मुंबई जवळील या 6 हनीमून स्पॉट्सचा आनंद घ्या

*सोमा घोष

काही वर्षांपूर्वी कोणत्याही नवविवाहित जोडप्याला हनीमूनला जाणे आवश्यक नव्हते, परंतु काळाच्या ओघात ते बदलले आहे. लग्नाच्या परंपरा पूर्ण केल्यानंतर, सर्वप्रथम त्यांना अशा सुंदर आणि आनंददायी ठिकाणी जायला आवडते. जिथे त्यांना कुटुंबापासून काही दिवस दूर या नवीन नात्याची माहिती मिळू शकते, मग त्यांना योग्य ठिकाण सापडले तर काय, जेणेकरून विवाहित जोडपे काही दिवस एकत्र घालवू शकतील आणि एक रोमांचकारी वातावरण अनुभवू शकतील. मुंबईच्या आसपास अशी अनेक क्षेत्रे आहेत, जिथे तुम्ही जाऊ शकता. चला जाणून घेऊया 6 सुंदर हनीमून स्पॉट्स बद्दल, जिथे तुम्ही काही दिवस तुमच्या प्रियकरासोबत घालवू शकता.

  1. महाबळेश्वर

सभोवताल सुंदर दऱ्या आणि सुंदर हवामान, जे काहीही न बोलता सर्वांना आकर्षित करते, महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यातील महाबळेश्वर हिल स्टेशन, जिथे वर्षभर तापमान सुखद राहते. 1438 मीटर उंचीवर वसलेल्या या पर्यटन स्थळाला महाराष्ट्राच्या हिल स्टेशनची राणी म्हटले जाते. दूरवर पसरलेले डोंगर आणि त्यांच्यावर हिरवाईची सावली नजरेसमोर आहे. सह्याद्रीच्या डोंगरांमध्ये, मुंबईपासून 264 किमी दक्षिण-पूर्व आणि साताऱ्याच्या वायव्येस स्थित, या ठिकाणाची एक झलक पाहण्यासाठी पर्यटक वर्षभर गर्दी करतात. बहुतेक नवविवाहित जोडपे त्यांच्या हनिमूनसाठी येथे येतात.

येथे पाहण्यासाठी 30 पेक्षा जास्त ठिकाणे आहेत, जे पर्यटक त्यांच्या बजेटनुसार भेट देतात. इथली जंगले, दऱ्या, धबधबे आणि तलाव खूप सुंदर आहेत, थकवा फक्त इथे आल्यावरच दूर होतो. याशिवाय एल्फिस्टन, माजोरी, नाथकोट, बॉम्बे पार्लर, सावित्री पॉईंट, आर्थर पॉईंट, विल्स पॉईंट, हेलन पॉईंट, लॉकविंग पॉईंट आणि फोकलेक पॉईंट ही इथली खास ठिकाणे आहेत. महाबळेश्वरला जाताना तिथून सुमारे 24 किलोमीटर अंतरावर असलेला प्रतापगड किल्ला पाहणे अत्यंत महत्वाचे आहे. याशिवाय इथली स्ट्रॉबेरी खूप प्रसिद्ध आहे. त्यात राहण्याच्या चांगल्या सुविधा आहेत, ज्यात हॉटेल्स, रिसॉर्ट्स आणि बंगले खास आहेत, जे बजेटनुसार बुक करता येतात. इथला रस्ता खूप चांगला आहे, त्यामुळे इथे पोहोचण्यासाठी बस किंवा कारची व्यवस्था चांगली आहे. याशिवाय, हवाई मार्गानेही पोहोचता येते. सर्वात जवळचे विमानतळ पुणे आहे, तेथून एक कार घेऊन महाबळेश्वरला 131 किलोमीटर अंतर रस्त्याने जाता येते.

  1. पाचगणी

पाचगणी पठार, मुंबईपासून 250 किमी अंतरावर, हिरव्यागार दऱ्या आणि सह्याद्रीच्या 5 पर्वत रांगांनी वेढलेले, सपाट वरच्या ज्वालामुखींनी बनलेले आशियातील दुसरे सर्वात मोठे पठार आहे. हे ठिकाण विवाहित जोडप्यांसाठी निश्चितच एक अविस्मरणीय हनीमून स्पॉट आहे. हे सर्वात जुने हिल स्टेशन आहे. इथल्या नैसर्गिक सौंदर्याव्यतिरिक्त ट्रेकिंग किंवा हायकिंगची योग्य व्यवस्था आहे. जुन्या कलाकृतींची आवड असणाऱ्या जोडप्यांना जुन्या पारशी आणि ब्रिटिश बंगल्यांची कारागिरी आवडेल, कारण ब्रिटिश त्यांच्या सुट्ट्या घालवण्यासाठी येथे येत असत. याशिवाय प्रतापगड किल्ला, राजपुरी लेणी, वेण्णा लेक, पाचगणी वॅक्स म्युझियम इत्यादी अनेक ठिकाणेही पाहण्यासारखी आहेत.

लोक येथे कॅम्पिंगचाही आनंद घेतात आणि रात्रीच्या आकाशातील ताऱ्यांचा समूह पाहणे खूप छान आहे. पाचगणीतील निवास सुविधा बजेटवर आधारित आहेत. येथे लक्झरी हॉटेल्स, अपार्टमेंट, कॉटेज इत्यादी सहज उपलब्ध आहेत. येथील रस्ते खूप चांगले आहेत, त्यामुळे गाडी, बस, ट्रेन इत्यादींनी पाचगणीला जाता येते. इथेही स्ट्रॉबेरीची लागवड केली जाते, त्यामुळे त्याच्याशी निगडित जाम, शर्बत, आइस्क्रीम वगैरे खूप चांगले असतात. इथल्या रहिवाशांनी बनवलेल्या भिंतीवरील लटक्या, सजावटीच्या वस्तू आणि चप्पलही पर्यटक खरेदी करून घेऊन जातात.

  1. माथेरान

माथेरान हे मुंबईपासून 110 किमी अंतरावर रायगड जिल्ह्यात स्थित एक छोटे हिल स्टेशन आहे. या ठिकाणचे निसर्गसौंदर्य नजरेसमोर आहे. हे पश्चिम घाटाच्या पर्वत रांगेमध्ये समुद्रसपाटीपासून 800 मीटर उंचीवर वसलेले एक हिल स्टेशन आहे. ह्यूग मॅलेटने 1850 मध्ये याचा शोध लावला होता. नवविवाहित जोडप्यांसाठी हनीमूनसाठी माथेरान हे सर्वोत्तम ठिकाण आहे. माथेरानमध्ये वाहनांना बंदी आहे, त्यामुळे पायी किंवा घोडेस्वारी ही येथे प्रवासाची मुख्य पद्धत आहे. म्हणूनच, प्रदूषणमुक्त वातावरण, आकर्षक दृश्ये, थंड वारा, दूरगामी हिरव्या दऱ्या, उंच भरारी घेणारे ढग आणि सुंदर पर्वत रांगांपर्यंत पोहोचताच एखाद्याला मंत्रमुग्ध करावे लागते. मुंबईच्या आसपासून प्रत्येकजण इथे येतो. कोविड लक्षात घेऊन माथेरानला कोविड मुक्त क्षेत्र बनवण्यात आले आहे. येथे 95 टक्के लोकांनी कोविडचा पहिला डोस आणि 25 ते 30 टक्के लोकांनी दुसरा डोस देखील लागू केला आहे. याशिवाय गर्दीच्या ठिकाणी थोड्या वेळाने स्वच्छता देखील केली जाते. इथे राहण्याची उत्तम व्यवस्था आहे. येथे आल्यावर 4 ते 5 दिवस भटकण्यासाठी पुरेसे आहेत.

येथे येण्यासाठी, कर्जत किंवा नेरळला आल्यानंतर दस्तुरी नाक्यावर गाडीने यावे लागते. तिथून, एक तासानंतर, 90-सीटची शटल ट्रेन अमन लॉजवर पोहोचते, जी सकाळी 10 वाजता सुरू होते आणि संध्याकाळी 6 पर्यंत 6 गाड्या सोडते. येथे 38 पॉइंट्स पाहायला मिळतात आणि शार्लोट लेक, ज्यात हनीमून पॉईंट, पॅनोरामा पॉईंट, मंकी पॉईंट, लॉर्ड्स पॉईंट, हार्ट पॉईंट इत्यादींचा समावेश आहे. येथे येण्यापूर्वी कोविडच्या मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करणे आवश्यक आहे. येथे चप्पल, चामड्याची पाकिटे, बेल्ट, जाम, चिक्की इत्यादी खरेदी करता येतात.

  1. लोणावळा

लोणावळा हे पुण्यातील एक हिल स्टेशन आहे, जे मुंबईपासून 96 किमी अंतरावर आहे. आजचा लोणावळा हा एकेकाळी यादव राजवटीचा भाग होता, त्याचे महत्त्व लक्षात घेता, मोगलांनी तो बराच काळ आपल्या ताब्यात ठेवला. त्या वेळी लोहगढ किल्ला जिंकण्यात मावळ्यांच्या योद्ध्यांनी मराठा साम्राज्य आणि पेशव्यांना भरपूर पाठिंबा दिला होता. लोणावळा पर्वतराजी 1811 मध्ये बॉम्बे प्रेसिडेन्सीचे तत्कालीन गव्हर्नर लॉर्ड एल्फिन्स्टन यांनी शोधली होती. या पर्वत रांगेवर गुंफांची एक मालिका आहे, ज्यात कार्ला लेणी, भजा लेणी आणि बेडसा लेणी प्रमुख आहेत. हनीमूनपासून कौटुंबिक सुट्टीपर्यंत लोणावळ्यात मित्रांसोबत मजा करता येते. हे ठिकाण पावसाळ्यात पूर्णपणे फुलते. याला पश्चिम घाटातील तलावांचे ठिकाण असेही म्हणतात. नैसर्गिक झरे, सुंदर दऱ्या आणि थंड वारा या प्रदेशाच्या सौंदर्यात भर घालतात. येथील बुशी धरण पिकनिक स्पॉट म्हणून खूप लोकप्रिय आहे. याशिवाय लोणावळा तलाव, तिगोटी तलाव, पवना तलाव, लायन्स पॉईंट, ऐतिहासिक किल्ला, लोहागढ, तिकोना किल्ला इत्यादी आहेत. लोहगड किल्ल्यावर ट्रेकिंगची सुविधा उपलब्ध आहे. येथे राहणे खूप आरामदायक आहे, कारण येथे राहण्यासाठी बजेटनुसार हॉटेल्स, रिसॉर्ट्स, बंगले उपलब्ध आहेत. लोणावळ्याची चिक्की विशेष प्रसिद्ध आहे, जी शेंगदाणे, काजू, बदाम, तीळ, पिस्ता, अक्रोड इत्यादीपासून बनवली जाते. या व्यतिरिक्त, भंगार कँडीदेखील येथे खूप प्रसिद्ध आहे.

  1. खंडाळा

खंडाळा हे महाराष्ट्राच्या पश्चिम घाटावरील पर्वत रांगेत वसलेले एक छोटे शांत हिल स्टेशन आहे. सुंदर दऱ्या, आकर्षक डोंगर, कुरण, शांत तलाव, धूराने भरलेले धबधबे प्रत्येकाचे मन मोहून टाकतात. याच कारणामुळे आमिर खानने हिंदी चित्रपट ‘गुलाम’ मधील ‘आत्या क्या खंडाला …’ हे गाणे शूट केले. हे ठिकाण मुंबईपासून 122 किलोमीटर अंतरावर आहे. येथे रेल्वे, कार किंवा लक्झरी बसने पोहोचता येते. नवविवाहित जोडप्यांसाठी हे ठिकाण अतिशय सुंदर ठिकाण आहे. सुंदर दऱ्याबरोबरच सुंदर कलाकृती पर्यटकांचे आकर्षण ठरली आहे. निवासाची योग्य व्यवस्था आहे, ज्यात हॉलिडे होम, हॉटेल्स, रिसॉर्ट्स इत्यादी आहेत.आपण बजेटनुसार ते बुक करू शकता.

खंडाळ्यामध्ये पाहण्यासारखी अनेक ठिकाणे आहेत, जसे की राजमाची पॉईंट, कर्नाळा पक्षी अभयारण्य, तुंगा किल्ला, कुन फॉल्स, खंडाळा तलाव इ. याशिवाय बंजी जंपिंगची सुविधाही येथे उपलब्ध आहे. तरुण आपल्या मित्रांसह ट्रेकिंगसाठी येथे येतात. बंजी जंपिंगमध्ये, 10 वर्षांपेक्षा जास्त व 35 किलोपेक्षा कमी वजनाच्या व्यक्तीला उडी मारण्याची परवानगी आहे. ज्यांना अधिक साहसी उपक्रम आवडतात त्यांच्यासाठी हे विशेष आहे. याशिवाय, कुणे धबधबा हा कुणे नावाच्या गावाजवळ एक नैसर्गिक धबधबा आहे, जो 200 मीटर उंचीवरून पडतो. येथे पर्यटक धबधब्यात आंघोळ आणि पोहण्याचा आनंद घेतात. खंडाळ्यात भरपूर जाम आणि शरबत आहे, याशिवाय इथली चिक्कीसुद्धा खास आहे. खंडाळ्याला भेट देण्याची वेळ ऑक्टोबर ते मे पर्यंत असते, कारण पावसाळ्यात काही वेळा भूस्खलनाची भीती असते, परंतु निसर्ग प्रेमी आणि नवविवाहित जोडपी पावसाळ्यातही खंडाळाला भेट देणे पसंत करतात. वडा पाव, पारंपारिक महाराष्ट्रीयन थाली येथे प्रसिद्ध आहे.

  1. अलिबाग

महाराष्ट्राच्या रायगड जिल्ह्यातील कोकण भागात अरबी समुद्राच्या किनाऱ्यावर वसलेले हे एक सुंदर शहर आहे. हे ठिकाण तीन बाजूंनी समुद्राने वेढलेले आहे. व्यस्त जीवनशैलीपासून दूर आरामशीर वेळ घालवणे हे एक आकर्षक पर्यटन स्थळ आहे. नवविवाहित जोडप्यांसाठी येथे बरेच काही आहे, जेथे जोडीदारासोबत दर्जेदार वेळ घालवता येतो. सर्व किनाऱ्यांवर नारळ आणि सुपारीच्या झाडांच्या उपस्थितीमुळे हे ठिकाण उष्णकटिबंधीय समुद्रकिनाऱ्यासारखे दिसते. येथील हवामान अतिशय आल्हाददायक आहे. तापमान 36 डिग्री सेल्सियस आहे येथील हवा प्रदूषण मुक्त आणि ताजी आहे, ज्यामुळे येथे येणाऱ्या व्यक्तीला स्वर्गासारखे वाटते. येथील कुलाबा किल्ला छत्रपती शिवाजी महाराजांनी बांधला होता. इथे समुद्राची वाळू कुठेतरी काळी तर कुठेतरी पांढरी दिसते, समुद्र काही अंतरावरच दिसतो, अशा स्थितीत कोणाला आपल्या प्रेमासोबत वेळ घालवायला आवडणार नाही.

मावळतीचा सूर्य पाहणे, समुद्राच्या पाण्यात मजा करणे, अलिबाग बीच, किहिम बीच, अक्षय बीच, नागाव बीच, कनकेश्वर फॉरेस्ट, जंजिरा किल्ला इत्यादी अनेक प्रेक्षणीय स्थळे आहेत. याशिवाय अनेक लेण्यादेखील आहेत, जे प्राचीन कलाकृतींच्या अद्भुत संगमाचा वारसा आहेत. येथे बजेटनुसार हॉटेल, रिसॉर्ट आणि अपार्टमेंट उपलब्ध आहेत. समुद्रकिनारी असल्याने येथील मासे विशेष आहेत. त्यातून बनवलेल्या अनेक पदार्थांचा आस्वादही इथे घेता येतो.

असे शिकवा मुलांना चित्र काढायला

* पद्मा अग्रवाल

लॉकडाऊनमुळे आयुष्य जणू थांबले आहे. मुले बऱ्याच दिवसांपासून घरातच बंद आहेत. शाळेची सुट्टी सुरू आहे. मुले आपल्या मित्रांसह खेळण्यासाठी उद्यानात जाऊ शकत नाहीत. घराच्या चार भिंती त्यांच्यासाठी कैदखाना झाल्या आहेत. ती कधी खेळण्यासाठी आईचा मोबाइल घेतात, तर कधी वडिलांचा.

वन्या स्वयंपाक घरातील कामं आटोपून आली. त्यावेळी आपला ५ वर्षांचा मुलगा अन्वय आपल्या मोबाइलवर गेम खेळत असल्याचे पाहून तिला राग आला. तिने त्याच्या हातातून मोबाइल हिसकावला, त्यामुळे तो रडू लागला. वन्याच्या हे लक्षात आले की, मुलाला कशात तरी गुंतवून ठेवावे लागेल. म्हणून ती मुलाला म्हणाली की, चल आपण चित्र काढूया. पण अन्वय रडत होता. जेव्हा वन्या स्वत:च कागद घेऊन त्यावर चित्र काढू लागली, तेव्हा अन्वय तिच्याजवळ गेला.

जर तुमचा मुलगा छोटा असेल तर त्याला संपूर्ण वही देऊ नका. नाहीतर तो थोडया वेळातच त्याला हवे तशी पाने रंगवून संपूर्ण वही खराब करून टाकेल. म्हणून त्याला वहीचे फक्त एक पान द्या.

चला वर्तुळ बनवायला शिकवू या

तुमची बांगडी किंवा एखाद्या गोल झाकणाच्या साहाय्याने मुलांना वर्तुळ कसे काढायचे हे शिकवा. त्यानंतर त्याला स्वत:हून वर्तुळ काढायला लावा. जेव्हा अन्वयने स्वत: वर्तुळ काढले तेव्हा तो खूपच खुश झाला.

अशाच प्रकारे निशीने आपली ८ वर्षांची मुलगी ईशी समोर एक केळे ठेवले आणि तिला केळे किंवा टोमॅटो, आंबा असे एखादे चित्र काढायला सांगितले.

पेपरवर केळयाचे चित्र काढल्यानंतर ईशीला खूपच आनंद झाला. नंतर आईने जो रंग वापरला त्याच रंगाने ते चित्र रंगवताना तिला गंमत वाटली. त्यानंतर चित्र काढणे आणि रंगवणे हा तिच्यासाठी आवडता खेळ झाला.

एके दिवशी निशीने स्वत:चा मोबाइल ईशासमोर ठेवून सांगितले की, मोबाइलचे चित्र काढ. जेव्हा तिने मोबाइलचे चित्र काढून त्यावर डायल करण्यासाठी आकडेही काढले तेव्हा ते पाहून निशीने प्रेमाने तिचे चुंबन घेतले.

मुलांना प्रोत्साहन द्या

मुलांना प्रोत्साहन देण्यासाठी त्यांनी काढलेले चित्र भिंतीवर लावा. त्या चित्राचे कौतुक करा.

अनुचा १२ वर्षांचा मुलगा चित्रे तर काढायचा, पण ती रंगवायला कंटाळा करायचा. अनु स्वत: चांगली आर्टिस्ट आहे. जेव्हा मुलाने काढलेल्या चित्रात ती स्वत: रंग भरू लागली तेव्हा ते पाहून आरवलाही चित्र रंगवावेसे वाटू लागले. त्यानंतर काढलेल्या चित्रांमध्ये स्वत:हून भरलेले रंग पाहून तो आनंदित झाला.

तुम्ही मार्गदर्शनासाठी यू ट्यूबची मदतही घेऊ शकता. मुलांना प्रोत्साहन देण्यासाठी भावंडांमध्ये चित्रकलेची स्पर्धा घ्या. यामुळे त्यांच्यात जिंकण्याची इच्छा निर्माण होईल आणि ते चित्रांमध्ये रमून जातील. चांगल्या प्रकारे चित्र पूर्ण करण्याचा प्रयत्न करतील.

मुलांना त्यांच्या कल्पनाशक्तीनुसार काहीही काढायला सांगा. ती त्यांच्या कल्पनेनुसार खूप काही काढू शकतात. जसे एखाद्याला आपल्या शाळेची आठवण येत असेल, एखाद्याला मित्राची आठवण येत असेल तर ते चित्राच्या माध्यमातून या भावना कागदावर उतरवण्याचा प्रयत्न करतील.

मुलाला प्रोत्साहन देण्यासाठी त्याला शाबासकी द्या. तुम्ही त्याला छोटे बक्षीसही देऊ शकता. त्याच्या पेपरवर छान, खूपच छान किंवा अतिउत्तम असा शेरा द्या. हे पाहून लहान मुले खूपच खुश होतात आणि त्यांना स्वत:चा अभिमान वाटू लागतो.

मुलांचा व्हॉट्सअॅप ग्रुप तयार करून चित्र तेथे शेअर करायला सांगा. यामुळेही मुले आणखी चांगले चित्र काढण्याचा प्रयत्न करतील.

४०शीनंतर मिळवा अपार आनंद

* डॉ. नीरजा श्रीवास्तव नीरू

एकटी असण्याचे कारण जे काही असेल म्हणजे अविवाहित असेल, घटस्फोटिता असेल किंवा विधवा. जर आर्थिक रूपात सक्षम असाल तर स्वत:ला आनंदीच माना. इतक्या वर्षांचा अनुभव आहे तुमच्याकडे. हीच वेळ आहे जेव्हा स्वत:च्या हिमतीवर योग्य निर्णय घेऊन आपल्या जीवनाला तुम्ही आनंदी बनवू शकता. स्वत:ची स्वत:ला ओळखून जगात तुमची ओळख बनवू शकता. आर्थिक रूपात सक्षम नसाल तरीदेखील घाबरण्याची आवश्यकता नाही. तुम्ही स्वतंत्र आहात.    स्वत:ला अनुकूल काम करून कमाई करू शकता. तुमचे रुटीन ठरवू शकता कि तुम्हाला तुमचा वेळ स्वत:च्या पद्धतीने कसा व्यतीत करायचा आहे. कसे आनंदी राहू शकता. बस यासाठी टाईम मॅनेजमेंट गरजेचे आहे. सदैव काही चांगले शिकण्याची प्रबळ इच्छा आणि तुमचा हेतू तुमच्या व्यक्तिमत्वाचे साच्यात घाला. तुमचा विचार, तुमची दृष्टी सकारात्मक ठेवून खालील मुख्य गोष्टींसाठी वेळेचे नियोजन अवश्य करा :

* कामाचा वेळ

* आरोग्यासाठीचा वेळ

* छंदांसाठीचा वेळ

* शेजारी नातेवाईक आणि मित्रांसाठीचा वेळ

* मनोरंजनाचा वेळ

* सामाजिक कार्यांसाठीचा वेळ

यात सगळयात प्रथम आहे कामकाजासाठीचा वेळ. जर तुम्ही नोकरी, व्यवसाय किंवा इतर कोणत्या व्यवसायात आहात तर त्यासाठी वेळ आधीच ठरलेला असावा. चांगले असेल की त्याच्या तयारीचा वेळदेखील तुम्ही जरूर निर्धारित करा, जसे की काय घालायचे आणि घेऊन जायचे आहे. हे सगळयात आधीच तयार ठेवा. आवश्यक पेपर्स, फाईल, फोटोकॉपी इत्यादी. जर काम करीत नसाल आणि आर्थिक स्थिती योग्य नसेल तर आपल्या अनुरूप एखादे काम नक्की करू लागा किंवा छोटा-मोठा व्यवसाय करा, जेणेकरून तुमचा वेळ आणि घर दोन्हीही सुव्यवस्थित होऊ शकेल.

स्वत:साठीचा वेळ

नंतर येतात घराबाहेरची कामे. रोजची कामे म्हणजे जेवण बनवणे, झाडांना, कुलरमध्ये पाणी घालणे, वाणसामान, भाजीपाला आणणे किंवा मागवणे, साफसफाई करणे करवून घेणे, बिले जमा करणे, बँकेत जाणे इत्यादी यांसाठीदेखील वेळ निश्चित करा.

सकाळी एक तास आरोग्यासाठी देणे तुम्हाला पूर्ण दिवस स्फूर्तीमय ठेवेल. नियमित जो काही अनुकूल वाटेल असा व्यायाम अवश्य करा आणि संपूर्ण दिवसासाठी चार्ज व्हा. स्वस्थ मन, मेंदू, शरीर असेल तर तुम्ही खुश राहाल. सकारात्मक ऊर्जा आपल्याला चांगले आणि योग्य कार्य करण्यात सहकार्य करते हे सगळयांनाच ठाऊक आहे.

छंदांची सोबत

काही छंद तर असे असतात की त्यांच्यासोबत छोटी छोटी कामेदेखील उरकली जाऊ शकतात, जसे संगीत ऐकण्यासोबत डस्टिंग, टेबल अरेंजमेंट, कुकिंग इत्यादी काहीही आनंदाने करू शकता. हो, पुस्तके वाचणे, पेंटिंग, नृत्य, फिरणे, काही नवे शिकणे इत्यादींसाठी तुम्हाला वेगळा वेळ काढायलाच हवा, मग तो अर्धा तास का असेना. तुम्ही अनुभवाल की तुमच्यामध्ये ऊर्जेचा अनोखा प्रवेश होत आहे. छंदांची सोबत आहे तर मग तुम्ही एकटया कुठे आहात. तुमचे सारे विश्व तुमच्या सोबत असेल.

नातेवाईक आणि मित्रांसाठीदेखील थोडासा वेळ काढा. एखाद्या आपल्या माणसासोबत बोलून सुख-दु:ख शेअर करा. कधी फोनवर, तर कधी भेटून सकारात्मक गप्पा मारा. कधी त्यांच्यासोबत फिरण्यासाठी जा, बिनधास्त शॉपिंग, मौजमस्ती करा. आवडत्या मित्र-मैत्रिणींचा ग्रुप बनवा. गंभीर विषयांवरदेखील विचारांची देवाण-घेवाण करा आणि आपल्या प्रेरक अनुभवांना व्यक्त करा.

आनंदाची किल्ली

मनोरंजन आणि जगाशी जोडले राहण्याचा वेळदेखील आपल्या रूटीनमध्ये अवश्य ठेवा. यासाठी सगळयात सोपे माध्यम टीव्ही आहे. अर्धा पाऊण तासाचा वेळदेखील पुष्कळ आहे. असे करून तुम्ही स्वत:ला अपडेट ठेवा आणि शेवटचे प्रमुख कार्य, जे आनंदाची किल्ली आहे ते आहे सामाजिक कार्य. तुम्ही आठवडयातून एकदा नक्कीच समाजाच्या भल्यासाठी काही वेळ काढा. मग ते गरीब, अनाथ मुले, वयस्कर, असहाय्य स्त्रिया, अनाथ पशुपक्षी यांच्या कोणाच्यादेखील भल्याचे काम का असेना किंवा भ्रष्टाचार विरोध, व्यसनमुक्ती इत्यादी कोणत्याही मुद्दयावर कार्य करा.

आणखीदेखील पुष्कळ काही आहे चाळीशीच्या पल्याड. घाबरू नका. मग पहा तुम्ही एकटया कुठे आहात? बिनधास्त आनंद साजरा करा, चांगल्या कामांमध्ये हिरीरीने सहभाग घ्या, काही चांगले शिका, शिकवा. एंजॉय करा. जीवन व्यतीत करू नका, जीवन जगा. आनंद शोधा.

१७ स्थळं जी पाहाताच मन वेधून घेतात

* शिखा जैन

जगभरात अशा काही रोमॅण्टिक जागा आहेत जिथल्या वातावरणात प्रेम बसतं आणि जर या ठिकाणी तुम्ही तुमच्या जोडीदारासोबत जाल तर प्रेमाच्या नव्या रंगात तुम्ही न्हाऊन जाल. चला तर, आम्ही तुम्हाला अशा काही ठिकाणांबद्दल सांगतो जिथे जाऊन तुम्ही आणि तुमचा जोडीदार एकमेकांमध्ये असे काही हरवून जाल की तुम्हाला परत यावंसंच वाटणार नाही.

गोवा : इथली स्वच्छंदी व उन्मुक्त जीवनशैली पर्यटकांना इथे खेचून आणते. तुम्हालादेखील तुमच्या जोडीदारासोबत काही अनमोल क्षण घालवायचे असतील तर गोवा यासाठी खूपच चांगलं पर्यटनस्थळ आहे. वॉटर स्पोर्ट्साठीदेखील गोवा खूपच प्रसिद्ध आहे. समुद्रांच्या लाटेवर तुम्ही वॉटर सर्फिंग, पॅरासेलिंग, वॉटर स्कीइंग, स्कूबा डायव्हिंग, वॉटर स्कूटर इत्यादींचा आनंद घेऊ शकता.

रोमांचकारक गोष्टींची आवड असणाऱ्यांना समुद्राची छाती चिरून चालणाऱ्या वॉटर स्कूटरची सवारी खूपच आकर्षित करते.

गोव्यातील काही प्रसिद्ध बीच डोना पावला, कोलबा, कलंगूट, मीरामार, अंजुना, बागातोर इत्यादी आहेत. पणजी, म्हापसा, मडगाव गोव्यातील काही प्रमुख शहरं आहेत.

पॅरिस : जगभरातील पर्यटकांचं हे स्वप्नातील शहर आहे. दरवर्षी जवळजवळ दीड कोटीपेक्षा अधिक लोक प्रेमाची नगरी पॅरिसला पाहायला येतात. इथल्या सीन नदीवर बनलेला सर्वात जुना पूल पोंट न्यूफ प्रेमी जोडप्यांमधे खास लोकप्रिय आहे. यामुळे याला प्रेमाची नगरीदेखील म्हटलं जातं. इथे प्रेमी जोडप्यांकडून लव्हलॉक लावलं जातं. तसेही इथले म्यूझियमदेखील जगभरात प्रसिद्ध आहेत. उदाहरणार्थ, वॅक्स म्यूझियम इत्यादी.

तसंच पॅरिसच्या उत्तरेला १३० मीटर उंच मोंटमा डोंगरावर प्रेमाची भिंत आहे. ४० चौरस मीटरच्या या भिंतीवर कलाकारांनी ६१२ टाइल्सवर ३०० भाषांमध्ये ‘आय लव्ह यू’ लिहिलंय. हे पाहाण्यासाठीदेखील पर्यटकांची खूप गर्दी असते.

सिडनी : सिडनी हे ऑस्ट्रेलियातील सर्वात मोठं आणि सर्वात जुनं शहर आहे. सिडनी शहराचं नाव येताच पर्यटकांच्या डोक्यात शंखाची आकृती असणारी ऑपेरा हाउसची बिल्डिंग नक्की येते. सिडनीच्या बेनिलॉग पॉईंटवर असलेल्या या सुंदर इमारतीचा समावेश युनेस्कोच्या वर्ल्ड हेरिटेज सूचीतदेखील सामील आहे.

ऑपेरा हाउसच्या बाजूला सिडनी हार्बर ब्रिज आहे. यावरच न्यू ईयरचं सेलिब्रेशन सोहळा पाहाण्यासारखा असतो. प्रेमाने याला लोक कोट हँगर नावाने बोलतात. जगभरात हा एक अनोखा असा पूल आहे.

थायलंड : थायलंडचं नाव घेताच पार्टी आणि बीचेसची आठवण येऊ लागते. लाखों पर्यटक दरवर्षी थायलंडच्या रंगतदार रात्रींची मजा घेण्यासाठी इथे पोहोचतात.

थायलंडची सर्वात एक गोष्ट खूपच खास आहे ती म्हणजे इथली लोक कपाळाला सर्वात महत्त्वाचा भाग मानतात; हृदयापेक्षादेखील अधिक. त्यांचं म्हणणं आहे की व्यक्तिमत्त्वाची खरी ओळख फक्त कपाळानेच मिळते. म्हणूनच इथे अजून एक गोष्ट प्रामुख्याने पाहायला मिळते ती म्हणजे इथे येणाऱ्या भारतीय पत्नी ज्या अनेकदा आपल्या पतीला एकदा तरी कपाळावर किस करण्याची विनंती करतात. असं करणं त्यांच्यासाठी एक रोमांचक क्षण असतो. त्याचबरोबर सन्मानाचीदेखील गोष्ट असते. याव्यतिरिक्त इथलं फीफी आयर्लण्ड मंत्रमुग्ध करणारी जागा आहे. इथल्या नैसर्गिक सौंदर्यात आपल्या जोडीदारासोबत वेळ घालवणं खास आठवणीतले क्षण आहेत.

मॉरीशस : सन अॅण्ड सॅण्डमध्ये रोमान्स करायचा असेल तर या बेटापेक्षा अन्य कोणतंही सुंदर पर्यटनस्थळ नाहीए. हनीमूनर्स पॅराडाइज म्हटलं जाणाऱ्या मॉरीशसमध्ये पावलापावलांवर निसर्गाचं सौंदर्य पाहायला मिळतं. यामुळेच मॉरीशसला ड्रीमलॅण्ड या नावानेदेखील ओळखलं जातं. मॉरीशस एक असं बेट आहे की तिथले सुंदर वाळूचे बीचेस पर्यटकांना सन्मोहित करतात. इथे होणारी मौजमजा पर्यटकांना वारंवार येण्यासाठी उत्साहित करते. मॉरीशसमध्ये पेरीबेरी, ग्रॅड वाई, ब्लू बेसारखे अनेक मनमोहक बीचेस आहेत. इथे समुद्राच्यामध्ये लपलेल्या जगाचा आनंद घेण्यासाठी ब्लू सफारी पाणबुडीदेखील आहे.

पोर्टलुई मॉरीशसची राजधानी आहे, जी देशाच्या कलासंस्कृतीचं जीवंत उदाहरण आहे. इथल्या गजबजलेल्या बाजारात खरेदीसाठी बरंच काही आहे. इथे सुक्या माशांपासून बनविलेले दागिने, टी शर्ट, शोपीस इत्यादी अनेक वस्तू मिळतात. इथे पॅपलमूज बोटॅनिकल गार्डन खास प्रकारच्या वॉटर लिली फुलांसाठी प्रसिद्ध आहे.

सिंगापूर : साउथ ईस्ट आशियातील सर्वात महागड्या शहरांपैकी एक सिंगापूर आहे. परंतु हे हनीमून वा मग सुट्टी घालविणाऱ्या पर्यटकांची पहिली आवड राहिलीय. सिंगापूरचं बसकर्स फेस्टिवल, सिंगापूर आर्ट फेस्टिवल, मोजिएक म्यूझिक फेस्टिवल, लूनर न्यू ईयर खूपच खास असतात. इथे तुम्ही म्युझिक आर्ट इंस्टालेशन्स आणि लाइट शोजचा मोफतदेखील आनंद घेऊ शकता. परंतु या फेस्टिवलचा आनंद घेण्यासाठी तुम्हाला तुमची ट्रिप सिंगापूरच्या कॅलेंडरनुसार प्लान करावी लागेल.

स्वित्झर्लण्ड : इथल्या पांढऱ्या बर्फाने झाकलेले आल्प्सचे डोंगर, चहूबाजूंची हिरवळ, नजर खिळणाऱ्या नद्या आणि सरोवरं, सुंदर फुलं, रंगीत पानं असलेली झाडं प्रत्येकालाच आकर्षित करतात. इथे मैलोन्मैल लांब बोगदे, नैसर्गिक दृश्यंदेखील आहेत. टिटलिस पर्वतावर केवल कारच्या माध्यमातून पूर्ण ग्लेशियरचं सौंदर्य पाहाता येतं. हे जगातील एकमात्र असं स्थान आहे जिथे फिरणाऱ्या केबल कार आहेत. जगप्रसिद्ध कॉफी नेसकॉफीचं मुख्यालयदेखील इथे आहे. इथे प्रेमीयुगुलं कॉफीचा आनंद घेतात आणि फुरसतीचे काही क्षण घालवितात. युरोपातील सर्वात उंच रेल्वेस्टेशन जंगफ्रादेखील पाहाण्यालायक स्थळ आहे. इथे रेल्वेचे २ नाही, तर ३ रूळ आहेत. मधला रूळ सायकलच्या चेनसारखा आहे ज्यावर ट्रेनच्या खाली असलेल्या गरारीचे दाते चालतात. यामुळे ट्रेन सरळ उंच जातानादेखील मागे सरकत नाही.

टोकियो : ‘ले गई दिल गुडि़या जापान की…’ हे गाणं खूपच जुनं आहे, परंतु जपानवर खूपच सटीकपणे बसतंय. जपानमधील मुली खरोखरंच एखाद्या बाहुलीप्रमाणे दिसतात आणि तिथली राजधानी टोकियो अशी जागा आहे जी तुम्ही एकदा तिथे जाताच तिथल्या प्रेमात पडतात. जपानमध्ये अशी काही हॉटेल्स आहेत जी खास कपल्सची प्रायव्हसी लक्षात घेऊन बनविली गेली आहेत. या हॉटेल्सना लव्ह हॉटेल्सच्या नावाने ओळखलं जातं. इथे थांबणारी लोक एका तासासाठीदेखील रूम बुक करू शकतात.

टोकियोमध्ये जगातील सर्वात उंच असा स्काइटी मनोरा आहे. या मनोऱ्यात ३१२ मीटरपर्यंत शॉपिंग, रेस्तरां, ऑफिस, अॅक्वेरियम आणि प्लानेटोरियम आहे. ३५० मीटर उंचीवर ऑब्जर्व्हेशन टॉवर आहे, जिथून राजधानी टोकियो आणि आजूबाजूची दृश्यं पाहू शकता.

दुबई : जगातील सर्वात उंच इमारत बुर्जखलीफा दुबईत आहे. दुबईतील जुमेराह बीच जगातील सर्वात सुंदर बीचेसपैकी एक आहे. इथलं सौंदर्य सर्वांना आपलंसं करून टाकतं. दुबई क्रीकदेखील खूपच सुंदर आहे. इथे बोटिंग करण्याची मजा काही वेगळीच आहे.

हाँगकाँग : चीनच्या दक्षिण तटावर बसलेला हा देश कधी झोपतच नाही. इथल्या झगमगत्या इमारती व रस्ते दिवसरात्रीचं अंतर जणू मिटवून टाकतात. इथलं डिस्नेलॅण्ड, क्लॉक टॉवर, डे्रगन्स बॅक टेल व हाँगकाँग म्यूझियम खूपच प्रसिद्ध आहे.

हाँगकाँगची सैर करण्यासाठी क्रूझदेखील घेऊ शकता. हे क्रूझ लायनर एका बाजूने फिरताना फाइव्ह स्टार हॉटेलसारखं दिसून येतं, ज्यामध्ये पर्यटकांच्या गरजेचं सर्व सामान असतं.

मालदीव : इथल्या समुद्रातील खोल निळ्या पाण्यात अंगठ्यांप्रमाणे विखुरलेल्या छोट्या छोट्या बेटांना पाहून मन उल्हासित होतं. ही धरती सौंदर्याच्या बाबतीत निसर्गाच्या अनोख्या जादुईसारखी आहे. कोट्यवधी वर्षांपासून प्रवाळ एकत्रित झाल्याने या बेटांना जेव्हा आपण वरून पाहातो तेव्हा ते हलक्या निळ्या रंगाचे दिसतात आणि पांढऱ्या वाळूचे यांचे किनारे समुद्रात मिसळलेले असे वाटतात.

केरळ : पाण्यात रोमॅण्टिक क्षण घालवायचे असतील तर तुमच्यासाठी केरळचं बॅकवॉटर बेस्ट ऑप्शन आहे. इथे तुम्ही अलपुज्जा, कोल्लम, तिरूवेल्लमसारख्या डेस्टिनेशनची सैर हाउसबोटने करू शकता. केरळच्या बॅकवॉटर्समध्ये ९०० किलोमीटरपेक्षादेखील जास्त क्षेत्राची सैर करू शकता. नदी आणि समुद्राचं पाणी मिळून बॅकवॉटरचा एरिया बनतो. यामुळेच इथे विविध प्रकारची झाडं, हिरव्यागार शेतांबरोबरच मरीन लाइफदेखील जवळून पाहू शकता.

काश्मीर : इथे देवदार आणि पाइनच्या झाडांवरून पडणारे बर्फाचे तुकडे एका नव्या दुनियेत आल्याचा आभास करून देतात. काश्मीरमध्ये फिरण्यासाठी तशाही अनेक जागा आहेत. परंतु गुलमर्ग, सोनमर्ग, पहलगाम, श्रीनगरला फिरल्याशिवाय काश्मीर फिरणं तसं अधुरं आहे. गुलमर्गमध्ये स्कीइंग, गोल्फ कोर्स, जगातील सर्वात उंच केबल कार आणि ट्रेकिंगची सुविधा आहे. पहलगामजवळ अरू व्हॅली, चंदनवाडी आणि बेताबव्हॅली आहे, जिथे अनेक चित्रपटांचं चित्रीकरण करण्यात आलंय.

डलहौजी : ५ डोंगर कठलाँग, पोटेन, तेहरा, बकरोटा आणि बलूनवर स्थित हे पर्वतीय स्थळ हिमाचल प्रदेशातील चंबा जिल्ह्यात आहे. तसंही डलहौजी शहर हे वर्षभर बर्फाचे नवनवीन थर ओढणाऱ्या धौलाधार पर्वताच्या समोरच वसलंय. चहूबाजूंनी विखुरलेल्या नैसर्गिक सौंदर्यात दूरदूरपर्यंत शांत वातावरणात फिरू शकता. मोठ्या सुट्टीवर जाणारे तसंच एकांतप्रिय लोक इथे मोठ्या संख्येने येतात.

अंदमाननिकोबार द्वीप : तुम्हाला जर तुमच्या जोडीदारासोबत गडबड-गोंगाटापासून दूर एकांतात शांतपणे वेळ घालवायचा असेल तर हे ठिकाण तुमच्यासाठी खूपच छान आहे. तुमच्यासाठी या ठिकाणापेक्षा दुसरं कोणतंही रोमॅण्टिक ठिकाण असूच शकत नाही.

अंदमान आणि निकोबार समुद्रकिनारें आणि स्कूबा डायव्हिंगबरोबरच इथल्या घनदाट जंगलात आढळणारे विविध पक्षी आणि सुंदर फुलांसाठीदेखील हे स्थळ प्रसिद्ध आहे. हे पाहाण्याचा आनंद काही वेगळाच असतो.

कौसानी : कौसानीला भारताचं स्वित्झर्लंडदेखील म्हटलं जातं. महात्मा गांधी म्हणाले होते की कौसानी धरतीचा स्वर्ग आहे. बर्फाने झाकलेल्या कळसांनी झाकलेलं कौसानी सूर्योदय व सूर्यास्तासाठीच्या अद्भूत दृश्यांसाठीदेखील प्रसिद्ध आहे. इथून चौखंभा, त्रिशूल, नंदादेवी, पंचचूली व नंदाकोटसहित इतर पर्वतांचे कळसदेखील सहज दिसतात.

दार्जिलिंग : दार्जिलिंग हे एक सुंदर रोमॅण्टिक स्थळ म्हणून ओळखलं जातं. इथल्या मनोहारी घाटी तुमच्या हनीमूनला अधिक द्विगुणित करतात.

दार्जिलिंगला पहाडांची राणीदेखील म्हटलं जातं. इथे बर्फांनी झालेल्या दऱ्या आहेत. झुळुझुळू वाहाणाऱ्या नद्या, देवदारची झाडं आणि सोबतच नैसर्गिक दृश्यं मन मोहून टाकतात. येथील सौंदर्य पाहून वाटतं की निसर्गाने जणू आपलं सर्व सौंदर्य इथेच विखुरलंय..

दार्जिलिंगमध्ये सर्वात मनोवेधक दृश्य म्हणजे व्हिटोरिया झरा जो सर्वांचं मन मोहून टाकतो. याव्यतिरिक्त सँथल सरोवर, रॉक गार्डनचं सौंदर्य पाहून लोक अक्षरश: थक्क होऊन जातात.

ज्येष्ठ देती फुकटचे सल्ले

* बीरेंद्र बरियार ज्योती

योगासनं करून माझा शुगर लेव्हल अगदी नॉर्मलला राहाते. गेली दोन वर्षं मी एलोपथी औषधं बंद केलेली आहेत. टीव्हीवर पाहून योगासनं स्वत:च करतो व मनसोक्त मिठाईसुद्धा यखातो, तरीही माझा शुगर लेव्हल नॉर्मलच राहाते.’

‘मी तर गेली चार वर्षं ब्लड प्रेशरची औषधंच बंद केली आहेत, किती दिवस औषधं घेत राहाणार. डौक्टर उगीचच औषधं देत राहतात. स्वत:च पुस्तकं वाचून होमिओपथिक औषधं घेत आहे. अजूनपर्यंत तरी कोणतीच अडचण आलेली नाही. डॉक्टरांनी तर अगदी हैराण करून सोडलं होतं की हे खाऊ नका ते खाऊ नका!’

‘खरंच जर डॉक्टरांनी औषधं सुचविली नाहीत, तर त्यांचा धंदा कसा काय चालणार? मी तर सांधेदुखीमुळे इतका हैराण झालो होतो की विचारूच नका. जेव्हा जेव्हा दुखणं वाढत असे तेव्हा डॉक्टर डझनभर औषधं खाण्यास सांगत. दुखण्यापेक्षा औषधं घेण्याचाच त्रास अधिक होता. एका आयुर्वेदिक तज्ज्ञाने अशी जडीबुटी दिली की गेले पाच महिने माझं दुखणं पार नाहीसं झालेलं आहे.’

‘‘अरे, सर्दीखोकला झाल्यावरसुद्धा डॉक्टर अॅण्टीबायोटिक्स, कफ सिरप व एलर्जीची औषधं देतात. याउलट होमिओपथीत काही अशी औषधं आहेत की ज्यांनी सर्दीखोकला झटपट ठीक केला जातो. मला असा काही त्रास होतो त्यावेळी पाच रुपयांत होमिओपथिक औषधं घेऊन मी स्वत:वर इलाज करतो. माझी मुलं व सुना व्यर्थ पैसे खर्च करत राहातात. साधी सर्दी व ताप आला तरी डॉक्टरचं औषध, कित्येक तपासण्या व औषधपाण्यावर हजारो रुपये खर्च करतात.’’

आयुष्य धोक्यात घालणारी वडीलमाणसं

बागांमध्ये, चौकाचौकांत जमलेले ज्येष्ठ नागरिक अशा प्रकारे चर्चा करताना आढळून येतात. सकाळी अथवा संध्याकाळी फेरफटका मारताना अथवा आपल्या बैठकांमध्ये आपले आजार व त्यावर आपण स्वत:च केलेले उपचार याविषयी ते बोलत असतात. आपापल्या तोकड्या अनुभवांतून योग, आयुर्वेद व होमिओपथीविषयी गैरसमज पसरवत असतात. असं करून ते आपलं उर्वरित आयुष्य तर धोक्यात घालतातच परंतु आप्तस्वकियांनाही अडचणीत आणतात. आपल्या अर्धवट वैद्यकीय ज्ञानाने कित्येक वृद्ध लोक आपल्या शरीरस्वास्थ्याशी खेळत आहेत.

अशा वृद्धांच्या नातेवाइकांशी चर्चा केल्यावर अशा कित्येक क्लेशदायक घटना समोर येतात. ठाण्यातील एक चार्टर्ड अकाउंटंट रामभाऊ जोशी सांगतात की, त्यांचे वडील गेली वीस वर्षं हाय ब्लडप्रेशरने त्रस्त आहेत. अनेक वेळा होमिओपथिक औषधांच्या नादाने औषधं खाणं बंद करतात व यामुळे दर सहा महिन्यांनी अथवा वर्षाने त्यांची तब्येत इतकी बिघडते की त्यांना हॉस्पिटलमध्ये दाखल करावं लागतं. गेल्या वर्षी तर ते कोमामध्ये जाता जाता वाचले.

इंडियन मेडिकल एसोसिएशनचे माजी राष्ट्रीय अध्यक्ष डॉ. अजयकुमार सांगतात की, असे ज्येष्ठ नागरिक जर वेळीच सावध झाले नाहीत, तर मोठ्या अडचणींत येऊ शकतात. शुगर आणि उच्च रक्तदाबाची औषधं अशी मध्ये मध्ये सोडल्यास त्याचे दुष्परिणाम किडनी, यकृत इत्यादी अवयवांवर दिसून येतात व ते अवयव आपलं काम सोडून देण्याची शक्यता वाढते. हा परिणाम हळूहळू दिसून येतो. ज्येष्ठ नागरिक हे लक्षात घेत नाहीत व स्वत:च मृत्युला निमंत्रण देतात.

जेव्हा योग कमी पडतो

योग व आयुर्वेद एलोपथीपुढे तोकडे पडल्याचं ताजं उदाहरण म्हणजे स्वत:ला योगाचे महागुरू समजणारे रामदेव बाबा यांचंच आहे. उपोषणास बसलेल्या रामदेव बाबांची तब्येत जेव्हा अत्यंत खालावली तेव्हा त्यांना एलोपथिक उपचारांना शरण जावं लागलं. का नाही त्यांनी डीहायड्रेशनपासून योगाच्या सहाय्याने आपली सुटका करून घेतली? त्यांना ग्लुकोज का द्यावं लागलं व एलोपथिक हॉस्पिटलमध्ये का भरती व्हावं लागलं? उपवासाच्या वेळी ब्लड प्रेशर नॉर्मल ठेवण्यासाठी त्यांनी जडीबुटी का नाही खाल्ली? हॉस्पिटलला नेण्यास त्यांनी का मज्जाव नाही केला? तेथे जाऊन तेथील उपचारांनी माझी तब्येत अधिकच बिघडेल असं का सांगितलं नाही? याचा अर्थ सरळ आहे की ते जाणत होते की अशा परिस्थितीत एलोपथिक उपचारांशिवाय पर्याय नाही.

ठाण्यातील एक डॉक्टर तेजस्वी सांगतात, काही ज्येष्ठ नागरिक असा दावा करतात की त्यांचा होमिओपथी व आयुर्वेदावर पूर्ण विश्वास आहे, पण मग जेव्हा तब्येत फारच बिघडते तेव्हा ते एलोपथिक डॉक्टरकडे कशाला जातात? खरं तर असे लोक टीव्हीवर योग पाहून आणि स्वस्त होमिओपथिक व आयुर्वेदिक पुस्तकं वाचून पूर्णपणे गोंधळलेले असतात.

आता एका ज्येष्ठ नागरिकाचाच अनुभव ऐका. साहेब निवृत्त पोलिस अधिकारी आहेत. एके दिवशी डायबिटिसची गोळी खाल्ल्यावरसुद्धा त्यांना असं वाटलं की अजूनही आपणास चक्कर येत आहे. त्यांनी पटकन कुठलंसं होमिओपथिक औषध खाल्लं. त्यानंतरही आराम न पडल्याने त्यांनी एलोपथीची आणखी एक गोळी खाल्ली. यामुळे त्यांची तब्येत अधिक बिघडली व ते बेशुद्ध पडले. घरच्यांना वाटलं की त्यांची शुगर कमी झाल्याने त्यांना चक्कर आली आहे म्हणून त्यांनी त्यांना शुद्धीवर आणून सरबत पाजलं. मग त्यांना ताबडतोब डॉक्टरकडे नेण्यात आलं. शुगर लेव्हल चेक केल्यावर साखरेचं प्रमाण ४० आढळल्याने डॉक्टर म्हणाले की त्यांना वेळेवर साखर देण्यात आली नसती व येथे आणण्यात आलं नसतं तर त्यांचं जगणं अशक्य होतं.

आपल्या जीवाशी खेळू नका

डोंबिवलीचे डॉ. राजीव कुमार सांगतात की, स्वत:च डॉक्टर बनणाऱ्याचं हेच दु:ख असतं. वाईट एवढंच आहे की, शिकलेसवरलेले लोकसुद्धा असं मान्य करतात की आयुर्वेदिक अथवा होमिओपथिक औषधांचे दुष्परिणाम होत नाहीत. या भ्रमातून लोकांनी बाहेर पडण्याची गरज आहे अन्यथा  स्वत:च आपल्या प्राणावर बेतून घेतील.

ठाण्यातील होमिओपथिक डॉक्टर उपेंद्रकुमार वर्मा सांगतात की, टोकाला जाऊन तुम्ही होमिओपथीला नकार देऊ शकत नाही. होमिओपथिकपासून मिळणारा आराम खूपच प्रभावी आहे. परंतु लोक जेव्हा एलोपथीची औषधं खाऊन कंटाळतात तेव्हा ते इकडे वळतात. जर एखाद्या शिकलेल्या तज्ज्ञ होमिओपथीकडून वेळेवर इलाज करून घेतला तर कोणत्याही रोगावर फायदाच दिसून येईल. आपल्या ज्येष्ठांना अर्धवट ज्ञानातून आपल्या कमजोर व आजारी शरीरावर उपाययोजना स्वत:च करण्यापासून परावृत्त केलं पाहिजे. तसंच आपल्या आजारावर आपणच केलेल्या अपुऱ्या उपायांचा फैलाव करणंही बंद केलं पाहिजे. ज्या गोष्टीची योग्य व पूर्ण माहिती नाही तिचा उपयोग आपल्यावर प्रयोग करण्यासाठी करू नये. हे त्यांच्यासाठी व त्यांच्या कुटुंबियासाठी योग्य ठरेल व आपल्या आयुष्यातील शेवटचा टप्पा ते यामुळे स्वस्थपणे व शांतपणे पार करू शकतील.

अंधश्रद्धाच्या चक्रव्युहात अडकले प्राणी

* मीता प्रेम शर्मा

विकास सिंह जेव्हा घरी एक पिल्लू घेऊन आले तेव्हा त्याची पुजाऱ्याकडून पूजा आणि नामकरण करण्यात आले. पुजाऱ्याने त्याचे नाव हॅप्पी असे ठेवून सांगितले की या प्राण्याच्या आगमनाने घरातील सुख-समृद्धी, आनंद वाढेल.

सध्या वर्तमानपत्र आणि वेबसाईट्सवर आणखी एका अंधश्रद्धेचा प्रसार होऊ लागला आहे, जिथे प्राण्यांचे पालक प्राण्यांची जन्मकुंडली बनवून नामकरण सोहळा पार पाडतात. किती हास्यास्पद आहे की आतापर्यंत माणूस कुंडली, ग्रहदशेच्या चक्रव्युहात अडकला होता. आता प्राणी, पक्षी (जे कोणी पाळीव आहेत) तेदेखील या चक्रव्युहात अडकत आहेत.

खेदाची गोष्ट अशी की सुशिक्षित आणि बुद्धिजीवी वर्गही स्वसंमतीने, आनंदाने या अंधश्रद्धेच्या जाळयात अडकत आहे आणि याला मान्यता देत आहे.

फ्रिलान्सर विभूती तारे यांनी आपल्या पाळीव प्राण्याची कुंडली बनवून नामकरण सोहळा व पूजाविधी केला. त्यानंतर पार्टीचे आयोजन केले. लेखक म्हणजे समाजाला योग्य मार्ग दाखवण्याची ताकद असलेली मनमोकळया विचारांची व्यक्ती. जर तेच हा मार्ग अवलंबलत असतील तर जनजागृती कोण करणार?

ज्योतिषी, पुजाऱ्यांची चांदी

बुद्धिजीवी वर्ग या कार्यात सहभागी होत असेल तर पुजारी नवनव्या शक्कला लढवून भावनिक भ्रम निर्माण करण्यात यशस्वी होणारच. आतापर्यंत पालक आपल्या मुलांची कुंडली, जन्मपत्रिका बनवून त्याच्या निरर्थक, न दिसणाऱ्या भविष्यात डोकावत होते. मुलाचा जन्म होताच पुजारी, ज्योतिषाचा सल्ला, पूजा, होमहवन इत्यादी न जाणो केव्हापासून सुरू आहे. यात मुलाचा जन्म मूळातच खराब नक्षत्रात झाल्यास पूजा, दान-दक्षिणेचे प्रमाण वाढवून भावनिक खेळ खेळला जातो. आता पाळीव प्राणीही या जाळयात अडकत आहेत.

पाळीव प्राण्यालाही आपल्या मुलांप्रमाणेच कुठलेही कष्ट किंवा त्रास होऊ नये यासाठी नवनवी शक्कल लढवली जात आहे.

भावनिक गंडा घालून जोमात धंदा करणारे पुजारी

कुंडलीनुसार नामकरण केल्याने पाळीव प्राणी घरात येताच घरात आनंद, समृद्धी येते. पाळीव प्राण्यांचे नामकरण करणारे पुजारी दीपक गंगेले यांचा असा दावा आहे की ते पाळीव प्राण्याचा जन्मदिवस आणि जन्मतारखेनुसार, त्याचे असे नाव ठेवतात जे पालक आणि पाळीव प्राणी दोघांसाठीही शुभ आणि आनंद घेऊन येणारे असते. त्यांच्या मते माणूस आणि प्राण्याच्या नामकरणात विशेष फरक नसतो. दोघांसाठीही कुंडली बनवून ग्रहांचा अभ्यास केला जातो.

माझ्या परिचयातील सारिकाने तिच्या पाळीव प्राण्याचे विधिवत नामकरण करून पुजाऱ्याकडून पूजाविधी करून घेतला. पुजाऱ्याने त्याचे ऑस्कर असे नाव ठेवून दावा केला की हे नाव कुटुंबासाठी फलदायी ठरेल. धन मिळेल, प्रगती होईल इत्यादी. त्यानंतर दोन महिनेही होत नाहीत तोच पायऱ्यांवरून पडल्याने ऑस्करचा पाय मोडला. जो ठीक करायला बराच वेळ आणि पैसा गेला.

जेव्हा तो वर्षाचा झाला, तेव्हा तिसऱ्या माळयावरील गच्चीतून त्याने खाली उडी मारली. त्याला बरे करण्यासाठी डॉक्टरांना सहा महिने लागले. डॉक्टरांच्या फेऱ्या, ऑस्करची सेवा यामुळे सारिका व तिचे पती दु:खी, नाराज झाले. ऑस्करला सोडून देणेही शक्य नव्हते. त्याला होणाऱ्या त्रासामुळे ते दु:खी झाले. आता येथे पुजाऱ्याच्या भविष्यवाणीला काय अर्थ राहिला?

हे स्पष्ट आहे की पुजारी भावनांचा खेळ खेळतात. आर्थिक परिस्थितीचा अंदाज घेऊन जास्तीत जास्त पैसे उकळण्याचे मार्ग अवलंबतात.

पाळीव प्राण्याची कुंडली

लिसा स्टारडस्टने सांगितले की कुंडलीमुळे पाळीव प्राण्याचे व्यक्तिमत्त्व, मन:स्थिती, वागणूक इत्यादीचा अंदाज येतो. इतकेच नाही तर तो काय विचार करतोय, त्याला कसे वाटतेय, कोणत्या आजारांपासून त्याला दूर ठेवावे लागेल आदी सर्व कुंडलीवरून माहीत करून घेणे सोपे असते, कारण तो बोलू शकत नाही पण त्यालाही भावना असतात. प्रत्येक पाळीव प्राण्याचीही रास असते.

पुजारी दीपक गंगेलेही ज्योतिषाबरोबरच राशी भविष्यालाही तितकेच महत्त्व देतात. प्रत्येक गोष्टीसाठी पुजारी फी उकळतात.

शोधलेला आणखी एक मार्ग

पाळीव प्राणी, पक्ष्याची जन्मतारीख, वेळ, दिवस माहीत नसेल आणि तुम्हाला त्याला घरी आणायचे असेल तर त्यासाठीही एक मार्ग आहे. ज्योतिषांच्या म्हणण्यानुसार, ज्या क्षणी प्राण्याला घरी आणले जाते, ती वेळ त्याची कुंडली बनविण्यासाठी निश्चित केली जाते. त्याच वेळेनुसार आकडेमोड करून नामकरण केले जाते.

पुजारी, ज्योतिषी असा दावा करतात की माणूस ज्याप्रमाणे कोणत्या ना कोणत्या नक्षत्रावर जन्माला येतो आणि त्याचा स्वभाव, वर्तन, नशीब, समृद्धी सर्व त्यानुसारच ठरते. त्याचप्रमाणे पाळीव प्राण्याचीही ग्रहदशा त्याच्या जन्म नक्षत्रावरच अवलंबून असते.

म्हणूनच मनासारखी परिस्थिती आणि सुखी भविष्यासाठी योग्य नामकरण आवश्यक असते, कारण ते पाळीव कुटुंबातील एक भाग बनते आणि त्याच्या ग्रहांचा प्रभाव कुटुंबावर पडतो.

आचार्य अजय द्विवेदी यांच्या म्हणण्यानुसार, पालक आणि पाळीव प्राणी या दोघांच्या कुंडली जुळल्यास कुटुंबाचे जीवन निरोगी व सकारात्मक होते. त्या पाळीव प्राण्याचा रंग, जात, नाव इत्यादीही ठरविले जाते.

आणखी एक पाऊल

जॉकी, टॉमी अशा जुन्या नावांऐवजी आता ‘अवनी’, ‘अथर्व’, ‘अग्नी’, ‘मोक्ष’ इत्यादी सांस्कृतिक नावे ठेवली जात आहेत. या नावांच्या प्रभावामुळे प्राणी अधिक बुद्धिवान आणि ऊर्जावान होईल, कुटुंबासाठी शुभ ठरेल असे सांगून पुजारी पालकांना सुखी भविष्य दाखवून आपल्या धर्माचे दुकान व्यवस्थित पुढे चालवत आहेत.

या गोष्टींवरून हे स्पष्ट होते की नवनवीन शक्कला लढवून आणि नवनवीन अंधश्रद्धा निर्माण करून धर्माची ही दुकाने त्यांची विश्वासार्हता वाढविण्यात यशस्वी होत आहेत. अनुयायी मात्र अंधश्रद्धेमुळे विवेकहीन होऊन कुंडली, ग्रहदशेला फसून पैसा आणि वेळ दोन्ही वाया घालवित आहेत. यामुळे आपण केवळ धर्माच्या ठेकेदारांचेच अनुकरण करत राहू. हे थांबविण्यासाठी अंधश्रद्धेचा पडदा बाजूला सारवाच लागेल.

आतापर्यंत धर्माच्या ठेकेदारांनी माणसाभोवती जन्मपत्रिका, कुंडली इत्यादींचेच जाळे विणले होते. आता पाळीव प्राणी, पक्षीही या चक्रव्युहात अडकत आहेत. बुद्धिजीवी वर्गच जर त्यांच्या पाळीव प्राण्यांसाठी पुजाऱ्यांच्या जाळयात अडकला तर सर्वसामान्य वर्गही त्यांचेच अनुकरण करेल. विचार करण्यासारखी गोष्ट आहे की आपण पुढे जाण्याऐवजी मागे का जात आहोत? आजच्या युगात जिथे ग्रहांचे वास्तव समोर आले आहे, तिथे सुशिक्षित वर्गाला हे दुष्टचक्त्र संपुष्टात आणण्याच्या दिशेने पाऊल उचलावेच लागेल.

या कुंडल्यांमुळे हे सिद्ध होते की माणसाची कुंडली बनविणे हीदेखील शुद्ध फसवणूक आहे. ती शतकानुशतके हिंदू समाजावर लादली जात आहे. आता यात नवीन अध्याय जोडले जात आहेत, कारण अंधश्रद्धाळू लोकांना हजारो प्रकारच्या अंधश्रद्धा स्वीकारण्यास भाग पाडणे खूप सोपे आहे.

व्हिसाशिवाय करा इथली सफर

* श्री प्रकाश

आम्ही भारतीय पासपोर्टवर जवळपास ६० देशांची सफर व्हिसाशिवाय किंवा इ व्हिसा अथवा व्हिसा ऑन अरायव्हलद्वारे करू शकता. व्हिसाशिवाय ज्या देशात तुम्ही जाऊ शकता त्यातील काही आशिया, काही आफ्रिका तर काही दक्षिण अमेरिकेत आहेत.

पाहायला गेल्यास दक्षिण कोरियाची सफर व्हिसाशिवाय करता येत नाही, पण दक्षिण कोरियातील जेजू हे एक असे बेट आहे, जिथे तुम्ही व्हिसाशिवाय भारतीय पासपोर्टवर जाऊ शकता. जेजू दक्षिण कोरियातील हवाई बेट म्हणूनही ओळखले जाते. लक्षात ठेवा की तुम्ही व्हिसाशिवाय दक्षिण कोरियाच्या मुख्य प्रवेशद्वारातून कोणत्याही हवाइमार्गे येथे येऊ शकत नाही किंवा येथून दक्षिण कोरियात कुठेही जाऊ शकत नाही. अर्थात हवाइमार्गे अन्य देशातून येऊन कोरियात न थांबता येथे येऊ शकता किंवा येथून बाहेर जाऊ शकता.

तुम्ही मलेशिया, सिंगापूर किंवा अन्य देशातून येथे येऊ शकता. पण हो, जेथून येणार आहात त्या देशाच्या ट्रान्झिस्ट व्हिसाची माहिती अवश्य करून घ्या.

दिल्ली, मुंबई, बंगळुरूवरूनही हवाइमार्गे तुम्ही जेजूला येऊ शकता.

जेजू हे दक्षिण कोरियाच्या दक्षिणेकडे वसलेले सुंदर बेट आहे. इथले वातावरण अन्य पर्यटनस्थळांपेक्षा वेगळे आणि खूपच शांत आहे. म्हणूनच तर दक्षिण कोरियाचे निवासीही थकवा आणि धावपळीच्या जीवनाला कंटाळून येथे सुट्टी मजेत घालवण्यासाठी येतात.

प्रेक्षणीय स्थळे

नैसर्गिक सौंदर्य : जेजूला निसर्ग सौंदर्याचे वरदान लाभले आहे. येथील स्वच्छ वातावरण आणि मोकळया हवेत श्वास घेणे आल्हाददायी आहे.

हलासन : जेजू बेटाची निर्मिती हजारो वर्षांपूर्वी ज्वालामुखीच्या उद्रेकातून झाली. बेटाच्या मध्यभागी हलासन ज्वालामुखी आहे, जो आता निष्क्रिय झाला आहे. दक्षिण कोरियातील सर्वात उंच शिखरावरील माउंट हला नॅशनल पार्कची सफर करून आपण याचा आनंद घेऊ शकता. येथे खोल विवर तयार झाले होते, जे आता एक सुंदर सरोवर आहेत. येथे चहुबाजूंना विविध वनस्पती आणि अन्य जीव आहेत.

ह्योपले बीच : जेजू बेटाच्या उत्तर दिशेकडील हे प्रसिद्ध बीच आहे. येथील वाळू पांढऱ्या रंगाची असते. तुम्ही येथील शुभ्र पाण्यात पोहण्याचा मनमुराद आनंद लुटू शकता.

लाव्हाचा बोगदा : ज्वालामुखीच्या भयानक स्फोटानंतर लाव्हा याच बोगद्यातून बाहेर पडत असे. हा एखाद्या गुहेप्रमाणे आहे. तो १३ किमी लांब असला तरी केवळ १ किमी लांबीचा बोगदाच पर्यटकांसाठी खुला आहे. येथे गेल्यावर सेल्फी काढायला विसरू नका.

रस्त्यावरील सफर : येथे जीपीएसच्या मदतीने कारमधून बेटाची सफर करणे सहज शक्य आहे. अन्य एखादी गाडी किंवा गाडयांचा ताफा तुमच्या आजूबाजूला असेल असा प्रयत्न करा. पायी जाण्यासाठीही पायवाटा आहेत.

याच रस्त्यावर एका ठिकाणी ग्रॅण्डमदर्स रॉक स्टॅच्यू आहे. अशी दंतकथा आहे की एकदा समुद्रात गेलेला मच्छीमार परत आलाच नाही आणि तेथे त्याची वाट पाहत उभी असलेली पत्नी अखेर पाषाणाचा पुतळा बनली. कोरियन लोक आपल्या मुलांना सांगतात की एकटयाने उशिरापर्यंत बाहेर राहू नका नाहीतर तुमची आजीही पाषाणाची मूर्ती बनेल.

सोनेरी टँजेरिनची बाग : कीनू किंवा टँजेरिन फळांच्या बागेत वृक्षांच्या रांगा अनेक मैल दूरवर पाहायला मिळतात. या वृक्षांवरील पिवळया रंगांची असंख्य फळ तुमच्या कॅमेऱ्याला फोटो काढण्यासाठी मोहात पाडतील.

टेडीबिअर संग्रहालय : मुलांच्या आवडीच्या लोकप्रिय टेडीबिअर खेळण्याचे सुंदर संग्रहालय येथे आहे, जे तुम्हाला आकर्षित करेल.

लवलँड येथील सेक्सी मुर्त्या : जेजू बेटावर लवलँड आहे जिथे सुमारे १४० मुर्त्या आहेत, ज्या सेक्स या संकल्पनेवर आधारित सेक्सच्या विविध भावमुद्रेत आहेत.

जेजू येथे जाण्यासाठीची योग्य वेळ : नोव्हेंबर ते फेब्रुवारीपर्यंतचा काळ हा जेजू बेटावर जाण्यासाठी उत्तम आहे.

राहण्याची सोय : जेजूमध्ये तुम्हाला चांगली हॉटेल्स किंवा बजेटमधील हॉटेल्सही मिळतील. वाटल्यास तुम्ही कमी खर्चात हॉस्टेलमध्ये राहू शकता. पण हो, जर तुम्हाला शॉपिंगची आवड असेल तर मात्र येथे तुमची निराशा होईल.

वैवाहिक जीवनावर पोर्नचा परिणाम

* मोनिका अग्रवाल

जेव्हा स्त्री, पुरुष विवाह बंधनात बांधले जातात, तेव्हा त्यांच्या मनात सेक्सबाबत बरीच गुंतागुंत असते. अशावेळी पोर्नोग्राफीचा आधार घेणेच त्यांना योग्य वाटते. पण पुढे जाऊन याच आधाराचे व्यसन लागले तर निरोगी आणि सुखी वैवाहिक जीवनावर याचा दुष्परिणाम होऊ शकतो.

सेक्ससाठी जागृत करणे : मुलगा, मुलगी किंवा स्त्री, पुरुषाच्या यौन संबंधांवेळीच्या क्षणांचे फोटो किंवा व्हिडिओजना पोर्नोग्राफीचे नाव देण्यात आले आहे. हे सध्या सहज उपलब्ध आहेत. पण हे व्यसन आहे आणि तुम्ही व्यसनी बनत चालला असाल तर विचार करण्याची गरज आहे.

सहज उपलब्धता : सध्या इंटरनेट हा पोर्नबाबत माहिती मिळवण्याचा सर्वात सोपा मार्ग आहे. गेल्या काही वर्षांची तुलना केल्यास सध्या तुमच्यासाठी येथे यासंदर्भात बरेच काही उपलब्ध आहे.

सेक्सोलॉजिस्टचे मत : सेक्सोलॉजिस्टनुसार, सेक्स लाईफ चांगले बनवण्यासाठी पोर्न साहित्य किंवा साईट्सचा वापर केला जात असेल तर याचा सेक्स लाईफवर सकारात्मक परिणाम होतो. यामुळे वैवाहिक जीवनावर दुष्परिणाम होतो.

चुकीचे चित्रण : पोर्नोग्राफीचे साहित्य किंवा फिल्म माणसातील कामवासनेला चुकीच्या पद्धतीने दाखवते जे केवळ कल्पनेवर आधारित असते, पण सादरीकरण असे असते की पाहणाऱ्याचे मन आणि बुद्धीवर ते खोलवर परिणाम करते. एका संशोधनानुसार, पोर्नोग्राफी आठवडयातून फक्त एक तासापेक्षा कमी वेळेसाठी पाहिली जात असेल तर काळजीचे कारण नाही. पण दहा तास किंवा त्यापेक्षा जास्त वेळ पाहिली जात असेल तर पाहणाऱ्याची सेक्स लाईफ किंवा वैवाहिक जीवनावर याचा परिणाम झाल्याशिवाय राहात नाही.

वैवाहिक जीवनात पोर्नोग्राफी : डॉक्टरांच्या म्हणण्यानुसार, पोर्नोग्राफी पाहिल्यामुळे वैवाहिक जीवनात सेक्सकडे पाहण्याचा दृष्टिकोन बदलतो. पोर्नोग्राफीचे व्यसन लागलेला जोडीदार सेक्सची ती पद्धत आपलीशी करू पाहातो, जी तो पाहातो. यामुळे दुसऱ्या जोडीदाराकडून त्याला सेक्सबाबतची कमी जाणवते आणि त्याचा वैवाहिक जीवनावर नकारात्मक परिणाम होतो. अशा फिल्ममध्ये दाखवली जाणारी सेक्सची दृश्ये प्रत्यक्षातील सेक्सपेक्षा खूपच वेगळी असतात.

पती असो किंवा पत्नी, त्यांना आपल्या जोडीदाराकडून तितक्याच उत्तेजनेची अपेक्षा असते आणि ती नसेल तर आपसातील प्रेमाची भावना कमी होते. अशावेळी जे होते त्याला वासनेच्या श्रेणीत पाहाणेच योग्य ठरेल. कारण हे प्रेम न राहता केवळ शरीराची भूक ठरते.

दिल्लीच्या एका फर्ममध्ये काम करणाऱ्या सुनीलला पोर्न पाहण्याची वाईट सवय लागली. तो अनेकदा ऑफिसच्या मीटिंगदरम्यानही लॅपटॉपवर पोर्न साईट उघडून ठेवायचा. हे महिला कर्मचाऱ्यांना समजताच त्यांनी त्याची तक्रार केली. शेवटी त्याला नोकरी सोडावी लागली आणि उपचारासाठी मानसोपचारतज्ज्ञाची मदत घ्यावी लागली.

लैंगिक असमाधान : तुमचे जोडीदारासह भावनात्मक नाते नसेल तर याचा तुमच्या लैंगिक जीवनावर परिणाम होतो. कारण कामवासनेचा हा प्रयत्न तो जोडीदाराऐवजी पोर्नोग्राफी माध्यमातील व्यक्तीसोबत करू लागतो, ज्याचा नकारात्मक परिणाम दिसून येतो. पोर्नोग्राफीमुळे वैवाहिक जीवनात तणाव आणि लैंगिक असमाधान निर्माण होते आणि घटस्फोटापर्यंतची वेळ येते.

मानसशास्त्रज्ञांच्या मते त्यांच्याकडील ५० टक्के कौटुंबिक वादाच्या प्रकरणांत भांडणाचे मूळ जोडीदार पोर्न अॅडिक्ट असणे हे असते. जर तुम्हाला वाटत असेल की तुमचा जोडीदार खूप जास्त पोर्न साईट्स पाहातो तर सावध व्हा आणि आपसात बोलून ही समस्या सोडविण्याचा प्रयत्न करा.

याबाबत सेक्सोलॉजिस्टचा सल्ला अवश्य घ्या. पती-पत्नीला सेक्सबाबत चांगली आणि पूर्ण माहिती असेल तर पोर्नोग्राफीमुळे त्यांचे सेक्स लाईफ जास्त चांगले होऊ शकते. अट एकच, ते पाहायला मर्यादा हवी आणि जोडीदाराला त्याची सवय लागता कामा नये.

मुलांना वाचवा : आजकाल वयस्कर लोकांमध्येच नाही तर मुलांमध्येही ही समस्या पाहायला मिळते. ९ ते १५ वर्षांपर्यंतची मुलेही पोर्न अॅडिक्ट झाली आहेत. ९ वर्षांच्या एका मुलाला जेव्हा वर्गशिक्षकांनी अश्लील फोटोंसह पकडले, तेव्हा त्याने पोर्नचे व्यसन जडल्याने शाळेतील काही मित्रांकडूनच मिळालेल्या फोटोंबद्दल सांगितले. इंटरनेटवर अशा अनेक फिल्म पाहून नंतर डिलीट करता येतात, असा सल्ला एका मित्राने त्याला दिला होता. येथून सुरू झालेला हा प्रकार त्या धोकादायक वळणावर गेला, जिथे संधी मिळताच तो त्याच्याच घराशेजारील महिलांचे विवस्त्र किंवा अर्धनग्नावस्थेतील फोटो काढायचा. घरच्यांनी त्याचे समुपदेशन केले, तेव्हा त्याला पोर्नचे व्यसन जडल्याचे समजले.

सेक्सचे व्यसन

पोर्नचे व्यसन आणि सेक्सचे व्यसन या दोन वेगळया गोष्टी आहेत. सेक्सचे व्यसन जडलेला जास्तीत जास्त सेक्सची मागणी करतो पण कधीच समाधानी होत नाही तर पोर्नचे व्यसन लागलेला सतत पोर्न व्हिडिओ किंवा फोटो पाहातो. ज्याला सेक्सचे व्यसन असेल त्याला पोर्नचेही व्यसन असेलच असे नाही. हीच गोष्ट पोर्नचे व्यसन असलेल्यालाही लागू होते. अशावेळी गरजेचे आहे की सर्वप्रथम कोणते व्यसन जडले आहे ते शोधा. त्यानंतर त्यापासून वाचण्यासाठी किंवा त्यातून बाहेर पडण्यासाठी पाऊल पुढे टाका.

भीक मागण्याच्या नवीन पद्धती आपणास आश्चर्यचकित करतील

* मिनी सिंग

सयुक्त अरब अमिरातीमध्ये एका महिलेला लोकांची फसवणूक केल्याच्या आरोपाखाली अटक करण्यात आली. या महिलेवर आरोप आहे की तिने सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर स्वत:ला अपयशी ठरलेल्या लग्नाचा बळी म्हणून संबोधले आणि आपल्या मुलांच्या संगोपनासाठी लोकांना मदत करण्याचे आवाहन केले आणि १७ दिवसांत ५० हजार डॉलर्स म्हणजेच सुमारे ३५ लाख गोळा केले. या महिलेने ऑनलाइन खाते तयार केले आणि आपल्या मुलांच्या छायाचित्रांद्वारे त्यांच्या संगोपनासाठी आर्थिक मदत मागितली. परंतु जेव्हा या महिलेच्या पूर्वीच्या पतीस हे समजले की ती मुलांची छायाचित्रे दाखवून लोकांकडे भीक मागत आहे, तेव्हा त्याला धक्का बसला. मग त्याने दुबई पोलिसांच्या गुन्हे अन्वेषण विभागाला फोन करून सूचना दिली आणि त्यांची मुले त्याच्याबरोबर राहत असल्याचे सिद्ध केले. केवळ पैशासाठी या महिलेने सोशल मीडियावर आपल्या मुलांना बदनाम करुन १७ दिवसांत ३५ लाखांची कमाई केली.

७ वर्षांचा तेजा आपल्या वडिलांसोबत इंदूर येथे राहतो. तेजाला ब्रेन पोलिओचा त्रास आहे, परंतु त्याच्या वडिलांसाठी तर जणू पैसे कमवणारे मशीन. भीक मागविणाऱ्या टोळीकडे वडिल त्याला काही काळ भाडयाने देतात. मग टोळीकडून मिळालेल्या पैशातून वडील नशा करतात.

याचप्रमाणे आणखी एक प्रकरण आहे. एक मूल स्वत:ला गंभीर आजाराने ग्रस्त असल्याचे भासवत विकलांगाच्या गेटअपमध्ये व्हीलचेअरवर बसून भीक मागत होता. जेव्हा तेथून जाणाऱ्या एका व्यक्तीला संशय आला आणि चौकशी केली गेली तेव्हा त्या प्रकरणाचे बिंग फुटले. पोलिसांच्या विचारपूसवर त्या मुलाने सांगितले की त्याला भीक मागण्यासाठी सहारनपूरहून जयपूर येथे आणले गेले. मुलाने सांगितले की सर्व मुले दररोज रुपये १,००० ते रुपये १,५०० पर्यंत भिक मागून मास्टरमाइंडला देतात. भिक्षेचा २० टक्के भाग मास्टरमाइंड मुलांच्या कुटुंबांना पाठवतो.

अतिरिक्त डीसीपी धर्मेंद्र्र सागर यांनी सांगितले की मुलाकडून रुपये १०,५९० ची चिल्लर, एक व्हीलचेअर, बॅटऱ्या, अँप्लिफायर, स्पीकर इत्यादी वस्तू जप्त करण्यात आल्या आहेत.

मास्टरमाइंड समीर अपंगांना उत्तर प्रदेशातून जयपूर येथे आणत असे आणि त्यांना रेल्वे स्थानकात किंवा जवळपास कुठेही भटक्या विमुक्तांप्रमाणे ठेवत असे. अश्या मुलांना भिकाऱ्यांच्या गेटअपमध्ये व्हीलचेअरवर बसवायचा, जे अशक्त असतील आणि दिसायला आजारी वाटत असतील. भीक मागण्यासाठी मुलांना दुर्गंधीयुक्त व फाटलेले जुने कपडे घालायला देई तसेच व्हीलचेअर ढकलण्यासाठी एका मुलाला तयार करी. व्हीलचेअरवर बॅटरी, अँप्लिफायर आणि लहान स्पीकर्स लावत असे. व्हॉईस रेकॉर्डिंगद्वारे असे म्हटले जात असे की व्हीलचेअरवर बसलेल्या मुलास हृदयविकाराचा गंभीर आजार आहे. यावर उपचार करण्यासाठी पैशांची गरज आहे.

जितके अधिक मुले तितका जास्त नफा

आपल्या देशात भिकाऱ्यांची टोळी आहे हे आपल्याला कदाचित माहिती नसेल. जास्तीत जास्त लोकांना त्यांच्या टोळीत सामील करण्याचा या टोळीचा प्रयत्न असतो आणि बहुतेक त्यांच्या टोळीत मुले सामील असतात, कारण त्यांना याचा अधिक फायदा होतो. कारण, या टोळीच्या प्रमुखाला भीक मागणाऱ्या मुलाला जास्त पैसे द्यावे लागत नाहीत.

केवळ भिक्षा मागण्यासाठी मुलांना अपंग बनविले जाते आणि त्यांना कुबड्या दिल्या जातात जेणेकरून लोक त्यांच्याकडे दयाळूपणाने बघत भीक देतील. महानगरांमध्ये भिकाऱ्यांची दहशत सातत्याने वाढत आहे. शहरातील मुख्य चौकासह भिकाऱ्यांनी रेल्वे स्थानक आणि बसस्थानकावरही ताबा मिळवला आहे. भिकाऱ्यांकडून भीक मागवून घेण्यात प्रचंड माफिया गुंतलेले आहेत, जे या भिकाऱ्यांना मुख्य चौकासह इतर ठिकाणी पाठविण्याचे कामदेखील करतात.

लोकांना त्यांच्याबद्दल कळवळा यावा यासाठी जे लोक अपंग नाहीत त्यांनादेखील कुबड्या दिल्या जातात, जेणेकरून भिकाऱ्याला अपंग मानले जाऊ शकेल आणि त्याला अधिकाधिक भीक मिळू शकेल. संध्याकाळ होताच माफिया लोक चौक किंवा इतर ठिकाणी येऊन भीक मागणाऱ्या लोकांकडून पैसे गोळा करतात. यानंतर या भिकाऱ्यांना खाण्यापुरते पैसे देऊन ते उर्वरित पैसे नेतात.

कोणत्या भिकाऱ्याला कोणत्या चौकात किंवा इतर ठिकाणी लावायचे आहे, त्याचा निर्णय भिकारी माफियांचा गुंडच घेतो. त्यानंतर तो इतर माफियांना हे चौक, रेल्वे स्टेशन, बसस्थानक आणि इतर ठिकाणांचे प्रभारी बनवतो जेणेकरून एखादा भिकारी बाहेरून आला आणि यांच्या जागी भीक मागू लागला तर भिकारी माफियांचे लोक त्याला तेथून पळवून देतील.

धार्मिक स्थळी भिकारी माफिया

चौकांसह भिकारी माफियांनी धार्मिक स्थळांच्या बाहेरदेखील स्वत:चा कब्जा जमवला आहे. या ठिकाणी केवळ अशाच लोकांना उभे केले जाते, ज्यांची स्थिती अत्यंत दयनीय असेल जेणेकरून धार्मिक दृष्टिकोन असणाऱ्या लोकांना त्यांच्यावर दया येईल आणि ते त्यांना जास्तीत जास्त पैसे देतील. त्यांना असेही प्रशिक्षण दिले जाते की जेव्हा कोणी पैसे देईल तेव्हा त्याबरोबर त्यांना आशीर्वाददेखील द्यायचे आहेत.

सराईत भिकाऱ्यांना पॉश परिसर

पॉश परिसरातील चौक व बाजारपेठांमध्ये केवळ सराईत भिकाऱ्यांनाच भिकारी माफिया उभे करतो, कारण लोकांच्या खिशातून पैसे काढण्याचे अनेक मार्ग सराईत भिकाऱ्यांना माहित असतात, ज्यामुळे लोक त्यांच्यावर दया करतात आणि मग त्यांना पैसे देतात.

गुन्हेगार आणि भीक मागण्यांमधील संबंध

शहरात भिकाऱ्यांच्या वाढीबरोबरच गुन्हेगारांनाही आश्रय मिळत आहे. बऱ्याचदा दुष्कृत्य केल्यानंतर गुन्हेगार या भिकाऱ्यांमध्ये जाऊन लपून बसतात आणि पोलिसांना त्यांचा सुगावा लागणे कठीण होते. रेल्वे स्थानक आणि इतर अशा ठिकाणी जिथे प्रवासी रात्रीच्या वेळी निर्जन ठिकाणातून जातात, तेव्हा गुन्हेगार त्यांना आपले लक्ष्य बनवतात आणि नंतर पुन्हा भिकाऱ्यांमध्ये जाऊन झोपी जातात. पोलिसांनी बऱ्याच वेळा अशा टोळयांचा खुलासा केला आहे.

आपणास दिसेल की एखादे मुल अचानक कारच्या समोर किंवा मागे येऊन टकटक करू लागतो आणि ड्रायव्हरचे लक्ष वेधून घेण्यास सुरुवात करतो. ड्रायव्हर कारमधून खाली उतरताच काही इतर मुले खिडकीतून मोबाईल किंवा कारमध्ये ठेवलेल्या इतर वस्तू चोरी करतात. ही मुले त्याच माफिया टोळीच्या हातातील कठपुतळया असतात, जी त्यांच्याकडून भीक मांगवितात. हीच मुले मोठी होऊन संपूर्ण समाजासाठी विनाशक ठरतात. चोरी, पॉकेटमारी, चेन स्नॅचिंगपासून ते ड्रग्सच्या व्यापारापर्यंत सामील होतात.

सुशिक्षित भिक्षुक

केवळ मुले आणि मोठी माणसेच नाहीत तर आज सुशिक्षित लोकदेखील भीक मागण्याच्या व्यवसायात गुंतले आहेत. एका अहवालानुसार, देशात मोठया संख्येने पदवी आणि डिप्लोमा धारक भिकारी आहेत. देशातील रस्त्यांवर भीक मागणारे सुमारे ७८,००० भिकारी असे आहेत आणि त्यातील काहींजवळ तर व्यावसायिक पदव्या आहेत. ही धक्कादायक बाब सरकारी आकडेवारीतून समोर आली आहे.

२०११ च्या जनगणनेनुसार ज्यांना रोजगार नाही आणि त्यांच्या शैक्षणिक स्तराची आकडेवारी नुकतीच जाहीर करण्यात आली आहे. त्यानुसार, देशात ३.७२ लाखाहून अधिक भिकारी आहेत. यापैकी सुमारे ७९ हजार म्हणजेच २१ टक्के भिकारी १२ वी उत्तीर्ण आहेत. इतकेच नाही तर त्यातील ३ हजार असे भिकारी आहेत, ज्यांचा कुठल्या न कुठल्या तरी तांत्रिक किंवा व्यावसायिक कोर्समध्ये डिप्लोमा आहे. आज देशात असे अनेक भिकारी आहेत, जे २ वेळेच्या भाकरीसाठी नव्हे तर मालमत्ता बनविण्याच्या इच्छेने भीक मागण्याच्या व्यवसायात जोडली गेली आहेत. होय, आज देशात असे अनेक भिकारी आहेत, जे कोटयधीश आहेत. तरीही आपणास असे वाटत असेल की या भिकाऱ्यांचे या धंद्यात येण्याचे कारण फक्त निरक्षरता आहे, तर आपण चुकीचे आहात.

लोक भीक का मागतात

हैद्रराबादमध्ये एमबीए पास असलेल्या फरजोना नावाच्या एका तरुणीला भीक मागताना पकडले गेले. ती लंडनमध्ये अकाऊंट ऑफिसर म्हणून राहून चुकली होती. तिने सांगितले की तिचा नवरा मेला आहे आणि आता ती आपल्या आर्किटेक्ट मुलासह राहते. जीवनातून त्रस्त होऊन जेव्हा ती एका बाबाकडे गेली तेव्हा त्या बाबाने तिला भिकारी बनविले. त्याचप्रमाणे अमेरिकन ग्रीन कार्डधारक रबिया हैद्रराबादमध्येच एका दर्ग्यासमोर भीक मागताना पकडली गेली. तिने सांगितले की तिच्या नातेवाईकाने फसवणूक करून तिची सर्व मालमत्ता बळकावली.

आंध्रप्रदेशाच्या गुत्तूर जिल्ह्यातील एक शिक्षित २७ वर्षीय भिकारी म्हणतो की कुटुंबाची आर्थिक परिस्थिती चांगली नसल्यामुळे शिक्षण मध्येच सोडावे लागले. कामाच्या शोधात मुंबईत आलो. काम मिळाले पण गुलामगिरीतील मजुरासारखे. मग काम सोडून भिक मागू लागलो. भीक मागण्याने इतकी कमाई होते की मी माझ्या कुटुंबीयांचीदेखील आर्थिक मदत करतो.

भीक मागणे एक व्यवसाय

भीक मागण्याचा व्यवसाय आता गोरगरीबांची विवशता नव्हे तर देशातील सुशिक्षित लोकांकरिता हा कमाईचा सर्वात सोपा स्त्रोत बनला आहे. मर्यादा तर तेव्हा पार होते जेव्हा पैशाची मागणी करणारे भिकारी लाजेने डोळे झाकवून नव्हे तर अक्कड दाखवत जोर जबरदस्तीने पैसे मागतात. दिले नाहीत तर ते शिवीगाळही करतात. आजकाल तर भिकारी भीक मागताना स्वत:ला अपमानित वाटून घेण्याऐवजी देणाऱ्यांनाच अपमानित करतात. येथपर्यंत की भिकारी आवश्यकता पडल्यास धर्मानुसार आपली वेशभूषासुद्धा बदलतात. हे सर्व दर्शविते की आजकाल लोकांसाठी भीक मागणे ही कुठली विवशता नव्हे, तर व्यवसाय बनला आहे.

भीक मागणे कायदेशीर गुन्हा म्हणून घोषित करूनही भिकाऱ्यांची संख्या कमी होत नाही. ज्या मुलांच्या हाती पुस्तके असावीत, त्यांच्या हाती वाडगे दिले जाते. दु:खाची गोष्ट म्हणजे स्वत: पालकच आपल्या मुलास या दलदलीत पाडत आहेत. ही माणसे किती निर्दयी आहेत, जी स्वत:च्या मुलांना अपंग बनवतात यासाठी की ते त्यांच्याकडून भीक मागवू शकतील.

उत्तर प्रदेशात एक गाव असे आहे, जिथे सर्व पुरुष भिक मागतात आणि जर कोणी पुरुष भीक मागण्याचे काम करत नसेल तर हा समाज त्याचे लग्न होऊ देत नाही. या समुदायाचे लोक अनेक शतकांपासून भीक मागत आहेत आणि त्यांनी कधीही त्यांची परिस्थिती बदलण्याविषयी विचार केला नाही.

कशी संपुष्टात येईल ही कुप्रथा

कायद्याचे तज्ञ भीक माफियांसाठी कठोर कायदे करण्याच्या बाजूने आहेत, परंतु समाजशास्त्रज्ञ असे मानतात की मुलांना केंद्रस्थानी ठेवून कायदे करावे लागतील. ते हेदेखील मानतात की भीक मागणे हा एक सन्माननीय व्यवसाय नाही, केवळ गुन्हेगारी टोळया किंवा काही रिकामटेकडे राहूनही पैसे कमविण्यास इच्छुक असलेले लोक हा व्यवसाय स्वेच्छेने स्वीकारतात.

देशातील शिक्षणतज्ज्ञ म्हणतात की शिक्षण आणि रोजगार यांच्यामध्ये योग्य समन्वय नसल्याने अशी समस्या उद्भवते. त्यांनी शंका व्यक्त केली की सुशिक्षित भिकाऱ्यांची वास्तविक संख्या अजून जास्त असू शकते. ते म्हणाले की समाजात भीक मागणे चांगले मानले जात नाही, म्हणून उच्चशिक्षित भिकारी सव्हेच्या वेळी त्यांच्या शैक्षणिक स्थितीबद्दल खोटे बोलतात. हे पाहिले गेले आहे की आधी हे लोक नाईलाजास्तव भीक मागतात, परंतु नंतर ती त्यांची सवय बनते. भिकाऱ्यांना रोजगाराभिमुख कामांशी जोडणे काही अवघड काम नाही, असेही ते म्हणाले. परंतु जोपर्यंत शैक्षणिक धोरणात परिवर्तन होत नाही तोपर्यंत ‘कौशल्यप्रधान भारत’ किंवा भिकारीमुक्त भारताचे स्वप्न पूर्ण करणे खूप अवघड आहे.

तसे महाराष्ट्र सरकारने राज्याला भिकारीमुक्त करण्यासाठी मोहीम सुरू केली आहे. पोलिस भिकाऱ्यांना पकडतात आणि त्यांना कोर्टात नेतात जेथे त्यांना पुनर्वसन केंद्रात पाठविले जाते. पण अधिकतर भिकारी जामीन देऊन पुन्हा भीक मागण्यास प्राधान्य देत आहेत. हेच कारण आहे की सरकारद्वारे चालवल्या जाणाऱ्या पुनर्वसन केंद्रांमध्ये भिकाऱ्यांची संख्या ४ वर्षात ३८ टक्यांनी कमी झाली आहे.

‘इझि मनी’ चा हा ट्रेंड असा आहे की पकडले गेल्यावर भिकारी न्यायालयात वकीलांना हजर करतात. ते ३ हजार ते ५ हजार पर्यंत जामीनही भरत आहेत. मागील वर्षी पुण्यातच ६० हून अधिक भिकारी आणि राज्यांत २००हून अधिक भिकाऱ्यांना जामीन मिळाला होता. ते न्यायाधीशांसमोर सांगतात की ते भीक मागणार नाहीत, परंतु त्यांची सुटका झाली की पुन्हा त्याच व्यवसायात अडकतात.

गुन्हे विभागाचे सहाय्यक पोलिस आयुक्त भानुप्रताप बर्गे म्हणतात की भिकाऱ्यांना ‘इझि मनी’ची सवय झाली आहे. रोख रक्कम जमा करून, दंडाची पावती फाडून किंवा जामिनाची रक्कम त्वरित भरून ते बाहेर पडतात. अशा प्रकारे पुनर्वसन केंद्रांमधील या लोकांची संख्या कमी होत आहे, परंतु रस्त्यावर भीक मागणाऱ्यांची संख्या कमी होत नाही.

बॉम्बे प्रिव्हेंशन अॅक्टमध्ये पुरेशी तरतूद असल्याचे केंद्र सरकारने कोर्टाला सांगितले होते. या कायद्यांतर्गत भीक मागणे हा गुन्हा असल्याचे सांगितले गेले आहे. हे गरिबीमुळे केले गेले असेल तर भीक मागणे हा गुन्हा होऊ नये असेही केंद्राने म्हटले आहे. दिल्लीतही भीक मागणे हा गुन्हा आहे. प्रथमच भीक मागताना पकडले गेल्यास ३ वर्षांची शिक्षा होऊ शकते.

भीक मागण्याबाबत असा कायदा करण्याची गरज आहे, जो त्यास बेकायदेशीर मानण्याऐवजी या लोकांच्या पुनर्वसन व सुधारणेवर भर देईल. नाईलाजास्तव भीक मागणाऱ्यांना स्वयंरोजगाराचे प्रशिक्षण दिले जावे, यासाठी सरकारांना आरंभ करावा लागेल.

स्त्रीला गुलाम बनविणाऱ्या धार्मिक कथा

* सरस्वती रमेश

लहानपणी आई अनेकदा एक कथा सांगत असे. एका सती महिलेच्या नवऱ्याला कुष्ठरोग झाला होता. सती पतीला टोपलीमध्ये बसवून नदीच्या काठी स्नान घालण्यासाठी नेत असे. एके दिवशी तिथल्या नदीकाठी एक वेश्या स्नान करीत होती. कुष्ठरोगी त्या वेश्येच्या प्रेमात पडला. त्यानंतर कुष्ठरोगी उदास राहू लागला. जेव्हा पत्नीने त्याच्या दु:खाचे कारण विचारले तेव्हा कुष्ठरोग्याने तिला सर्वकाही सांगितले. पत्नीने पतीला धीर दिला आणि त्याला मदत करण्याचे आश्वासन दिले.

त्यानंतर दररोज पहाटे सती स्त्री गुप्तपणे त्या वेश्याच्या घरात शिरायची आणि तिची सर्व कामे करून परत यायची. घरातील सर्व कामे कोण करते म्हणून वेश्या आश्चर्यचकित होती. एक दिवस वेश्याने सती स्त्रीला पकडले आणि तिला कारण विचारले. जेव्हा त्या महिलेने तिला तिच्या पतीच्या प्रेमाबद्दल सांगितले तेव्हा वेश्याने त्याला घेऊन आणण्यास सांगितले. ती स्त्री आनंदाने घरी गेली. तिने नवऱ्याला ही बातमी सांगितली. तिने पतीसाठी नवीन कपडे काढले आणि अंघोळ घालून त्याला वेश्याच्या घरी नेण्यासाठी नदीकडे चालू लागली. वाटेत काही क्षणांसाठी टोपली तिथेच झाडाखाली उतरवून ती विश्रांती घेऊ लागली. तिच्या पतीच्या कुष्ठरोगी देहातून वास येत होता. तेथूनच काही साधू-संत जात होते. साधूंना दुर्गंधी सहन झाली नाही तेव्हा त्यांनी शाप दिला की ज्या जीवापासून ही दुर्गंधी येत आहे तो सूर्यास्त होण्याबरोबरच मृत्यूला प्राप्त व्हावा.

सतीने त्यांचा आवाज ऐकला आणि नंतर सूर्याकडे वळून म्हणाली, ‘‘मी बघतेच की सूर्य माझ्या इच्छेविरुद्ध कसा अस्त होतो ते.’’

कथेनुसार स्त्रीच्या सतीत्वात परम शक्ती होती, ज्यासमोर सूर्यदेवालाही झुकावे लागले आणि सूर्य तिथल्या तिथेच थबकला.

अनेक स्त्रियांनी ही कहाणी आपल्या वयाच्या कोणत्या ना कोणत्या टप्प्यात ऐकली असेल. वास्तविक, ही केवळ एक कथा नाही तर आपल्या धार्मिक कथा-गोष्टींमधून पाजल्या जाणाऱ्या बाळगुटीचा एक नमुना आहे. बहुतेक धार्मिक कथा-गोष्टींमध्ये नैतिक शिकवण आणि प्राचीन काळापासून चालत आलेल्या प्रणालींची बाळगुटी स्त्रियांनाच पाजली जात राहिली आहे.

स्त्रियांसाठी वर्षातील बहुतेक दिवस निर्जल व्रत, उपवासाचे कर्मकांड आहे, परंतु पुरुषांनी नेहमीच उपासाच्या आसनावर विराजमान रहावे. कथेच्या माध्यमातून महिलेला तिचे सतीत्व शिकवले गेले आहे, जर पती कुष्ठरोगी झाला तर त्याची सेवा करून आणि पती कोणाच्या प्रेमात पडला तर त्याला त्याच्या प्रेमिकेशी भेटवून त्या स्त्रीला सती आणि पतिव्रता यासारख्या नावांनी सुशोभित केले जाते. तिच्याकडून कोणतीही कठोर परीक्षा घेतली जाऊ शकते.

धार्मिक कथांचे पाठ

या कथा-कहाण्या स्त्रियांची स्वतंत्र सत्ता व अस्तित्व स्वीकारतच नाहीत.

मनुने तर असेही म्हटले आहे :

पिता रक्षति कौमारे भर्ता रक्षति यौवने।

पुत्रो रक्षति वार्धक्ये न स्त्री स्वातंत्र्यमर्हंति॥

म्हणजे स्त्रीला मुक्त सोडले जाऊ नये. बालपणात वडील, तारुण्यात पती आणि त्यानंतर मुलाच्या स्वाधीन ठेवले पाहिजे.

केवळ हिंदू धर्माच्या कथांमध्येच नव्हे तर यहुदी, इस्लामच्या धार्मिक कथांमध्येही ती स्त्री असल्यामुळे अत्याचाराला बळी पडली आहे.

इस्लामशी संबंधित कथांमध्ये महिलांना आपल्या पतीची सेवा आणि पडद्यात राहण्याचा सल्ला बहुतेक वेळा मिळतो. त्याचप्रमाणे २ स्त्रियांची साक्ष १ पुरुषाच्या बरोबरीची मानली जाते.

बहुतेक धार्मिक कथा-कहाण्यामध्ये महिलांना हाच धडा शिकविला जातो की पतीची सेवा करण्यापासून त्याच्या लैंगिक इच्छेची पूर्तता करणे हे प्रत्येक स्त्रीचे परम कर्तव्य आहे. स्त्रियांना पतिव्रता, नवऱ्याचे अनुसरण करण्याची आणि प्रत्येक परिस्थितीत मर्यादेचे पालन करण्याची शिकवण दिली जाते. पावलोंपावली महिलेच्या सहनशक्तीच्या परीक्षेचा उल्लेख मिळतो.

लैंगिक असमानतेने भरलेल्या या कथा-कहाण्या किंवा प्रवचने ऐकून स्त्रिया स्वत:ला निकृष्ट दर्जाचे मानू लागतात. आयुष्यभर या कथा-कहाण्यांचा त्यांच्या मनावर खोलवर प्रभाव टिकून राहतो.

रामायण हा एक असा धार्मिक ग्रंथ आहे, जो प्रत्येक घरात बघावयास मिळतो. रामायण कथेच्या प्रभावाबद्दल विचार करतांना रामायण मालिकेच्या वेळी घरांमध्ये पसरलेल्या शांततेची आठवण उत्स्फूर्तपणे येते. याच रामायण कथेत सीता गर्भवती असताना मर्यादेच्या नावावर जंगलात सोडली गेली होती. तरीही राम निर्दोष असल्याचे वर्णन केले गेलं. रामायण सीतेच्या वेदनेबद्दल शांत आहे. हीच कहाणी रामलीलेच्या माध्यमातून निरक्षर महिलांपर्यंत पोहोचते.

त्याचप्रमाणे महाभारतात कौरवांच्या सभेत जुगारात आपल्या पत्नीला डावावर लावण्याची कहाणी आहे. जुगारात द्रौपदीला गमावण्याचा व निर्वस्त्र होण्याचा हुकूम ऐकूनही पती गप्प बसल्याचा उल्लेख आहे. ही कसली सभ्यता होती, जिथे राजाच्या सभांमध्ये बसलेली प्रत्येक उच्चपदस्थ व्यक्ती एका स्त्रीच्या शोषणावर मौन बाळगुन आहे? द्रौपदीने ओरडून-ओरडून मदत मागितल्यानंतरही दुर्योधनाचा लहान बंधू विकर्णखेरीज कोणत्याही शक्तिशाली सदस्याचे मौन तुटत नाही.

प्रकरण फक्त रामायण किंवा महाभारताच्या कथेपुरतेच मर्यादित नाही. महिला वर्षभर जितके काही व्रत-उत्सव करतात त्यांच्या कथांमध्ये लैंगिक फरक स्पष्ट झळकतो. करवाचौथ, हरतालिका तीज व्रत, वट सावित्री पूजा अशा सर्व उपवासांच्या कथांमध्ये महिलांचे स्तर कमी लेखून प्रस्तुत केले गेले आहेत. ऋषि पंचमी व्रताच्या कथेनुसार विदर्भ नावाच्या ब्राह्मणाच्या कन्येच्या शरीरात यामुळे किडे पडले, कारण मासिक पाळी असूनही तिने स्वयंपाकघरातील भांडयांना स्पर्श केला होता.

मासिक पाळीचा शाप

या प्रकारच्या कथा स्त्री होण्याला एखाद्या शापाप्रमाणे दर्शवितात आणि त्यांच्या मासिक चक्राला पापी कृत्यासारखे आच्छादित करतात. अशा कथांमुळेच स्त्रिया मासिक पाळीला त्यांच्या शरीरात एखाद्या विकारासारखे स्वीकारतात आणि एखाद्या दोषाप्रमाणे आपल्या आयुष्यात घेऊन जगतात. धार्मिक कथांमध्ये मासिक पाळीशी संबंधित हजारो नियम आहेत, त्यातील काही नियम आजही महिला पाळत आहेत. या नियमांचे कोणतेही तार्किक आधार किंवा ठोस कारण दिसून येत नाही, परंतु या नियमांचे पालन करतांना स्त्री स्वत:ला निकृष्ट निर्मिती म्हणून अवश्य मानू लागते.

स्त्री शरीराची शुद्धता

धार्मिक कथा विश्व स्त्री शरीराच्या शुद्धतेवर इतके अधिक केंद्रित आहे की जर तिचे शील-भंग इच्छेने किंवा अनिच्छेने झाले असेल तर ते मृत्यूच्या बरोबरीचे मानले जाते. असे थोडेच अपवाद असतील, ज्यात स्त्रीचे शील-भंग होऊनही तिला सारे अधिकार देण्यात आले असतील. तिचे मन गौण मानले जाते. याचा परिणाम असा झाला की ज्या मुलींचे इच्छेने वा अनिच्छेने शील-भंग झाले त्या पश्चातापाने भरल्या गेल्या. कधी-कधी त्यांनी शापित होऊन दगड बनणे स्वीकार केले तर कधी अग्निमध्ये स्वत:ला झोकून देणे.

कुमारिका आणि कुंवाऱ्या शरीराची संकल्पना या कथांमधून निघून आपल्या समाजात अशा प्रकारे पसरली आहे की मुलीसाठी कुंवारेपण आणि पवित्रताच तिच्या सर्व योग्यतांचा आधार बनून जाते. कुंवारेपणाची ही संकल्पना बरेच समाज आणि धर्मांमध्ये बालविवाहाच्या कुप्रथेचे कारण बनली. शिक्षणाचा प्रचार-प्रसार असूनही ही वाईट प्रथा आजही बऱ्याच ठिकाणी सुरू आहे, तिचा अधिकतर दुष्परिणाम बाल वयात गर्भवती होणाऱ्या मुलींच्या वाटयाला येतो.

नात्यांचे वेगवेगळे अर्थ

आपल्या धार्मिक कथांमध्ये एखाद्या राजाच्या २ किंवा ४ राण्या आणि एखाद्या दुसऱ्या सौंदर्यवतीशी संबंध सामान्य गोष्टी आहेत. यासाठी त्याला ना खेद असतो, ना ही समाजासाठी जबाबदार. परंतु जर एखाद्या स्त्रीने लग्नानंतर पर पुरुषाशी संबंध स्थापित केले तर ती केवळ छळाचाच नव्हे तर सामाजिक बहिष्काराचादेखील बळी ठरते. पुरुष कामवासनेच्या अधीन होऊन संबंध स्थापित करतो, परंतु हेच काम जर स्त्री करत असेल तर तिला समाजात व्यभिचारी, चारित्र्यहीन इत्यादी नावे दिली जातात.

पत्नीचा सहज त्याग

धार्मिक कथांमध्ये पत्नीचा त्याग करणे सामान्य गोष्ट आहे. प्रत्येक पावलोपावली बायकोला नाकारले जाते, त्याग केली जाऊ शकते, परंतु पुरुषाचा त्याग करणारी स्त्री सहसा आपल्या धार्मिक कथांमध्ये जन्माला येत नाही किंवा पुरुषाला अशा प्रकारे त्यागण्याची पत्नीसाठी कोणतीही परंपरा सापडत नाही. स्त्रीला दुय्यम समजण्याचा सर्वात जागृत प्रकार सती प्रथा होती, ज्यात सतीची नियमानुसार पूजादेखील केली जात असे. आजही काही ठिकाणी सती चबुतरे आहेत, जिथे नियमाने जत्राही भरते.

धार्मिक कथांमध्ये समाविष्ट असलेल्या या सर्व गोष्टी स्त्रियांची धर्मनिष्ठा आणि त्यांच्या अत्याधिक सहनशीलतेचे कौतुक करून त्यांना समानतेच्या अधिकारापासून वंचित ठेवतात, स्त्रीवर अधिकार गाजवण्याचे साधन म्हणून काम करतात. ज्या कथांमध्ये स्त्री-पुरुष समानतेसारख्या मूलभूत मानवी मूल्यांची कमतरता आहे त्यांना खऱ्या अर्थाने धार्मिक मानले जाऊ शकत नाही.

लैंगिक समानतेचा हक्क मिळविण्यासाठी महिलांना या धार्मिक कथांद्वारे निर्मित आदर्श स्त्रीच्या मापदंडांचा नाकार करून त्यांच्या वर्तुळातून बाहेर पडावेच लागेल.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें