* हरीश भंडारी
हिवाळा हा ऋतू जितका आनंददायी आणि आरोग्यासाठी हितकर असतो, तितकाच दम्याच्या रुग्णांसाठीही त्रासदायक असतो. यादरम्यान सर्दी, सांधेदुखी, श्वासोच्छवासाच्या समस्याही वाढतात, त्यामुळे दम्याच्या रुग्णांना खूप त्रास होतो. त्यामुळे अस्थमाच्या रुग्णांनी हिवाळ्याच्या काळात सतर्क आणि सावध राहण्याची गरज आहे.
तज्ञांचे मत आहे की थंड हवामान आरोग्याच्या दृष्टीने खूप चांगले आहे, परंतु दमा, हृदयविकार आणि कर्करोग यासारख्या विशिष्ट आजारांनी ग्रस्त असलेल्या लोकांसाठी हा ऋतू काही समस्या घेऊन येतो. रुग्णांनी काही गोष्टींकडे लक्ष दिल्यास या त्रासातून सुटका होऊ शकते.
हिवाळ्यात दम्याच्या रुग्णांच्या श्वसनाच्या समस्या वाढतात, असे डॉक्टरांचे म्हणणे आहे. यासोबतच हिवाळ्यात स्किन अॅलर्जीच्या समस्याही वाढतात.
तज्ञांचे म्हणणे आहे की थंडीत श्वासोच्छवासाच्या नळ्या आकुंचन पावतात आणि अधिक कफ तयार होऊ लागतात. या ऋतूमध्ये वातावरणात प्रदूषणही पसरते आणि हे कण ऍलर्जीचे काम करतात. त्यामुळे हिवाळ्यात दम्याचा त्रास अधिक वाढतो.
बचाव टिपा
* हे टाळण्यासाठी घराला धूर आणि धुळीपासून वाचवा.
* स्वतःला उबदार कपड्यांनी पूर्णपणे झाकून ठेवा.
* पंखे आणि एअर कंडिशनरखाली बसू नका.
* नेहमी सोबत इनहेलर ठेवा आणि डॉक्टरांच्या सल्ल्यावरच स्टिरॉइड्स वापरा.
* शरीर शक्य तितके उबदार ठेवण्याचा प्रयत्न करा.
* दम्याशी लढण्यासाठी सावधगिरी हा सर्वोत्तम मार्ग आहे.
दमा मुळापासून दूर करणे अशक्य आहे, होय, काही खबरदारी घेतल्यास तो नक्कीच कमी करता येईल. दम्याशी लढण्यासाठी सावधगिरी बाळगणे हा एकमेव प्रभावी मार्ग आहे.
दम्याच्या रूग्णांना हिवाळ्यात श्वास घेण्यास त्रास होतो, त्यांना श्लेष्मासह श्वास घेण्यास त्रास होतो आणि खोकला येतो. हा आजार कोणत्याही वयात होऊ शकतो. तसे, दम्याच्या रुग्णांना रात्री जास्त त्रास होतो. प्रगत दम्यामध्ये, रुग्णाला खोकल्याचा हल्लादेखील होऊ शकतो, जो काही तास चालू राहू शकतो. इतकेच नाही तर कधी कधी यामुळे रुग्णाचा मृत्यूही होऊ शकतो. हा आजार पुरुषांमध्ये जास्त आढळतो. मुलांना हा आजार होण्याची शक्यता जास्त असते.
ईएनटी तज्ञ म्हणतात की आपल्या शरीरातील श्वसनमार्गाचा व्यास 2 ते 3 सेंटीमीटर आहे. हे 2 ब्रॉन्चामध्ये विभागले जाते आणि दोन्ही फुफ्फुसांमध्ये जाते आणि नंतर विभागले जाते. त्यात स्नायू असतात जे सतत आकुंचन पावत आणि विस्तारत राहतात. जर स्नायू आकुंचन पावले तर रुग्णाला श्वास घेण्यास त्रास होऊ लागतो. काही लोकांमध्ये, सर्दी आणि घसा खवखवणारे जिवाणू आणि विषाणू देखील हा आजार वाढवतात.
दमा कसा टाळायचा
दम्याचा उपचार डॉक्टरांनी करून तो वाढण्याची कारणे टाळावीत, असे तज्ज्ञांचे मत आहे. धूम्रपान करू नका, कोणी करत असेल तर त्यापासून दूर रहा. कोल्ड ड्रिंक्सचे सेवन टाळावे. दमवणारी कामे करू नका, ज्यामुळे श्वासोच्छवासाचा त्रास होतो. इनहेलर वापरा, यामुळे श्वसनसंस्थेची जळजळ कमी होते आणि यामुळे रुग्णाला श्वास घेताना त्वरित आराम मिळतो.
दम्याची लक्षणे
* दम्यामुळे श्वास घेण्यास त्रास होतो.
* श्वास घेताना घशात आवाज येतो.
* छातीत जडपणा जाणवणे, जणू काही आत साठले आहे.
* खोकल्यावर स्निग्ध कफ.
* कठोर परिश्रम केल्यानंतर श्वास लागणे.
* परफ्यूम, सुगंधित तेल, पावडर इत्यादींची ऍलर्जी.
हिवाळा हा दम्याच्या रुग्णांसाठी खूप त्रासदायक असतो. याचे कारण म्हणजे या ऋतूमध्ये प्रदूषणामुळे नायट्रोजन डायऑक्साइड वायू, सल्फर डायऑक्साइड आणि ओझोन वायूचे प्रमाण वाढते.
