- गरिमा पंकज
१६ ऑक्टोबर २०१४. गुवाहाटी पासून १८० किलोमीटर अंतरावर वसलेलं एक छोटेसे गाव कारबी एंगलाँग, जिथे मागील अनेक महिन्यांपासून होणाऱ्या आकस्मिक मृत्यूचे गूढ शोधण्याचा प्रयत्न सुरु होता. गावातील वृद्धांनी यामागे कोण्या चेटकिणीचा हात असल्याची संभावना व्यक्त केली आणि संभाव्य चेटकिणीचा तपास करण्यासाठी सर्व गावकऱ्यांची सभा घेण्यात आली.
मंत्रोच्चारणादरम्यान गर्दीतील एक वृद्ध महिला देबोजानी बोराकडे इशारा करत किंचाळली, ‘‘हीच ती चेटकीण आहे, हिला शिक्षा द्या.’’
त्या महिलेने हे म्हटल्याबरोबर सर्व गर्दी तिच्यावर तुटून पडली आणि तिला मासे पकडण्याच्या जाळीत बांधून बेदम मारण्यात आले. ती पूर्णपणे घायाळ झाली आणि तिला इस्पितळात घेऊन जावे लागले.
तुम्हाला हे जाणून आश्चर्य होईल की ज्या देबोजानी बोरांनां चेटकीण म्हणून घोषित करण्यात आले, त्या सुवर्ण पदक विजेत्या आहेत. त्यांचा जन्म याच गावी झाला होता. त्या ५१ वर्षांच्या असून त्यांना ३ मुले आहेत. शेतात काम करण्यासह अॅथलिट आहेत. त्यांनी अनेक अॅथलेटीक्स स्पर्धांमध्ये भाग घेऊन राष्ट्रीय स्तरावर आसामचे प्रतिनिधित्त्व केले. २०११ साली भारताला भाला फेक स्पर्धेत सुवर्ण पदक पटकावून दिले.
खेदाची बाब ही आहे की आज २१ व्या शतकात वावरताना विकासाच्या नव नव्या कसोटया पार केल्या जात आहेत. पण आजही आपल्या समाजामध्ये अनेक अशा प्रथा, परंपरा आहेत ज्या प्रतिगामी मानसिकतेचे आणि भेदभावपूर्ण व्यवहाराचे द्योतक आहेत. उदाहरणार्थ चेटकीण प्रथाच पाहा, ज्याने कित्येक निर्दोष महिलांचे जीवन नष्ट केलेले आहे.
चेटकीण प्रथा काय आहे
देशातील अनेक मागासलेल्या भागांमध्ये जादू-टोणा करणाऱ्या तांत्रिकांच्या म्हणण्यानुसार, कोणत्याही महिलेला चेटकीण ठरवता येते. अशा गोष्टी साधारणपणे तेव्हा होतात, जेव्हा गावातील मंडळी एखादा गंभीर आजार, कुटुंबावरील संकट, गावावर आलेले मोठे संकट इत्यादी समस्या सोडवण्यासाठी तांत्रिकांकडे पोहोचतात.
तांत्रिक आपल्या तंत्र-मंत्रांच्या शक्तीने संमोहीत करून कोण्या एका महिलेला दोषी ठरवून तिला चेटकीण म्हणून घोषित करतो, त्यावेळी सर्व गावकरी शिक्षा देण्यासाठी धावून जातात.
