थांब शबनम

कथा * गरिमा पंकज

आज शबनम अजूनपर्यंत रुग्णालयात आली नव्हती. २ वाजत आले होते. इतर दिवशी तर ती १० वाजताच येत असे. कधी सुट्टीही घेत नसे. मला तिची काळजी वाटू लागली होती.

जेव्हापासून कोरोनाचे संकट गडद होऊ लागले होते तेव्हापासून ती माझ्यासोबत जीव धोक्यात घालून रुग्णसेवा करीत होती. मी डॉक्टर आहे आणि ती नर्स. पण तिला वैद्यकीय क्षेत्राची इतकी माहिती झाली आहे की, कधी मी नसलो तरीही ती माझ्या रुग्णांना चांगल्या प्रकारे आणि अगदी सहजपणे सांभाळते.

मी आज मात्र माझ्या रुग्णांना एकटेच सांभाळत होतो. रुग्णालयातील दुसरी एक नर्स स्नेहा माझ्या मदतीसाठी आली तेव्हा मी तिलाच विचारले, ‘‘काय झाले, आज शबनम आली नाही. ठीक तर आहे ना ती?’’

‘‘हो, ठीक आहे. पण काल संध्याकाळी घरी जाताना सांगत होती की, काही शेजारी तिला त्रास देऊ लागले आहेत. ती मुस्लीम आहे ना? आता तिच्या जातीतील कोरोना रुग्ण जसे वाढू लागले आहेत तसे सोसायटीतील कट्टरपंथी तिलाच दोषी मानत आहेत. तिला सोसायटीतून हाकलून देण्याची मागणी करीत आहेत आणि गद्दार असे संबोधून तिच्याकडे तिरस्काराने पाहत आहेत. बिचारी एकटीच राहते. त्यामुळे ते लोक तिला अधिकच त्रास देत आहेत. मला वाटते की, म्हणूनच ती आली नसेल.’’

‘‘कसे जग आहे? धर्म किंवा जातीच्या आधारावर एखाद्याची पारख करणे चुकीचे आहे. एक नर्स अहोरात्र लोकांची सेवा करीत आहे. तिच्यावरच इतका घाणेरडा आरोप…?’’ मला प्रचंड राग आला होता.

स्नेहालाही शबनमची काळजी वाटत होती. ‘‘सर, तुम्ही बरोबर बोलत आहात. शबनमने आपले जीवन रुग्णसेवेसाठी अर्पण केले आहे. रुग्ण हिंदू आहे की मुस्लीम, असा विचार तिने कधीच केला नाही. असे असताना लोक मात्र तिच्या धर्माकडे का पाहत आहेत? देशाचे विभाजन करू पाहणारे कट्टरपंथीच अशा चुकीच्या विचारांना हवा देत आहेत.’’

तितक्यात माझा मोबाईल वाजला. शबनमचा फोन होता. ‘‘हॅलो शबनम, तू ठीक आहेस ना?’’ मी काळजीच्या स्वरात विचारले.

‘‘नाही सर, मी ठीक नाही. सोसायटीतील काही लोकांनी माझ्या घराबाहेर पडण्यावर निर्बंध लादले आहेत. एक प्रकारे मला नजर कैदेत ठेवले आहे. त्यातच दुपारी मी बाथरूममध्ये पडले. आता तर मला हेही समजत नाही की औषध आणायला कशी जाऊ?’’

‘‘तू घाबरू नकोस. १-२ तास आराम कर. मी स्वत: तुझ्यासाठी बँडेज आणि औषधांची सोय करतो,’’ असे सांगून मी फोन ठेवला.

आता मला शबनमसाठीची माझी जबाबदारी पार पाडायची होती. तिने आतापर्यंत नेहमीच मला साथ दिली आहे. माणुसकीच्या नात्यातून आता माझा धर्म आहे की, मला तिची साथ द्यायला हवी.’’

५ वाजल्यानंतर रुग्णांना तपासून झाल्यावर मी प्रथमोपचार पेटी, आवश्यक औषधे आणि काही फळे तसेच भाज्या घेऊन तिच्या घरी गेलो. तिच्या सोसायटीच्या बाहेर पोलीस तैनात होते. मी डॉक्टर असूनही बरीच चौकशी तसेच माझी कसून तपासणी केल्यानंतरच मला आत पाठवण्यात आले. शबनमचे घर दुसऱ्या माळयावर होते. मी तिच्या दरवाजावरची घंटी वाजवताच लंगडत बाहेर येत तिने दरवाजा उघडला. मला पाहताच तिच्या चेहऱ्यावर समाधानाचे हास्य उमटले.

‘‘डॉक्टर अविनाश, तुम्ही स्वत: आलात?’’

‘‘हो शबनम, दाखव कुठे लागले आहे तुला? व्यवस्थित बँडेज करून देतो.’’

‘‘बँडेजचे सामान माझ्याकडे होते. मी पट्टी बांधली आहे.’’

‘‘बरं, ही काही गरजेची औषधे आणि फळे तसेच भाज्या आहेत. तुझ्याकडे ठेव.’’

‘‘सर, तुमची खूप खूप आभारी आहे.’’ कृतज्ञतेने शबनमच्या डोळयात अश्रू तरळले. मी तिच्या खांद्यावर थोपटत तेथून बाहेर पडत सांगितले, ‘‘शबनम, कधीही कोणत्याही गोष्टीची गरज भासल्यास मला अवश्य सांग. तसे तर या सोसायटीतून तुला घेऊन जाण्याचा मी नक्की प्रयत्न करेन. रुग्णालयाजवळ माझे दोन खोल्यांचे घर आहे, तिथे तुझी राहण्याची व्यवस्था करतो. सध्या मीही तिथेच राहतो, कारण तेथून रुग्णालय जवळ आहे. शिवाय माझ्यामुळे माझ्या कुटुंबाला कोरोनाचा संसर्ग होऊ शकतो, ही भीतीही सतावत असते.’’

‘‘ठीक आहे सर, जसे तुम्हाला योग्य वाटेल,’’ असे शबनमने सांगताच मी तेथून निघालो.

त्यानंतर २-३ वेळा खाण्याचे पदार्थ व इतर आवश्यक वस्तू घेऊन मी तिच्याकडे गेलो.

सोसायटीतील लोक माझ्याकडे रागाने बघत. एके दिवशी तर हद्दच झाली. सोसायटीतील लोकांच्या सांगण्यावरून एका उच्च जातीच्या पोलीस एसआय असलेल्या नीरज यांनी मला २-३ दंडुके मारले. मी रागाने ओरडलो, ‘‘एका डॉक्टरला अशा प्रकारची वागणूक दिली जाते का?’’

‘‘तुम्ही डॉक्टर आहात तर मग त्या मुस्लीम मुलीच्या घरी का येता? दोघे एकमेकांना सामील आहात ना? संगनमताने काय करणार आहात?’’

‘‘सर, मी डॉक्टर आहे आणि ती माझ्यासोबत काम करणारी नर्स आहे. आमच्यामध्ये केवळ एवढेच नाते आहे. उच्च आणि नीच जात, हिंदू, मुस्लीम असा भेदभाव मी मानत नाही,’’ रागाने आरडाओरडा करीतच मी घरी आलो, पण आता शबनमची मला अधिकच काळजी वाटू लागली होती.

त्याच दिवशी मी ठरवले की, शबनमला माझ्या घरी घेऊन यायचे. दुसऱ्या दिवशी सकाळीच मी तिला माझ्या घरी घेऊन आलो.

आता शबनम माझ्यासोबत माझ्या घरी होती आणि रुग्णालयही जवळच होते. त्यामुळे हट्टाने ती रुग्णालयात जाऊ लागली. लंगडत असून आणि त्रासात असतानाही ती मनापासून रुग्णसेवा करीत होती. त्यामुळे माझ्या मनातील तिच्याबाबतचा आदर अधिकच वाढत होता.

ती घरातही माझ्यासाठी पौष्टिक जेवण बनवत असे. माझे कुटुंबीय माझ्यासोबत नव्हते. त्यामुळे स्वाभाविकच माझ्या जेवणाचे हाल होत होते. रुग्णालयातील कँटीनमध्ये मी जेवत असे. पण जशी शबनम माझ्या घरी आली, तसे तिने मी नको म्हणत असतानाही स्वयंपाकघराचा ताबा घेतला. पाय दुखत असतानाही ती मला माझ्या आवडीचे पदार्थ बनवून देत असे. मी कुटुंबापासून दूर आहे, याची जाणीवही ती मला होऊ देत नव्हती.

रुग्णालयात ती माझ्या मदतनीस होतीच, पण घरातही माझ्या प्रत्येक गरजेकडे लक्ष देत होती. आम्ही दोघेही न बोलताच एका वेगळया नात्यात बांधले जात होतो. तिचा त्रास मला समजत होता आणि मला होणाऱ्या त्रासाचे ओझे ती स्वत: वाहायला तयार होती. आमचा धर्म वेगळा होता. जात वेगळी होती, पण मन एक झाले होते. आम्ही एकमेकांना स्वत:पेक्षा जास्त ओळखू लागलो होतो.

दुसरीकडे माझ्या शेजारी आमच्यावरून चर्चा रंगू लागली होती. लोकांना हे समजले होते की ती दुसऱ्या धर्माची आहे. त्यांना असा प्रश्न पडला होता की, ती माझ्यासोबत माझ्या घरात का राहत आहे? माझे तिच्याशी काय नाते आहे?

शबनमच्या सोसायटीतील काही लोकांनीही माझ्या काही शेजाऱ्यांना भडकवण्याचे काम केले. मला थेट येऊन कोणी काहीही विचारले नव्हते, पण त्यांच्या डोळयांतील प्रश्न मला दिसत होते.

एके दिवशी मी घरी आलो तेव्हा माझी तब्येत बिघडल्याचे माझ्या लक्षात आले. घसा खवखवत होता, डोकेही दुखत होते. मी स्वत:ला क्वारंटाईन केले.

शबनमलाही निघून जायला सांगितले. पण तब्येत खराब असताना मी तुम्हाला सोडून जाणार नाही, असे तिने ठामपणे सांगितले. त्यानंतर मी तिला माझ्या खोलीत येण्यास बंदी घातली. ती दुरूनच माझी काळजी घेत होती.

एके दिवशी दोघे शेजारी माझ्या घरी आले आणि शबनमबाबत चौकशी करू लागले. मी सर्व काही खरे सांगितले. दुसऱ्या दिवशी सकाळी उठलो तेव्हा लक्षात आले की, घराबाहेरून बराच आवाज येत आहे. एकीकडे माझी तब्येत बिघडली होती तर दुसरीकडे कट्टरपंथी एकत्र जमून माझ्या घराबाहेर घोषणाबाजी करीत होते. मला गद्दार म्हटले जात होते. शबनमसोबत नाव जोडून मला सोसायटीतून हाकलून देण्याची मागणी केली जात होती.

मला काय करावे ते सूचत नव्हते. बराच वेळ घराबाहेर गोंधळ सुरूच होता. तोपर्यंत शबनम तिचे कपडे गोळा करू लागली.

ती घाबरून म्हणाली, ‘‘सर, आता मी येथे अजिबात राहू शकत नाही. माझ्यामुळे तुम्हालाही नाहक त्रास सहन करावा लागत आहे. मी तर म्हणेन की, तुम्हीही चला. तुम्ही रुग्णालयात स्वत:ला दाखल करून घ्या. तुमची तब्येत ठीक नाही. तुमच्या कुटुंबीयांना बोलावून घेऊ का?’’

‘‘नको, नको. तू माझ्या घरच्यांना काहीही सांगू नकोस. ते उगाचच माझी काळजी करू लागतील. तू जा. मी सर्व सांभाळून घेईन.’’

‘‘मी आधीच सांगितले आहे की, काहीही झाले तरी तुम्हाला असे एकटयाला सोडून मी जाणार नाही. ते लोक तुमचे जगणे अवघड करतील. तुमची तब्येतही जास्त बिघडत चालली आहे. मी डॉक्टर अतुल यांना फोन करते. ते आपल्याला येथून घेऊन जातील.’’

‘‘ठीक आहे, जसे तुला योग्य वाटेल,’’ मी म्हटले. तितक्यात  कोणीतरी दरवाजा वाजवला. सोसायटीचे अध्यक्ष दारात उभे होते. ‘‘हे पहा अविनाश, आमच्या सर्वांनी नर्णय घेतला आहे की, तुम्ही या सोसायटीत राहू शकत नाही.’’

‘‘ठीक आहे, आम्ही जातोय. थरथरत्या आवाजात मी सांगितले.

शबनमने घाईघाईत सर्व तयारी केली. कसेबसे आम्ही रुग्णालयात पोहोचलो. कोरोना झाल्याचा संशय असल्यामुळे मला रुग्णालयात दाखल करून घेण्यात आले. चाचणीचा अहवाल पॉझिटिव्ह आला. माझी तब्येत वेगाने खराब होऊ लागली होती. पण शबनमने जगण्याची आस आणि माझी साथ दोन्ही कायम ठेवली. ती सतत माझी सेवा करीत राहिली. माझ्यात सकारात्मक ऊर्जा जागवत राहिली.

प्रदीर्घ उपचारानंतर हळूहळू मी बरा होऊ लागलो. त्यानंतरही पुढचे १४ दिवस मला रुग्णालयातच ठेवण्यात आले. या दरम्यान शबनमबाबत माझ्या मनातील ओढ वाढू लागली. समर्पित भावनेतून ती रुग्णांची तसेच माझी करीत असलेली सेवा पाहून मला असे वाटले की, हिच्यापेक्षा चांगली मुलगी मला भेटूच शकत नाही.

एके दिवशी मला शबनम दु:खी दिसली. मी विचारले असता म्हणाली, ‘‘तुम्ही बरे होण्याची मी वाट पाहत होते. डॉक्टर, आता मी या विभागात आणखी राहू शकत नाही. लोक माझ्याशी खूप वाईट वागले. तुमच्यासोबत माझे नाव जोडून तुम्हालाही बदनाम केले. माझी काहीच चूक नव्हती, तरीही माझ्या या व्यवसायाचादेखील मान ठेवला नाही. माझे मन लागत नव्हते. मी आतापर्यंत फक्त तुमच्यासाठी येथे थांबले होते. आता मला जायची परवानगी द्या. मला रुग्णालयातील नोकरी सोडून जायचे आहे.’’

शबनमच्या अश्रूंनी भरलेल्या डोळयांमध्ये माझ्यासाठी असलेले प्रेम मला स्पष्टपणे दिसत होते. मी तिला अडवले. ‘‘थांब शबनम, तू कुठेही जाणार नाहीस. जे नाव त्यांनी बदनाम करण्यासाठी जोडले ते मी प्रत्यक्षात जोडू इच्छितो.’’

शबनमने आश्चर्यचकित होऊन माझ्याकडे पाहिले. मी हसत म्हटले, आजच या रुग्णालयात आपण लग्न केले तर? उशीर करण्याची गरजच काय?’’

शबनमने लाजून नजर खाली झुकवली. तिचे उत्तर मला मिळाले होते.

रुग्णालयात हजर असलेल्या डॉक्टर आणि नर्सेसने झटपट आमच्या लग्नाची तयारी केली. अशा प्रकारे एक हिंदू डॉक्टर आणि मुस्लीम नर्स कायमचे एकमेकांचे जोडीदार झाले.