शरीरावर टॅटू

* किरणबाला

टॅटू हा प्राचीन भारतीय परंपरेचा एक भाग आहे, परंतु आज तो जगभरात एक मोठा व्यवसाय म्हणून उदयास आला आहे. एका अंदाजानुसार, देशात 25 हजारांहून अधिक टॅटू स्टुडिओ आहेत आणि टॅटू उद्योगाची किंमत 1,300 कोटींहून अधिक आहे.

एकेकाळी आदिवासी संस्कृतीचे प्रतीक असलेले टॅटू आज जगभरात लोकप्रिय असून त्याची क्रेझ दिवसेंदिवस वाढत आहे. सेलिब्रिटींपासून सर्वसामान्यांपर्यंत टॅटूची क्रेझ पाहायला मिळते. काही लोक इतके वेडे असतात की त्यांनी आपले संपूर्ण शरीर टॅटूसाठी समर्पित केले आहे. चला तुम्हाला अशाच काही लोकांबद्दल सांगतो, ज्यांचे शरीर टॅटू प्रदर्शनाचे केंद्र बनले आहे.

“माझा चेहरा वाचू नकोस. माझ्या शरीरावरील 51 टॅटू माझ्या आयुष्याची कहाणी सांगतात,” माजी ब्रिटिश फुटबॉलपटू डेव्हिड बेकहॅम म्हणतो. टॅटूची त्यांची आवड इतकी आहे की हाताच्या बोटांपासून पायापर्यंत अनेक टॅटू बनवले आहेत. त्याने आपल्या आयुष्यातील प्रत्येक महत्त्वाच्या गोष्टी आपल्या शरीरावर टॅटू करून घेतल्या आहेत. बायकोशी झालेली पहिली भेट असो किंवा मुलांशी संबंधित काहीही असो. त्याने अलीकडेच त्याच्या काही खास आणि प्रेरणादायी टॅटूशी संबंधित कथा शेअर केली.

मँचेस्टर युनायटेड संघाचा माजी मिडफिल्डर बेकहॅमच्या मते, “मी प्रथम माझ्या मोठ्या मुलाच्या ब्रुकलिनचे नाव गोंदवले. ते कमरेच्या मागच्या बाजूला होते. त्यानंतर मी माझ्या दोन मुलांची रोमिओ आणि क्रुझ यांची नावेही पाठीवर लावली. माझे टॅटू काढण्याची ही प्रक्रिया तेव्हापासून सुरू झाली. मी प्रेमाने ब्रुकलिन ब्रस्टर देखील म्हणतो. मला हे नाव गळ्यावर कोरले आहे.” बेकहॅमचा आवडता पक्षी गरुड आहे. त्‍याच्‍या मानेवर गरुडाचा टॅटूही गोंदवला आहे. त्याचे वडील टेड यांनाही टॅटूची खूप आवड होती. त्याच्या हातावर जहाजाचा टॅटू होता.

बेकहॅमलाही त्याच्या हाताखाली नेमका तोच टॅटू कोरला होता. तो हा टॅटू आपल्या वडिलांबद्दल प्रेम आणि आदराचे प्रतीक मानतो. बेकहॅम त्यांच्या चार मुलांपैकी त्यांची 5 वर्षांची मुलगी हार्परवर सर्वात जास्त प्रेम करतात. म्हणून त्याने त्याचे एक रेखाचित्र आपल्या तळहातावर कोरले. तो म्हणतो, “एक दिवस मी हार्परला चित्र काढताना पाहिले. हे त्याचे पहिले रेखाचित्र होते. मी त्याच वेळी ठरवलं की आठवणींमध्ये कायम जपायचं असेल तर ते गोंदवायला हवं.

41 वर्षीय बेकहॅमसाठी 1999 हे वर्ष खूप खास होते. त्याच वर्षी त्याच्या संघ मँचेस्टर युनायटेडने चॅम्पियन्स लीग जिंकली आणि त्याने गर्लफ्रेंड व्हिक्टोरियाशी लग्न केले. त्यामुळेच त्याने बोटावर ९९ नंबरचा टॅटू काढला.

तो म्हणाला, माझे टॅटू खूप खास आहेत. प्रत्येक टॅटू काहीतरी किंवा इतर सांगतो, परंतु हे काही आहेत, जे सर्वांचे आवडते आहेत. म्हणूनच मी त्यांच्याशी संबंधित आठवणी शेअर केल्या आहेत. भविष्यातही मला अशाच मनमोहक आणि भावनिक आठवणी माझ्या शरीरावर कोरायला आवडेल.

चर्चेत फुटबॉलपटू

फुटबॉलपटू त्यांच्या टॅटूमुळे नेहमीच चर्चेत असतात. माजी इंग्लिश फुटबॉलपटू डेव्हिड बेकहॅम ज्याने ४० टॅटू काढले आहेत किंवा लिओनेल मेस्सी ज्याने डाव्या पायावर टॅटू काढले आहेत. इंग्लंडचा 26 वर्षीय फुटबॉलपटू आंद्रे ग्रे पाठीवर कोरलेल्या टॅटूमुळे चर्चेत आहे. यामध्ये खास बाब म्हणजे त्यांनी एका मानवाधिकार कार्यकर्त्याचा फोटो बनवला आहे. त्याने मार्टिन ल्यूथर किंगपासून मोहम्मद अली आणि नेल्सन मंडेलापर्यंत टॅटू बनवले आहेत. याशिवाय त्याने आपल्या शरीरावर इतिहासाचे अनेक क्षण गोंदवले आहेत. त्यांनी 10 महान व्यक्तींचे टॅटू आणि 72 तासांत घडवलेले कार्यक्रम.

हे 8-8 तासांच्या 9 सत्रात केले. यात टॉमी स्मिथ आणि जॉन कार्लोस या खेळाडूंच्या टॅटूचाही समावेश आहे. हा आफ्रिकन अमेरिकन अॅथलीट 1968 च्या मेक्सिको ऑलिम्पिकमध्ये पदक समारंभात ब्लॅक पॉवर सॅल्यूटसाठी प्रसिद्ध झाला.

मँचेस्टर युनायटेडचा फुटबॉलपटू स्लाडन याने भुकेसारख्या गंभीर समस्येकडे जगभरातील लोकांचे लक्ष वेधण्यासाठी 2015 साली आपल्या शरीरावर उपासमारीने त्रस्त असलेल्या 15 लोकांची नावे गोंदवून घेतली होती. यामुळे त्याचे खूप कौतुक झाले. इटलीच्या लायकांडो फेडरेशननेही त्यांना ब्लॅकबेल्ट या मानद पदवीने सन्मानित केले आहे.

मुंबईचा जेसन जॉर्ज ह्युमन अॅडव्हर्टायझिंग बोर्ड या नावाने प्रसिद्ध आहे. त्‍याच्‍या अंगावर 380 ब्रँडच्‍या लोगोचे टॅटू आहेत. यामध्ये गुगल, आरबीआयपासून अनेक आंतरराष्ट्रीय ब्रँडचा समावेश आहे. या विक्रमासाठी त्यांनी गिनीज बुक ऑफ वर्ल्ड रेकॉर्डसाठी अर्जही केला आहे. याआधी त्याने 2015 मध्ये एकाच महिन्यात शरीरावर 177 टॅटू काढण्याचा विक्रम केला आहे.

भारतातही अनेक प्रसिद्ध अभिनेते, अभिनेत्री, खेळाडू, मॉडेल्स, राजकारणी इत्यादींनी आपल्या शरीरावर टॅटू बनवले आहेत. त्यांना पाहून सर्वसामान्य लोकही हा ट्रेंड फॉलो करतात.

शिकागोच्या 80 वर्षीय हेलन लॅम्बिन जेव्हा मॉर्निंग वॉकला जाते तेव्हा लोक तिचे कौतुक करतात. गेल्या 5 वर्षात त्यांनी 50 हून अधिक टॅटू बनवले आहेत. त्यांनी पहिल्यांदा गुलाबाच्या फुलाचा छोटा टॅटू बनवला. काही दिवसांनंतर, बेकी डॉल्फिनचे. मग वाटलं त्याची आई पण असावी. त्यानंतर तिसरा टॅटू बनवला गेला. त्यानंतर, तिच्या पतीच्या स्मरणार्थ गुलाबी सशाचा टॅटू बनविला गेला.

५९ वर्षीय बिल पासमन यांना जग फिरण्याची आवड आहे. आतापर्यंत त्याने अर्धे जग पाहिले आहे. त्याच्या पाठीवर जगाचा नकाशा बनवला आहे. ते ज्या देशात जातात, त्या टॅटू आर्टिस्टकडे जातात आणि त्या टॅटूवर त्या देशाचा रंग काढतात. आतापर्यंत त्याच्या टॅटूमध्ये 60 देशांचे रंग भरले आहेत. लुईझियाना येथील या वकिलाने वयाच्या ५१ व्या वर्षी प्रवासाला सुरुवात केली. टांझानियाला जाऊन त्यांनी कधीही न संपणारा प्रवास सुरू केला. प्रवासाला वेळ देण्यासाठी त्याने नोकरीही सोडली. 7 खंडांचा प्रवास केलेल्या बिलचे आवडते ठिकाण म्हणजे ग्वाटेमाला. एका तरुणीचा असा टॅटू पाहून त्याला ही प्रेरणा मिळाली.

ब्रिटनच्या जेक रेनॉल्ड्सने वयाच्या 104 व्या वर्षी 6 एप्रिल 2016 रोजी पहिला टॅटू काढला. यासाठी त्यांचे नाव सर्वात वयस्कर टॅटू म्हणून गिनीज बुकमध्ये नोंदवण्यात आले आहे. तो चेस्टरफील्ड, डर्बीशायर, इंग्लंड येथे राहतो.

टॅटू रेकॉर्ड

फ्लोरिडा येथील चार्ल्स हेल्मके यांना नुकतेच गिनीज बुक ऑफ वर्ल्ड रेकॉर्डने सर्वाधिक गोंदवलेले ज्येष्ठ नागरिक (पुरुष) म्हणून ओळखले गेले. यानंतर आता त्यांची जीवनसाथी शार्लोट गुटेनबर्ग हिनेही सर्वाधिक टॅटू ज्येष्ठ नागरिक (महिला) होण्याचा विश्वविक्रम केला आहे. व्यवसायाने लेखिका आणि ट्रेनर असलेल्या शार्लोटच्या शरीराच्या ९१५ टक्के भागावर रंगीबेरंगी टॅटू आहेत. टॅटूचा विक्रम करण्याचा त्याचा प्रवास दशकभरापूर्वी सुरू झाला. 2006 मध्ये त्यांनी पहिला टॅटू बनवला. यानंतर त्यांची टॅटू काढण्याची आवड वाढली, तर त्यांच्या 75 वर्षीय जोडीदाराने शरीराच्या 93.75 टक्के भागावर टॅटू काढले आहेत. 1959 मध्ये तो यूएस आर्मीमध्ये असताना त्याने पहिला टॅटू बनवला होता.

याआधी, उराग्वेचे टॅटू कलाकार व्हिक्टर हुगा आणि त्यांची पत्नी गोब्रिएला यांची नावे सर्वाधिक टॅटू असलेले जोडपे म्हणून गिनीज बुकमध्ये नोंदवली गेली होती.

इसोबेल वारले या लंडनच्या महिलेचे नाव गिनीज बुकमध्ये समाविष्ट करण्यात आले होते. माहित आहे का? कारण त्याला टॅटू काढण्याची इतकी आवड होती की त्याने आपल्या शरीरावर 93 टक्के गोंदवून घेतले होते. असे करून तिला जगातील प्रत्येकापेक्षा वेगळे दिसायचे होते.

नवी दिल्लीचे हरप्रसाद ऋषी यांचे टॅटू ही त्यांची ओळख बनली आहे. 185 देशांचा नकाशा आणि 366 राष्ट्रध्वज अंगावर गोंदवून त्यांनी विश्वविक्रम केला आहे. त्यांनी कपाळावर तिरंगा गोंदवला.

याशिवाय हरिप्रसाद यांनी बराक ओबामा आणि गिनीज बुकचे अध्यक्ष जिम पॅटिसन यांची छायाचित्रेही टॅटूच्या स्वरूपात टाकली आहेत. त्याच्या शरीरावर इंग्रजी, हिंदी, जर्मन, रशियन, ग्रीक, हिब्रू आणि इटालियन भाषांमध्ये 3,985 अक्षरे कोरलेली आहेत. तो म्हणतो, “मला असे काहीतरी करायचे आहे जेणेकरून मी मृत्यूनंतरही जगू शकेन. म्हणूनच मला माझ्या शरीरावर एका बाजूने संपूर्ण संग्रहालय बनवायचे आहे.” लोक त्यांना टॅटू दादा म्हणून ओळखतात.

इंग्लंडच्या विल्फ्रेड हार्डीलाही टॅटू काढण्याची खूप आवड होती. त्याने आपल्या शरीराचा 4 टक्के भाग सोडून उर्वरित शरीरावर टॅटू काढले होते. गाल, जीभ, हिरड्या, भुवया यांच्या आतील भागांनाही त्यांनी सोडले नाही.

अमेरिकेच्या वॉल्टर स्टिग्लिट्झची ओळखही टॅटूमुळेच आहे. त्याच्या शरीरावर 5,457 टॅटू काढले आहेत. यासाठी त्यांनी 6 कलाकारांची मदत घेतली.

शरीरावर कॉर्पोरेट ब्रँड

मुंबईच्या जेसन जॉर्जला कमी लेखू नका. जगातील प्रसिद्ध कंपन्यांच्या ब्रँड्सचे टॅटू बनवण्यासाठी त्याने आपले शरीर सादर केले. मे 2015 मध्ये 25 वर्षीय जॉर्जच्या शरीरावर 189 कंपन्यांनी टॅटू काढले होते. गिनीज रेकॉर्ड बनवण्यासाठी तो एकूण 321 टॅटू बनवण्याचा प्रयत्न करत आहे. जॉर्जचे टॅटू विचित्र वाटू शकतात परंतु या टॅटूंनी त्याच्या जीवनावर खोल छाप सोडली आहे. तो स्वत: टॅटू आर्टिस्ट असला तरी त्याच्या शरीरावर इतरांचे टॅटू गोंदवून घेतो. हा छंद पूर्ण करण्यासाठी त्यांनी 3 लाख रुपये खर्च केले आहेत. सध्या त्यांचे नाव लिम्का बुकमध्ये नोंदले गेले आहे.

1981 मध्ये ब्रिटनची सुसान जेम्स टॅटू सौंदर्याच्या जागतिक स्पर्धेत प्रथम आली. टॅटू केलेल्या सौंदर्यांमध्ये तिला सर्वात सुंदर घोषित करण्यात आले.

अमेरिकेच्या बर्नार्ड मोलरने 4 डिसेंबर 1989 रोजी आपल्या शरीरावर 8,960 ठिकाणी टॅटू काढले.

एका वेड्या प्रियकराने हातावर प्रेयसीचे नाव गोंदवले होते. त्याची एक्स गर्लफ्रेंड लिसाच्या नावासोबतच त्याने गर्लफ्रेंडच्या जन्मतारखेचा टॅटूही बनवला होता. वेडेपणाची परिसीमा तेव्हा आली जेव्हा डोमिनिक रॅडलीने लिसाची निर्घृण हत्या केल्यानंतर तिच्या हातावर तिच्या मृत्यूची तारीख गोंदवून घेतली. जेव्हा स्पॅनिश पोलिसांनी २० वर्षीय लिसा एचची हत्या करणाऱ्या फरार प्रियकराचा माग काढला तेव्हा त्यांनी हाताच्या टॅटूने हत्येची पुष्टी केली.

शहरातील मुलींमध्ये टॅटूची क्रेझ अधिक दिसून येत आहे. एका अंदाजानुसार, प्रत्येक 10 पैकी 9 मुलींना टॅटू काढणे आवडते.

जेव्हा क्रेझ चार्पवर असते

नवरात्रीच्या निमित्ताने तरुणांमध्ये टॅटूची क्रेझ शिगेला पोहोचते. गरबासोबतच मुलींमध्ये टॅटूची क्रेझही वाढत आहे. शायनिंग टॅटूची क्रेझ जास्त आहे. लोक यांत्रिक, फॉन्ट टॅटूसारखे आहेत. मोराची पिसे, बगल, गरबा करणाऱ्या मुली आदी टॅटूची मागणीही वाढत आहे.

जगभरातील लोकांमध्ये टॅटूची क्रेझ आहे. लोक याला फॅशनचे प्रतीक मानत आहेत. पण असे काही देश आहेत जिथे टॅटू ही लोकांची विशिष्ट पार्श्वभूमीची ओळख आहे आणि त्यामुळे ते कुठेही काम करू शकत नाहीत. दक्षिण अमेरिकेतील एल साल्वाडोरमध्ये सरकारला तेथे टॅटू काढण्याचा प्रकल्प राबवावा लागतो. अनेक मोठ्या गुन्हेगारी टोळ्यांची खास ओळख म्हणजे त्यांचे टॅटू.

जगभरातील लोकांमध्ये टॅटूची क्रेझ आहे. लोक याला फॅशनचे प्रतीक मानत आहेत. पण असे काही देश आहेत जिथे टॅटू ही लोकांची विशिष्ट पार्श्वभूमीची ओळख आहे आणि त्यामुळे ते कुठेही काम करू शकत नाहीत. दक्षिण अमेरिकेतील एल साल्वाडोरमध्ये सरकारला तेथे टॅटू काढण्याचा प्रकल्प राबवावा लागतो. अनेक मोठ्या गुन्हेगारी टोळ्यांचे टॅटू असून हे टॅटू प्रत्येकाने काढणे गरजेचे आहे. कधीकधी हे टॅटू इतके मोठे असतात की ते या लोकांना डोक्यापासून पायापर्यंत शाईने रंगवतात, परंतु ही ओळख या लोकांची समस्या बनते. या लोकांना गुन्हेगारीचे जग सोडायचे असले तरी ही ओळख त्यांना सर्वसामान्य जगात स्वीकारू देत नाही. टोळ्या मानवी तस्करीला बळी पडलेल्या व्यक्तींवर टॅटू बनवतात जेणेकरून त्यांची ओळख अबाधित राहील. जपानमध्ये टॅटूची प्रतिमा चांगली राहिलेली नाही. तेथे त्याचा गुन्हेगारी गटांशी संबंध असल्याचे समजते. बर्‍याच ठिकाणी, टॅटू असलेल्या लोकांना स्विमिंग पूल, हॉट स्प्रिंग्स इत्यादींमध्ये परवानगी नाही.

पोलीस आणि लष्कराच्या भरतीच्या अटींमुळे लोक टॅटू काढण्यासाठी जाऊ लागले आहेत.

मोठ्या हॉस्पिटलमध्ये टॅटू काढण्याचे काम त्वरीत स्विच लेझर मशीनने केले जाते. असे असूनही ते केवळ 80 टक्केच मिळते. उर्वरित त्वचेत राहते.

कायमस्वरूपी टॅटू शाईमध्ये असलेले रसायन त्वचेच्या थराच्या नॅनो कणांमध्ये संसर्ग पसरवते. यामुळे सामान्य संक्रमणांव्यतिरिक्त ऍलर्जी, क्षयरोग आणि कुष्ठरोग यांसारख्या आजारांचा धोका वाढतो. संसर्गामुळे शरीराची इतर रोगांशी लढण्याची क्षमताही कमी होते.

कायमचे बनते

जपानमध्ये झालेल्या एका संशोधनानुसार, त्वचेच्या दुसऱ्या थरावर टॅटू कायमस्वरूपी बनतात, ज्याला डर्मिक लेयर म्हणतात. टॅटू शाईमध्ये निकेल, क्रोमियम, मॅंगनीज कोबाल्ट, बल्क कार्बन, टायटॅनियम डायऑक्साइड सारखी रसायने असतात. शाईतील रसायने नॅनो कणांच्या रूपात शरीरात पसरू लागतात. यामुळे रोगप्रतिकारशक्तीमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावणाऱ्या लिम्फ नोड्सवर परिणाम होतो.

टॅटूऐवजी त्वचेवर लालसरपणा येणे, सूज येणे, पू होणे अशा तक्रारी अनेकांना होतात. याशिवाय बॅक्टेरियाच्या संसर्गाची प्रकरणेही समोर येत आहेत.

टॅटूसाठी वापरल्या जाणार्‍या लाल शाईमध्ये असलेले टायटॅनियम डायऑक्साइड हे सर्वात घातक रसायन आहे.

युरोपियन केमिकल्स एजन्सीच्या अहवालानुसार, टॅटू बनवण्यासाठी वापरण्यात येणाऱ्या शाईमुळे कर्करोग होऊ शकतो. यामध्येही लाल शाई सर्वात धोकादायक असल्याचे आढळून आले आहे. निळी, हिरवी आणि काळी शाईही आरोग्यासाठी घातक आहे. शाईच्या विषारी प्रभावामुळे वर्षानुवर्षे त्वचेची समस्या उद्भवू शकते.

अनेक वेळा टॅटू बनवणारे एकच सुई रंग वापरतात. एड्सबाधित व्यक्तीमध्ये ही निडील्डी वापरली तर ती निरोगी व्यक्तीमध्येही एड्स पसरवू शकते.

टॅटूच्या अनेक डिझाईन्स आहेत ज्यात सुया शरीरात खोलवर टोचल्या जातात. यामध्ये स्नायूंना खूप नुकसान होते.

नुकसान पोहोचवते

टॅटूपेक्षा जास्त प्रेमामुळे तुमची रोगप्रतिकारक शक्ती खराब होऊ शकते. असेच एक संशोधन समोर आले आहे. सायंटिफिक जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या अभ्यासानुसार, टॅटू बनवण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या शाईमध्ये काही घटक असतात, जसे की कार्बन, टायटॅनियम डायऑक्साइड, शरीरात रक्ताद्वारे पसरतात आणि रोगांशी लढणाऱ्या रोगप्रतिकारक शक्तीला हानी पोहोचवतात. त्यामुळे इतर आजारही होतात.

आपल्या शरीरावर टॅटू बनवण्याची फॅशन जगभर सुरू आहे. बहुतेक लोक टॅटूला कला मानतात, परंतु जपानची न्यायालये यावर विश्वास ठेवत नाहीत. तेथे डॉक्टरांप्रमाणेच यासाठी वैद्यकीय व्यावसायिकाचा परवाना आवश्यक आहे. ओसाकाच्या कोर्टात हा निर्णय सुनावण्यात आला. येथे टॅटू स्टुडिओ चालवणाऱ्या ओसाका येथील ताकी मसुदाला पोलिसांनी अटक केली आहे. पण दंड भरण्याऐवजी 29 वर्षीय मसादाने त्याला आव्हान देण्याचा निर्णय घेतला. मात्र, 2 वर्षे लढूनही त्यांचा पराभव झाला. 2015 मध्ये पोलिसांनी स्टुडिओवर छापा टाकून मसुदाला अटक केली होती. कोणतेही वैद्यकीय शिक्षण न घेता मसुदा टॅटू स्टुडिओ चालवत असल्याचा युक्तिवाद पोलिसांनी केला होता. नंतर कोर्टाने त्याला 3 लाख येन (सुमारे दीड लाख रुपये) दंडही ठोठावला, पण मसुदाने टॅटू वाचवण्यासाठी मोहीम सुरू केली आणि दंडाला ओसाका कोर्टात आव्हान दिले. टॅटू ही एक कला आहे आणि ज्या कलाकाराने ती तयार केली आहे, असे मत त्यांनी मांडले. याचा वैद्यकीय शास्त्राशी काहीही संबंध नाही. जगभरातील टॅटूची उदाहरणेही त्यांनी दिली. परंतु न्यायालयाने कोणताही युक्तिवाद न मानता टॅटूला वैद्यकीय प्रॅक्टिस म्हणून घोषित करून परवाना आवश्यक केला. यासोबतच मसुदाला ३ लाख येन, सुमारे दीड लाख रुपयांचा दंडही ठोठावण्यात आला आहे.

न्यायाधीश ताकाकी नागसे यांच्या म्हणण्यानुसार, “टॅटू बनवणाऱ्याकडे वैद्यकीय परवाना असणे आवश्यक आहे, कारण टॅटू काढताना जीवाणू आणि विषाणू शरीरात प्रवेश करू शकतात. त्यामुळे त्वचेचे आजार होण्याचाही धोका आहे.