मिश्किली * अजय चौधरी
‘पत्नी’ हा शब्द ऐकताच एकदम हुडहुडी भरते. हातपाय गार पडतात. डोळ्यांपुढे अंधारी येते अन् वाचाही बंद पडते. जणू तिला कुणी कुलुप घातलंय.
लोक म्हणतात की पुरुषप्रधान समाजात स्त्री-स्वातंत्र्याबद्दल कितीही ढोल वाजवले तरीही पुरुषाला जेवढं स्वातंत्र्य आहे तेवढं स्त्रीला नाहीच. पुरुष कोणतीही गोष्ट जेवढ्या सहजपणे अन् मुक्तपणे करतो तसं करणं स्त्रीला शक्यच नाही. पुरुषांना जणू मुक्त जगण्याचा अधिकारच मिळालेला आहे.
म्हणणारे असंही म्हणतात की पुरुषांनी स्त्रीसोबत नेहमीच भेदभाव केला आहे. तो तिला नेहमीच अबला आणि शक्तीहीन समजून कायम तिच्यावर अन्याय व अत्याचार करत आलाय.
तुम्ही जरी हे सगळं खरंय असं म्हटलं तरी माझं मत मात्र अगदी वेगळं आहे. अहो, आपल्या बायकोवर अन्याय किंवा अत्याचार करण्याची हिंमत कुठल्या नवऱ्यात आहे? उलट नवऱ्यावर अत्याचार करण्याचा अधिकार तर कर्मपत्नीकडेच सुरक्षित आहे. उगीचच बिचाऱ्या नवऱ्यांना बदनाम करण्यात काय अर्थ आहे?
खरं सांगायचं तर आजा जगातले ९० टक्के किंवा त्यातूनही अधिक नवरे आपल्या बायकोच्या जाचापायी त्रस्त आहेत. दिल्लीत तर म्हणे पत्नींपीडित पतींची संघटनाच आहे. त्यांनी सरकारकडे मागणी केलीय की पतींना पत्नीच्या अत्याचारांपासून वाचवण्यासाठी घटनेत एक नवं कलम ४९८ बी चा समावेश करावा. भारतीय कायद्यात पती व सासूच्या अत्याचारांविरोधात स्त्रियांसाठी कलम ४९८ ए ची सोय आहे.
आमचे एक मित्र आहेत. मिस्टर निकम. अक्षरश: ‘बिच्चारा’ या सदरात ते मोडतात. मुळातच माणूस अत्यंत साधा, सज्जन अन् नम्र अन् त्यांची बायको? देवा देवा! अक्षरश: ज्वालामुखी. बाई महाआक्रस्तानी अन् संतापी. सतत नवऱ्याला धारेवर धरते. बिचाऱ्याचं नाव एव्हाना गिनीज बुकमध्ये यायला हरकत नव्हती. त्यांची करून कथा त्यांच्याच शब्दात ऐका :
‘‘काय सांगू हो तुम्हाला, लग्नाआधी केवळ नेत्रपल्लवी करणारी माझी बायको आता सतत बडबड करत असते. तिच्या जिभेला लगाम घालता येत नाही. कात्रीसारखी तिची जीभ तो लगामही कापून टाकते. दर महिन्याच्या पहिल्या तारखेला एखाद्या सावकारासारखी ती माझ्या मानगुटीवर बसते. माझा पूर्ण पगार तिच्या हातात पडल्यावरच तिचा आत्मा शांत होतो.’’
एकदा तिच्या तडाख्यातून पगार वाचवण्यासाठी मी एक युक्ती केली. पहिल्या तारखेला स्वत:च ब्लेडने स्वत:चा खिसा कापून घेतला अन् उदास चेहऱ्याने घरी पोहोचलो. मी माझ्या मते पत्नीसमोर उत्तम अभिनय करून खिसा कापला गेल्याचं सांगितलं. डोळ्यात अश्रू वगैरेही आणले. बायको संतापून ओरडली, ‘‘कसले बावळट आहात हो तुम्ही? पाकीटही सांभाळता येत नाही तुम्हाला? कुठल्या खिशात ठेवलं होतं?’’ मी म्हणालो, ‘‘डाव्या खिशात,’’ तर ती म्हणाली, ‘‘उजव्या खिशात ठेवायला काय झालं होतं?’’ आता मी जर म्हटलं असतं की मी उजव्या खिशात पाकीट ठेवलं होतं, तरी ती ओरडली असती की डाव्या खिशात ठेवायला काय झालं होतं? असो. तर शेवटी माझा विश्वास कापला गेला अन् पगार घरी आला नाही हे तिच्या गळी उतरवण्यात मी एकदाचा यशस्वी झालो.
आता आपण हा संपूर्ण महिना आपल्या मर्जीने पैसा खर्च करायचा. जिवाची चंगळ करायची अशी स्वप्नं मला पडायला लागली होती. अर्ध्या रात्री मी गुपचूप उठलो अन् माझ्या ऑफिस बॅगेच्या ज्या चोर कप्प्यात मी पैसे लपवून ठेवले होते तिथून काढायला गेलो. ते पैसे मला एखाद्या सुरक्षित जागी ठेवायचे होते. पण हे काय? मी चोरकप्प्यातून पैशांचं पाकीट काढलं तेव्हा त्यात मला एक चिट्ठी सापडली, ‘‘मला फसवणं किंवा मूर्ख बनवणं तुम्हाला या जन्मात जमणार नाहीए. तुम्हाला याची शिक्षा मिळायलाच हवी. आता हा पूर्ण महिना तुम्ही पायी पायी ऑफिसला जा. हा:हा:हा:…खरोखर तो संपूर्ण महिना मी पदयात्रा केली.’’
हे सगळं ऐकल्यावरही तुम्ही म्हणाल की स्त्रियांवर अत्याचार होतात? अजूनही तुम्ही बायकांचीच कड घ्याल? त्यांचीच तरफदारी कराल? मला तरी बिचाऱ्या नवरे मंडळींचीच दया येते. पत्नीपीडित पतींच्या यादीत फक्त निकमच आहेत असं नाही, तर जगप्रसिद्ध व्यक्तीही अनेक आहेत जे त्यांच्या बायकोमुळे सतत त्रस्त होते. बायकोने त्यांना जगणं नकोसं केलं होतं म्हणे.
‘वॉर एण्ड पीस’सारखं साहित्य निर्माण करणारे काउंट लियो टॉलस्टॉयही बायकोपायी त्रस्त होते. १९१० साली ऑक्टोबरच्या एका गोठवणाऱ्या थंडीत रात्री ते बायकोपासून पळून दुसऱ्या ठिकाणी गेले अन् ती थंडी बाधून न्यूमोनिया झाल्यामुळे त्यांना मृत्यू आला. मरणासन्न अवस्थेत असताना म्हणे त्यांनी त्यांच्या जवळ असणाऱ्या लोकांना विनंती केली होती की त्यांच्या पत्नीला त्यांच्या समोर येऊ देऊ नये
