* प्रतिनिधी
काही आजार असे असतात जे महिलांमध्ये जास्त प्रमाणात आढळतात. ‘हायपरथायरॉईडीझम आणि हायपोथायरॉईडीझम’ हे थायरॉईडशी संबंधित २ आजार आहेत.
स्त्रियांना अनेक मानसिक, शारीरिक आणि हार्मोनल बदलांना सामोरे जावे लागते. स्त्री जीवनाच्या वेगवेगळया टप्प्यांमध्ये हार्मोनल बदल होतातच, पण जर हे बदल असामान्य असतील तर ते अनेक आजारांना कारणीभूत ठरू शकतात. त्यामुळेच महिलांना थायरॉईड होण्याची शक्यता जास्त असते.
प्रिस्टीन केअरच्या डॉ. शालू वर्मा यांनी महिलांमध्ये वाढत्या थायरॉईडच्या समस्या आणि त्यापासून वाचण्याचे उपाय याबद्दल माहिती दिली –
थायरॉईड काय आहे?
थायरॉईड ही मानेच्या खालच्या भागात आढळणारी फुलपाखराच्या आकाराची ग्रंथी आहे. या ग्रंथीतून ट्रायओडोथायरोनिन (टी३) आणि थायरॉक्सिन (टी४) नावाचे २ मुख्य संप्रेरक स्रवते. दोन्ही संप्रेरके शरीरातील अनेक क्रिया नियंत्रित करण्यात विशेष भूमिका बजावतात.
पण, जेव्हा दोनपैकी कोणत्याही हार्मोन्सच्या उत्पादनाच्या प्रमाणात बदल होतो, तेव्हा शरीरात विविध समस्या निर्माण होतात. हायपोथायरॉईडीझम आणि हायपोथायरॉईडीझममधील फरक जेव्हा थायरॉईड संप्रेरकांचे उत्पादन आवश्यकतेपेक्षा जास्त होते तेव्हा त्या स्थितीला हायपरथायरॉईडीझम म्हणतात, तर थायरॉईड संप्रेरकांच्या कमी उत्पादनाच्या स्थितीला हायपोथायरॉईडीझम म्हणतात. दोन्ही परिस्थिती असामान्य आहेत आणि रुग्णाला उपचारांची आवश्यकता असते.
स्त्रिया होतात पुरुषांपेक्षा जास्त प्रभावित
हायपरथायरॉईडीझम आणि हायपोथायरॉईडीझम पुरुषांपेक्षा स्त्रियांमध्ये १० पट अधिक सामान्य आहे. आकडेवारीनुसार, दर ८ पैकी जवळजवळ १ स्त्री थायरॉईडने त्रस्त असते.
याचे एक कारण असे की, थायरॉईडचे विकार बहुतेक वेळा स्वयंप्रतिकार प्रतिक्रियांमुळे उद्भवतात. जेव्हा शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती स्वत:च्या पेशींवर हल्ला करू लागते तेव्हा हे घडते. पुरुषांपेक्षा स्त्रियांमध्ये स्वयंप्रतिकार स्थिती अधिक सामान्य असते.
मासिक पाळी दरम्यान हार्मोन्समध्ये होणारे चढउतार आणि थायरॉईड हार्मोन्समधील परस्पर क्रियेमुळे थायरॉईडचे विकारही स्त्रियांमध्ये दिसून येतात. थायरॉईडची समस्या कधीही उद्भवू शकते, परंतु रजोनिवृत्तीनंतर हार्मोन्सच्या पातळीत अचानक बदल झाल्यामुळे थायरॉईडचे विकार होणे खूप सामान्य आहे.
या व्यतिरिक्त, थायरॉईडायटिस (थायरॉईड ग्रंथीची जळजळ), आयोडीनची कमतरता आणि जास्त आयोडीन यामुळेही हायपोथायरॉईडीझम आणि हायपरथायरॉईडीझम होऊ शकतो.
