पती-पत्नीमध्ये मतभेद असतील तर मन घसरते

* नसीम अन्सारी कोचर

सारंगीचा नवरा मयंक हा व्यवसायाने डॉक्टर आहे. सराव चांगला चालला आहे. आमचे स्वतःचे नर्सिंग होम आहे. पैशाची कमतरता नाही. लग्नाला 16 वर्षे झाली आहेत. डेहराडूनमधील एका बोर्डिंग स्कूलमध्ये एक मुलगा शिकत आहे. सारंगी घरची आणि मयंकची खूप काळजी घेते. ती मयंकच्या मित्रांचे आणि नातेवाईकांचेही खूप स्वागत करते. मयंक त्याला त्याच्या पेशंटच्या गोष्टी सांगतो. मित्रांबद्दल सांगतो. राजकारण आणि क्रिकेटबद्दल बोलतो. ती खूप लक्षपूर्वक ऐकते. ओठांवर हसू आणत ती त्याच्याशी सहमत आहे, पण तिला स्वतःला मयंकला काही म्हणायचे नाही.

मयंक त्याच्या मित्रांकडून सारंगीचे खूप कौतुक करतो. तो म्हणतो, ‘माझी पत्नी खूप आदरणीय आहे. आणि ती एक चांगली श्रोताही आहे.’ ही स्तुती ऐकून सारंगी स्वतःशीच विचार करते, ‘मी तुझ्याशी काय बोलू, तू मला इतकं ओळखतेस?’

खरंतर लग्न होऊन इतकी वर्षं होऊनही मयंकला सारंगीच्या आवडीनिवडी समजू शकल्या नाहीत. तो आपल्या कामात मग्न राहतो. संध्याकाळी आल्यावर त्याला स्वतःच्या गोष्टी सांगायच्या असतात, तो सारंगीला कधीच विचारत नाही, तुला काय वाटतं? तुम्ही दिवसभर घरी एकटे राहिल्यास काय कराल? तुम्ही टीव्हीवर कोणते कार्यक्रम पाहता? वाचावंसं वाटत असेल तर काय वाचता?

सुरुवातीला त्याला सारंगीच्या मित्रांबद्दल जाणून घ्यायचे होते. काही दूरच्या आणि जवळच्या नातेवाईकांबद्दल जाणून घ्या. बस्स, सारंगीलाच मी समजू शकलो नाही. आता सारंगीला त्याच्याबद्दल काही कळावं असंही वाटत नाही कारण आता तिला कॉलेजच्या काळातील अरुण नायर नावाचा मित्र सापडला आहे, तिच्याशी बोलणं शेअर करायला.

आजकाल अरुण दिल्लीत थिएटर करतोय. कॉलेजच्या काळापासूनच त्यांना अभिनयाची आवड होती. तोही लिहितो. सारंगीला लेखन आणि गायनाचीही आवड आहे. त्याने बरीच गाणी लिहिली आणि गुणगुणला पण मयंकला माहित नाही. सारंगीने कधीच सांगितले नाही. सांगितले नाही कारण मयंकला कवितेची काही अडचण नाही. पण अरुणने त्याची सगळी गाणी ऐकली आहेत. त्याचे कौतुक केले. त्याची स्तुती सारंगीला आनंदाने भरते.

मयंक निघून गेल्यावर ती अरुणशी फोनवर तासनतास बोलत असते. ती सर्व प्रकारच्या गोष्टींबद्दल बोलते. मंडी हाऊस सुद्धा दोन-तीनदा अरुणची रिहर्सल बघायला गेलो होतो. त्यांच्यासोबत बाजाराला भेट दिली. तिच्या आवडीनुसार शॉपिंग केली. सारंगीला त्याचा सहवास मिळाल्याने खूप आनंद झाला.

अरुणलाही सारंगीची कंपनी आवडते. कारण म्हणजे त्याची पत्नी नीलम हिला अभिनयात रस नाही किंवा अडचण नाही. ती व्यापारी कुटुंबातील मुलगी आहे. ती दातांनी पैसा धरते आणि तिचे सर्व विचार पैशाभोवती फिरतात. तिने अरुणची अनेक नाटके पाहिली आणि घरी आल्यावर त्याच्या कामाचे कौतुक किंवा समीक्षा करण्याऐवजी ती नाटकातली मुलगी तुला एवढी का मिठी मारतेय यावर भांडायची? आता अरुणने तिला शोमध्ये नेणे बंद केले आहे.

अरुण आणि सारंगी दोघेही सर्जनशील आणि कलात्मक स्वभावाचे लोक आहेत. गूढ, गंभीर, अतिशय संवेदनशील जो गोष्टी खोलवर समजून घेतो. त्यामुळे दोघंही एकमेकांसोबत खूप कम्फर्टेबल आणि एकदम मोकळे आहेत. त्यांच्यात संघर्ष नाही. दोघेही एकमेकांच्या कंपनीचे भुकेले. पण ही भूक शारीरिक नसून मानसिक आहे.

मयंक आणि सारंगी किंवा अरुण आणि नीलम अशी अनेक जोडपी आहेत. ते जगातील सर्वोत्तम जोडपे असू शकतात. पण प्रत्यक्षात ते एकाच छताखाली दोन अनोळखी व्यक्तींसारखे आहेत.

प्रौढ जोडपे आनंद घेत आहेत

पाश्चात्य देशांमध्ये केवळ तरुण जोडपेच नव्हे तर प्रौढ जोडपीही एकमेकांसोबत जीवनाचा आनंद लुटतात. एकत्र फिरायला जा. मजेदार आणि खूप बोलतो. एकत्र पार्ट्या आणि दारूचा आनंद घ्या. रात्री उशिरापर्यंत एकमेकांच्या मिठीत डान्सफ्लोरवर रहा. ते एकमेकांच्या आवडीनिवडी आणि नापसंतीची काळजी घेतात आणि एकत्र खूप आरामदायक असतात.

पाश्चात्य जोडपं जेव्हा घर शोधत असतं तेव्हा त्यात त्या दोघांच्या आवडी-निवडी यांचा समावेश असतो. याउलट, भारतीय जोडप्यांना एक-दोन वर्षातच त्यांच्या जोडीदाराचा इतका कंटाळा येतो की त्यांच्यात बोलण्यासारखा विषयच उरत नाही. कारण इथे लग्न केले जात नाही तर लादले जाते. एका निश्चित तारखेनंतर 2 अज्ञात लोक एका खोलीत राहतील, लैंगिक संबंध ठेवतील आणि त्यांना मुले होतील, असे त्यांचे पालक आणि नातेवाईकांनी ठरवले आहे. खोलीत बंदिस्त असलेल्या दोन जीवांची विचारसरणी, सवयी आणि विचारधारा एकमेकांपासून भिन्न आहेत.

मैत्री ही प्रेमाची पहिली पायरी आहे

प्रेमाची पहिली पायरी म्हणजे मैत्री. ज्यांचे विचार आणि सवयी आपल्या सारख्याच असतात अशा लोकांशी आपण मैत्री करतो. पण भारतात लग्न या आधारावर होत नाही. म्हणूनच बहुतेक जोडप्यांना आयुष्यभर खरे प्रेम अनुभवता येत नाही. समाजाच्या दबावाखाली दोघेही आपले नाते जपतात.

नात्यात दुरावा येऊ नये म्हणून अनेकदा त्यांच्यापैकी एकजण आपले विचार दाबून शांत बसतो. हे काम बहुतेक बायका करतात कारण त्या दुसऱ्याच्या घरी राहायला आल्या आहेत. ते जिथून आले आहेत, त्यांच्यासाठी पूर्वीसारखी जागा उरलेली नाही, म्हणून ते गप्प बसून जुळवून घेतात. अशा जोडप्यांमध्ये हृदयस्पर्शी संभाषण नाही, रोमांच नाही, रोमान्स नाही. शारीरिक संबंधही ते यांत्रिक पद्धतीने पार पाडतात.

रश्मी म्हणते की जेव्हा ती तिच्या पतीसोबत अंथरुणावर असते तेव्हा तिचा प्रियकर तिच्या विचारात असतो. ती कल्पना करते की ती त्याच्याबरोबर समुद्राच्या लाटांवर खेळत आहे. तो तिला हळूवारपणे स्पर्श करतो. तो आपल्या शब्दांचे सार तिच्या कानात कुजबुजत आहे. जोपर्यंत ती मानसिकदृष्ट्या तिच्या प्रियकराची कल्पना करत नाही तोपर्यंत ती तिच्या पतीसोबत सेक्ससाठी तयार होऊ शकत नाही.

एका ट्रेडिंग कंपनीचे मालक श्रीकांत गुप्ता आपला सगळा वेळ त्यांच्या कंपनीत काम करणाऱ्या रजनीबालासोबत घालवतात. रजनी त्याच्यापेक्षा वयाने खूप लहान आहे पण बोलण्यात आणि ज्ञानात दोघांची पातळी समान आहे. घरी आल्यानंतरही श्रीकांत गुप्ता रजनीशी फोनवर बोलत राहतो. त्याच्या बायकोसाठी फक्त काही वाक्ये आहेत, जसे जेवण तयार कर, उद्याचे माझे कपडे काढ नाहीतर मी झोपणार आहे, लाईट बंद कर.

भारतात, बहुतेक बायका आपल्या पतीचा आदर करतात, त्याला आपला स्वामी मानतात, त्याच्या प्रत्येक शब्दाचे पालन करतात, सण, उपवास इत्यादी पाळतात जसे त्यांच्या पतीची आई करत असे. त्या पतीच्या घरी राहतात आणि त्यांचा खर्च नवरा उचलतो. ते आपल्या पतीच्या मुलांना जन्म देतात. ती तिच्या नवऱ्याच्या घरात नोकरांपेक्षा जास्त काम करते, पण तिच्यावर प्रेम करत नाही.

दुसऱ्याच्या घरी नोकर असणे म्हणजे प्रेम नाही. जेव्हा दोघेही आर्थिक, मानसिक आणि भावनिकदृष्ट्या समान असतात तेव्हा प्रेम होते. प्रेम तेव्हा घडते जेव्हा दोघे एकमेकांचे मित्र असतात. एकमेकांचे गुण-दोष जाणून घ्या आणि स्वीकारा. भारतात लग्नाच्या एक-दोन वर्षानंतर किंवा मुले झाल्यानंतर पती-पत्नीमध्ये कोणतेही आकर्षण उरले नाही. ते एकत्र बसून टीव्ही शोचा आनंदही घेत नाहीत. पूर्वी स्त्रिया गुदमरून जगत असत, पण मोबाईल फोन उपलब्ध झाल्याने काहीसा दिलासा मिळाला असून अनेक स्त्रिया आपल्या मनातील भावना मित्र, जुने प्रियकर किंवा कोणत्याही मैत्रिणीसोबत शेअर करून हलक्या होतात.

पती-पत्नीच्या वयात किती अंतर असावे?

* सोमा घोष

असं म्हणतात की प्रेमाला वय नसतं, प्रेम कोणत्याही वयात होऊ शकतं, तसंच लग्नाला वय नसतं, लग्न कोणत्याही वयात होऊ शकतं आणि नवरा-बायकोमधील फरक कितपत योग्य आहे याचा अंदाजही येत नाही, कारण प्रेम हे सर्व प्रथम आहे, ज्यामध्ये मानसिक आणि शारीरिक आकर्षण समाविष्ट आहे. यामध्ये, वयाच्या फरकाचा नातेसंबंधावर किती परिणाम होतो हे समजणे खूप कठीण आहे, कारण वयाच्या फरकाचा परिणाम फक्त सेक्सच्यावेळी होतो, जर सेक्स आवश्यक नसेल तर लग्न कोणत्याही वयात कोणत्याही फरकाने केले जाऊ शकते. करू शकतो आणि त्याचा संबंधांच्या बांधणीवर कधीही परिणाम होत नाही.

याच कारणामुळे क्रिकेटपटू सचिन तेंडुलकर आणि अंजली तेंडुलकर यांच्या वयात 6 वर्षांचे अंतर आहे, ज्यामध्ये अंजली 6 वर्षांनी मोठी आहे, प्रियांका चोप्रा आणि निक जोनास यांच्या वयात 10 वर्षांचे अंतर आहे, यामध्ये प्रियांका 10 वर्षांनी मोठी आहे. दिलीप कुमार आणि सायरा बानू यांच्या वयात 22 वर्षांचे अंतर असताना आणि त्यांची जोडी हिंदी चित्रपटसृष्टीचे उदाहरण होते. धर्मेंद्र आणि हेमा मालिनी यांच्यात 13 वर्षे, राजेश खन्ना आणि डिंपल यांच्यात 16 वर्षे, कबीर बेदी आणि प्रवीण दुसांज यांच्यात 29 वर्षे, मिलिंद सुमन आणि अंकिता कुंवर यांच्यात 25 वर्षे अशी अनेक उदाहरणे आहेत. या सर्वांची चांगली कामगिरी होत आहे. जरी भारतात बर्याच काळापासून लग्नासाठी वयाचे अंतर आवश्यक मानले जात आहे, ज्यामध्ये पतीने पत्नीपेक्षा मोठे असणे आवश्यक मानले जाते, परंतु काळानुसार आज बदल होत आहे आणि वयातील अंतर आता आवश्यक मानले जात नाही.

अटलांटा युनिव्हर्सिटीमध्ये झालेल्या एका संशोधनानुसार पती-पत्नीमध्ये वयाचे ५ वर्षांचे अंतर योग्य मानले जाते. संशोधनानुसार, ज्या जोडप्यांमध्ये 5 वर्षांचे अंतर आहे त्यांच्या घटस्फोटाची शक्यता 18% असते. दुसरीकडे, ज्या जोडप्यांमध्ये वयाचे अंतर 10 वर्षे आहे, त्यांच्यात घटस्फोटाची शक्यता 39% आहे आणि वयाचे अंतर 20 वर्षे असल्यास घटस्फोटाची शक्यता 95% आहे.

लग्नात वयाच्या अंतराची व्याख्या नाही

या संदर्भात हीलिंग सर्कलच्या मॅरेज काउंसिलर आरती गुप्ता सांगतात की, लग्नात वयाच्या अंतराची व्याख्या नसावी, कारण दोन व्यक्तींच्या वैयक्तिक भावना वेगवेगळ्या असतात, त्यात त्यांचे वातावरण, शिक्षण, नोकरी, राहणीमान अशा अनेक गोष्टी असतात. गोष्टी त्याच्याशी संबंधित आहेत. अंतराची गरजही का आहे, पूर्वीच्या काळी लोक समजायचे की माणूस मोठा झाला की तो अधिक प्रौढ होईल, त्याची काळजी घेईल, त्यात मुलगा मोठा होणं गरजेचं मानलं जात असे. मग हा पुरुषप्रधान समाजाचा विचार होता. आताही समाजाला पुरुष प्रधान ठेवायचे आहे, पण आता तसे नाही, कारण जागतिकीकरण आणि महिला सक्षमीकरणामुळे आज या सगळ्याला काही फरक पडत नाही. आता दोन माणसं बांधली जात आहेत आणि त्यांची कम्फर्ट लेव्हल काय आहे, त्यांची मॅच्युरिटी काय आहे, त्यांची विचारसरणी काय आहे, या सगळ्या लवचिक गोष्टी आहेत, ज्यात कोणाला न्याय देण्याची गरज नाही. सध्या अनेक ठिकाणी मुलींची लग्ने मुलांपेक्षा वयाने मोठी असूनही त्यांचे आयुष्य चांगले चालले आहे. मुलांपेक्षा मुली जास्त मॅच्युअर असतात असा प्रत्येकाचा समज असतो. या सर्व गोष्टी स्त्रियांमध्ये जन्मापासूनच असतात, ज्यामध्ये घर, नाती, मुले सांभाळत नवऱ्याच्या पैशाने कुटुंब चालवत असे, हे यापूर्वीही दिसून आले आहे. माझ्याकडे कोणताही वैद्यकीय पुरावा नाही की मुलगी जितकी लहान आहे तितकी ती लैंगिक किंवा पुनरुत्पादकदृष्ट्या चांगली आहे. मला ते मान्य नाही.

शिक्षित करणे आवश्यक आहे

भारत सरकारने महिलांसाठी विवाहाचे किमान कायदेशीर वय १८ वरून २१ वर्षे करण्यासाठी संसदेत विधेयक मांडले होते. महिलांचे लग्नाचे वय १८ वरून २१ वर्षे करण्याचा प्रस्ताव होता. पुरुषांसाठी वय 21 वर्षे राहणार असताना लोकसंख्या नियंत्रित करणे शक्य होईल का? असे विचारले असता अंजली हसते आणि म्हणते की लोकसंख्या नियंत्रित होईल की नाही हे सांगणे कठीण आहे, कारण मी शहरी भागात राहतो आणि हे देखील खरे आहे की मुलींचे लग्नाचे वय वाढल्याने लोकसंख्येवर काही परिणाम होतो, कारण लोकसंख्येबाबत त्यांच्यात जागरूकता वाढू शकते. खेड्यापाड्यात लहान वयातच मुलींची लग्ने होतात आणि जन्म नियंत्रणाची सोय नसते, अशा परिस्थितीत कायदे करून आणि त्यांना शिक्षण देऊनच त्यावर नियंत्रण मिळवता येते. यासोबतच आकडेवारीकडे अधिक लक्ष द्यावे लागेल, ज्याद्वारे लोकसंख्या नियंत्रणाबाबत माहिती मिळू शकेल, परंतु मुली आणि मुलांचे शिक्षण घेणे सर्वात महत्त्वाचे आहे.

प्रत्येक युगात लग्नाची व्याख्या वेगळी असते

आजकाल मोठ्या वयात लग्न करणाऱ्यांची संख्या वाढत आहे, याचे कारण विचारले असता आरती म्हणते की, आजकाल लोक मोठ्या वयातही लग्न करतात, ही चांगली गोष्ट आहे. यामध्ये ते सेक्ससाठी लग्न करत नाहीत. त्यांना जोडीदार हवा आहे, त्यांना सेटल व्हायचं आहे, त्यांना आपलं आयुष्य कुणासोबत तरी शेअर करायचं आहे आणि ते कोणत्याही प्रकारे चुकीचं नाही. त्या नात्यात लग्नाची व्याख्या वेगळी असते. लहान वयात लग्न करणे म्हणजे मुले आणि मुली परिपक्व झाली आहेत, बाळंतपणाच्या वयाची आहेत आणि कुटुंब चालू ठेवू इच्छित आहेत. या सर्व गरजा पूर्ण करण्यासाठी दोन कुटुंबे एकत्र येतात आणि त्यांचे लग्न होते.

कारण वर्चस्व

पुढे, समुपदेशक म्हणतात की वयातील फरक केवळ वर्चस्वासाठी आहे, जिथे पुरुष स्वतःला स्त्रियांपेक्षा अधिक शहाणे, अधिक शिक्षित समजतात आणि त्यांच्या पत्नीला पटवण्याचा प्रयत्न करतात. परंतु येथे हे समजून घेणे आवश्यक आहे की ते दिवस राहिले नाहीत. येथे मी शहरी वातावरणाबद्दल बोलत आहे, कारण मी मोठ्या शहरात राहतो, तर खेड्यापाड्यात आणि लहान शहरांमध्ये आजही मुलगा मुलीपेक्षा मोठा असणे योग्य मानले जाते. त्यातही बदल येत आहेत आणि ते पूर्णपणे बदलणे शक्य आहे.

मानसिक आणि भावनिक सुसंगतता आवश्यक आहे

आरती म्हणते की, बरेच लोक मला वयातील अंतराबाबत त्यांची समस्या सांगतात आणि मला त्यांना समजावून सांगावे लागते की प्रत्येक वयाची विचारसरणी आणि गरजा वेगळ्या असतात. आजचे जग समान होत चालले आहे, दोघांमध्ये परिपक्वता स्वत: ला आणावी लागेल, वयाच्या अंतरापेक्षा मानसिक आणि भावनिक सुसंगतता असणे फार महत्वाचे आहे. माझ्या आणि माझ्या नवऱ्याच्या वयात खूप अंतर आहे, पण लग्नानंतर माझे शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी त्यांनी मला साथ दिली. नातेसंबंध सुधारले पाहिजेत. मी सर्व तरुणांना सांगतो की स्वीकारणे, जुळवून घेणे, तडजोड करणे, प्रेम करणे, देणे आणि घेणे इत्यादी सर्व गोष्टी मानवी नातेसंबंध टिकवून ठेवण्यासाठी उपयुक्त आहेत, ते स्वीकारण्याचा प्रयत्न करा, जेणेकरून मजबूत नाते टिकून राहते.

कुठे नवरा वयाने मोठा तर कुठे बायको पण तरीही वैवाहिक जीवन चांगले चालले आहे. अशा परिस्थितीत, असा निष्कर्ष काढता येतो की, यशस्वी वैवाहिक जीवनासाठी पती-पत्नीमध्ये वयाच्या अंतरापेक्षा एकमेकांबद्दल अधिक प्रेम, आदर आणि समज असणे आवश्यक आहे.

घटस्फोट हा एकमेव उपाय नाही

* गृहशोभिका टीम

पती-पत्नीने नाते निर्माण केले तर एकमेकांचे संरक्षण घेणे, एकमेकांची बाजू घेणे, एकमेकांना सेक्स आणि मुलांचा आनंद देणे. लग्न नेहमी दोन तरुणांमध्येच होते. त्या वयात तरुणाला स्वतःचे घर नसल्यामुळे तो आपल्या आई-वडिलांसोबत राहतो आणि तो तरुणच नाही, तर त्याची पत्नीही आपल्या आई-वडिलांचा आदर करते, आदर करते आणि आधार देते, ही व्यावहारिक बाब आहे. पण लग्नाच्या अटीत आई-वडिलांच्या सेवेचाही समावेश असावा का?

आजकाल मुलीचे पालकही आई-वडिलांची एकुलती एक मुलगी असेल तर ही सेवा मागू लागले आहेत. लग्नाआधी मुलगी जशी करत आली आहे तशीच पत्नीच्या आई-वडिलांची सेवा करणे हे तरुणाचे कर्तव्य आहे का? आपल्या आई-वडिलांची काळजी घेणे आणि त्यांना आश्रय देणे हे मुलाचे नैतिक कर्तव्य आहे, असे कोलकाता उच्च न्यायालयाने एका निर्णयात म्हटले आहे.

जर तरुणाच्या पत्नीला मुलापासून पालकांना वेगळे करायचे असेल तर पती घटस्फोट मागू शकतो. भारतीय संस्कृतीचे नाव घेत उच्च न्यायालयाच्या न्यायमूर्तींनी केवळ पत्नीलाच नव्हे तर समाजालाही उपदेश केला आहे की, पतीसह पतीच्या आई-वडिलांची सेवा न करणे हा वैवाहिक गुन्हा आहे आणि याला पत्नीची क्रूरता म्हटले जाईल. घटस्फोटासाठी स्पष्ट मैदान. कोणत्याही कारणास्तव दोघेही जुळत नसताना घटस्फोट हा पती किंवा पत्नीचा अधिकार असला पाहिजे.

कायदा, समाज, न्यायालये पती-पत्नीमध्ये प्रेम नसताना त्यांना एकाच बेडवर झोपण्यास भाग पाडू शकत नाहीत. पती-पत्नीचे नाते आयुष्यभर असते आणि ते सात जन्म आणि समाज टिकते, असा विश्वास चुकीचा आहे, कायदा तरुण पती-पत्नीवर लादू शकतो. जर पत्नीला कोणत्याही कारणास्तव पतीच्या पालकांसोबत राहायचे नसेल आणि पतीने त्यांच्यापासून इतके दूर राहण्यास नकार दिला की पती-पत्नीचे नाते तुटते, तर घटस्फोट हा एकमेव मार्ग आहे. ते पहिल्याच हजेरीत कोर्टाने आधीच दिले पाहिजे.

पती किंवा पत्नीच्या पालकांना त्यांची मुले लहान असताना त्यांच्या पालनपोषणाचा खर्च वसूल करण्याचा कोणताही सामाजिक, नैतिक किंवा कायदेशीर अधिकार शोधण्याचा अधिकार नाही. होय, जर तरुण पती-पत्नीला त्यांच्या पालकांच्या घरात राहायचे असेल किंवा पालकांनी स्वतःचे घर बनवले असेल आणि त्यांच्या स्वतःच्या अटी स्वखर्चाने लागू केल्या असतील तर हा त्यांचा पूर्ण अधिकार आहे.

यामध्ये पती किंवा पत्नी कोणीही अडथळा निर्माण करू शकत नाही. भारतीय संस्कृतीत अशा हजारो कथा सांगितल्या जातात ज्यात कौटुंबिक किंवा धार्मिक कारणांमुळे पती पत्नीला शिक्षा करतो. विधवांना जाळणे किंवा त्यांना पांढरे कपडे घालण्यास भाग पाडणे हे त्यापैकीच एक. नवर्‍याच्या वयासाठी व्रत, उपास आणि पूजा करणे हेदेखील या संस्कृतीचे जनक आहे ज्यात पत्नीला सामाजिक गुलाम बनवले जाते. याच्या शेकडो कथा आपल्या धर्मग्रंथांमध्ये आहेत आणि केवळ या शास्त्रांचा महिमा गाणारेच आपल्या बायका सोडून जातात, याची उदाहरणेही सर्वज्ञात आहेत. आई-वडिलांची सेवा करणे किंवा पती किंवा पत्नीच्या आई-वडिलांची सेवा करणे ही एक सामान्य गोष्ट आहे आणि समजदार तरुण-तरुणी यापासून कधीही मागे हटणार नाहीत.

छद्म संस्कृतीच्या नावाखाली सक्तीच्या सेवेचा आग्रह धरला जातो तेव्हा त्रास होतो. कलकत्ता हायकोर्टाने घटस्फोट मंजूर केला हे खरे आहे, पण त्यात संस्कृती आणि परंपरा आणून पत्नीला विनाकारण गोत्यात उभे करण्याची गरज नव्हती.

सुखी वैवाहिक जीवन असं बनवा

* शोभा कटरे

यशस्वी दाम्पत्य जीवनासाठी काही छोट्या गोष्टींचा अवलंब करणे आवश्यक आहे. चला तर मग जाणून घेऊया त्या छोट्या गोष्टी ज्या नात्याला सुंदर, यशस्वी आणि आनंदी बनवतात :

एकमेकांच्या भावनांचा आदर करा

वैवाहिक नात्याचा मजबूत पाया तुम्ही एकमेकांच्या भावनांना किती आदर, आदर आणि महत्त्व देता यावर अवलंबून असते. एकमेकांच्या भावना समजून न घेता तुम्ही तुमची मते जबरदस्तीने एकमेकांवर लादता असे नाही का? जर होय तर ही सवय बदला आणि एकमेकांच्या भावनांना महत्त्व द्यायला सुरुवात करा. तरच नात्याचा पाया मजबूत होईल.

कामात मदत करा

आजकाल बहुतेक जोडपी नोकरी करत आहेत. अशा स्थितीत तुम्ही फक्त तुमच्या कामाचा विचार केला तर परिस्थिती आणखी बिघडू शकते. म्हणूनच एकमेकांच्या कामाला समान महत्त्व द्या. जर एखाद्या दिवशी तुमचा जोडीदार लवकर निघून जायचा असेल तर तुम्ही त्याच्या कामात थोडी मदत करावी म्हणजेच त्याच्या कामात थोडी मदत करावी म्हणजे काम लवकर पूर्ण होईल.

एकमेकांसोबत दर्जेदार वेळ शेअर करा

नोकरी करणाऱ्या जोडप्यांकडे नेहमी वेळेची कमतरता असते. काही वेळा त्यांच्या ऑफिसच्या वेळाही वेगळ्या असतात. म्हणूनच त्यांनी एकमेकांसोबत गुणवत्तापूर्ण वेळ घालवण्याची एकही संधी सोडू नये.

यासाठी सुट्टीच्या दिवशी तुम्ही मॉर्निंग जीमला जाऊन, मॉर्निंग वॉक करून आणि एकमेकांशी कोणत्याही विषयावर गप्पा मारून एकमेकांचे मत घेऊन किंवा किचनमध्ये एकमेकांसोबत स्वयंपाक करून तुमचे आरोग्य चांगले करू शकता. कुठेतरी सहलीचे नियोजन करून एकमेकांसोबत काही अविस्मरणीय क्षण घालवा.

योग्य पैसे व्यवस्थापन

लग्नानंतर लगेचच जोडप्यांनी एकमेकांसाठी पैशाचे योग्य व्यवस्थापन करणे आवश्यक आहे जेणेकरुन वाईट काळात पैसा उपयोगी पडेल आणि गरज असताना तणाव नाही. यासाठी एकमेकांचे मत घेऊन योग्य ठिकाणी पैसे गुंतवा.

वेळेची काळजी घ्या

एकमेकांच्या माझ्या वेळेची काळजी घ्या. अनेक वेळा, जोडप्यांना दिवसभराच्या धावपळीनंतर स्वत:साठी थोडा वेळ काढावासा वाटतो, जेणेकरून त्यांना त्यांच्या आवडीनुसार किंवा छंदानुसार काही काम करता येईल, जसे की पुस्तके वाचणे, बागकाम किंवा इतर कोणतीही गोष्ट जी त्यांना पूर्ण करता येईल. त्यांच्या वेळेत. जोडप्यांनी मला एकमेकांना वेळ दिला पाहिजे.

संबंध मजबूत करण्यासाठी

1- केलेल्या मदतीबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करा.

2- एकमेकांवर विश्वास ठेवा.

३- एकमेकांची काळजी घ्या.

4- एकमेकांचे शब्द पूर्णपणे ऐका, जबरदस्ती करू नका.

5- एकमेकांना महत्त्व देणे आवश्यक आहे.

6- वेळोवेळी किंवा विशेष प्रसंगी एकमेकांना भेटवस्तू द्यायला विसरू नका.

७- एकमेकांवर आरोप करणे टाळा.

8- मत्सराची भावना उत्पन्न होऊ देऊ नका.

वैवाहिक जीवन आनंदी करण्यासाठी 11 टिप्स

* पूनम मेहता

तुम्हाला तुमच्या नात्याबद्दल अनेकदा काळजी वाटते का? जर होय, तर तुम्हाला याचा गांभीर्याने विचार करणे आवश्यक आहे. तुमच्या चिंतेचे कारण तुमची स्वतःची वृत्ती किंवा तुमच्या दोघांची केमिस्ट्री असू शकते. अशा परिस्थितीत काही गोष्टी लक्षात ठेवून तुम्ही तुमचे वैवाहिक जीवन सुरळीतपणे चालवू शकता.

  1. संप्रेषण

तुमच्या भावना, विचार, समस्या एकमेकांशी शेअर करा. वर्तमान आणि भविष्याबद्दल बोला. तुमच्या दोघांबद्दल तुमची काय योजना आहे ते इतरांना सांगा. बोलण्यासोबतच ऐकणेही महत्त्वाचे आहे. मौन हादेखील एक संवाद आहे. तुमच्या हावभावात तुमच्या जोडीदाराप्रती प्रेम आणि आदर दाखवा, तसेच स्पर्श करा.

  1. तुमच्या सर्व आशा एकाच गोष्टीवर ठेवू नका

जर तुम्ही तुमच्या जोडीदाराकडून अवास्तव अपेक्षा ठेवत असाल तर तुमची निराशा होईल. जोडीदाराकडून तेवढ्याच अपेक्षा करा, जितक्या तो पूर्ण करू शकतो. तुमची उरलेली आशा इतर पैलूंमध्ये ठेवा. जोडीदाराला जागा द्या. त्याचे चांगले आणि वाईट स्वीकारा.

  1. वाद टाळू नका

निरोगी नातेसंबंधासाठी युक्तिवाद चांगले आहेत. गोष्टी टाळून तीळ तळहात बनते. मनात ठेवलेला गोंधळ वाढवू नका, शब्द टाका. जेव्हा तुमचा जोडीदार तुमच्याशी भांडत असेल तेव्हा गप्प बसू नका किंवा वाईट प्रतिक्रिया देऊ नका. काळजीपूर्वक ऐका आणि फुरसतीने समजून घ्या. भांडण किंवा शिवीगाळ अजिबात करू नका.

  1. वाईट वर्तनाला आव्हान द्या

तुमच्या जोडीदाराच्या वाईट वागण्याने दुखावुन तुमचा स्वाभिमान कधीही गमावू नका. कधीकधी आपल्या जोडीदाराच्या वागण्याने आपल्याला इतका धक्का बसतो की आपल्या वेदना व्यक्त करण्याऐवजी आपण स्वतःला दोषी समजतो किंवा कबूल करतो. तुमचा जोडीदार तुम्हाला शारीरिक/मानसिक दुखावत असला तरी तुम्ही त्याला नकार देत नाही. हे चुकीचे आहे. वाईट वागणूक स्वीकारू नका. यामुळे नात्यात अशी दरी निर्माण होते जी कधीच दुरुस्त होत नाही.

५. एकमेकांना वेळ द्या

एकमेकांसोबत वेळ घालवून आणि दर्जेदार वेळ वाटून प्रेम वाढते. जोडीदारासोबत सहलीचे नियोजन कराल. फुरसतीचा वेळही घरी घालवा. ही वेळ फक्त चांगल्या गोष्टी लक्षात ठेवण्यासाठी ठेवा, यात वियोगाबद्दल बोलू नका. मग बघा, ही वेळ जेव्हा कधी आठवेल तेव्हा बरं वाटेल.

  1. विश्वास आणि आदर

तुम्ही तुमच्या जोडीदाराचा पाय खूप ओढता का? तुला नेहमी त्याच्यावर शंका येते का? तसे असेल तर नाते कधीच चांगले होणार नाही. एकमेकांवर विश्वास ठेवणे नेहमीपेक्षा जास्त महत्त्वाचे आहे. एकमेकांचा आदर करणेदेखील महत्त्वाचे आहे. विश्वास आणि आदर हा कोणत्याही नात्याचा पाया असतो. म्हणून त्यांना मजबूत ठेवा.

  1. गृहीत धरू शकत नाही

लग्न होऊनही टेकेन फॉर ग्रांटेड घेऊ नका. तुमच्या जोडीदाराच्या आवडी-निवडीनुसार जगण्याचा प्रयत्न करत राहा. त्यानुसार स्वतःला साचेबद्ध करण्याचा प्रयत्न करत राहा. ज्याप्रमाणे रोपाला योग्य पद्धतीने सिंचन केल्यावरच ते सशक्त वृक्ष बनते, योग्य काळजी घेतल्यावरच ते फुलते, त्याचप्रमाणे केवळ 2 व्यक्तींनी मिळून वैवाहिक जीवन यशस्वी होऊ शकते.

  1. हे टीमवर्क आहे

पती-पत्नी दोघेही संघ म्हणून काम करतात तेव्हाच आनंदी जीवन जगू शकतात. एकमेकांसोबत जिंकण्याऐवजी एकत्र जिंकणे आवश्यक आहे हे दोघांनाही समजते. सुखी वैवाहिक जीवन हे दोन्ही पक्षांच्या मेहनतीचे फळ आहे.

  1. एकमेकांची काळजी घ्या

जर तुम्ही एकमेकांना जीवनात सर्व गोष्टींपेक्षा वर ठेवले तर सुरक्षिततेची भावना वाढेल. ही भावना नात्याला घट्ट करते. प्रत्येक पती-पत्नीला एकमेकांकडून बिनशर्त प्रेम आणि आदर हवा असतो.

  1. मित्र काळजीपूर्वक निवडा

तुमचे मित्र तुमचे आयुष्य घडवू शकतात किंवा तोडू शकतात. तुमच्या व्यक्तिमत्वावर आणि वागणुकीवर मित्रांचा खूप प्रभाव असतो. त्यामुळे चांगले मित्र निवडा.

  1. बोलण्यावर संयम

वैवाहिक जीवनात अनेक वेळा तुमचे बोलणे तुमचे वैवाहिक जीवन उध्वस्त करते. आपले शब्द व्यंग्य, शिवीगाळ किंवा टीका-टिप्पणीमध्ये वापरू नका, परंतु त्यांची प्रशंसा करा, गोड बोला. तुमचे वैवाहिक जीवन चांगले राहील.

लग्न : एक बेडी

* निलू चोपडा

अनेकदा महिलांना लग्नानंतर स्वत:चं व्यक्तिमत्व, स्वभाव यांना पूर्णपणे बदलावं लागतं. स्त्रीला स्वत:ची अशी ओळखच नाहीए, अशीच समाजात धारणा आहे. लग्नानंतर तर अगदी प्रेमाने तिचं सामाजिक, मानसिक स्वातंत्र्य काढून घेतलं जातं. आणि तिचं स्वातंत्र्य हिसकावून घेणारे हे तिचे स्वत:चेच  आईवडील, सासूसासरे आणि तिचा पती नावाचा प्राणी असतो.

पाठवणीच्या वेळी आईबाबा मुलीला अगदी हुंदके देत समजावतात की मुली हा आता तुझा दुसरा जन्म आहे. सासूसासरे आणि पती यांचं म्हणणं ऐकणं तुझं पहिलं कर्तव्य आहे.

सासरी तर सासूसासरे आणि पती कधी स्पष्टपणे तर कधी आडून सासरच्या चालीरीतीनुसार चालण्याची ताकीद देतात. मध्यम आणि उच्चमध्यमवर्गीय समाजाची हिच तर मोठी समस्या आहे.

पत्नी बुद्धिमान आणि एखाद्या कलेत पारंगत असेल तर सासरची आणि संकुचित मानसिकता असणारा पती तिच्या कलेला मूठमाती देऊन टाकतात. नृत्य पारंगत वा गायन क्षेत्र असेल तर सरळसरळ सांगून टाकलं जातं की इथे हे काही चालणार नाही. कुटुंबाच्या मानमर्यादा यांचे दाखले दिले जातात.

अनेक घरात तर सुनांना नोकरी करण्यासदेखील मनाई केली जाते. मग घरात कितीही तंगी असली तरी चालेल. मात्र घराचा आर्थिक डोलारा घसरु लागताच तिला नोकरी करण्याची मुभा दिली जाते तीदेखील कार्यालयात कोणत्याही पुरुषाशी बोलायचं नाही आणि सगळा पगार पती वा सासूबाईच्या हाती द्यायचा ही खास अट ठेऊनच.

कळसूत्री बाहुलीचं आयुष्य

सुनंदा राष्ट्रीय स्तरावरची टेनिस खेळाडू होती. घरात सगळयांची लाडकी. आयुष्याचा मनमुराद आनंद कसा घ्यायचा हे तिच्याकडून शिकावं. मात्र आयुष्याच्या स्पर्धेत मात्र मागे पडली. वरवरचा सरंजाम पाहून एका अनोळखी ठिकाणी लग्न जमवलं गेलं. पती व सासरे दोघेही उच्चपदस्थ होते. मात्र लग्नाच्या महिनाभरातच कळसूत्री बाहुलीसारखं आयुष्य तिला नाईलाजाने जगावं लागलं. काय घालायचं, कुठे जायचं, किती बोलायचं हे सर्व पती आणि सासरची मंडळी ठरवत होती.

तिच्या वाहिनीने स्वत:चा मोबाईल तिला देऊन ठेवला होता. संधी मिळताच सुनंदाने तिला स्वत:ची व्यथा सांगितली तेव्हा तिच्या वाहिनीला आश्चर्य वाटलं. मात्र जर हे घरी सांगितलं तर सासरची माणसं तिच्या भावाला आणि वडिलांना त्रास देतील या भीतीने ती गप्प राहत होती.

एके दिवशी संधी मिळताच तिच्या वडिलांनी आणि भावाने तिला माहेरी परत आणलं. वर्षभर ती त्यांच्यासोबत राहिली. जिल्ह्याच्या क्लबमध्ये टेबल टेनिसची कोच बनली. वर्षभर सासरची माणसं नाराजच होती त्यामुळे कोणीच चौकशी करायला देखील आलं नाही. मात्र एकेदिवशी तिचा पती माफी मागून सुनंदाला येण्याचा आग्रह करू लागला.

नंतर मात्र तिच्या घरातल्यांनी त्याच्याकडून तो आणि त्याचे वडील ज्या गोष्टीवरून सुनंदाला धमकावत होते त्याबद्दल लेखी लिहून घेतलं तसंच सुनंदाला कोणत्याही प्रकारचा त्रास न देण्याबाबतच वचन रेकॉर्ड करून घेऊन नंतरच सुनंदाला त्याच्यासोबत पाठवलं.

त्रास देण्याच्या नव्या पद्धती

अश्याच एका नव्या घटनेत एका तरुणीचा विवाह एका फसवेगिरी करणाऱ्या कुटुंबात करण्यात आला होता. त्यांनी खूप श्रीमंत आणि सुशिक्षित असल्याचा दिखावा केला होता. खरंतर ही लोकं पूर्णपणे कर्जात बुडालेली होती. लग्नात भरपूर पैसाअडका मिळेल अशी लालसा होती, मात्र तो मिळत नसल्याचं दिसताच खरं रूप समोर आलं.

मुलीच्या सर्व मूलभूत गरजावरच आडकाठी करण्यात आली. पती आणि सासरे यांच्या जेवणानंतर उरलंसूरलेलं ती खात असे. फोन करण्यास, बाहेर जाण्यास मनाई होती. माहेर दुसऱ्या शहरात होतं. सासरचे तर ओळखीच्या लोकांना देखील भेटायला देत नसतं. जर कोणी भेटायला आलं तर ती झोपलीय वा तब्बेत बिघडल्याची कारण देत असत. बऱ्याच प्रयत्नानंतर तिला तिथून बाहेर पडण्याची संधी मिळाली.

सेक्सबाबतीतदेखील पती त्याला हवं तेव्हा मागणी करतो. मग पत्नी थकलेली असो वा आजारी वा तिची इच्छा असो वा नसो तिला पतीची गरज पूर्ण करावीच लागते आणि जर पत्नीने यात पुढाकार घेतला तर तिला कामातून गेलेली बाई समजून अपमानित केल जातं. म्हणजेच पावलोपावली तिचं स्वातंत्र्य नाकारलं जातं.

काही पुरुष तर स्वत:च्या पत्नीला स्वत:ची मालमत्ताच समजतात. काही दिवसापूर्वी एका बातमीची चर्चा होती की एक सैनिक स्वत:च्या पत्नीला आपले  सैनिक मित्र आणि सहकाऱ्यासोबत शारीरिक संबंध ठेवायला भाग पाडत होता. नकार दिल्यास चाकूने तिचे कपडे फाडत असे. खरंच एखाद्या स्त्रीसोबत असा दुव्यवहार करणं खूपच भयानक आहे. लग्नानंतर जर एखादी स्त्री अशाप्रकारे पुरुषरुपी लांडग्यांच्या तावडीत सापडली तर तिचं सर्वप्रकारचं स्वातंत्र्य संपून जातं.

अनेकदा स्त्रियांना स्त्री समस्यां, बलात्काराच्या वाढत्या घटना, कोणत्याही सभेत बोलण्यास वा लिहिण्यासदेखील बंदी केली जाते. पती जर दारुडा, मारझोड करणारा, नपुंसक असला तरी तिलाच जबाबदार ठरवलं जातं.

महिलांनी यासाठी काय करावं

लग्नानंतर स्वत:ची ओळख, स्वत:चं स्वातंत्र्य अबाधित राहावं यासाठी स्वत:च्या अधिकारांबाबत जागरूक असायला हवं. काही दिवसांपूर्वी एका लग्नात नवरदेव दारूच्या नशेत नाचत होता. हे पाहून नववधू लग्न मोडून सरळ लग्नाच्या मंडपातून बाहेर पडली. अलीकडे अनेकदा हुंडा घेणाऱ्यांना धडा शिकवण्यासाठी स्वत: मुलीने लग्नाचं वऱ्हाड पाठवून देण्याच्या बातम्या येत असतात. हा खूपच चांगला संकेत आहे.

आजच्या तरुण पिढीने स्वत:च्या होणाऱ्या पती वा पत्नीसोबत एकत्र बसून आपली स्वप्न, इच्छा-आकांक्षा, विचार यांची देवाणघेवाण करायला हवी.

दारुडे, बेरोजगार तसंच हुंडा घेणाऱ्या लोभी पुरुषांवर बहिष्कार टाकायला हवा. आईवडिलानीदेखील स्वत:च्या मुलींना विनाकारण माघार घ्यायला भर पाडू नये.

ज्याप्रकारे आपण एखादं रोपटं मुळासकट उखडून दुसऱ्या जागी लावतो, तेव्हा आपण माती, पाणी, हवा या सगळयासाठी अनुकूल आहे की नाही हे पाहतो. जर माती ठिक नसेल, पाणी कमी वा अधिक दिलं, हवा, ऊन व्यवस्थित मिळालं नाही तर रोपटं सुकून जातं. त्याचप्रकारे स्त्रीदेखील लग्नानंतर स्वत:ची मूळ माहेराहून काढून सासररुपी बागेत लावते.

लग्न हा स्त्री स्वातंत्र्याचा शेवट नाहीए. प्रत्येक स्त्रीने स्वत:ची प्रतिभा, आकांक्षा आणि स्वप्न पाहण्याचा पूर्णपणे हक्क आहे. हा तिच्या आयुष्याचा एक अमूल्य ठेवा आहे, तो नष्ट होण्यापासून रोखायला हवा. तिचं व्यक्तिमत्व आणि अस्तित्व मिटविण्याचा कोणालाच हक्क नाहीए.

जर एखादी स्त्री एखाद्या कारणामुळे अशा नरकयातना भोगत असेल, तर तिने कोणाची तरी मदत घ्यायला हवी. स्वत:च्या स्वातंत्र्याबाबत जागरूक असायला हवं. स्त्री ही जननी आहे. तिचा अपमान करणं, तिच्यावर अत्याचार करणं वा तिचा मानसिक, शारीरिक, स्वातंत्र्यांवर पाबंदी लावणं हा सर्वात मोठा गुन्हा असण्याबरोबरच संपूर्ण कुटुंबाच्या अधोगतीस कारणीभूत ठरेल.

नात्यात जेव्हा गैरसमज निर्माण होऊ लागतात

* सुमन बाजपेयी

राधा आणि अनुजच्या लग्नाला २ वर्षे झाली. राधाला आपल्या नोकरीच्या निमित्ताने बऱ्याचदा बाहेर जावे लागते. वीकेंडला जेव्हा ती घरी असते, तेव्हा तिला काही वेळ एकटीने वाचन करायला किंवा मग आराम करायला आवडते किंवा घरातील बारीकसारीक कामे करण्यात तिचा वेळ जातो.

अनुजला आठवड्यातील ५ दिवस तिला मिस करत असतो. त्यामुळे त्याची अशी इच्छा असते की ते २ दिवस तरी तिने त्याच्यासोबत अधिकाधिक वेळ घालवावा. दोघांनी एकत्र आउटिंग करावे, पण राधा ट्रॅव्हलिंग करून थकलेली असल्याने, बाहेर जाण्याच्या नावानेच संतापते.

अनुजला राधाचे हे वागणे हळूहळू खटकू लागले. त्याला असे वाटू लागले की राधा त्याला अव्हॉइड करत आहे. तिला कदाचित तो आवडत नसावा असे त्याला वाटू लागले होते आणि राधाला असे वाटत होते की अनुजला तिची आणि तिच्या इच्छांची मुळीच पर्वा नाही. तो फक्त आपल्या गरजा तिच्यावर लादत होता असे तिला वाटत होते. अशाप्रकारे आपल्या पद्धतीने जोडीदाराविषयी अनुमान काढल्याने त्या दोघांमध्ये गैरसमजाची भिंत उभी राहू लागली.

अनेक विवाह हे असे छोटे छोटे गैरसमज दूर न केल्यामुळे तुटतात. छोटासा गैरसमज खूप मोठा व्हायला वेळ लागत नाही. गैरसमज हा एखाद्या जहाजात झालेल्या छोटयाशा छिद्रासमान असतो. तो जर का वेळीच बुजवला गेला नाही तर नाते तुटायला वेळ लागत नाही.

भावना समजून न घेणे

गैरसमज हा एखाद्या काटयासारखा असतो आणि जेव्हा तो आपल्या नात्याला टोचू लागतो, तेव्हा कधी काळी फुलासारखे जपलेले नातेही जखमा करू लागते. जे युगुल कधीकाळी एकमेकांवर जीव ओवाळून टाकत होते, एकमेकांच्या बाहुपाशात ज्यांना सर्वस्व लाभत होते आणि जे आपल्या जोडीदाराच्या आनंदासाठी काहीही करण्यास तयार होते त्या नात्याला गैरसमजाचा सर्प जेव्हा दंश करतो, तेव्हा नात्यातील गोडवा आणि प्रेम यांना तिरस्कारात बदलण्यात वेळ लागत नाही.

साधारणपणे गैरसमज म्हणजे अशी स्थिती असते, ज्यात एक व्यक्ती दुसऱ्या व्यक्तीचे म्हणणे किंवा भावना समजून घेण्यास असमर्थ ठरते आणि जेव्हा हे गैरसमज वाढतात, तेव्हा मग भांडणे होऊ लागतात आणि याचा शेवट कधी कधी फार भयंकर असतो.

रिलेशनशिप एक्स्पर्ट अंजना गौड यांच्यानुसार, ‘‘साथीदाराला माझी पर्वा नाही किंवा तो फक्त स्वत:चाच विचार करतो अशा प्रकारचा गैरसमज युगुलांमध्ये निर्माण होणे ही खूप स्वाभाविक गोष्ट आहे. आपल्या जोडीदाराच्या प्राथमिकता आणि विचारांना चुकीचे समजणे खूप सोपे असते.‘‘स्वत:च्या दृष्टीने जोडीदाराच्या वागण्याचा अर्थ काढणे किंवा आपले म्हणणे जोडीदाराच्या समोर मांडण्यात इगो आडवा येणे ही खरी समस्या आहे. ही गोष्ट हळूहळू मोठे रूप धारण करते आणि मग गैरसमजाचे कधी कडाक्याच्या भांडणात रूपांतर होते आपल्याला कळतच नाही.’’

कारणे काय आहेत

स्वार्थी असणे : पती आणि पत्नीचे नाते दृढ होण्यासाठी आणि एकमेकांवरचा विश्वास टिकून राहण्यासाठी आवश्यक असते ते म्हणजे कोणतीही गोष्ट एकमेकांपासून न लपवणे आणि कायम एकमेकांना सांभाळून घेणे. जेव्हा तुमच्या जोडीदाराला तुमची गरज असते, तेव्हा तुम्ही त्याच्याजवळ असले पाहिजे. गैरसमज तेव्हा निर्माण होतो. जेव्हा तुम्ही आत्मकेंद्री असता. फक्त स्वत:चा विचार करता. त्यामुळे तुमच्या जोडीदाराने अविश्वास दाखवणे स्वाभाविकच ठरते.

माझी पर्वा नाही : पती किंवा पत्नी यापैकी कोणालाही असे वाटू शकते की आपल्या जोडीदाराला आपली पर्वा नाही आणि तो आपल्यावर प्रेमही करत नाही. पण वास्तव हे आहे की विवाह हा प्रेम आणि काळजी यांच्याआधारे टिकून असतो. जेव्हा जोडीदाराला आपण इग्नोर होत आहोत किंवा आपली गरज नाही असे वाटू लागते, तेव्हा गैरसमजाचे उंच बुरुज उभे राहतात.

जबाबदाऱ्या पार पाडण्यात कमी पडणे : जेव्हा जोडीदार आपल्या जबाबदाऱ्या निभावण्यात कमी पडतो किंवा घेत नाही तेव्हा गैरसमज निर्माण होऊ लागतात. अशावेळी मनात असे प्रश्न उठणे स्वाभाविक असते की त्याचे आता आपल्यावर प्रेमच नाही का? त्याला माझी पर्वाच नाही का? तो जबरदस्ती तर माझ्यासोबत संसार करत नाही ना? असे गैरसमज नात्यांमध्ये येऊ नयेत म्हणून प्रत्येक युगुलाने आपापल्या जबाबदाऱ्या योग्य रीतीने पार पाडल्या पाहिजेत.

काम आणि कमिटमेंट : हल्ली स्त्रियांचे कार्यक्षेत्र घरापुरतेच मर्यादित राहिलेले नसून विस्तृत झाले आहे. आता त्या हाउसवाइफच्या कक्षेतून बाहेर आल्या आहेत त्यामुळे त्यांच्या पतिने त्यांच्या काम आणि कमिटमेंटची योग्य कदर करणे गरजेचे आहे. बदलणाऱ्या परिस्थितीत पत्नीस सर्वतोपरी सहकार्य करावे. नात्यात आलेला हा बदल स्वीकारणे हे पतिसाठी निश्चितच आव्हानात्मक आहे. कारण हीच गोष्ट आजच्या काळात गैरसमजाचे मोठे कारण ठरू पाहत आहे. त्यामुळे दोघानांही आपापल्या कमिटमेंट्स एकमेकांशी डिस्कस करून त्यानुसार स्वत:मध्ये बदल घडवून आणणे आवश्यक आहे.

धोका : हे सर्वात सामान्य कारण आहे. हा तेव्हा निर्माण होतो जेव्हा एका जोडीदाराला वाटू लागते की आपल्या पार्टनरचे दुसऱ्या कोणाशी तरी संबंध आहेत. आणि हे तो कोणत्याही ठोस पुराव्याच्या आधाराशिवायही मानू शकतो. असे ही होऊ शकते की ती गोष्ट खरीही असेल. पण ही गोष्ट जर योग्य रीतीने हाताळली गेली नाही तर लग्न मोडूही शकते. त्यामुळे जेव्हाही तुम्हाला असे वाटेल की तुमचा जोडीदार अस्वस्थ आहे आणि तुमच्याकडे संशयाने पाहत आहे तेव्हा त्वरित सतर्क व्हा.

दुसऱ्यांचा हस्तक्षेप : जेव्हा दुसरे लोक मग ते तुमचे कुटुंबातील सदस्य असोत की तुमच्या मित्रपरिवारापैकी किंवा नातेवाईक. जर ते तुमच्या आयुष्यात ढवळाढवळ करू लागले तर गैरसमज निर्माण होऊ लागतात. अशा लोकांना दोघांमध्ये भांडणे लावून दिली की आनंद होतो. आणि त्यांचा स्वार्थ साधला जातो. पती आणि पत्नीचे नाते भले कितीही मधुर असो, त्यात किती का प्रेम असो, पण मतभिन्नता आणि भांडणे ही होतातच आणि हे अस्वाभाविकही नाही. असे झाल्यास कोणा तिसऱ्या व्यक्तिस आपल्या समस्या सांगण्यापेक्षा स्वत:च त्या समस्या सोडवण्याचा प्रयत्न करावा, ज्यामुळे तुम्हाला त्रास होत आहे.

सेक्सला प्राधान्य द्या : सेक्स संबंध हे वैवाहिक जीवनातील गैरसमजाचे सर्वात महत्त्वाचे कारण आहे. पती पत्नी दोघांचीही इच्छा असते की सेक्स संबंध एन्जॉय करावेत. पण जेव्हा तुम्ही त्यात दुरावा निर्माण करता, आणि तो नात्याला कमकुवत करू लागतो. तुमचा साथीदार तुमच्यावर खुश नसेल किंवा तुमच्यापासून दूर राहण्याचा प्रयत्न करत असेल तर यामुळे नात्यात खूप मोठा गैरसमज निर्माण होऊ शकतो.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें