* मधु शर्मा कटिहा
गुरूग्राममध्ये राहणाऱ्या रंजनाच्या मुलाचे लग्न होते. नवरी मुलीला निरोप देताना तिला मिठी मारत आईने सांगितले, ‘‘आता एका आईशी नाते तोडून तू दुसऱ्या आईला आपलेसे करणार आहेस. आजपासून रंजनाजी याच तुझ्या आई आहेत. आता तू त्यांची मुलगी आहेस.’’
रंजनाने ताबडतोब त्यांना थांबवत म्हटले, ‘‘नाही, मी तुमच्याकडून आईचा हक्क हिरावून घेऊ इच्छित नाही. हीची आई तुम्हीच असाल. आतापर्यंत मला मुलीचे प्रेम मिळतच आहे, आता सुनेचेही प्रेम मिळायला हवे. आईसोबतच आता मला सासू म्हणवून घ्यायलाही आवडेल. सासू-सुनेचे सुंदर नाते अनुभवण्याची वेळ आली आहे. मी या सुखापासून वंचित का राहू?’’
प्रश्न असा आहे की या नात्याचे नाव बदलण्याची किंवा इतर कोणत्याही नात्याशी तुलना करण्याची गरजच काय? सासू हा शब्द इतका भयंकर का झाला की तो केवळ उच्चारताच डोळयासमोर प्रेमळ स्त्रीच्या जागी एक क्रुर, खाष्ट, अर्ध्या वयाच्या बाईचे चित्र उभे राहते. सून हा शब्द इतका परका का झाला की त्यात आपलेपणा येण्यासाठी त्यावर मुलगी नावाचे आवरण चढवावे लागते. कारण स्पष्ट आहे की काही नात्यांनी त्यांच्या नावांचा अर्थ गमावला आहे.
अहंकार आणि स्वार्थाच्या दलदलीत रुतल्याने एकमेकांप्रतिचे वागणे इतके रुक्ष झाले आहे की नात्यातील केवळ एकच बाजू समोर येत आहे. त्या नात्याचे सुखद पैलू शोधण्यासाठी दुसऱ्या नात्याच्या नावाचा आधार घ्यावा लागत आहे. पण केवळ नाव बदलल्याने नातेसंबंध उज्ज्वल होऊ शकत नाही. यासाठी वागणूक आणि विचारातील परिवर्तन आवश्यक आहे.
का बदनाम आहे सासू-सुनेतील नाते
परस्पर मतभेदांमुळे सासू-सुनेचे नाते बदनाम आहे. त्याला सुंदर रूप देण्यासाठी, ते काळाबरोबर बदलले पाहिजे हे समजून घ्यायला हवे. सध्या बहुतांश सुना नोकरी करतात आणि सासूदेखील पूर्वीसारख्या घरातच राहणाऱ्या नाहीत. आता या नात्यात माय-लेकीच्या प्रेमाव्यतिरिक्त परस्पर सामंजस्य आणि मैत्रीची गरज भासू लागली आहे. जर काही गोष्टी लक्षात घेऊन त्या एकमेकींशी चांगले वागल्या तर या नात्याचे नाव बदलण्याची गरजच भासणार नाही.
