे मध्ये कडकपणा, चालण्यास अडचण इत्यादींना बळी पडतात. या समस्येची तीव्रता अल्पवयीन ते अल्पवयीन असताना, अनेक रुग्ण लॉकडाऊन दरम्यान अशा गंभीर आणि वारंवार होणाऱ्या समस्यांच्या तक्रारी घेऊन आले आहेत.

घरातून काम करणेदेखील व्यावसायिकांमध्ये सांधेदुखीचे एक प्रमुख कारण बनत आहे. जरी बहुतेक काम करणारे व्यावसायिक नेहमी घरून काम करण्याचे स्वप्न पाहत असले तरी, चुकीचे बसणे, लॉकडाऊन दरम्यान काम करताना आरामदायक स्थितीत काम करणे यामुळे संयुक्त रोग बराच काळ वाढत आहेत.

कोरोनाव्हायरस: मग तिसरी लाट मुलांवर निष्प्रभावी होईल

* पारुल भटनागर

आमच्या मुलांना जगातील प्रत्येक आनंद मिळावा, त्यांना कोणत्याही रोगाचा स्पर्श होऊ नये, हीच सर्व पालकांची इच्छा असते. यासाठी ते त्यांच्या प्रत्येक आनंदाची, खाण्या-पिण्याची विशेष काळजी घेतात. पण आजची परिस्थिती वेगळी आणि जास्त कठीण आहे. सर्वत्र भीतीचे वातावरण आहे.

कोरोनाची तिसरी लाट मुलांवर जास्त पडण्याची भीती पालकांना भेडसावत आहे. अशा परिस्थितीत भीती बाळगण्याची नव्हे तर मुलांच्या प्रतिकारशक्तीला चालना देण्याची गरज आहे जेणेकरुन ते रोगाविरूद्ध लढू शकतील.

चला, मुलांची प्रतिकारशक्ती कशी टिकवून ठेवायची ते जाणून घेऊया:

जेवण हे फळे आणि भाज्यांनी समृद्ध असावे

मुले फळे आणि भाज्या खाण्यास कचरतात. याऐवजी त्यांना फास्ट फूड खाणे जास्त आवडते, जे कदाचित त्यांची भूक शमवते, परंतु ते त्यांच्या शरीराला चरबीयुक्त आणि आतून पोकळ बनविण्याचे कार्य करते, तर फळे आणि भाज्या अँटीऑक्सिडेंट्स आणि जीवनसत्त्वांनी समृद्ध असतात, जे रोग प्रतिकारशक्ती वाढविण्यासाठी कार्य करतात. यामुळे आपल्या मुलामध्ये उर्जेची पातळी देखील राखली जाते आणि तो आपली सर्व कामे संपूर्ण उर्जेसह करण्यास सक्षम असतो.

क्रिएटिव्ह आयडिया : जर तुम्ही फळ आणि भाज्या थेट मुलांना सर्व्ह केल्या तर मुले ते  खायला टाळाटाळ करतील. अशा परिस्थितीत आपण त्यांना आपल्या क्रिएटिव्ह पाककलेद्वारे फळे आणि भाज्या सर्व्ह करा. डाळी आणि भाजीपाल्याचे कटलेट आणि भाज्यांचे रंगीबेरंगी सँडविचेस, ज्यामध्ये त्यांच्या आवडीचे सॉसेज असतील बनवून त्यांना सर्व्ह करा.

दुसरीकडे फ्रुट कटरसह फळांना इच्छित आकारात कापून त्यांना द्या. माझ्यावर विश्वास ठेवा, तुमची ही सर्जनशीलता त्यांची फळे आणि भाज्यांबद्दलची चटक वाढविण्यासाठी उपयुक्त सिद्ध होईल.

ड्रायफ्रूट्स [कोरडे फळे] मजबूत बनवतात

जे मुले वाढत्या वयातील आहेत, त्यांच्या आहाराची विशेष काळजी घेणे आवश्यक असते, अन्यथा लहान वयात त्यांच्यात बर्‍याच कमतरता राहून जातात, ज्या नंतर त्यांच्यासाठी समस्या बनू शकतात.

म्हणूनच त्यांना आतून मजबूत करण्यासाठी दररोज ड्रायफ्रूट्स सर्व्ह करणे आवश्यक आहे. ड्रायफ्रूट्स, प्रथिने, जीवनसत्त्वे, खनिजे व फायबर समृद्ध असल्याने ते रोगांशी लढण्याची क्षमता वाढवतात, तसेच मुलांचे मेंदूचे आरोग्य आणि त्यांची स्मृती [स्मरणशक्ती] देखील तीव्र करतात. त्यातील अँटिऑक्सिडेंट गुणधर्मांमुळे ते विषाणूंविरूद्ध आणि विविध प्रकारच्या हंगामी रोगांविरुद्ध लढायला मदत करतात.

क्रिएटिव्ह आयडिया : जर मुलांना थेट ड्रायफ्रूट्स खाऊ घालणे त्रासदायक होत असेल तर आपण ड्रायफ्रूट्सची पेस्ट बनवून दुधात मिसळून देऊ शकता. त्यांच्या आवडीच्या गुळगुळीत पदार्थात जोडून देऊ शकता किंवा गोड डिशमध्ये जोडू शकता. यासह मूल त्यांना आवडीने खाईल आणि आपला तणाव देखील कमी होईल.

उत्तम दही

आपण आपल्या मुलांना दिवसातून एकदा जेव्हा त्यांना भूक लागेल तेव्हा दही किंवा योगर्ट अवश्य भरवले पाहिजे कारण ते अशा पोषक द्रव्यांनी परिपूर्ण असते, ज्याची शरीराला सर्वात जास्त आवश्यकता असते. यात भरपूर प्रमाणात कॅल्शियम असते, जे दात आणि हाडे यांच्यासाठी खूप उपयुक्त ठरते.

त्यामध्ये प्रथिने आणि व्हिटॅमिन डीची उपस्थिती, रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करण्याबरोबरच चयापचय मजबूत बनविण्यासाठी देखील कार्य करते. त्यात मॅग्नेशियम, सेलेनियम, झिंकची उपस्थिती शरीरात विषाणूमुळे कोणत्याही प्रकारची जळजळ आणि सूज होऊ देत नाही, यामुळे हंगामी रोगदेखील दूर राहतात.

यात स्वस्थ प्रोबायोटिक्स असतात, जे जंतूपासून संरक्षण करण्याचे कार्य करतात. संशोधनात हे सिद्ध झाले आहे की जर मूल दररोज दही खात असेल तर त्याला सर्दी-खोकला, कान आणि घशात दुखण्याची शक्यता 19% कमी होते.

क्रिएटिव्ह आयडिया : आपण आपल्या मुलांना दहीमध्ये चॉकलेट सिरप, गुलाब सिरप आणि ड्राई फ्रूट्स घालून त्यांची चव वाढवू शकता किंवा आंबा, रासबेरी, ब्लूबेरी, अल्फोंसो मॅंगो, स्ट्रॉबेरी दही देऊन आपण त्यांच्या आरोग्याची खास काळजी घेऊ शकता.

नो सप्लिमेंट ओन्ली न्यूट्रिशन [फक्त पौष्टिक आहार, नको पूरक आहार]

जोपर्यंत आपली प्रतिकारशक्ती बळकट होत नाही तोपर्यंत आपण रोगांविरूद्ध लढू शकणार नाहीत. म्हणूनच आज या साथीच्या काळात प्रत्येकजण भले त्यास विषाणूची लागण झाली असो वा नसो स्वतःचे रक्षण करण्यासाठी आरोग्य पूरक आहार म्हणजेच जीवनसत्त्वे आणि खनिजांनी परिपूर्ण पूरक आहार घेत आहेत जेणेकरून ते रोग प्रतिकारशक्ती वाढवू शकतील.

पण प्रश्न असा आहे की मुलांना पूरक आहार द्यावा का? या संदर्भात फरीदाबादच्या एशियन इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेसचे ज्येष्ठ सल्लागार बालरोग व नियोनॅटोलॉजिस्ट डॉ. सुमित चक्रवर्ती सांगतात की तुम्ही

तुमच्या मुलांसाठी पूरक आहाराचा आधार घेऊ नका, कारण त्याचा त्यांच्या शरीरावर विपरीत परिणाम होतो. ही औषधे शरीरात उष्मा निर्माण करून आंबटपणा, उलट्या यांना कारणीभूत ठरतात, ज्यामुळे मुले खायलाही टाळाटाळ करू लागतात. अशा परिस्थितीत, त्यांना खाण्यात फक्त पौष्टिक आहार द्या.

त्यामध्ये व्हिटॅमिन सीची कमतरता दूर करण्यासाठी लिंबूवर्गीय फळे, अँटिऑक्सिडेंट्स आणि लोहासाठी बीटरूट, जीवनसत्त्वासाठी 3-4 वर्ष किंवा त्यापेक्षा जास्त वयाच्या मुलांना दिवसाला 10-12 बदाम आणि 2-3 अक्रोड आणि शरीराला हायड्रेट ठेवण्यासाठी आणि जीवनसत्त्वे व खनिजांची कमतरता दूर करण्यासाठी नारळाचे पाणी देत ​​रहा.

वेळेवर झोप घेण्यासह रोग प्रतिकारशक्ती वाढवा

संशोधनात हे सिद्ध झाले आहे की जे लोक वेळेवर झोपत नाहीत किंवा पुरेशी झोप घेत नाहीत, त्यांच्यात हृदयाशी संबंधित समस्यांसह कॉर्टिसॉल नावाचा हार्मोन जास्त प्रमाणात सोडला जातो, जो तणाव वाढविण्याचे काम करतो. तसेच फ्लूशी लढणार्‍या अँटीबॉडीजही अर्ध्या कमी होतात. तुम्हाला माहिती आहे काय की रात्री 6-7 तास संपूर्ण झोप घेतल्यामुळे सायटोकीन नावाचा संप्रेरक [हार्मोन] तयार होतो, जो रोग प्रतिकारशक्ती वाढविण्यासाठी कार्य करतो.

जर्मनीतील संशोधकांनी सांगितले की चांगली आणि गाढ झोप घेतल्याने मेमरी पेशी बळकट होतात, ज्या संक्रमणाशी लढण्यासाठी प्रभावी मानल्या जातात. म्हणूनच आपल्या मुलांमध्ये वेळेवर झोपायची सवय विकसित करा.

शारीरिक क्रियाकलापांद्वारे प्रतिकारशक्ती वाढवा

कोरोना विषाणूमुळे मुलं घरातच कैद झाली आहेत आणि त्यामुळे सर्जनशील क्रियाकलाप नसल्याने ते अतिशय तणावाच्या वातावरणात राहू लागले आहेत. अशा परिस्थितीत त्यांचा कंटाळा दूर करण्यासाठी आणि त्यांची तंदुरुस्ती, रोग प्रतिकारशक्ती निर्माण करण्यासाठी शारीरिक सर्जनशील गोष्टींसह त्यांना जोडणे फार महत्वाचे आहे.

यासाठी आपण त्यांना ऑनलाइन नृत्य, झुम्बा आणि फिटनेस क्लासेसमध्ये सामील करू शकता. जर घरात थोडी मोठी जागा असेल तर मग हाइड अँड सीक गेम खेळू द्या, कारण यामुळे मुलांचे व्हिज्युअल ट्रॅकिंग बळकट होण्याबरोबरच विनोदबुद्धी [सेंस ऑफ ह्युमर] देखील चांगली होते आणि पळल्याने शरीरही बळकट होते. तसेच 5 वर्षांपेक्षा मोठ्या मुलांची फुफ्फुसांची क्षमता वाढविण्यासाठी खोल श्वासोच्छ्वास व गोलंदाजीच्या व्यायामावर जोर द्या. जेव्हा आपण स्वत: त्यांच्याबरोबर हे सर्व कराल तेव्हा मुले ते आनंदाने करतील. याद्वारे आरोग्य आणि मनोरंजन दोन्ही मिळतील.

अशी लावा मुलांना हात धुण्याची सवय

* पारुल भटनागर

एकीकडे मुलांचे लहान हात गोंडस वाटतात तर दुसरीकडे ते बहुतेक वेळा मातीत खेळत असल्याने जंतूंनीदेखील भरलेले असतात. त्यांचे मन नेहमी खोडया करण्यात गुंतलेले असते. अशा परिस्थितीत आपण या मौजमस्तीच्या वयात खोडया करण्यापासून त्यांना रोखू शकत नाही, परंतु त्यांना हँडवॉशचे महत्त्व नक्कीच सांगू शकतो.

बहुतेकदासंसर्गजन्य रोगाचे कारण घाण आणि हात न धुणे असते आणि यामुळे बरीच मुले आजारी पडतात आणि मरण पावतात. अशावेळी हँडवॉशच्या सवयीमुळे हे प्रमाण कमी होण्यास मदत होऊ शकते.

हातावर सर्वाधिक जंतू

हातावर दोन प्रकारचे जंतू असतात, ज्याला सूक्ष्मजीवदेखील म्हणतात. एक रहिवासी आणि दुसरे प्रवासी सूक्ष्मजीव. जे रहिवासी सूक्ष्मजीव असतात ते निरोगी लोकांना आजार पाडू शकत नाहीत, कारण ते नेहमीच हातावर असतात आणि हँडवॉशनेही जात नाहीत, तर प्रवासी सूक्ष्मजीव येत-जात असतात. खोकला, शिंकणे, दूषित अन्नाला स्पर्श केल्याने हे हातावर स्थानांतरित होतात. म्हणून साबणाने हात धुणे खूप महत्वाचे आहे.

न्यूझिलंडमध्ये झालेल्या संशोधनानुसार केवळ ९२ टक्के महिला आणि ८१ टक्के पुरुष शौचालयानंतर साबण वापरतात, तर अमेरिकेच्या संशोधनानुसार केवळ ६३ टक्के लोक शौचालयानंतर आपले हात धुतात. त्यापैकी फक्त २ टक्के साबण वापरतात.

कोणत्या युक्त्या आहेत ज्यामुळे मुलांमध्ये हँडवॉशची सवय लागेल :

मजेसह शिका : आपल्या मुलांना बाहेरून आल्यावर शौचालय वापरण्यास शिकवा. जेव्हा-जेव्हा तुम्ही एखाद्या प्राण्याला स्पर्श कराल, शिंकाल किंवा खोकाल तेव्हा-तेव्हा हात अवश्य धुवा अन्यथा जंतू तुम्हाला आजारी बनवतील. तुम्हीही त्यांच्या या नित्यकर्मात सहभागी व्हा. त्यांना सांगा की जो लवकर हँडवॉश करेल तोच विजेता होईल.

स्मार्ट स्टूल्स : बऱ्याच घरात हात धुण्याची जागा खूप उंचावर असते, ज्यामुळे मुलांना पुन्हा-पुन्हा त्या ठिकाणी जायला आवडत नाही. अशा परिस्थितीत आपण त्यांच्यासाठी स्मार्ट स्टूल ठेवा, ज्यावर चढायला त्यांना आवडेल आणि त्यावर चढून ते हात धुवू शकतील. यासह टेप्समध्ये पक्ष्याच्या आकारात येणारे स्मार्ट किड्स फॉसिट एक्स्टेंड लावावे, या सर्व वस्तू मुलांना आकर्षित करतात, तसेच त्यांना हात धुण्याची सवय देखील लावतात.

जंतूविरहीत हात : ‘जर्म मेक मी सिक’ तुम्हाला वाटतं का की जंतूंनी तुम्हाला आजारी पाडावं परिणामी तुम्ही शाळेत जाऊ शकणार नाही वा मित्रांसोबत खेळूही शकणार नाही. नाही ना, तर मग जेव्हा-जेव्हा आपण हँडवॉश करता तेव्हा आपली बोटे, तळवे आणि अंगठे साबणाने चोळून चांगले स्वच्छ करा.

ग्लिटर पद्धतीने शिकवा : जर आपली मुले हँडवॉश चांगले करत नसतील तर आपण त्यांना ग्लिटरद्वारे जंतूंबद्दल समजवावे. यासाठी आपण त्यांच्या हातांवर ग्लिटर टाका, नंतर थोडयाशा पाण्याने हँडवॉश करून त्यांना टॉवेलने पुसण्यास सांगा. यानंतरही ग्लिटर त्यांच्या हातावर राहील्यास आपण त्यांना समजावून सांगा की जर तुम्ही हँडवॉश नीट केले नाही तर जंतू तुमच्या हातावर राहतील आणि तुम्हाला आजारी पाडतील.

मजेदार गाण्याद्वारे सवय लावा : मजेदार गाणे गाऊन आपल्या मुलांना हँडवॉशची सवय लावा. जेव्हा-जेव्हा ते खायला बसतात किंवा टॉयलेटमधून येतात तेव्हा त्यांना हँडवॉश करण्यास सांगत म्हणा,

वाश योर हैंड्स, वाश योर हैंड्स

बिफोर यू ईट, बिफोर यू ईट,

वाश विद सोप ऐंड वाटर, वाश विद सोप ऐंड वाटर,

योर हैंड्स आर क्लीन, यू आर रैडी टू ईट,

वाश योर हैंड्स, वाश योर हैंड्स,

आफ्टर टौयलेट यूज, वाश योर हैंड्स विद सोप ऐंड वाटर,

टू कीप डिजीज अवे.

यकीन मानिए ये ट्रिक आप के बहुत

काम आएंगे.

आकर्षक सोप डिस्पेंसर : आकर्षक गोष्टी पाहून मुलांना आनंद होतो. अशावेळी आपण त्यांच्यासाठी एक आकर्षक हँडवॉश डिस्पेन्सर आणा, ज्याकडे पाहून त्यांना पुन्हा-पुन्हा हँडवॉश करायला आवडेल.

कोरोना या ७ गोष्टींकडे द्या लक्ष

* प्राची भारद्वाज

कोरोनाचा कहर संपूर्ण जगावर झाला आहे. जवळपास सर्वच देश याच्या फेऱ्यात अडकले आहेत. लोक घरात नाईलाजाने बंदिस्त झाले आहेत. काय करणार? कोरोनापासून स्वत:चे रक्षण करणेही गरजेचे आहे. गर्दीच्या ठिकाणी जाता येणार नाही. साफसफाईकडे लक्ष द्यायचे आहे आणि संसर्गापासून दूर रहायचे आहे. अशावेळी काय होईल, जेव्हा पतीपत्नी किंवा लिवइन जोडप्याला एका घरात पूर्ण वेळ सोबत रहावे लागेल? कशी असेल ती परिस्थिती जिथे पतीपत्नीला जबरस्तीने एकमेकांसमोर रहावे लागेल? लक्षात घ्या, हा हनिमून नाही. संशोधनानुसार असा निष्कर्ष निघाला आहे की, अशा परिस्थितीत लोकांना प्रचंड हताशा, कंटाळा, एकाकीपण, राग आणि तणावासारख्या भावनांचा सामना करावा लागतो.

जगभरात पतीपत्नीवर केलेल्या विनोदांची कमी नाही. सर्वांना माहिती आहे की, भलेही हे नाते जीवनभराचे असले तरी थोडासा स्वत:साठी वेळ प्रत्येकालाच हवा असतो. म्हणून हेच चांगले असते की, पतीने सकाळी कामाला जावे, पत्नी गृहिणी असेल किंवा नोकरीला जात असेल आणि रात्री उशिरा दोघे एकमेकांना भेटत असतील. यामुळे दोघांना आपापले जीवन जगता येते. शिवाय भेटल्यानंतर कितीतरी नवीन गोष्टी सांगण्यासारख्या असतात, ज्या या नात्यात नव्याने गोडवा आणतात. पण कोरोनामुळे अशी गोड हवेची झळूकही हरवून गेली आहे. ज्या जोडप्यांच्या घरी मुले आहेत तिथे लक्ष दुसऱ्या गोष्टीत वळवणारे इतरही सदस्य आहेत. पण ज्या जोडप्यांना मुले नाहीत तिथे एकमेकांशिवाय दुसरे असणारच कोण?

अशावेळी तुम्हाला काही गोष्टींकडे लक्ष देणे गरजेचे आहे :

  1. दिनक्रम बिघडू देऊ नका

जेव्हा आपल्या सर्वांसमोर घरात राहण्यावाचून पर्याय उरलेला नाही, अशावेळी आळशीपणाने प्रत्येक काम टाळू नका. ज्याप्रमाणे यापूर्वी सकाळी उठत होता, तसेच उठा. अंघोळ करुन तयार व्हा. त्यानंतर घरातील कामे उरका. ऑफिसची वेळ होईल तेव्हा जागा निश्चित करून तेथे टेबल आणि खुर्ची घेऊन बसा. लक्षात ठेवा, कोरोनामुळे देशाच्या आर्थिक व्यवस्थेवर खूपच वाईट परिणाम होत आहे. म्हणूनच आपले काम प्रामाणिकपणे करा.

  1. घरातली कामे आपापसात वाटून घ्या
  • या काळात घरकाम करणाऱ्या महिला, ड्रायव्हर, कार धुणारे, स्वयंपाकी सर्वांनाच सुट्टी देण्यात आली आहे. त्यामुळे आता घरातली सर्व कामे आपल्यालाच करायची आहेत. अशावेळी कोणा एकावर सर्व कामांची जबाबदारी अली तर त्याची चिडचिड होणे स्वाभाविक आहे. अशी वेळ येऊ नये म्हणून घरातल्या कामांची एक यादीच तयार करा. आपली क्षमता आणि आवडीनुसार कामाचे वाटप करा. जसे की, भांडी पतीने घासली तर साफसफाई पत्नीने करावी. जेवण पत्नीने बनवले तर सर्व पुसून घेणे, वॉशिंग मशीनमध्ये कपडे धुणे, ही कामे पतीने करावीत.
  1. जवळ येऊ नका, दूरही जाऊ नका
  • आज परिस्थिती अशी आहे की, जवळही जाता येत नाही आणि फार दूरही राहता येणार नाही. एकाच घरात एकत्र बंद झाल्यामुळे तरुण जोडप्यांमध्ये एकमेकांप्रती शारीरिक आकर्षण निर्माण होणे स्वाभाविक आहे. जेव्हा तरुण पती किंवा पत्नी समोर असते तेव्हा मनावर नियंत्रण ठेवणे कठीण असते. पण सोबतच या गोष्टींकडेही लक्ष द्यायला हवे की, कोरोना विषाणूचा संसर्ग एका व्यक्तीकडून दुसऱ्या व्यक्तीला होतो. म्हणूनच जर जवळ आलात तर त्यानंतर स्वत:च्या स्वच्छतेकडे लक्ष द्या. अंघोळ करा. तसे तर शॉवरखालीही तुम्ही एकमेकांजवळ येण्याच्या संधीचा फायदा घेऊ शकता. म्हणजे प्रेम आणि स्वछता दोन्ही साधता येईल. पण एकत्र राहिल्यामुळे फक्त प्रेम फुलेल, असेही अजिबात नाही. याचे दुष्परिणामही होऊ शकतात.
  1. ओव्हर एक्सपोजरचा धोका
  • सतत सोबत राहिल्यामुळे तरुण जोडप्यात केवळ प्रेमच बहरेल असे नाही तर मतभेदही वाढू शकतात. आकडेवारीनुसार चीनमध्ये कोरोना काळात एकमेकांसोबत राहण्यावाचून पर्याय नसलेल्या जोडप्यांवर घटस्फोटाची वेळ आली आहे. चीनचा दक्षिण-पश्चिम भाग सिशुआनमध्ये 24 फेब्रुवारीनंतर ३०० हून अधिक घटस्फोटाचे अर्ज आले आहेत. दक्षिण चीनमधील फुजीआन प्रांतात तर एका दिवसात घटस्फोटाच्या १० अर्जांवर सुनावणी ठेवण्यात आली. असे यामुळे होत आहे की, तरुण जोडपी गरजेपेक्षा जास्त वेळ नाईलाजाने एकमेकांसोबत घालवत आहेत. त्यांना घराबाहेर पडण्याची परवानगी नसल्यामुळे गरजेपेक्षा जास्त काळसोबत राहून अनेकदा त्यांच्यात वाद होतात आणि शेवटी स्वत:चा अहंकार, राग किंवा जिद्दी स्वभावामुळे ते घटस्फोटाचा निर्णय घेतात.
  1. घरात राहूनही अंतर ठेवणे आहे शक्य
  • स्वत:साठी थोडा वेळ असायला हवा असे प्रत्येकालाच वाटते. आपली स्पेस, आपला वेळ. पण सतत सोबत राहिल्यामुळे जोडीदाराची नजर सर्वकाळ आपल्यावरच खिळून राहिल्यासारखे वाटते. हे टाळण्यासाठी तुम्हाला दोघांची स्वत:साठीची वेळ आणि जागा ठरवून घ्यायला हवी. तुम्ही दोघेही वर्किंग असाल तर सोबत असूनही एकमेकांपासून थोडे अंतर सहज ठेवू शकता. शिवाय एकमेकांचा कंटाळा येणार नाही.
  1. मानसशास्त्रीय दृष्टिकोनातून
  • अनेकदा तुमच्या मनात काहीतरी वेगळे असते पण प्रत्यक्षात त्यापेक्षा वेगळे वागण्याची कारणे अनेक असतात. जसे की, तुम्हाला राग आला कारण तुमच्या जोडीदाराने त्याची भांडी धुतली नाहीत. जेव्हा की तुम्ही नुकतेच किचन स्वच्छ करून आला असाल. प्रत्यक्षात तुमच्या रागावण्यामागचे खरे कारण असे असते की, तुमच्या जोडीदाराने तुम्हाला होणार त्रास आणि तुमच्या मेहनतीकडे दुर्लक्ष केले.

 मानसशास्त्रज्ञ डॉक्टर प्रियांका सांगतात की, तुम्हाला तुमच्या जोडीदाराशी बोलायला हवे आणि तुमच्या रागामागचे जे खरे कारण आहे ते सांगायला हवे.

जेव्हा तुम्हाला वाटेल की, तुमच्या दोघांमध्ये कुठल्या तरी कारणावरून भांडण होऊ शकेल अशावेळी खोलीतून बाहेर जा. कुठले तरी दुसरे काम करायला घ्या, जेणेकरून भांडणाचा विषय तुमच्या डोक्यातून निघून जाईल. सतत सोबत राहिल्यामुळे असेही होऊ शकते की, तुम्हाला तुमच्या जोडोदारामधील थोडे जास्तीच दोष दिसू लागतील. पण तुम्हाला स्वत:वर लक्ष द्यायचे आहे. सकारात्मक रहायचे आहे. तुम्ही तुमच्या जोडीदारासोबत घालवलेले चांगले क्षण, चांगल्या गोष्टी आठवा. त्याच्यातील केवळ चांगल्याच गोष्टी शोधून काढण्याचा प्रयत्न करा. त्यासाठी तुम्हाला त्यांच्या काही त्रासदायक सवयींकडे दुर्लक्ष करावे लागेल.

  1. क्वॉलिटी टाइम घालवा
  • ही वेळ केवळ अडचणींची आहे असे मुळीच नाही. तुम्ही दोघे मिळून या क्षणांना सोनेरी क्षण बनवू शकता. त्यासाठी आपल्या जोडीदारासोबत आवडीची पुस्तके वाचा. जुने चित्रपट पहा. आवडीचे गेम खेळा. चित्र काढा. सोबतच व्यायाम करून स्वत:च्या आरोग्याकडेही लक्ष द्या. पण या गोष्टीकडे लक्ष द्या की, एकमेकांच्या इतकेही जवळ येऊ नका की, कंटाळा येऊ लागेल. बाहेरच्या जगासोबचे संबंध तोडू नका. तुम्ही घराबाहेर पडू शकत नसाल म्हणून काय झाले, व्हर्च्युअल वर्ल्ड तर आहेच. त्याच्याद्वारे तुमचे मित्र, मैत्रिणी, नातेवाईक, शेजाऱ्यांशी कायम संवाद साधा. सोशल मीडियावरही काही वेळ घालवता येऊ शकेल.

सेक्शुअली आयसोलेट राहण्याची वेळ

* विजय कुमार पांडे

सेक्समध्ये मोकळेपणा आवश्यक आहे. या भावना जितक्या तुम्ही मनात दाबून ठेवाल तितक्या त्या वर उसळून येतील. पण आता सेक्सही जपूनच करावे लागेल. सेक्ससाठी आधी स्वत:ला तयार करावे लागेल. सेक्सनंतरही तुम्हाला काही गोष्टी लक्षात ठेवायच्या आहेत. त्यात सर्वात महत्वाचे म्हणजे सेक्स आयसोलेशन. अनेकदा आपल्या देशात खाजगी अवयवांचा लोक विचारच करत नाहीत. आयसोलेशनचे महत्व ते समजून घेत नाहीत. त्यांचे याकडे लक्ष जात नाही, कारण लहानपणापासून हे शिकवलेलेच नसते पण आता काळ बदलतो आहे. अशावेळी तुम्ही सेक्शुअली आयसोलेट होणे फार गरजेचे आहे. संपूर्ण जग सध्या कोरोना महामारीच्या विळख्यात सापडले आहे. सोशल डिस्टंसिंगवर भर दिला जात आहे. अशावेळी सेक्स करताना सुरक्षित कसे राहावे याकडे लक्ष द्यायची गरज आहे. जर मी सेक्स केले तर मला कोरोना होईल की काय? अशी शंका तुमच्या मनात कितीतरी वेळा आली असेल. पण लाजेमुळे वा भीतिमुळे तुम्ही हे विचारू शकला नसाल.

तर मग या, आम्ही तुम्हाला सांगतो की सेक्स करताना कसे सुरक्षित राहाल कोरोनापासून :

संबंधांवर परिणाम

जर तुम्ही रिलेशनशिपमध्ये असाल आणि एखाद्या व्यक्तीसोबत राहात असाल, तर थोडे अंतर ठेवून रहा. जर तुम्हा दोघांपैकी एकाला जरी कोरोनाची लक्षणं दिसत असतील तर स्वत:ला आयसोलेट करून घ्या. अशावेळी जोडीदाराने वाईट वाटून घेऊ नये. यामुळे दोघेही सुरक्षित राहतील. लक्षात ठेवा सेक्सचा आनंद तुम्ही तेव्हाच घेऊ शकाल जेव्हा तुम्ही सुरक्षित राहाल.

अंकुश ठेवणे गरजेचे

आता किस करताना तुम्ही विचार करायला हवा. आधी किस करणे प्रेमाची खूण मानली जात असे. पण आता हे एका भयानक आजाराचा मार्ग बनू शकतं. याचा अर्थ हा नाही की तुम्ही किस करूच नका. किस करा पण तो सांकेतिक असायला हवा. हो, जर तुमच्यात सर्दी खोकल्याची लक्षणं दिसत असतील आणि तुम्हाला माहीत असेल की नुकतेच तुम्ही कुणाला किस केले आहे, तर तुम्ही हे आपल्या जोडीदाराला सांगाया हवे. जर तुम्ही अशा कुणाला किस केले असेल ज्यात आता अशी लक्षणं दिसू लागली आहेत, तर तुम्ही स्वत:ला आयसोलेशनमध्ये ठेवायला हवे. जर तुम्ही कुणाच्या खाजगी अवयवांना स्पर्श केला असेल तर शक्यता आहे तुम्ही त्याला किससुद्धा केले असेल. तुम्हाला माहीत आहे की हा व्हायरस लाळेद्वारे पसरतो. त्यामुळे किस करणे जोखमीचे आहे. अशात ज्या जोडीदारासोबत तुम्ही राहात नसाल त्याच्याशी कोणतेही संबंध ठेवू नका.

चांगले सेक्स लाईफ जगा

या महामारीने लोकांना चांगले सेक्स लाईफ म्हणजे काय यावर विचार करायला भाग पाडले आहे. या आजारामुळेच लोक आज आयसोलेशनमध्ये आहेत आणि ते या संधी आणि दुराव्याचा फायदा उचलत आहेत. ते क्रिएटिव्ह झाले आहेत. जर तुम्ही आणि तुमच्या जोडीदाराला एकाच घरात आयसोलेशनमध्ये राहावे लागत असेल तर तुम्ही तुमच्या जोडीदाराबद्दल बरेच काही जाणून घेऊ शकता. एकमेकांच्या आवडीनिवडी जाणून घेऊ शकता. दूर रहा पण मनं जुळू द्या.

इंटरकोर्समध्ये दक्षता बाळगा

कोरोना कोणालाच ओळखत नाही. तो तर केवळ रस्ता शोधत असतो. इंटरकोर्समुळे कोणत्याही प्रकारचे इन्फेक्शन संभवू नये यासाठी तुम्हालाच सतर्क राहावे लागणार आहे. स्वच्छतेच्या काही गोष्टींना आपल्या सवयींमध्ये सामील करून घ्या. सेक्सजीवनात सेक्शुअल हायजिन तेवढेच अवश्य आहे जेवढे आपल्या दैनंदिन जीवनात. एका आरोग्य संपन्न सहजीवनाकरिता लैंगिक संबंधांपूर्वी व नंतर स्वच्छता राखणे महत्वाचे आहे. अनेकदा लोक सेक्शुअल हायजिनकडे कमीच लक्ष देतात, ज्यामुळे युटीआय म्हणजे युरिनरी ट्रॅक इन्फेक्शनचा धोका दोघांनाही संभवतो. म्हणून  स्वच्छतेकडे विशेष लक्ष द्यायला हवे. सेक्सनंतर दोघांनाही कितीही झोप येत असली तरी तुम्ही जर हायजिनकडे दुर्लक्ष करत असाल तर इन्फेक्शन व्हायचा धोका आणखीनच वाढू शकतो. इथे तुम्हाला याकडेही लक्ष द्यावे लागेल की तुम्हाला अथवा तुमच्या जोडीदाराला सर्दी खोकला तर झाला नाही ना. अशा वेळी तुम्हाला स्वत:ला आयसोलेट करावे लागेल, कारण थोडया मजेसाठी सगळे आयुष्य तर धोक्यात टाकू शकत नाही ना.

सेक्शुअल वॉशिंग

सेक्सच्या आधी आणि नंतर चांगले हात धुणे अत्यंत आवश्यक आहे, कारण बॅक्टेरिया आणि किटाणू साधारणत: आपल्या हाताद्वारेच पसरतात. सेक्स करताना अनेकदा आपण आपला वा आपल्या जोडीदाराचा जेनेटल पार्ट पेनिट्रेट करण्याकरिता हाताचा वापर करतो. अशावेळी जर आपले हात अस्वच्छ असतील तर बॅक्टेरिया संक्रमित व्हायची भीती असते. म्हणून इंटरकोर्सआधी व नंतर हात चांगले २० सेकंद चोळून धुवायला हवे. लैंगिक संबंधानंतर आपले गुप्तांगसुद्धा स्वच्छ करणे आवश्यक आहे.

संक्रमित गुप्तांग

सेक्सनंतर गुप्तांगांची स्वच्छता आवश्यक आहे. कोणत्याही प्रकारचा बॅक्टेरिया संक्रमित होण्यापासून रोखण्यासाठी इंटरकोर्सनंतर पाण्याने गुप्तांग साफ करणे अत्यावश्यक आहे. पाण्यासोबत माईल्ड साबणही वापरू शकता. पण जर तुमची त्वचा सेन्सिटिव्ह असेल तर तुम्हाला जळजळ होऊ शकते. गुप्तांगाच्या स्वच्छतेसाठी फॅन्सी लोशन वा परफ्युम वापरण्याऐवजी कोमट पाण्याने धुवा. जोडीदारासोबत इंटरकोर्सनंतर जेव्हा तुम्ही बाथरूममध्ये खजगी अवयवांची स्वच्छता करायला जाल तेव्हा टॉयलेटला जायला विसरू नका. याचा उद्देश हा आहे की तुमचे ब्लॅडर रिकामे राहावे, कारण सेक्सदरम्यान एखादा बॅक्टेरिया तुमच्या युरेथापर्यंत पोहोचला असेल तर टॉयलेटद्वारे तो शरीराच्या बाहेर निघून जाईल. सेक्सनंतर एक ग्लास पाणी पिऊन मन शांत करा.

कंडोम एक बचाव आहे

कोरोना व्हायरसमुळे जगातील अनेक देश लॉकडाऊनमध्ये आहेत. कंडोम बनवणाऱ्या अनेक कंपन्या यातुन सुटल्या नाही आहेत. त्यामुळे कंडोमचा पुरवठा कमी झाला आहे. जगात याचा तुटवडा भासू लागला आहे म्हणून हे बाजारात उपलब्ध नाहीए. जर तुम्हीसुद्धा या परिस्थितीतून जात असाल तर कामवासनेवर नियंत्रण ठेवा आपल्या जोडीदाराशी यावर मोकळेपणाने बोला. जर तुम्ही तुमच्या कामेच्छेवर नियंत्रण ठेऊ शकत नसाल तर अनेक मार्ग आहेत, जे तुम्हाला यावर नियंत्रण ठेवायला मदत करतील. एकदा का तुम्ही असे विचार करू लागलात तर कामेच्छा सातत्याने नियंत्रणात आणणे अशक्य होते. त्यामुळे असे विचार मनात येताच आपले मन दुसरीकडे वळवणे चांगले आहे. सेक्शुअल उर्जेला इतर कोणत्या क्रिएटिव्ह कामात लावा.

लठ्ठ पुरुष व महिलांनी दूरच राहावे

काही दिवसांपूर्वी झालेल्या एका संशोधनात असे आढळून आले की ज्या पुरुषाचे वजन जास्त असते , ते जास्त सेक्स करतात. एंगलिया रस्किन युनिव्हर्सिटीच्या वैज्ञानिकांनी आणि संशोधकांनी ब्रिटनमधील ५,००० सेक्शुअली कार्यरत असलेल्या पुरुषांचे विश्लेषण केले आणि ते या निष्कर्षापर्यंत पोहोचले की लठ्ठ पुरुष बारीक पुरुषांपेक्षा जास्त सेक्स करतात. केवळ पुरुषच नाहीत तर महिलांमध्येसुद्धा असे आढळून आले. संशोधकांना असे आढळले की कमी वजन असलेल्या महिलांच्या तुलनेत जाड महिलांनी १६ पट जास्त सेक्स केले. कोरोनाच्या प्रकोपापासून सुरक्षित राहायचे असेल तर लठ्ठ लोकांनी सध्या सेक्सचा विचारा टाळावा.

रोगप्रतिकारक शक्ति वाढवणारे खाद्यपदार्थ

*  प्रतिनिधी

तुम्ही अनेकदा डॉक्टरांकडून हे ऐकले असेल की तुमची इम्यूनिटी म्हणजे रोगप्रतिकारक शक्ति कमकुवत आहे. म्हणूनच तुम्ही बऱ्याचदा खोकला, सर्दी किंवा इतर आजारांना लवकर बळी पडता. आजारी पडण्याचा प्रतिकारशक्तिशी काय संबंध आहे हे ऐकून तुम्हालाही आश्चर्य वाटेल? आम्ही आपल्याला सांगू इच्छितो की तुमची रोगप्रतिकारक शक्ति शरीराचे विविध रोगांपासून संरक्षण करते. तुमची रोगप्रतिकार शक्ति जितकी अधिक कणखर होईल तितके तुम्ही आजारी पडण्याची शक्यता कमी आहे.

हवामान कोणतेही असो, आपल्या शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ति योग्य ठेवणे महत्वाचे आहे.

आपण खाल्लेल्या प्रत्येक गोष्टीचा आपल्या रोगप्रतिकारक शक्तिवर परिणाम होतो. पुढील खाद्यपदार्थ आपली रोगप्रतिकार शक्ति बळकट करतात :

बदाम : दररोज ८-१० भिजवलेले बदाम खाल्ल्याने केवळ शरीराची प्रतिकारशक्तिच वाढते असे नाही तर मेंदूला ताणतणावाशी सामोरे जाण्याची शक्तिदेखील मिळते. व्हिटॅमिन ई शरीरात नैसर्गिकरित्या आढळणाऱ्या नैसर्गिक किलर पेशींना वाढविण्यास मदत करते, ज्या विषाणू आणि कर्करोगाच्या पेशी नष्ट करण्यास मदत करतात. बदामात आढळणारे व्हिटॅमिन ई त्वचा निरोगी बनवते तसेच सुरकुत्या पडण्याची प्रक्रिया कमी करते.

लसूण : ही मोठ्या प्रमाणात अँटीऑक्सिडंट बनवून आपल्या रोगप्रतिकार क्षमतेला आजारांशी लढण्याचे सामर्थ्य देते. यामध्ये एलिसिन नावाचा घटक आढळतो, जो शरीराला संसर्ग आणि बॅक्टेरियांशी लढण्याची शक्ति देतो.

आंबट फळे : संत्री, लिंबू, अननस आणि ईडलिंबूसारख्या आंबट फळांमध्ये व्हिटॅमिन सी पर्याप्त प्रमाणात आढळते, ज्यामुळे सर्व प्रकारच्या संक्रमणाशी लढणाऱ्या पांढऱ्या रक्त पेशी तयार होण्यास मदत होते. या फळांच्या सेवनाने तयार झालेल्या अँटीबॉडीज पेशींच्या पृष्ठभागावर एक कोटिंग बनवतात, ज्यामुळे विषाणू शरीरात प्रवेश करू शकत नाही. यामध्ये असलेल्या व्हिटॅमिन सीमुळे एलडीएल म्हणजेच शरीरातील चांगले कोलेस्ट्रॉल वाढते, जे कार्डियो व्हॅस्क्युलर रोगांपासून संरक्षण करते आणि रक्तदाब नियंत्रित ठेवते. म्हणून आपल्या दैनंदिन आहारामध्ये काही आंबट फळांचा समावेश अवश्य करा.

पालक : पोषक तत्वांनी समृद्ध असलेल्या या पालेभाजीला सुपर फूड म्हणून ओळखले जाते. यामध्ये फोलेट नावाचा घटक आढळतो, जो शरीरात नवीन पेशी तयार करण्याबरोबरच त्या पेशींमध्ये असलेल्या डीएनएची दुरुस्ती करण्याचेही काम करतो. यामध्ये असलेले फायबर लोह, अँटिऑक्सिडेंट घटक आणि व्हिटॅमिन सी शरीराला सर्व प्रकारे निरोगी ठेवतात. उकडलेल्या पालक भाजीच्या सेवनाने पचनयंत्रणा योग्यरित्या कार्य करते.

मशरूम : यामुळे शरीराची रोग प्रतिकारकशक्ति वाढते. हे पांढऱ्या रक्त पेशी सक्रिय करण्यात मदत करते. यात सेलेनियम नावाचे मिनरल, अँटीऑक्सिडेंट घटक, व्हिटॅमिन बी आणि नाइसिन नावाची खनिजे आढळतात. यांमुळे मशरूममध्ये अँटीव्हायरल, अँटीबॅक्टेरिअल आणि अँटीट्यूमर घटक आढळतात. शिटाके, मिटाके और रेशी नावाच्या मशरूमच्या प्रजातीमध्ये शरीराची रोग प्रतिकारशक्ती बळकट करणारे घटक पुरेशा प्रमाणात आढळतात.

ब्रोकोली : यामध्ये व्हिटॅमिन ए आणि सी व्यतिरिक्त ग्लूटाथिओन नावाचा एक अँटीऑक्सिडेंट घटकदेखील आढळून येतो. ही एक अशी भाजी आहे जी रोगप्रतिकार शक्ति बळकट करते, ज्याचा वापर तुम्ही दररोजच्या आहारात सहजपणे करू शकता. थोडयाशा पनीरमध्ये वाफवलेल्या ब्रोकोलीचे मिश्रण करून एक चविष्ट कोशिंबीर तयार केली जाऊ शकते, ज्याच्या सेवनामुळे शरीराला पुरेशा प्रमाणात प्रोटीन आणि कॅल्शियम देखील मिळते.

लाल शिमला मिरची : ही भोजनाचा स्वाद तर वाढवतेच, तसेच आरोग्यासाठीही फायदेशीर आहे. यात व्हिटनि सी पुरेशा प्रमाणात असते, जे एक शक्तिशाली अँटीऑक्सिडेंट असते. लाल शिमला मिरचीमध्ये भरपूर प्रमाणात व्हिटॅमिन बी ६ असते.

कोरोनापासून असे सुरक्षित ठेवा कुटुंब

* गरिमा पंकज

कोरोना विषाणूचा प्रादुर्भाव जगभरात पसरत चालला आहे. कोरोनाबाधित आणि मृतांच्या दिवसागणिक वाढत जाणाऱ्या आकडयांमुळे भीतीचे वातावरण निर्माण झाले आहे. ऑफीस बंद होत आहेत. शाळा, महाविद्यालयेही बंद झाली आहेत. संपूर्ण कुटुंब घरात कैद झाले आहे. अशावेळी महिलांची जबाबदारी वाढली आहे. त्यांना कुटुंबाच्या सुरक्षेकडे विशेष लक्ष द्यावे लागत आहे.

मुलांची काळजी कशी घ्यावी?

मुलांना विश्वास द्या : मुले अनेकदा वस्तूंना हात लावतात. खाण्याचे पदार्थ इतरांशी शेअर करतात. म्हणजे ते संसर्ग पसरवण्याचे मोठे माध्यम आहेत. अशावेळी कोरोना म्हणजे काय आणि त्यापासून दूर राहणे किती गरजेचे आहे, हे तुम्हाला मुलांना सांगावे लागेल. मुलांसोबत या विषयावर मनमोकळेपणाने बोला. त्यांना आवश्यक ती काळजी घ्यायला सांगा.

कोरोना संसर्गासारख्या महामारीबाबत मुलांशी कशाप्रकारे बोलावे, हे त्या मुलांच्या वयानुसार ठरवावे. लहान मुले म्हणजे सर्वसाधारणपणे ६-७ वर्षांच्या मुलांना या विषयावर बोलायला आवडत नाही. याबाबत सांगितलेले ती लक्षपूर्वक ऐकत नाहीत. त्यामुळे त्यांना प्रेमाने जवळ बसवून या आजाराबाबत प्राथमिक माहिती  द्या. कोरेना संसर्गाबाबत सावध करा. मोठया मुलांनाही हात धुणे आणि मास्क लावण्याचे महत्त्व समजावून सांगा. त्यांना सांगा की, काही जणांना कोरोना झाला असेल, पण खबररदारी बाळगल्यास काहीच होणार नाही. असे काय करायला हवे ज्यामुळे कोरोना संसर्ग होणार नाही, याचीही माहिती मुलांना द्या. सोबत कोरोना संसर्गापासून वाचणे आपल्याच हाती आहे, याची जाणीव त्यांना करुन द्या.

तुमच्याकडून मुले शिकतात : लहान मुलांवर आईवडिलांचा मोठा प्रभाव असतो. त्यांच्याकडूनच ती शिकतात. त्यांच्यासारखेच वागायचा प्रयत्न करतात. तुम्ही बाहेर पडताना मास्क घातलात, वेळोवेळी हात धुतले आणि सॅनिटायजरचा वापर केल्यास मुलेही तुमचेच अनुकरण करतील. युवा अवस्थेतील मुलांचे विश्व वेगळे असते. ते जगभरातील माहिती जाणून घेण्यासाठी आईवडिलांवर फारशी अवलंबून नसतात. त्यांना याबाबतची माहिती जास्त करुन मित्रांकडून मिळते. त्यामुळेच सर्वकाही ठीक आहे, असे एखाद्या १४ वर्षांच्या मुलाला सांगितले तर त्याचा त्यावर विश्वास बसणार नाही. कारण तुम्ही जेव्हा असे सांगाल त्यावेळी तुम्हाला काहीच माहिती नाही, असे उत्तर तो तुम्हाला देईल. तुम्ही मुलाशी इतके मनमोकळेपणे वागायला हवे की, मनातील प्रत्येक गोष्ट तो तुमच्याशी शेअर करेल.

सर्वाधिक धोका कोणाला? : पुरुषांच्या तुलनेत महिला आणि मुलांना कोरोनाचा धोका कमी असल्याचे पहायला मिळते. मृतांमध्ये महिला आणि मुलांचा आकडा कमी आहे. पण म्हणून खबरदारी घेणे गरजेचे नाही, असा याचा अर्थ होत नाही.

वयाचा विचार केल्यास कोरोना संसर्गामुळे ०.२ टक्के लहान मुले आणि युवकांचा, तर ८० वर्षांहून अधिक वय असलेल्या १५ टक्के लोकांना जीवास मुकावे लागले आहे. वाढत्या वयासोबत आजारी पडण्याचे प्रमाणही वाढते कारण, त्यांच्यातील रोगप्रतिकारकशक्ती कमी होते. वय झालेल्या, आधीपासूनच रोगप्रतिकारकशक्ती कमी असलेल्या तसेच दम्यासारखे गंभीर आजार असलेल्यांमध्ये कोरोनाचा जास्त संसर्ग झाल्याचे समोर आले आहे. म्हणूनच वृद्ध आणि आजारी व्यक्तींची जास्त काळजी घ्या. त्यांना घराबाहेर पाठवू नका.

कोरना संसर्गापासून कसे करावे रक्षण

भेटीगाठी घेणे टाळा : आजारी लोकांना भेटणे टाळा. स्वत: आजारी असाल तर डॉक्टरांकडे जाण्याव्यतिरिक्त इतर कुठेही जाणे टाळा. सर्दी, खोकला झाल्यास रुमालाचा वापर करा. कुटुंबाच्या संपर्कात येणे टाळा. सोशल डिस्टन्सिंगचे पालन करा. दरवाजाचे हँडल, स्वीचबोर्ड आदींना सतत हात लावणे टाळा.

घरातील स्वच्छतेकडे लक्ष द्या : घरात ज्या वस्तू दररोज वापरल्या जातात त्या रोज स्वच्छ करा. खुर्ची, जेवणाचे टेबल, विजेची बटणे, दरवाजा इत्यादींचा वापर घरातील सर्वच करतात. म्हणूनच दिवसातून दोनदा त्यांची साफसफाई करा.

हात २० सेकंदांपर्यंत धुवा : पाणी, साबण किंवा हँड वॉशने २० सेकंदांपर्यंत चोळून हात धुवा. जेवणापूर्वी आणि जेवणानंतर, टॉयलेटला जाऊन आल्यानंतर साबणाने हात धुवा. ज्यात ६० टक्के अल्कहोल असेल अशाच सॅनिटायजरचा वापर करा.

मास्कचा वापर : तोंड मास्कने झाकून घ्या. खोकताना किंवा शिंकताना टिश्यू पेपर वापरा व नंतर तो कचऱ्यात फेकून द्या. बाहेर जातानाही मास्कचा वापर करा. जर तुमच्या जवळपास एखादा विषाणू आलाच तरी तोंड आणि नाक झाकलेले असल्यामुळे तो तुम्हाला संक्रमित करू शकणार नाही आणि तुम्ही सुरक्षित रहाल.

डाएट कसा असावा? : कुठलातरी एखादा खाद्यपदार्थ तुम्हाला कोरोनापासून वाचवू शकत नाही. पण पौष्टिक आणि समतोल आहार तुमची रोगप्रतिकारकशक्ती वाढवू शकतो. यामुळे कोरोनाशी लढण्यासाठी तुमचे शरीर मजबूत होईल. आहारात वैविध्य हवे. विविध प्रकारची फळे, कडधान्ये, हिरव्या पालेभाज्यांचा आहारात समावेश करा.

फळे आणि पालेभाज्या : रोगप्रतिकारकशक्ती वाढवण्यासाठी व्हिटॅमिन सी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. संत्री, मोसंबी, आवळा, लाल किंवा पिवळी शिमला मिरची, किवी, पपई, गाजर, लिंबू इत्यादींपासून तुम्हाला अगदी सहजपणे व्हिटॅमिन सी मिळू शकते.

अंडी आणि डाळी : शरीरात झिंक म्हणजे जस्ताची कमतरता असल्यास तुम्ही सहजपणे आजाराचे शिकार होऊ शकता. गहू, बीन्स, मटार, डाळी इत्यादी झिंकचे महत्त्वपूर्ण स्रोत आहेत.

आल्याचा चहा : तुम्हाला सर्दी, खोकला असेल तर आहारात आल्याचा नक्की वापर करा. आल्याची चहा पिणे हे सर्वात उत्तम. आल्यात लोह, जस्त, कॅल्शिअम आणि मॅग्नेशिअम भरपूर प्रमाणात असते.

खोबरेल तेल : घरात जेवण बनवताना सरसोचे तेल किंवा रिफाईंडऐवजी खोबरेल तेलाचा वापर करणे जास्त उपयुक्त ठरेल. यात लॉरिक अॅसिड, आर कॅप्रिलिक अॅसिड असते, जे तुमच्यातील रोगप्रतिकारकशक्ती वाढवून तुमचे विषाणूंपासून संरक्षण करते.

व्हिटॅमिन ए : तुमचे आरोग्य आणि रोगप्रतिकारकशक्ती मजबूत करण्यासाठी व्हिटॅमिन ए खूपच महत्त्वपूर्ण आहे. मासे, अंड्यातील पिवळा बलक, चीज, डाळी आणि मेथी, पालकासारख्या हिरव्या पानांच्या भाज्यांमधून तुम्हाला पुरेशा प्रमाणात व्हिटॅमिन ए मिळू शकेल.

लसूण : यात एलिसीन असते, ज्याच्या सेवनामुळे शरीरातील रोगप्रतिकारकशक्ती वाढते. दररोज लसणाच्या दोन पाकळया गरम पाण्यासोबत खा किंवा तुम्ही याचे सूप बनवूनही पिऊ शकता. लसूण खाल्लयाने सर्व प्रकारचे व्हायरल इन्फेक्शन आणि संसर्गापासून स्वत:चे रक्षण करता येते.

व्हिटॅमिन डी : सूर्यकिरणांपासून नैसर्गिकरित्या व्हिटॅमिन डी मिळते. सुरमई, मासे, अंडी, चीज, मशरममधूनही व्हिटॅमिन डी मिळते.

पाणी : पुरेशा प्रमाणात पाणी प्या. कोमट पाणी प्या. स्वत:ला हायड्रंट ठेवा.

आराम आणि व्यायाम : पुरेशी झोप घ्या. सोबतच सकाळच्या वेळेस फेरफटका मारा. व्यायाम अवश्य  करा. व्यायामामुळे शरीर आतून मजबूत होते आणि इन्फेक्शनचा धोका कमी होतो.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें