– डॉ. अनुभा सिंह,
महिलांच्या बाबतीत मूत्रमार्गाशी संबंधीत समस्या चिंतेचे मोठे कारण ठरू शकतात.
एक समस्या आहे युरीनरी ट्रॅक्ट इन्फेक्शन (यूटीआय) शरीरातील मूत्रमार्ग आयुष्यभर अशा काही जिवाणूंना लघवीच्या पिशवीत जाण्याचा मार्ग देत असतो आणि त्याचमुळे यूटीआय ही समस्या उद्भवते. त्यामुळेच बऱ्याचशा स्त्रियांना आयुष्यात एकदातरी यूटीआयचा सामना करावा लागतो.
खरंतर रजोनिवृत्तीनंतर एस्ट्रोजन संप्रेरकांच्या कमतरतेमुळे संक्रमण तयार करणारे जिवाणू निर्माण होण्याची शक्यता खूप वाढते. स्त्रियांच्या प्रजनन काळात एस्ट्रोजन हानिकारक जिवाणूंना योनिमार्गात घर बनवण्यापासून थांबवतात. त्यांचा पीएच स्तर कमी ठेवतात आणि त्यासाठी आवश्यक जिवाणूंच्या वाढीसाठी मदत करतात. हेच जिवाणू यूटीआयशी लढतात.
काय आहे युटीआय
यूरिनरी ट्रॅक्ट इन्फेक्शन म्हणजे मूत्रमार्गातील संक्रमणाला सोप्या भाषेत यूटीआय असे म्हणतात. हे खरंतर जिवाणूंचे संक्रमण आहे. मूत्रमार्गाच्या कुठल्याही भागाला हे बाधित करू शकतात. मुख्यत्वे ई-कोलाई नावाच्या जिवाणूंमुळे ही समस्या निर्माण होते. अनेक प्रकारचे जिवाणू बुरशी व परजीवांमुळेही युटीआय समस्या होते. यूरिनरी ट्रॅक्ट इन्फेक्शन जसे की नावावरून स्पष्ट होते की हे आपल्या मूत्र प्रक्रियेचे संक्रमण आहे. या प्रक्रियेचे भाग आहेत किडनी, मूत्राशय आणि मूत्रमार्ग. यापैकी कुठल्याही भागाला संक्रमण झाले की त्याला यूटीआय असे म्हटले जाते.
युरिनरी ट्रॅक्ट इन्फेक्शन म्हणजेच मूत्र संक्रमण ही खूप गंभीर समस्या नाही, पण वेळेवर इलाज न केल्यास या संक्रमणामुळे इतर अनेक गंभीर समस्या निर्माण होऊ शकतात.
यूटीआयची काही सामान्य कारणे आहेत
मासिक पाळीच्या काळात योनी व गुदमार्गाची स्वच्छता न ठेवल्यास प्रोस्टेस्टची वाढ व शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती कमी असणे.
मूत्र मार्गात व आसपासच्या भागात असणाऱ्या जिवाणूंचे प्रमाण पावसाळ्यात खूप जास्त प्रमाणात वाढते. ही समस्या स्त्रियांना व पुरुषांना दोघांनाही असते, पण स्त्रियांमध्ये याचे प्रमाण अधिक असते. याचे कारण म्हणजे पुरुषांच्या तुलनेत महिलांचा मूत्र मार्ग छोटा असतो.
थांबवण्याचे उपाय
* शारिरीक स्वच्छतेकडे लक्ष देणे जसे की शारीरिक सबंधांआधी व नंतर लघवी करणे.
* द्रव पदार्थ जास्त प्रमाणात खाणे व जास्त वेळ लघवी थांबवू नये. क्रॅनबरी खाणे किंवा त्याचा रस पिणे. अननसाचा रस पिणे हासुद्धा आजाराला धोके कमी करण्यास मदत करतो.
* पुरेशा प्रमाणात क जीवनसत्त्वाचा आहारात समावेश असल्यास लघवीत जिवाणू उत्पन्न होत नाहीत.
