*प्रा. रेखा नाबर
मुंबईत राहणाऱ्या सुरेशचा विवाह जळगावच्या सुनीतासोबत झाला. विवाहानंतर जळगावमध्ये संथ जीवन व्यतित करणाऱ्या सुनीताची मुंबईतील गतीमान जीवनशैलीत फरफट होऊ लागली. नविन जागा, वातावरण, आप्तजनांचा विरह त्यात जीवनमानांतील आमलाग्र बदल. ती पुरती भांबावून गेली. पदोपदी चुका होऊ लागल्या. सुनीताला धीर देणं दूरच, तिला समजून घेण्याऐवजी सुरेशही तिच्यावर ताशेरे ओढू लागला. तिचा जीव रडकुंडीला आला. हळूहळू स्थिती चिघळू लागली. शेजारच्या दामलेकाकूंना परिस्थितीचा अंदाज आला. आईच्या मायेने त्यांनी सुनीताला मार्गदर्शन केले. सुरेश सुनीता यांच्या संसाराची गाडी सुरळित चालू लागली.
मनीष व मृण्मयी दोघेही आय.टी क्षेत्रांतील नावाजलेल्या कंपन्यांत कार्यरत होते. बाळंतपणानंतर मृण्मयी कामावर रूजू झाली व तिला आश्चर्याचा धक्काच बसला. चक्क प्रमोशन मिळाले होते व ट्रेनिंगकरता जर्मनीस सहा महिने जाणे आवश्यक होते. ‘‘कसं स्विकारू मी प्रमोशन मनीष? आपला मन्मय अवघा सहा महिन्यांचा आहे. आई एकट्या नाही सांभाळू शकणार.’’
‘‘अशी पॅनिक होऊ नकोस, निघेल मार्ग काहीतरी,’’ मनीष म्हणाला. मनीषने मृण्मयीच्या आईबाबांना येऊन राहण्याची विनंती केली. स्वत:च्या कामाच्या वेळेतसुद्धा आवश्यक तो बदल केला. आईबाबांनी यायचे कबूल केले, तेव्हा मृण्मयी जर्मनीला जाण्यास राजी झाली होती. इकडे या प्रमोशनमुळे मृण्मयी मनीषपेक्षा उच्चपदावर पोहोचणार होती. परंतु त्याने आपला पुरूषी अहंकार आवरला. यशस्वी स्त्रीच्या मागे तिचा पती असू शकतो हे त्याने सिद्ध केले. गृहिणी जी कुटुंबाचा कणा असते, तिच खुश असली की संपूर्ण कुटुंब समाधानी असते.
वानगीदाखल वरील दोन उदाहरणे पेश केली आहेत. परंतु प्रत्येक कुटुंबात परिस्थिती निराळी असते. त्या वातावरणाचा प्रत्येक सदस्याच्या मानसिकतेवर परिणाम होत असतो. पूर्वीच्या काळी चूल व मूल हे कार्यक्षेत्र असणाऱ्या स्त्रियांची कुटुंबीयांकडून व स्वत:कडून फारशी अपेक्षा नव्हती. त्या अल्पसंतुष्ट होत्या किंवा परिस्थितीने त्यांना तसे बनवले होते. समाजधुरीणांच्या प्रयत्नांनी त्यांच्या हाती शिक्षणाचे शस्त्र मिळाले. ते हाती धरून त्यांनी चौफेर प्रगती केली. कुटुंबासाठी स्वखुषीने अर्थार्जनांत सहाय्य केले. आजमितीस तिच्यावर संसार व नोकरी किंवा व्यवसाय अशी दुहेरी जबाबदारी आहे. घराचा उंबरठा सोडून अंबराकडे झोप घेताना ती आपले कौटुंबिक योगदान विसरलेली नाही. अशा आधुनिक स्त्रीच्या मन:स्वास्थाचा जरूर विचार व्हायला हवा. आज स्त्री समाजातं निरनिराळे गट निर्माण झाले आहेत. त्यानुसार त्यांच्या मानसिकतेची जडणघडण आढळते.
