* सोमा घोष
कोलकाताहून मुंबईला जाणाऱ्या विमानात एका ६० वर्षीय महिलेला हृदयविकाराचा झटका आला तेव्हा तिला श्वास घेण्यास त्रास होऊ लागला आणि छातीत दुखू लागले. विमान उतरण्यास अर्धा तास उशीर झाला असल्याने, महिलेला कसे वाचवायचे याबद्दल सर्व क्रू मेंबर्स गोंधळले होते. दुर्दैवाने, त्या दिवशी विमानात डॉक्टर उपलब्ध नव्हते, म्हणून एक पुरूष पुढे आला आणि त्याने महिलेला कार्डिओपल्मोनरी रिसुसिटेशन (सीपीआर) दिले, ज्यामुळे तिला थोडा आराम मिळाला आणि मुंबईत उतरताच तिला तातडीने रुग्णालयात नेण्यात आले, ज्यामुळे तिचा जीव वाचला.
याबद्दल, नवी मुंबईतील कोकिलाबेन धीरूभाई अंबानी रुग्णालयाचे कार्डिओलॉजी संचालक डॉ. जीआर काणे म्हणतात की, कार्डिओपल्मोनरी रिसुसिटेशन किंवा सीपीआर ही एक प्रक्रिया आहे जी अचानक बेशुद्ध पडणाऱ्या, श्वास घेण्यास असमर्थ असलेल्या किंवा अचानक हृदयविकाराचा झटका (हृदयविकाराचा झटका) आलेल्या व्यक्तीची स्थिती स्थिर करण्यासाठी केली जाते. सीपीआर आणि एईडी म्हणजेच ऑटोमेटेड एक्सटर्नल डिफिब्रिलेटर (एईडी) हे एक उपकरण आहे जे हृदयाला विद्युत शॉक देऊन त्याची सामान्य लय पुनर्संचयित करण्यासाठी वापरले जाते. हृदयविकाराचा झटका आला आहे त्या ठिकाणी आणि योग्य वेळी उपलब्ध झाल्यास जीव वाचवता येतात.
खरं तर, जेव्हा हृदय धडधडणे थांबवते तेव्हा शरीराच्या अवयवांना ऑक्सिजन मिळू शकत नाही. अशा परिस्थितीत, आपला मेंदू सर्वात संवेदनशील असतो आणि त्याचे प्रतिकूल परिणाम फक्त ३ ते ५ मिनिटांत दिसून येतात. सीपीआर ही एक प्रक्रिया आहे जी हृदयाला पुन्हा सुरू करते आणि पुढील उपचार मिळेपर्यंत मेंदूला ऑक्सिजनचा पुरवठा करत राहते. बहुतेक हृदयविकाराचे झटके हे व्हेंट्रिक्युलर फायब्रिलेशन नावाच्या अनियमित हृदयाच्या लयीमुळे होतात. AED वापरून आपत्कालीन डिफिब्रिलेशन करून हे सामान्य केले जाऊ शकते. विमानतळ, रेल्वे स्थानके, कार्यालये, सोसायट्या इत्यादी गर्दीच्या ठिकाणी हे उपलब्ध करून दिले जाते.
संशोधन काय म्हणते?
जगभरात हृदयरोगाच्या समस्या वाढत आहेत. जर योग्य उपाययोजना त्वरित केल्या नाहीत तर हृदयविकाराचा झटका अनेकदा प्राणघातक ठरतो. अमेरिकन हार्ट असोसिएशनच्या मते, अमेरिकेत दरवर्षी ४,३६,००० हून अधिक लोक हृदयविकाराच्या झटक्याने मरतात, तर भारतात गेल्या तीन वर्षांत हृदयविकाराच्या झटक्याने मृत्युमुखी पडणाऱ्यांची संख्या वाढली आहे.
