सेक्स लाइफमध्ये यांना प्रवेश निषिद्ध

* रूचि सिंह

दिलीप जेव्हा रूहीला म्हणाला की ती आता बिछान्यावर पूर्वीसारखी सोबत करत नाही, तेव्हा हे ऐकून ती बैचेन झाली. त्यानंतर रूहीने सेक्स एक्सपर्ट डॉ. चंद्रकिशोर कुंदरांशी संपर्क साधला.

डॉ. कुंदरा यांच्या मते, सेक्स हा सुखी संसाराचा महत्त्वपूर्ण आधार आहे. याच्या अभावामुळे पतिपत्नीमध्ये दुरावा येतो. पतिपत्नीची एकमेकांबाबतची ओढ, प्रेम, आकर्षण संपण्याची अनेक कारणं आहेत जसं की शारीरिक, मानसिक, लाइफस्टाइल. हे सेक्स ड्राइव्हला कमी करतात.

तणाव : ऑफिस, घराचं वर्कलोड, आर्थिक समस्या, अवेळी खाणं-पिणं इत्यादींचा थेट परिणाम तणावाच्या रूपात दिसून येतो, ज्याचा आरोग्याबरोबरच सेक्स लाइफवरदेखील प्रभाव पडतो.

डिप्रेशन : हा सेक्सचा सर्वात मोठा शत्रू आहे. हा पतिपत्नीच्या संबंधावर परिणाम करण्याबरोबरच कुटुंबात कलहदेखील निर्माण करतो. डिप्रेशनमुळे सेक्सची इच्छा कमी होते. डिप्रेशनच्या औषधांमुळेदेखील कामेच्छा कमी होते.

झोप पूर्ण न होणे : ४-५ तासांच्या झोपेने आपल्याला फ्रेश वाटत नाही; ज्यामुळे हळूहळू आपला स्टॅमिना कमी होऊ लागतो. एवढंच नाही तर, सेक्समध्येही आपली रुची राहात नाही.

चुकीचा आहार : वेळीअवेळी खाणं आणि जंक फूड व प्रोसेस्ड फूडचं सेवनदेखील सेक्स ड्राइव्हला संपवतं.

टेस्टोस्टेरॉनचा अभाव : शरीरातील हे हार्मोन आपल्या सेक्सच्या इच्छेवर नियंत्रण आणतो. याच्या अभावामुळे पतिपत्नी दोघेही प्रभावित होतात.

बर्थ कंट्रोल पिल्स : बर्थ पिल्स स्त्रियांमध्ये टेस्टोस्टेरॉनची पातळी कमी करतो, ज्यामुळे स्त्रियांमध्ये सेक्ससंबंधांबाबत विरक्ती येते. जेव्हा सेक्समध्ये दोघे एकमेकांना सहकार्य करतील तेव्हाच पतिपत्नीचा संसार यशस्वी होतो.

तुमचं सेक्स लाइफ उत्तम असेल तर याचा सकारात्मक प्रभाव तुमच्या आरोग्यावरही पडतो.

जाणून घ्या, सेक्सचे आरोग्याशी संबंधित काही फायदे :

शारीरिक तसंच मानसिक त्रासातून दिलासा : सेक्सच्या वेळी शरीरात हार्मोन्स निर्माण होतात, जे वेदनेची अनुभूती थोड्या वेळासाठी का होईना कमी करतात.

सर्दीखोकल्याचा प्रभाव कमी करतो : सेक्स उष्णता, सर्दीखोकल्याचा प्रभाव बराच कमी करतो.

मानसिक ताण कमी करतो : सेक्स मनाला शांती देण्याबरोबरच मूड वाढविणाऱ्या हार्मोन एंडोकिसच्या उत्पादनात वाढ करतो. यामुळे मानसिक तणाव कमी होतो.

मासिकपाळीत थकवा दूर करतो : सेक्समध्ये सततच्या उष्णतेमुळे एस्ट्रोजन स्तर खूपच कमी होतो. या दरम्यान शरीरात थकव्याची जाणीव खूपच कमी होते.

हृदयरोग आणि अॅटॅकची शक्यता कमी होते : अनेकदा हृदयविकार असणाऱ्या रुग्णांना सेक्ससंबंधांपासून दूर राहाण्याचा सल्ला दिला जातो परंतु अपोलो इस्पितळाचे जेष्ठ हृदयरोग तज्ज्ञ, डॉ. के. के. सक्सेना यांच्या मते, पत्नीसोबत सेक्ससंबंध ठेवल्याने पूर्ण शरीराचा योग्य व्यायाम होतो, ज्यामुळे मन तणावरहित राहातं. हृदयविकाराची शक्यता कमी होते.

या घरगुती उपायांनी अॅसिडिटीपासून सुटका मिळेल

*गृहशोभिका टीम

तुम्हाला माहित आहे का की तुमच्या पोटात हायड्रोक्लोरिक नावाचे acidसिड पाचन तंत्राच्या सर्व कार्यासाठी जबाबदार आहे? जेव्हा आपण काहीतरी गुंतागुंतीचे खातो, तेव्हा ते पचवण्यासाठी पोटाचे आम्ल सामान्य पातळीवर असणे फार महत्वाचे आहे. जेव्हा शरीरात या acidसिडचे प्रमाण कमी होते, तेव्हा पचन व्यवस्थित होत नाही. या व्यतिरिक्त, पोटात acidसिडचा अतिरेक असला तरीही, पचन प्रक्रियेत अस्वस्थता असते, याला अॅसिडिटी म्हणतात.

अॅसिडिटी होण्याची कारणे

*  तळलेले आणि जास्त घन पदार्थ खाल्ल्याने अॅसिडिटी होतो आणि हे अॅसिडिटीपणाचे मुख्य कारण आहे.

* जरी तुम्हाला एखाद्या गोष्टीवर ताण येत असेल, तर ते अॅसिडिटीचे कारणदेखील बनू शकते.

* सिगारेट आणि अल्कोहोलच्या अति सवयीमुळे अॅसिडिटीदेखील उद्भवते. या व्यतिरिक्त, जास्त मसालेदार अन्न खाल्ल्यानेदेखील अॅसिडिटी वाढतो.

* चहा, कॉफी आणि जास्त बीडीच्या सेवनामुळे अॅसिडिटीची समस्या निर्माण होते.

* लोणचे, व्हिनेगर, तळलेले अन्न, मिरची-मसालेदार इत्यादी गोष्टी खाल्ल्याने अॅसिडिटी होते.

अॅसिडिटीचे घरगुती उपाय

* अन्न खाल्ल्यानंतर लगेच कोणत्याही प्रकारचे पेय घेऊ नका.

* अन्न घेतल्यानंतर थोडा गूळ घ्या आणि चोखत रहा.

* जीवनसत्त्वे युक्त अधिक भाज्या खा.

* सकाळी उठून व्यायाम करा आणि दिवसभर शारीरिक क्रिया करत रहा.

* सकाळी उठून 2-3 ग्लास पाणी प्या.

* बदाम खाल्ल्याने आम्लपित्तामुळे तुमच्या छातीत जळजळ कमी होते.

* दररोज सकाळी आणि संध्याकाळी 2-3 किलोमीटर चालण्याची सवय लावा.

बदलत आहे खाण्यापिण्याच्या समजुती

* शिखर चंद जैन

अलीकडच्या काही वर्षांत खाण्यापिण्याशी निगडित अनेक समजुती प्रचलित झाल्या आहेत पण त्यामध्ये आता नवीन शास्त्रोक्त रिसर्च आणि विचारांमुळे बरेच बदल घडत आहेत. वर्षांनुवर्षांचा अनुभव आणि विज्ञानाच्या कसोटीवर उतरल्यानंतर आता शास्त्रज्ञ पुन्हा त्याच गोष्टींवर परतले आहेत जे पूर्वी आपले पूर्वज म्हणायचे. जसं की नेहमी स्वस्थ राहाण्यासाठी ते तूप, दूध, दही, कडधान्य, नैसर्गिक तेल (रिफाइंडरहित), कच्च्या भाज्या, फळं इत्यादींचं सेवन करायला सांगायचे, तसंच आता हेल्थ एक्सपर्टही म्हणू लागले आहेत.

मग या, जाणून घेऊया अलीकडचे ब्रिटिश मेडिकल जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या ताज्या सर्वेक्षणात, खाण्यापिण्याच्या कोणकोणत्या गोष्टींबद्दल काय काय म्हटलं गेलं आहे.

शेकमध्ये दुधाचा वापर

पूर्वधारणा : लाभदायक.

तज्ज्ञांचं मत : आयुर्वेदानुसार दुधाबरोबर आंबा, केळी, नारळ, बोर, अक्रोड, डाळिंब, फणस आणि आवळ्याचा वापर करू नये. आयुर्वेद ग्रंथांमध्ये याला आहाराच्या विरूद्ध म्हटलं गेलं आहे. अशा प्रकारचं सेवन केल्याने बेशुद्धी, पोटफुगी, जलोदर म्हणजे पोटामध्ये पाणी भरणं, भगंदर, रक्ताची कमतरता, शरीर सुकणे, ताप, जुनी सर्दी, नपुंसकता आणि आंधळेपणा यांसारखे रोग होऊ शकतात.

लोणी

पूर्वधारणा : लोणी अपायकारक असतं. म्हणून शक्यतो हे खाणं टाळलं पाहिजे. त्याच्याऐवजी लो फॅट असलेलं पॉलीअनसॅचुरेटेड स्प्रेड घ्या.

नवीन सल्ला : ‘‘कमी प्रमाणात लोणी खाणं फायदेशीर ठरतं. कमी प्रमाणात डेरी फॅट घेतल्याने कोलेस्ट्रॉल लेवल वाढत नाही,’’ डॉ. मायकल मोस्ले, सायन्स जर्नलिस्ट.

किती घ्यावं : सामान्य प्रमाणात.

अंडी

पूर्वधारणा : अंड्यांमध्ये भरपूर कोलेस्ट्रॉल असतं.

नवीन सल्ला : ‘‘अंडी आरोग्यासाठी खूप चांगली असतात. डाएटरी कोलेस्ट्रॉलने रक्तामध्ये कोलेस्ट्रॉल लेवल वाढत नाही. यामध्ये न्यूट्रीएंट आणि व्हिटॅमिन असतात,’’ मेल बेकमॅन, सीनियर व्याख्याता न्यूट्रीशन, बर्मिंघम सिटी यूनिव्हर्सिटी.

किती घ्यावं : आठवड्यातून ३-४ वेळा.

दूध

पूर्वधारणा : दूध कायम सेमीस्किम्ड किंवा स्किम्ड (मलईरहित) घ्यावं.

नवीन सल्ला : फुल फॅट दुधामध्ये हेल्दी फॅट असतात, जे आरोग्यासाठी खूपच फायदेशीर असतात. फॅट म्हणजे ते अन्न अपायकारक असतं हे जरुरी नाही.

किती घ्यावं : दिवसभरात साधारणपणे अर्धा लीटर.

ब्रेड

पूर्वधारणा : ब्रेड आरोग्यासाठी चांगला असतो.

नवीन सल्ला : ‘‘फक्त होलग्रेन ब्रेडच चांगला असतो. मैद्यापासून निर्मित ब्रेड अपायकारक असतो. कायम लेबल वाचूनच ब्रेड घ्या,’’ मेल बेकमॅन, वरिष्ठ पोषणतज्ज्ञ.

किती घ्यावं : दिवसभरात २-४ स्लाइस खाणंच योग्य ठरतं.

ऑलिव्ह ऑइल

पूर्वधारणा : ऑलिव्ह ऑइल आरोग्यासाठी खूप चांगलं असतं.

नवीन सल्ला : ‘‘ऑलिव्ह ऑइल कोशिंबिरीवर तर ठीक आहे, पण हे फ्राय करण्यासाठी वापरल्यावर हे कार्सनोजेनिक (कॅन्सरकारी) होऊ शकतं. फ्राइंगसाठी रेपसीड ऑइल चांगलं असतं. याचेही अनेक फायदे आहेत,’’ डॉ. ग्लेनीज जोन्स, न्यूट्रीशनिस्ट.

किती घ्यावं : ‘‘दिवसभरात एक मोठा चमचा; पण फ्राइंगसाठी नाही.’’

फ्रूट ज्यूस

पूर्वधारणा : फळांचा रस आरोग्यासाठी खूप चांगला असतो.

नवीन सल्ला : डबाबंद फळांचा रस साखरेने भरलेला असतो. त्यामध्ये नैसर्गिक रंग आणि चव असण्याचीही शक्यता असते. अनेक फ्रूट ज्यूसमध्ये तर सॉफ्ट डिंकसारखं शुगर कंटेंट असतं.
किती घ्यावं : डबाबंद अजिबात घेऊ नका. ताज्या फळांचा रस तेही स्वत: बनवून घ्या.

कार्बोहायडे्रट

पूर्वधारणा : दिवसभरात जेवणामध्ये ५० टक्के कार्बोहायडे्रट सामील करावं.

नवीन सल्ला : ‘‘ब्राउन कार्बोहायडे्रट चांगले असतात. पण पांढरे खूपच अपायकारक असतात. कार्बोहायडे्रट घ्या, पण अख्ख्या धान्याच्या रूपात. पांढरा स्पॅगेरी, ब्रेड, तांदूळ हे सगळं चांगलं नाही,’’ मेल बॅकमॅन, ज्येष्ठ पोषण तज्ज्ञ.

किती घ्यावं : होलग्रेन कार्बोहायडे्रट दिवसभरातील अन्नाच्या ५० टक्के असावं.

योगर्ट

पूर्वधारणा : दही कायम लो फॅटचं घ्यावं.

नवीन सल्ला : ‘‘फुल फॅट जास्त चांगलं असतं. फुल फॅट योगर्टने डायबिटीज आणि हार्ट डिसीझचा धोका कमी असतो. फुल फॅट योगर्टने वेट लॉस करण्यासाठी मदत मिळते,’’ डॉ. मायकल मोस्ले, सायन्स जर्नलिस्ट.

किती घ्यावं : नियमितपणे फुल फॅट योगर्ट घ्यावं.

सुपर फूड

पूर्वधारणा : सुपर फूडसारखी कोणतीच गोष्ट नाही.

नवीन सल्ला : ‘‘काही विशेष आहार, जसं की फळं आणि भाज्या भरपूर पोषक असतात, पालक आणि बीटसारख्या तर व्हिटॅमिन आणि मायक्रो न्यूट्रीएंटने पुरेपूर असतात,’’ डॉ. मायकल मोस्ले, सायन्स जर्नलिस्ट.

किती घ्यावं : हवं तितकं खा.

डार्क चॉकलेट

पूर्वधारणा : चॉकलेट आरोग्यास अपायकारक असतं.

नवीन सल्ला : डार्क चॉकलेट हृदयासाठी फायदेशीर असतं. एका नवीन सर्वेक्षणानुसार डार्क चॉकलेटचं कमी प्रमाण खाल्ल्याने ब्लडप्रेशर कमी होतं. पण मिल्क चॉकलेट खाऊ नका. कारण त्यामध्ये कोकोआ कमी आणि फॅट व शुगर जास्त असतं.

किती घ्यावं : ७० टक्के कोकोआ असलेल्या डार्क चॉकलेटचे २ तुकडे पुरेसे असतात.

जेवणानंतर पाणी आणि मिठाई खाणं

पूर्वधारणा : कसलीच हरकत नाही.

तज्ज्ञांचा सल्ला : आयुर्वेदानुसार जेवणाआधी पाणी प्यायल्याने शरीर बारीक होतं, तर जेवणानंतर पाणी प्यायल्याने शरीर लठ्ठ होतं. जेवणाबरोबर थोडं थोडं पाणी पिणं योग्य ठरतं. त्याचबरोबर जेवताना सर्वात आधी गोड पदार्थ, त्यानंतर आंबट आणि खारट पदार्थ आणि सर्वात शेवटी तिखट, कडवट आणि तुरट पदार्थ खावेत. त्याने जेवण चांगल्या प्रकारे पचतं. आहाराच्या सुरुवातीला फळामध्ये पेयद्रव्य आणि सर्वात शेवटी खायच्या वस्तू घ्याव्यात.

दुधाबरोबर फरसाण

पूर्वधारणा : चालतं.

तज्ज्ञाचा सल्ला : आयुर्वेदात दुधाबरोबर मिठाचं सेवन निषेध आहे. फरसाण, बिस्किटं, भजी आणि इतर तेलकट, खारवलेले पदार्थ दुधाबरोबर खाऊ नयेत. असे बरेच पदार्थ बनवताना क्षार म्हणजे खायच्या सोड्याचा वापर होतो. त्यामुळे केवळ केस आणि डोळ्यांवरच परिणाम होत नाही तर आयुर्वेदानुसार खाण्याच्या सोड्यामुळे पुरुषाची पौरूष शक्ती जितकी कमी होते तितकी इतर कोणत्याच पदार्थाने होत नाही.

मध आणि पाण्याचं सेवन

पूर्वधारणा : फायदेशीर.

तज्ज्ञाचा सल्ला : मध गरम पाण्यात मिसळून पिण्याचा अर्थ आहे रोगांना आमंत्रण देणं. मध कधीही गरम वस्तूबरोबर सेवन करणं आहाराच्या विरूद्ध असतं. ताज्या पाण्यात जुनं मध मिसळून पिण्याने लठ्ठपणा कमी होतो. समप्रमाणात देशी तूप आणि मध पिणंही आहाराच्या विरुद्ध असतं.

ब्रेकफास्ट सीरियल्स

पूर्वधारणा : डबाबंद, ईजी टू यूज ब्रेकफास्ट सीरियल सकाळच्या नाश्त्याचे चांगले पर्याय आहेत.

तज्ज्ञांचा सल्ला : डबाबंद सीरियल्समध्ये हाय फ्रक्टोस कॉर्न सिरपचं प्रमाण जास्त असतं. बऱ्याच प्रोसेड फूडमध्ये स्वीटनर म्हणून याचा वापर केला जातो. ज्यामध्ये साखरेचं प्रमाण खूप जास्त असतं. अगदीच नाइलाज असेल तरच प्रोसेस्ड फूडचा वापर करा.

कनोला ऑइल

पूर्वधारणा : हे शरीरासाठी फायदेशीर असतं.

तज्ज्ञांचा सल्ला : न्यूट्रीशनिस्ट सांगतात की, हे एक जेनेटिकली मॉडीफाइड तेल आहे, म्हणून हे आरोग्यासाठी चांगलं नाही. याच्या रिफाइनिंग प्रोसेससाठी भरपूर केमिकलचा वापर केला जातो जो शरीरासाठी फारच अपायकारक असतो. उत्तम पर्याय म्हणून राईचं तेल, बदामाचं तेल आणि ऑलिव्ह ऑइल (कोल्ड प्रेस्ड) याचा वापर करावा.

सिंगल वुमनसाठी ७ जरूरी मेडिकल टेस्ट

– डॉ. नुपूर गुप्ता, कंसल्टंट ऑस्ट्रेशिअन अँड गायनोकोलॉजिस्ट, संचालक, लॅव वूमन क्लिनिक, गुरगाव

ज्या महिला लग्न करत नाहीत किंवा घटस्फोट वा पतीच्या मृत्यूमुळे एकटया राहतात, त्यांच्यात वय वाढताना एकटेपणाची भावना घर करू लागते कारण जेव्हा त्या चाळीशी पार करतात तोपर्यंत त्यांचे भाऊबहीण, कजिन्स, मित्र यांची लग्न होऊन ते आपापल्या कुटुंबात व्यस्त झालेले असतात. ज्यामुळे अशा स्त्रिया एकटया पडतात आणि त्यांच्या तणावाची पातळी वाढू लागते, जो त्यांना अनेक आजारांचे शिकार बनवतो. त्यांच्यात वजन कमी किंवा जास्त झाल्याने उच्च रक्तदाब, हृदयरोग, मज्जासंस्थेचे आजार एवढेच नाही तर अनेक प्रकारचे कॅन्सर होण्याची संभावना वाढते.

एकल जीवन व्यतीत करणाऱ्या महिलांनी आपले आरोग्य अधिकच जपले पाहिजे. त्यांनी असा विचार करणे टाळले पाहिजे की हेल्थ चेकअप करणे म्हणजे वेळ आणि पैसा यांची बरबादी आहे. कारण अनेक गंभीर आजारांची लक्षणे प्राथमिक टप्प्यात लक्षात येत नाहीत. त्यामुळे मेडिकल टेस्ट जरुरी आहेत, ज्यामुळे आजाराविषयी कळल्यास वेळीच योग्य ते उपचार करता येतात.

प्रमुख मेडिकल चेकअप

ओव्हेरियन सिस्ट टेस्ट : जर तुमच्या ओटीपोटात वेदना होतात किंवा अनियमित मासिक पाळी असेल किंवा मासिक पाळीदरम्यान अतिरक्तस्राव होत असेल तर ओव्हेरियन सिस्ट टेस्ट करून घेणे गरजेचे आहे. जर सामान्य पेल्विक परीक्षणादरम्यान सिस्ट आहे असे समजले तर अॅबडॉमिनल अल्ट्रासाउंड केली जाते. लहान आकाराचे सिस्ट आपोआप ठीक होतात, पण जर ओव्हेरियन ग्रोथ किंवा सिस्टचा आकार १ इंचाहून अधिक असेल तर तुम्हाला ओव्हेरियन कॅन्सर असण्याची शक्यता असते. अशा परिस्थितीत डॉक्टर काही आणखी टेस्ट करण्याचा सल्ला देतात.

मॅमोग्राम : ही महिलांसाठी अत्यंत महत्त्वाची टेस्ट आहे. जेव्हा कॅन्सर झाल्यावरही कोणतीही बाह्यलक्षणे दिसून येत नाहीत, तेव्हा ही टेस्ट कॅन्सर आहे की नाही हे निश्चित करते. क्लिनिकल ब्रेस्ट एडमिनेशन (सीबीई) ही कोणत्याही डॉक्टरद्वारे केली जाणारी ब्रेस्टची फिजिकल एडमिनेशन असते. यात स्तनांच्या आकारातील बदल, जसे गाठी, निपल जाड होणे, निपलमधून डिस्चार्ज होणे, दुखणे आणि स्तनांच्या बनावटीत कोणत्याही प्रकारचा बदल झाला असल्यास त्याची तपासणी केली जाते.

किती कालांतराने करावी : सीबीई वर्षातून एकदा, आणि मॅमोग्राम दोन वर्षांतून एकदा.

कोलेस्ट्रॉल स्क्रिनिंग टेस्ट : कोलेस्ट्रॉल हे एक प्रकारचे फॅटी अॅसिड असते. ही तपासणी हे सांगण्यासाठी आवश्यक असते की तुम्हाला हृदयरोग होण्याची शक्यता किती आहे. कोलेस्ट्रॉल २ प्रकारचे असते – एचडीएल अर्थात हाय डेन्सिटी लिपोप्रोटीन्स आणि एलडीएल म्हणजे लो डेन्सिटी लिपोप्रोटीन्स. या टेस्टमध्ये रक्तातील या दोन्हींच्या स्तराची तपासणी केली जाते.

किती कालांतराने करावी : ३ वर्षांतून एकदा, पण जर तपासणीत हे आढळून आले की तुमच्या रक्तात कोलेस्ट्रॉलचा स्तर नॉर्मलहून अधिक आहे तर किंवा तुमच्या कुटुंबात हृदयरोगाचा इतिहास आहे तर डॉक्टर तुम्हाला दर ६ ते १२ महिन्यांच्या अंतराने या टेस्ट करण्याचा सल्ला देतात.

ब्लड प्रेशर टेस्ट : नियमित स्वरूपात ब्लड प्रेशरची केलेली तपासणी ही शारीरिक स्वास्थ्याकरता अतिशय जरुरी आहे. जर तुमचे ब्लड प्रेशर हे ९०/१४० पेक्षा जास्त किंवा कमी असेल तर तुमच्या हृदयावर ताण येतो. ज्यामुळे ब्रेन स्ट्रोक, हार्ट अॅटेक किंवा किडणी फेल होण्याची शक्यता वाढते.

किती कालांतराने करावी : वर्षातून एकदा, पण जर तुमचे ब्लड प्रेशर सामान्यपेक्षा जास्त किंवा कमी असेल तर डॉक्टर तुम्हाला ६ महिन्यातून एकदा करण्याचा सल्ला देतात.

ब्लड शुगर टेस्ट आणि डायबिटीस स्क्रिनिंग : ब्लड शुगर टेस्टमध्ये युरिनची तपासणी करून रक्तातील शुगरची पातळी तपासली जाते. डायबिटीस स्क्रिनिंगमध्ये शरीराची ग्लुकोज अवशोषण क्षमता तपासली जाते.

किती कालांतराने करावी : ३ वर्षातून एकदा, कौटुंबिक इतिहास असल्यास दर वर्षी.

बोन डेन्सिटी टेस्ट : बोन डेन्सिटी टेस्टमध्ये एका विशिष्ट प्रकारच्या एक्सरेद्वारे स्पाइन, मनगट, कुल्ल्याचे हाड यातील डेन्सिटी मोजून त्यांच्या शक्तीचा अंदाज लावला जातो. ज्यामुळे हाडे तुटण्याआधीच वेळीच उपचार केले जाऊ शकतात.

किती कालांतराने करावी : दर ५ वर्षांनी.

पॅप स्मिअर टेस्ट : याच्याद्वारे गर्भाशयाच्या कॅन्सरची तपासणी केली जाते. जर वेळीच याचे निदान झाले तर याच्यावर उपचार करणे सोपे होते. यात योनीत एक यंत्र स्पेक्युलम टाकले जाते. सर्विक्सच्या काही कोशिकांचे नमुने घेतले जातात. या कोशिकांची तपासणी केली जाते. की त्यांच्यामध्ये काही असमानता तर नाही.

किती कालांतराने करावी : ३ वर्षांतून एकदा.

उपयुक्त गुणांनी परिपूर्ण भाज्या आणि फळं

* आभा कश्यप मेड स्पा

ए फॉर अॅप्पल (सफरचंद) : सफरचंदाविषयी असं म्हटलं जातं की दररोज एका सफरचंदाचं सेवन केल्याने डॉक्टरला दूर ठेवता येतं. सफरचंद कापून आणि चावून खाल्ल्याने तोंडात जी लाळ तयार होते ती चांगली असते. हे अल्जायमर रोगापासून व कॅन्सरपासून बचाव करतं शिवाय कोलेस्ट्रॉल कमी करतं आणि मलावरोध व जुलाब यांसारख्या त्रासातून वाचवतं.

बी फॉर बीटरूट (बीट) : बीट पोटॅशिअम, मॅग्निशिअम, आयर्न, व्हिटॅमिन बी-६, ए. सी, नायटे्रट वगैरेंचा उत्तम स्त्रोत आहे. हे हार्ट अॅटॅक, हार्ट स्ट्रोक आणि रक्तदाबाचा धोका कमी करण्यास सहाय्यक ठरतं. हे एक उत्तम अॅण्टिऑक्सिडण्टही आहे, त्यामुळे कोलेस्ट्रॉल व रक्तात असलेल्या शर्करेचा स्तर नियंत्रित राखण्यास मदत होते.

सी फॉर कॅरेट (गाजर) : गाजर व्हिटॅमिन एचा उत्तम स्त्रोत आहे. यात त्वचा सुंदर बनवण्यासोबत कॅन्सर रोखण्याचे गुणही आहेत. हे डोळ्यांची दृष्टी चांगली राखण्यास सहाय्यक ठरतात. गाजरामध्ये आढळून येणारे अॅण्टिऑक्सिडण्ट्स सूर्यकिरणांपासून त्वचेचं संरक्षण करतात. याचा उपयोग फेस मास्कच्या रूपातही केला जातो.

डी फॉर डेट (खजूर) : आयर्न आणि फ्लोरीनने युक्त खजूर व्हिटॅमिन आणि खनिजाचा उत्तम स्त्रोत आहेत. हे नियमितपणे खाल्ल्याने कोलॅस्ट्रॉल लेव्हल कमी करण्यासोबत अनेक आरोग्य समस्या दूर ठेवण्यास मदत होते. खजूरामध्ये नैसर्गिक शर्करा मोठ्या प्रमाणावर असते. त्यामुळे तुम्हाला एनर्जीसुद्धा मिळते. याउलट सोडिअम कमी प्रमाणात असतं. नैसर्गिक तत्वांनी परिपूर्ण खजूर आपल्या नर्व्हस सिस्टिमचं कार्य सुरळित करण्यास आणि पोटाच्या कॅन्सरपासून रक्षण करण्यास सहाय्यक ठरतो.

ई फॉर एगप्लांट (वांगी) : वांग्यामध्ये काही पोषक तत्व मोठ्या प्रमाणावर आढळून येतात, ज्यामुळे रक्तप्रवाह सुधारतो. मेंदूला पोषण मिळतं. वांग्यामध्ये कॅलरी खूप कमी प्रमाणात असते, त्यामुळे याच्या सेवनाने लठ्ठपणा अजिबात वाढत नाही. यामध्ये भरपूर फायबर असल्यामुळे तुम्हाला कायम आपलं पोट भरलेले जाणवतं. वांगीमधुमेह नियंत्रित करण्यात आणि हृदयाची देखभाल करण्यात अतिशय महत्त्वाची भूमिका निभावतात.

एफ फॉर फिग्स (अंजीर) : अंजीर पोटॅशिअमचा अतिशय चांगला स्त्रोत आहे. याच्या सेवनाने रक्तदाब नियंत्रित करण्यास मदत मिळते. अंजीर फायबरच्या आहाराचाही उत्तम स्त्रोत आहे, त्यामुळे वेट कंट्रोलरवर सकारात्मक परिणाम होतो. अंजीरचा हृदयावर अतिशय चांगला प्रभाव पडतो. हे त्वचेवर पडणाऱ्या डागांपासून बचाव करतं.

जी फॉर गार्लिक (लसूण) : लसूण भारतीय खाद्यपदार्थात सर्रास आढळून येते. परंतु जेवणाला चविष्ट बनवण्याव्यतिरिक्त लसणीमध्ये जीवाणूरोधक आणि विषाणुरोधक दोन्ही गुण असतात. त्यामुळे हिचा वापर त्वचा संसर्गावरील उपचारांसाठीही केला जातो.

एच फॉर हनी ड्यू मेलन (टरबूज) : टरबूज व्हिटॅमिन सी ने परिपूर्ण असतो, त्यामुळे त्वचा स्वस्थ राखण्यासाठी ही खूप उपयोगी आहे. टरबूज उत्तम आहाराची पूर्तता करतो. हा पोटॅशिअमचा उत्तम स्त्रोत आहे, त्यामुळे हृदयाची स्पंदनं नियंत्रित करण्यातही सहाय्यक ठरतो.

आय फॉर आइसबर्ग लेट्युस (हिमशेल लेट्युस) : हिमशेल लेट्युसमध्ये कॅलरी आणि मेदाची टक्केवारी खूप कमी असते. जेव्हा तुम्ही वजन कमी करण्याचा प्रयत्न करता, तेव्हा हे खूप उपयुक्त ठरतं, म्हणजे हिमशेल लेट्युसचं दैनंदिन सेवन वजन घटवण्याच्या उपचारांसाठी खूप उपयुक्त आहे.

जे फॉर जॅकफ्रूट (फणस) : फणसाच्या गरांमध्ये फायबर मोठ्या प्रमाणावर आढळून येतं. याशिवाय फणसामध्ये व्हिटॅमिन, खनिज, इलेक्ट्रॉलाइट्स, फायटोन्यूट्रीऐंट्स, कार्बोहायडे्रट, फायबर, मेद, प्रोटीन आणि अन्य पोषक तत्त्वांचं प्रमाण भरपूर असतं. फणस कॅलरीचा स्त्रोत आहे, परंतु यामध्ये सॅचुरेटड फॅट वा कोलेस्ट्रॉल नसतं. हे अॅण्टिऑक्सिडण्ट असल्यामुळे कॅन्सर आणि अन्य अनेक रोगांपासून संरक्षण करते. हे डोळ्यांसाठी चांगलं असतं आणि मोतीबिंदूपासून वाचवतं. यातही पोटॅशिअमचा उत्तम स्त्रोत आहे तसंच हाडं आणि त्वचा निरोगी ठेवण्यास सहाय्यक ठरतं.

के फॉर कीवी (कीवी) : सर्व प्रकारच्या कीवी फळांचं आणि भाज्यांचं सेवन केल्याने हृदय रोग, मधुमेह, कॅन्सर आणि इतर प्रकारच्या आजारांतील धोका कमी होतो. कीवीचे इतरही अनेक आरोग्यदायी फायदे आहेत जसं की सुंदर त्वचा, चांगली झोप आणि हृदयाचं आरोग्य. हे मलावरोधसारख्या समस्येतही सहाय्यक ठरतं.

एल फॉर लेमन (लिंबू) : लिंबू व्हिटॅमिन ई चा उत्तम स्त्रोत आहे, त्यामुळे याची ईम्यून सिस्टिममध्ये सुधारणा करण्यास मदत होते. हे केवळ जेवणाची लज्जत वाढवत नाही तर त्वचा निरोगी व चमकदार राखण्यास सहाय्यक ठरते.

एम फॉर मँगो (आंबा) : आंबा व्हिटॅमिन सी आणि बीटा कॅराटिनचा उत्तम स्त्रोत आहे. आंब्यामध्ये असलेले अण्टिऑक्सिडण्ट ल्यूकेमिया आणि प्रोस्टेट कॅन्सरपासून रक्षण करतं. आंबा ओपन पोर्स आणि मुरुमं नाहीशी करण्यास सहाय्यक ठरतो. कॅरी हार्ट अटॅक रोखण्यासाठी उत्तम उपाय ठरतो. व्हिटॅमिन सी आणि व्हिटॅमिन ए ने परिपूर्ण असल्यामुळे आंबा रोगप्रतिकारकशक्ती वाढवण्यास अतिशय उपयुक्त मानला जातो.

एन फॉर नट्स (नट्स) : सर्व नट्स व्हिटॅमिन ई व पोटॅशिअमने परिपूर्ण असतात. यात खनिज, कॅल्शिअम, आयर्न, मॅग्निशिअम आणि झिंकसारखे पदार्थही मोठ्या प्रमाणावर असतात. हे फोलेट, व्हिटॅमिन आणि उच्च कॅलरीचाही उत्तम स्त्रोत असतात, त्यामुळे सर्व नट्स आरोग्यासाठी उपयुक्त ठरतात.

ओ फॉर आलिव्ह (ऑलिव्ह) : ऑलिव्ह रक्तातील कोलेस्ट्रॉलचं प्रमाण कमी करण्यात आणि ब्लडप्रेशर नियंत्रित ठेवण्यास फायदेशीर आहे. हे फळांच्या आणि भाज्यांच्या पर्यायाच्या रूपात फायबर आणि व्हिटॅमिन ‘इ’चासुद्धा उत्तम स्त्रोत आहेत. सोबतच हे अॅण्टिऑक्सिडण्ट असल्याने पेशींचे संरक्षण करण्यातही सहाय्यत ठरतं.

पी फॉर पेपर (मिरी) : मिरीमध्ये कॅरोटिन व व्हिटामीन सी चे प्रमाण अधिक असते. यामध्ये बायो फ्लेवोनॉयड्स तत्व मोठ्या प्रमाणात असतात, जे कर्करोग होण्यापासून बचाव करतात.

क्यू फॉर क्वींस (बेलफळ) : बेलफळाच्या गरात व सालीमध्ये मोठ्या प्रमाणात तंतूमय पदार्थ आढळतात. हे एक कमी कॅलरी असणारे फळ आहे. पिकलेल्या बेलफळात मोठ्या प्रमाणात व्हिटामीन सी असते.

क्यू फॉर क्वींस (बेलफळ) : बेलफळाच्या गरात व सालीमध्ये मोठ्या प्रमाणात तंतूमय पदार्थ आढळतात. हे एक कमी कॅलरी असणारे फळ आहे. पिकलेल्या बेलफळात मोठ्या प्रमाणात व्हिटामीन सी असते.

आर फॉर रेडिश (मुळा) : मुळ्यामध्ये फायटोकेमिकल आणि अॅण्टीऑक्सीडेंट तत्त्व असतात. त्याशिवाय मुळ्यात व्हिटामिन सीसुद्धा आढळते. जे एका शक्तीशाली अॅण्टीऑक्सीडेंटच्या रूपात कार्य करते.

एस फॉर स्ट्रॉबेरी (स्ट्रॉबेरी) : स्ट्रॉबेरी हे व्हिटॅमिन सीचा मिळण्याचे एक उत्तम स्त्रोत आहे. यामुळे शरीराची रोगप्रतिकारकशक्ती वाढते. यामुळे डोळ्यांची दृष्टी वाढते व कॅन्सरशी लढण्यासही मदत होते. यामध्ये व्हिटॅमिन सी भरपूर प्रमाणात असून कोलोजनच्या निर्मितीसाठी खूप महत्त्वपूर्ण आहे, जे त्वचेचा पोत सुधारण्यास मदत करते. वाढत्या वयाबरोबर कोलोजनचे प्रमाण कमी होत जाते. पण व्हिटॅमिन सी असणारे पदार्थ जर आपण खाल्ले तर त्वचेवर त्याचा उत्तम परिणाम दिसून येतो. त्वचा पूर्वीपेक्षा अधिक नितळ, निरोगी दिसू लागते.

टी फॉर टामॅटो (टोमॅटो) : व्हिटामीन ए, सी, के फोलेट आणि पोटॅशिअमचा उत्तम स्त्रोत म्हणजे टोमॅटो. टोमॅटोमध्ये सोडिअम, संतृप्त चरबीयुक्त पदार्थ, कोलेस्ट्रॉल आणि कॅलरीचे प्रमाण खूप कमी असते.

यू फॉर उगली (उगली) : हृदयविकार, कर्करोग, रक्तदाब याचे प्रमाण कमी करण्यासाठी हे फळ सहाय्यक ठरते आणि स्नायूयूंशी संबंधित विकारांमध्ये ही खूप लाभदायी आहे. त्वचेसंबंधी रोगांसाठी हे खाण्याचा सल्ला दिला जातो.

व्हि फॉर व्हिक्टोरिया प्लम (व्हिक्टोरिया बोर) : व्हिटामीन्स, खनिज व अॅण्टीऑक्सीडेंटचे भरपूर प्रमाण या बोरांमध्ये असते. यात कॅलरी खूप कमी प्रमाणात असते व चरबीयुक्त कुठलाही पदार्थ नसतो. व्हिटोरिया बोर हे तंतूमय पदार्थांचा समृद्ध स्त्रोत आहे. याला प्रतिक्रियाशाली ऑक्सीजन प्रजातीपासून (आरओएस) आपल्या शरीराचे रक्षण करण्यासाठी ओळखले जाते.

डब्लू फॉर वॉटरमेलन (कलिंगड) : कलिंगडमध्ये पोटॅशिअम, अॅण्टीऑक्सीडेंट, व्हिटामीन बी.ए, बी-६, सी, कॅल्शिअम, थायमिन, सोडिअम आणि फायबर मोठ्या प्रमाणात असतं. हृदयविकार, कर्करोग, पाचनविकार आणि केस गळणे अशा आजारांपासून कलिंगड आपल्याला वाचवते. यामुळेच रक्तातील कोलेस्ट्रॉल नियंत्रित होण्यास मदत होते.

वाय फॉर याम (रताळे) : रताळे कंदवर्गीय ज्या भांड्यांमध्ये येते त्यात कार्बोहायडे्रटचे प्रमाण भरपूर असते. रताळ्यात उर्जेचा उत्तम स्त्रोत आहे. कारण फक्त १०० ग्रॅम रताळ्यात ११८ कॅलरी असते. रताळ्यामुळे व यात असलेल्या कार्बोहायेडे्रटचा उत्तम स्त्रोत असल्यामुळे रक्तातील साखरेचे वाढणारे प्रमाण नियंत्रित करते.

झेड फॉर किनी (दोडका) : दोडक्यात ९४ टक्के पाण्याचे प्रमाण असते व कॅलरीचे प्रमाण कमी असते. यातील तंतूमय पदार्थांमुळे पचनास मदत होते. रक्तातील शर्करा कमी करून मलावरोध कमी करतो. कोलेस्ट्रॉलचा स्तर कमी करण्यासाठी ही दोडक्याचा उपयोग होतो व सूज कमी करण्याचेही यात गुण असतात. म्हणून दमा, हाडांचे आजार व गाठी अशा आजारांपासून हे वाचवते.

निरोगी राहायचे असेल, तर या सवयी लावा

* सोमा घोष

मुलांना अगदी सुरुवातीपासूनच साफसफाई आणि हायजीनबाबत सांगितले पाहिजे. ही सवय लहानपणापासूनच लावल्यास, ती मुलांच्या अंगवळणी पडते. केवळ मुलांनाच नव्हे, तर आईवडील दोघांनी अशी सवय स्वत:लाही लावून घेतली पाहिजे. साफसफाई व हायजीनमुळे अनेक आजारांपासून मुलांचे संरक्षण होते. उन्हाळा आणि पावसाळयात संक्रमणाचे आजार आपले डोके वर काढतात. अशावेळी या मोसमांत हायजीनची काळजी घेणे आवश्यक आहे.

एका सर्व्हेनुसार, भारतामध्ये ४७ टक्के मुले कुपोषणाची शिकार आहेत. याचे कारण म्हणजे, पोटातील इन्फेक्शन. पोटात सतत इन्फेक्शन झाल्यामुळे त्यांच्या शरीरातील पोषक तत्त्वे नष्ट होऊ लागतात. त्याचा परिणाम त्यांच्या डोक्यावर होतो. एवढेच नव्हे, पुअर हायजीनमुळे ५ वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या मुलांच्या मृत्यूचे प्रमाणही जास्त आहे.

मुंबईच्या एसआरव्ही हॉस्पिटलचे बालरोगतज्ज्ञ डॉ. विशाल बालदुवांच्या मतानुसार, निरोगी शरीरात नेहमीच निरोगी विचारांचा वास असतो आणि हे खरेही आहे. कारण हायजीन अनेक प्रकारचे असतात. त्यात खास आहेत, दात, नखे, केस आणि संपूर्ण शरीर.

साफसफाईशी संबंधित खालील टिप्स आईवडील मुलांना देऊ शकतात :

* जेव्हा मूल थोडेसे मोठे होईल, तेव्हा त्याला ब्रश आणि पेस्ट द्या. ब्रश करण्याची क्रियाही सांगा. सोबत तुम्हीही ब्रश करा. म्हणजे तुम्हाला पाहून, त्यालाही स्वत:हून ब्रश करण्याची इच्छा होईल. असे केले नाही, तर कमी वयात कॅविटी होण्याची शक्यता असते. कॅविटी हिरडयांपर्यंत गेल्यास, दुधाचे दात पडूनही नवीन येणाऱ्या दातांसाठी समस्या निर्माण होऊ शकते. त्याचप्रमाणे, काही मुले मोठी झाल्यानंतरही बाटलीने दूध पितात. अशावेळी दूध प्यायल्यानंतर त्यांना थोडे पाणी प्यायला दिले पाहिजे.

* नेल्स हायजीनबाबत मुलांना अवश्य सांगा. मुले धूळ-मातीत खेळतात. त्यामुळे त्यांचे हात व नखांच्या माध्यमातून जंतू त्यांच्या शरीरात प्रवेश करतात. घाणेरड्या हातांनी शरीर किंवा डोके खाजविल्याने फोड किंवा पुरळ येतो, याला स्कॅबिज इन्फेक्शन म्हणतात. जर एक दिवसाआड मुले नखे कापायचा कंटाळा करत असतील तर दोन दिवसांआड नखे कापा. मात्र, नखे कापताना मुलांना त्याचे फायदेही समजावून सांगा. त्याचप्रमाणे, जेवायला बसण्याअगोदर हात धुवायची सवय लावा.

पुअर हायजीनमुळे मुलांना अनेक आजार होतात. त्यामध्ये कॅविटी, टायफाइड, हगवण, हॅपेटाइटिस ए आणि इ हे कॉमन आहेत. याचा अर्थ, मुलांनी खेळण्यासाठी बाहेर जाऊ नये, असा नव्हे. त्यांना बाहेर जाऊ द्या, खेळू द्या. मात्र, घरात आल्यानंतर त्यांना अंघोळीची सवय लावा. नेहमी मेडिकेटेड साबणाचा वापर करा. उन्हाळा आणि पावसाळयात हायजीनची खास काळजी घ्या. जेणेकरून, आपले मूल योग्य सवयींमुळे नेहमी निरोगी राहील. जर आपले मूल निरोगी राहिले, तर त्याचा मानसिक विकासही उत्तमप्रकारे होईल.

पब्लिक स्पेसमध्ये हायजीन

संक्रमणामुळे पसरणाऱ्या आजारांच्या कचाटयात सापडण्याचा धोका घराबाहेर जास्त प्रमाणात असतो. खास करून तेव्हा, जेव्हा तुम्ही किंवा तुमची मुले सार्वजनिक शौचायलाचा वापर करता. आजकाल बाजारात अशी उत्पादने उपलब्ध आहेत, ज्यांचा वापर करून तुम्ही पब्लिक स्पेसमध्ये हायजीनची काळजी घेऊ शकता. स्प्रेच्या रूपात मिळणाऱ्या उत्पादनांना कॅरी करणेही सोपे असते. पब्लिक स्पेसमध्ये शौचालयांचा वापर करण्यापूर्वी सीटवर स्प्रे फवारा आणि संक्रमणापासून स्वत:चा बचाव करा.

कोरोनानंतर सांधेदुखीच्या घटना वाढल्या

* मोनिका अग्रवाल

आजकाल सांधेदुखीची वाढती प्रकरणे ही नवीन आणि विलक्षण गोष्ट नाही, परंतु कोरोना युगात तरुण आणि मध्यमवयीन लोकांमध्येही ही समस्या झपाट्याने वाढली आहे. कोविडमुळे, लोकांचे एकूण आरोग्य धोक्यात आहे कारण या संसर्गामुळे प्रभावित व्यक्ती दीर्घकाळ होम क्वारंटाईन किंवा हॉस्पिटलायझेशनमुळे निष्क्रिय होते. या व्यतिरिक्त, विषाणूच्या दुष्परिणामांमुळे स्नायू आणि सांध्यातील अशक्तपणाची प्रकरणे वाढली आहेत.

डॉ. अखिलेश यादव, वरिष्ठ हिप आणि गुडघा रिप्लेसमेंट सर्जन, गुडघा आणि हिप केअर सेंटर, गाझियाबादच्या मते, कोविड समस्यांसह कौटुंबिक पार्श्वभूमी, वय संबंधित समस्या, लठ्ठपणा, शारीरिक निष्क्रियता, संधिवातासारखे संक्रमण, ऑस्टियोपोरोसिस आणि दाहक रोग यांसह अनेक कारणे सांधेदुखीची प्रकरणेही वाढत आहेत. जीवनसत्त्वे डी 3 आणि बी 12 सह इतर पोषक घटकांच्या कमतरतेमुळे सांधे मजबूत करणाऱ्या हाडे आणि गुडग्यांवर वाईट परिणाम होतो.

कोविडनंतरच्या टप्प्यात आधीच कोणत्या ना कोणत्या समस्येने ग्रस्त असलेले लोक सांधेदुखी, सूज, स्नायू आणि सांधे मध्ये कडकपणा, चालण्यास अडचण इत्यादींना बळी पडतात. या समस्येची तीव्रता अल्पवयीन ते अल्पवयीन असताना, अनेक रुग्ण लॉकडाऊन दरम्यान अशा गंभीर आणि वारंवार होणाऱ्या समस्यांच्या तक्रारी घेऊन आले आहेत.

घरातून काम करणेदेखील व्यावसायिकांमध्ये सांधेदुखीचे एक प्रमुख कारण बनत आहे. जरी बहुतेक काम करणारे व्यावसायिक नेहमी घरून काम करण्याचे स्वप्न पाहत असले तरी, चुकीचे बसणे, लॉकडाऊन दरम्यान काम करताना आरामदायक स्थितीत काम करणे यामुळे संयुक्त रोग बराच काळ वाढत आहेत.

९ सवयी वाढवतात मुरूमांच्या समस्या

– गरिमा पंकज

सुंदर दिसणं आपल्यासाठी आनंददायी तर असतंच, पण यामुळे आत्मविश्वासही वाढतो, जो तुम्हाला जगाशी सामना करायला शिकवतो. परंतु आजच्या काळात वाढते प्रदूषण, आहाराच्या वाईट सवयी, वाढता तणाव इत्यादी कारणामुळे त्वचा सगळयात जास्त प्रभावित होते. एवढेच नव्हे तर रात्री उशिरापर्यंत जागणे आणि जीवनशैलीशी संबधित इतर अनेक वाईट सवयी त्वचेला निर्जीव बनवतात व मुरुमांची शिकारही. या, अशाच काही सवयींबद्दल जाणून घेऊ, ज्या मुरुमांचे कारण ठरतात.

सतत त्वचेला स्पर्श करणं : आपले हात दिवसभरात हजारो बॅक्टिरियाच्या संपर्कात येत असतात. अशावेळेस पुन्हा-पुन्हा हात धुण्याची आवश्यकता वाटत नाही. पण अशा स्थितीत कितीतरी वेळा कळत नकळत आपण आपल्या त्वचेला स्पर्श करत असतो. अशाप्रकारे आपण आपल्या त्वचेपर्यंत बॅक्टिरिया, धूळ आणि अस्वच्छता पोहोचवण्याचे काम करत असतो. जे मुरुमांना कारणीभूत ठरते.

चुकीच्या पद्धतीने स्क्रब करणे : आपल्याला वाटते की आपण चेहऱ्यावर वारंवार स्क्रब करून किंवा टॉवेलने पुसून आपल्या रोमछिद्राला खोलपर्यंत साफ करत आहोत. पण वास्तविकता काही वेगळीच असते. असे करून आपण त्वचेला इजा पोहोचवत असतो.

घाणेरड्या मेकअप ब्रशचा वापर : बऱ्याच वेळा आळशीपणामुळे आपण आपला मेकअप ब्रश न धुता त्याचा वारंवार वापर करतो. आपल्याला वाटते की याचा वापर आपल्याशिवाय कोणी दुसरे करत तर नाहीए. पण ही एक मोठी चूक आहे. ब्रशमध्ये जमलेली धूळ आणि शिल्लक राहिलेले मेकअप त्याच्या तंतूंमध्ये अडकून राहतो.

व्यायाम केल्यावर स्नान न करणे : व्यायाम केल्यानंतर शरीरातून घाम येतो, बाहेरचे प्रदूषण, धूळ-माती इत्यादी घामात मिसळून मुरूमे तयार करतात.

पूर्ण झोप न घेणे : पर्याप्त झोप न घेतल्यामुळे शारीरिक आणि मानसिक स्ट्रेस लेव्हल वाढते. याचा थेट परिणाम त्वचेवर होतो. म्हणून निरोगी त्वचेसाठी आणि मुरुमांपासून सुटका मिळवण्यासाठी पुरेशी झोप घ्यायला विसरू नये.

मुरुमांना दाबणे किंवा स्क्रॅच करणे : मुरुमांना दाबू वा फोडू नये कारण यामुळे त्वचेत संक्रमण होण्याचा धोका वाढतो.

सन एक्सपोजर : कडक ऊन्हात जास्त वेळ राहिल्यामुळेही मुरुमांची समस्या उद्भवते. कडक ऊन्हामुळे ना केवळ  टॅनिंगची समस्या निर्माण होते तर याचबरोबर त्वचाही जास्त रूक्ष होते. यामुळे त्वचेतील ऑईल वाढते आणि मुरुमे जास्त होऊ लागतात. म्हणून कडक ऊन्हात जाण्यापूर्वी चेहरा झाकून घ्या किंवा सनस्क्रीन लावूनच बाहेर पडा.

तणावाग्रस्त राहणे : ज्यांना मुरुमांची समस्या आहे, त्यांच्यासाठी तणावाग्रस्त राहणे नुकसानदायक ठरू शकते. कारण तणावामुळे मुरुमे जास्त वाढत असतात, तणावापासून वाचण्यासाठी प्रत्येक स्थितीत खुश राहायला शिकले पाहिजे. आपण जेवढे आनंदी राहाल, तेवढेच मुरुमांपासून दूर राहाल.

चुकीच्या आहारपद्धती : मुरुमांचे एक कारण चुकीची आहारपद्धती आहे. दिवसाला कमीतकमी ८-१० पेले पाणी प्यावे. यामुळे पचनक्रिया व्यवस्थित राहते. ज्यामुळे त्वचा चमकदार आणि डागरहित राहते. हिरव्यागार भाज्या जास्त खाव्या, चिंच, बटाटे, मिरची, वांगी, कच्चा कांदा, मुळा कॉपी, चहा इत्यादींचे सेवन कमीतकमी करावे, मध सेवन करू नये, ग्रीन टी घ्यावी. हर्बल फेस वॉशचा वापर करावा.

हिरवी बुरशी आणि मंकीपॉक्स व्हायरस काय आहे?

* अनामिका पांडे

कोरोनाचे आणखी बरेच प्रकार एक-एक करून समोर येत आहेत….एक संसर्ग संपत नाही की दुसरा संकट बनून समोर येतो. अशा स्थितीत देश या संसर्गातून कधी बाहेर येऊ शकेल यावर काहीच सांगता येत नाही. डेल्टा प्लससारखे रूप समोर आले आहेतच, परंतु त्याबरोबरच काळी बुरशी, पांढरी बुरशी आणि पिवळ्या बुरशी नंतर आता हिरव्या बुरशीचा एक रुग्ण इंदूरमध्ये आढळला आहे. देशातील हिरव्या बुरशीचे हे पहिलेच प्रकरण आहे. याबरोबरच मंकीपॉक्स बुरशीचे प्रकरण ही समोर आले आहे. खरं तर, इंदूरमध्ये ग्रीन फंगस ग्रस्त रूग्णाची पुष्टी झाली होती. त्याला इंदूरच्या खासगी रुग्णालयात दाखल करण्यात आले होते पण आता त्या रूग्णाला चांगल्या उपचारासाठी विमान सेवेने मुंबईत दाखल करण्यात आले आहे.

खरं तर, हा रुग्ण माणिकबाग परिसरात राहणारा 34 वर्षीय रुग्ण आहे, जो कोरोनाने संक्रमित झाला होता, त्याच्या फुफ्फुसांमध्ये 90 टक्के संसर्ग पसरला होता… पण दोन महिन्यांच्या उपचारानंतर रुग्णाला रुग्णालयातून डिस्चार्ज देण्यात आला. असे सांगून की आता तो ठीक आहे आणि त्याच बरोबर त्यालाही बरे वाटू लागले होते. पण 10 दिवसानंतर रुग्णाची प्रकृती पुन्हा खालावू लागली. त्याच्या उजव्या फुफ्फुसामध्ये पू भरला होता ज्यामध्ये, त्याच्या फुफ्फुसांना आणि सायनसला एस्परगिलस बुरशीचा संसर्ग झाला होता, त्या कारणास्तव

त्याला मुंबईला पाठवण्यात आले. तज्ञांच्या मते हिरवी बुरशी हा काळ्या बुरशीपेक्षा जास्त धोकादायक आजार आहे. ते फुफ्फुसात हिरव्या रंगाचे दिसते, ज्यामुळे त्याला हिरव्या बुरशीचे नाव देण्यात आले आहे. त्यामुळे रुग्णाची स्थिती सतत खालावत जाते. कोरोनाची गती तर कमी झाली आहे. परंतु काळ्या बुरशीच्या रूग्णांची संख्या मात्र कमी होत नाही आणि त्यात हिरवी बुरशी उदयास येणे चिंताजनक आहे… तथापि त्या रूग्णाला निश्चितच चांगल्या उपचारासाठी मुंबईला पाठवण्यात आले आहे पण तो बरा होऊ शकेल की नाही हे सांगता येत नाही.

हिरव्या बुरशीची लक्षणे काहीशी अशी असतात...

रुग्णाला खाखरण्यातून आणि गुदाशयातून रक्तस्त्राव होण्यास सुरवात झाली आहे, ताप देखील 103 अंशांपर्यंत वाढतो, तर हिरव्या बुरशीवर अँफोटेरेसिन बी इंजेक्शन देखील कार्य करत नाही. राज्यातील हिरव्या बुरशीचे हे पहिलेच प्रकरण आहे. कोव्हिड पोस्ट रुग्णांमध्ये हे दिसून आले आहे.

आता मुद्दा येतो मँकीपॉक्स विषाणूचा. शास्त्रज्ञांसमोर कोरानावर रामबाण उपचार शोधणे अजूनही शक्य झाले नाही. ते अद्याप प्रयत्न करीत आहेत. त्यात आता एक नवीन विषाणू दाखल झाला आहे आणि या अत्यंत धोकादायक नवीन विषाणूचे नाव आहे मँकीपॉक्स. ब्रिटनच्या वेल्समध्ये मँकीपॉक्सची दोन प्रकरणे आढळली आहेत. वैज्ञानिकांच्या म्हणण्यानुसार हा विषाणू बहुधा आफ्रिकेत आढळतो. खास गोष्ट म्हणजे ज्या लोकांमध्ये हा नवीन विषाणू ओळखला गेला आहे, ते दोघेही घरीच राहत होते. ते घराबाहेर कुठेही जात-येत नव्हते, असे असूनही ते या विषाणूच्या विळख्यात अडकले. कोरोनाच्या कहरात मँकीपॉक्स विषाणूच्या प्रवेशामुळे देश अजून जास्त धोक्यात आला आहे.

मंकीपॉक्स म्हणजे काय?

एका अहवालानुसार मंकीपॉक्स हा एक विषाणू आहे, जो प्राण्यांपासून माणसांमध्ये पसरतो.

सर्वप्रथम आफ्रिकन देश कॉंगोमध्ये त्याची ओळख 1970 मध्ये झाली होती. त्यानंतर 2003 मध्ये मध्य व पश्चिम आफ्रिकेतील देश, अमेरिका आणि इतर देशांतही त्याची बरीच प्रकरणे समोर आली होती आणि मंकीपॉक्समधील मृत्यूचे प्रमाण ११ टक्क्यांपर्यंत जाऊ शकते. चेचकवरील लस मंकीपॉक्सविरूद्धदेखील प्रभावी ठरू शकते.

मंकीपॉक्सची लक्षणे कोणती आहेत?

त्याची लक्षणे स्मॉलपॉक्स म्हणजेच चेचक सारखीच आहेत, शरीरावर लाल चकत्ते [पुरळ] उठणे सुरू होते आणि नंतर ते चकत्ते जखमा बनतात.

ताप येणे, डोकेदुखी सुरू होणे, कंबरदुखी, स्नायू आकसणे आणि अशक्तपणा जाणवू लागतो.

डोळ्यांचे किडणी कनेक्शन

– डॉ. पीएन गुप्ता, चीफ नॅफ्रोलॉजी, पारस हॉस्पिटल, गुरुग्राम

डोळा हा शरीरातील सर्वात नाजूक हिस्सा असतो. त्यांचे आरोग्य हे आपली लाइफस्टाइल आणि आरोग्यावर अवलंबून असते. क्रॉनिक किडणी डिसीज, हायपरटेंशन, डायबिटीस यासारख्या अनेक आजारांचा संबंध आपल्या दृष्टीशी असतो.

किडणीचे आजार आणि डोळे

किडणी फेल्युअरमुळे दृष्टी धूसर होऊ शकते. असे झाल्यास डोळयांच्या डॉक्टरना दाखवून औषधे घेतली पाहिजेत आणि चष्मा लावण्याविषयी विचारले पाहिजे.

जर किडणीच्या आजाराचा इलाज केला गेला नाही तर पूर्ण अंधत्वही येऊ शकते. जरी हे किडणीच्या आजाराच्या लास्ट स्टेजला होत असले तरी या प्रकारची परिस्थिती उद्भवू नये म्हणून आधीच खबरदारी घेतली पाहिजे.

किडणीच्या आजाराची लक्षणे

किडणीचे आजार काही एकाएकी उत्पन्न होत नाहीत. दीर्घकालीन चुकीच्या लाइफस्टाइलचा हा परिणाम असतो. किडणीच्या आजारांपासून बचाव करण्याची उत्तम पद्धत म्हणजे लक्षणांवर नजर ठेवून वेळीच इलाज करवून घेणे. किडणीच्या आजाराची काही सामान्य लक्षणे पुढे दिली आहेत :

थकवा : व्यवस्थित खाणेपिणे असूनही जर तुम्हाला सतत थकवा जाणवत असेल तर तुम्हाला किडणीच्या समस्येचा धोका असू शकतो. जर किडणी योग्यरीतीने कार्य करत नसेल तर रक्तात असंख्य टॉक्सिन्स तयार होतात. ज्यामुळे आपल्याला सारखा थकवा जाणवतो.

झोपेच्या समस्या : शरीरात असलेले टॉक्सिन्स किडणीच्या फिल्टर करण्याच्या क्षमतेवर वाईट परिणाम करतात. यामुळे शरीरातून मूत्राद्वारे उत्सर्जित होणारे टॉक्सिन्स शरीरातच राहतात आणि मग झोपेच्या समस्या उद्भवतात.

मूत्रसंबंधी समस्या : किडणीच्या समस्येचे सर्वात सामान्य लक्षण म्हणजे थोडया थोडया वेळाने लघवीला होणे. जर तुम्हाला दिवसातून बऱ्याचदा लघवीकरता जावे लागत असेल तर हीच डॉक्टरांना भेटण्याची योग्य वेळ आहे असे समजावे. किडण्या माणसाच्या शरीरातील मूत्र प्रक्रियेला नियंत्रित करतात. जर यात काही समस्या निर्माण झाली तर मूत्राच्या सवयीही बदलतात.

मूत्राच्या टेक्श्चर, रंग, गंध इ. मध्ये झालेले बदल हे निश्चितच किडणीच्या समस्येशी निगडित असू शकतात. जर तुम्हाला लघवी करताना खूप बुडबुडे दिसले तर त्वरित डॉक्टरकडे जा.

पायावर सूज : जर एखादी किडणी योग्यप्रकारे काम करत नसेल तर शरीरात सोडियमचे प्रमाण वाढू लागते. यामुळे पाय, घोटा यावर सूज येऊ शकते. असेही जर तुम्हाला तुमच्या चपला, बूट घट्ट होऊ लागले तर समजावे की किडणीची काही तरी समस्या असू शकते.

डोळे आणि त्वचेला खाज : आपल्या शरीरात खनिजांचे योग्य प्रमाण राखण्याचे कामही किडणी करत असते. जेव्हा किडणीत काही समस्या उद्भवते तेव्हा या प्रक्रियेवरही परिणाम होऊ लागतो. ज्यामुळे डोळयांसहित संपूर्ण शरीरभर खाज येऊ लागते.

डोळे लाल होणे : डोळे लाल होण्याचे सर्वसाधारण कारण आहे अॅलर्जी आणि इन्फेक्शन, पण किडणीची काही समस्या असल्यासही डोळे लाल होणे, सतत हलकेच दुखणे असे होऊ शकते.

डोळे रुक्ष होणे : हा एक क्रॉनिक सिंड्रोम आहे. जो कालपरत्वे अधिक जोमाने वर येतो. तुम्ही डोळे जेवढे अधिक रगडाल तेवढे ते अधिक रुक्ष होतील. रुक्ष डोळे चांगल्याप्रकारे काम करू शकत नाहीत, यामुळे नीट दिसतही नाही. किडणीची काही समस्या असल्यास डोळयात खूप कॅल्शिअम आणि फॉस्फेट जमा होऊ लागते. यामुळे डोळे अधिकच रुक्ष होतात. ज्यामुळे त्यांच्या आरोग्यावर वाईट परिणाम होतो.

डोळयांची जखम : डोळयांची जखम हा एक वेदनेचा सिंड्रोम आहे. याची अनेक कारणे असू शकतात, ज्यातील एक किडणीचा आजारही आहे. जर तुम्हाला डोळयात सारखी जखम होत असेल तर अवश्य डॉक्टरना भेटा. जखमेमुळे डोळे लाल होऊ शकतात आणि डोळयात खाजही येऊ शकते. यामुळे डोळयाच्या कॉर्निया, कंजंक्टिवा आणि स्लेअर म्हणजे सफेद भागाचे नुकसानही होऊ शकते.

रेटिनोपॅथी : हासुद्धा एक डोळयांचा आजार आहे, जो किडणीच्या समस्येमुळे होऊ शकतो. या आजाराचे पहिले लक्षण म्हणजे दृष्टी अधू होऊ लागणे.

या सर्व लक्षणांवर लक्ष द्या जेणेकरून किडणी आणि डोळयांच्या समस्या वेळीच ओळखून त्यावर इलाज करणे शक्य होईल. लक्षात ठेवा हेल्दी लाइफ इज हॅप्पी लाइफ.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें