*प्रतिनिधी
युरोपचे अभिनव शहर वियनाने तसे फारसे बदल, परिवर्तन पाहिलेले नाही. तरीही सध्या ते युरोपमधील सर्वात आकर्षक व राहण्यायोग्य शहर आहे. शांत वातावरण, वाहतूककोंडीपासून मुक्त, ट्राम, रेल्वे आणि बसेसची वर्दळ असणारे हे शहर केव्हा, कुठे आणि कसे काम करते, हे कळतच नाही. ते मुंबई, दिल्लीसारखे सधन नाही, पण तरीही ४१५ चौरस किलोमीटरचा विस्तार असलेल्या या शहरात १७ लाख लोक राहतात. ही लोकसंख्या युरोपच्या मापदंडानुसार तशी जास्तच आहे. तरीही हे शहर सुनियोजित आणि आनंदी आहे.
उन्हाळयाच्या दिवसात या शहरात सुती कपडे घालून सहज फिरता येते आणि जुन्या तसेच नवीन ठिकाणांवर फेरफटका मारण्याची भरपूर मजा लुटता येऊ शकते.
डेन्यूब नदी किनारी वसलेले हे शहर आल्पस पर्वताच्या पायथ्याशी आहे आणि नेहमीच युरोपचे सर्वात लाडके शहर राहिले आहे. अनेक दशके तर हे शहर रोमन कॅथलिक पोपचे मुख्य शहर म्हणून ओळखले जात होते. १९१८ नंतर मात्र येथे समाजवादी विचारांचे वारे वाहू लागले आणि यात या शहराचा चेहरामोहराच बदलला.
एका सर्वसामान्य पर्यटकाला वियनाच्या सोशल हाऊसिंगची कल्पना करता येणार नाही. पण भांडवलशाही आणि धर्मनिरपेक्षतेचे हे अनोखे मिश्रण आहे. जिथे शहरातील खूप मोठी लोकसंख्या केवळ १० टक्क्यांत सुविधांनीयक्त घर बनवू शकते.
१९१८ च्या आसपास जेव्हा वियनाची सर्व सूत्रे सामजिक प्रजासत्ताकच्या हाती आली तेव्हा त्यांनी येथील रस्त्यांवर चांगली घरे बनवण्यास सुरुवात केली आणि आज ६२ टक्के लोक याच घरात राहतात. कुठल्याच रुपात ही घरे दिल्लीतील डीडीएचे फ्लॅट वाटत नाहीत, मुंबईतील चाळी वाटत नाहीत किंवा अहमदाबादमधील त्या वस्त्यांसारखीही दिसत नाहीत, ज्यांना डोनाल्ड ट्रम्प यांच्यापासून लपवण्यासाठी नरेंद्र मोदींनी तिथे भिंती बांधल्या होत्या.
आधुनिक शहर
अमेरिकेत देशभरातील फार तर एक टक्केच लोक राहण्यासाठी सोशल हाऊसिंगचा वापर करतात. भारतात तर ही परंपरा कधीही उदयास आलेली नाही. युरोपातील काही शहरांत ती आहे, पण वियनाइतकी स्वस्त आणि चांगली घरे कुठेच नाही. कदाचित ती पर्यटकांना आवडणार नाहीत, पण सोशल हाऊसिंग हेच वियनातील शांतता आणि सौंदर्यामागील खरे रहस्य आहे.
