* सोमा घोष
तंदुरुस्तीकडे लक्ष देणे नेहमीच महत्त्वाचे असते आणि ते प्रत्येक वयोगटातील व्यक्तीमध्ये असणे आवश्यक आहे, कोविडनंतर लोकांमध्ये फिटनेसबद्दल खूप जागरूकता आली आहे. फिटनेस ट्रेनर ‘महेश म्हात्रे’ म्हणतात की आता लोकांना जिममध्ये जाणे अधिक आवडते, कोविडच्या लॉकडाऊनमुळे लोकांनी वैयक्तिक ट्रेनर घेणे बंद केले आहे. आता ते मोठ्या जिम, स्थानिक जिम किंवा फिटनेस क्लबमध्ये जातात.
लोकांनी सप्लिमेंट्सचे सेवनही कमी केले आहे, याचे कारण म्हणजे हल्ली बहुतेक लोकांच्या बातम्यांमध्ये हृदयविकाराचा झटका येणे. खरं तर, लॉकडाऊनमुळे लोकांच्या हालचालींमध्ये घट झाली आहे, आहार योग्य नाही, कारण घरी राहून लोकांनी जास्त खाल्ले आणि शारीरिक हालचाली कमी केल्या.
याच्या पुढे ट्रेनर ‘महेश म्हात्रे’ सांगतात की, जिममध्ये जाणे ही चांगली गोष्ट आहे, पण तिथे ठेवलेले वजन किती धरायचे, ते कसे धरायचे इत्यादी माहिती असणे आवश्यक आहे. डंबेल कसे आणि कोणत्या कोनात धरायचे, श्वास कसा घ्यावा किंवा बाहेर टाकावा इत्यादी माहिती असणे आवश्यक आहे, कारण व्यायामामुळे शरीरात पंपिंग होते, त्यामुळे स्नायू तयार होतात. याशिवाय पिण्याचे पाणी, विश्रांती आदी सर्व काही योग्य वेळी पाहावे लागते. काही लोक एखाद्याचे ऐकतात आणि जिममध्ये जातात आणि त्यांचे पॅक तयार करण्याचा प्रयत्न करतात, परंतु यामध्ये सर्वात महत्वाची गोष्ट म्हणजे योग्य आहार आणि व्यायाम, फक्त यामुळे स्नायू तयार होतात.
याशिवाय व्यक्तीची जीवनशैलीही खूप महत्त्वाची असते, व्यक्ती एसीमध्ये बसून काम आणि व्यायाम करते. तर दुसरा दिवसभर मेहनत करून व्यायाम करतो. जिममध्ये गेल्यावर वजन उचलणेही आवश्यक आहे. मी या सर्व गोष्टींचे कोर्सेस आणि प्रशिक्षण घेतले आहे. माझे काही क्लायंट आहेत ज्यांच्यासाठी मी वैयक्तिक प्रशिक्षक आहे. त्यापैकी बहुतांश महिला आहेत, याशिवाय मी मराठी इंडस्ट्रीतील अनेक सेलिब्रिटींची फिटनेस ट्रेनरही आहे. मी परुळेकर आणि बोवलेकर या दोन जिममध्ये कसरत करतो. व्यायामशाळा नियमित फिटनेससाठी योग्य आहे, परंतु स्थानिक व्यायामशाळा बॉडी बिल्डिंग स्पोर्ट्ससाठी किंवा स्नायू वाढवण्यासाठी सर्वोत्तम आहे. तेथे वजन वेगळे आहे. प्रसिद्ध जीममध्ये बॉडी बिल्डर तयार होऊ शकत नाही, तिथे फिटनेस आणि साधी बॉडी मिळू शकते, तिथे जरा हायफाय फील येतो, कारण तिथे जास्त उपकरणे, एसी आणि लाईट आहे.
- भांडण होते
अभिनेता अक्षय कुमारसारखा तंदुरुस्त बॉडी असणे आवश्यक आहे ज्यात ड्रेस चांगला बसतो, पोटावर थोडेसे ऍब्स दिसतात आणि व्यक्ती स्मार्ट दिसते इ. इन्स्ट्रक्टरची फी सुमारे 10 ते 15 हजारांपर्यंत असते. सप्लिमेंट्स फक्त व्यक्तीला थोडा धक्का देतात. खरं तर फिटनेस हा पूर्णपणे ‘माइंड गेम’ आहे. यामध्ये सप्लिमेंट्स सोबतच आहार आहे आणि त्याचा परिणामही दिसून येतो. माणूस जो नैसर्गिक आहार घेतो, तो त्याचा फिटनेस राखतो. काहीवेळा सप्लिमेंट्सचे साइड इफेक्ट्स देखील असतात, उदाहरणार्थ, काहींना सप्लिमेंट्समुळे डोकेदुखी किंवा चिडचिड होण्याची तक्रार असते, ज्यामुळे जिममध्ये मारामारी होते. म्हणूनच एखाद्या व्यक्तीने शक्य तितके नैसर्गिक आहारावर अवलंबून राहणे योग्य आहे.
- शरीराच्या वेगवेगळ्या गरजा
महेश सांगतात की, सामान्य व्यक्तीच्या कॅलरीजचे मोजमाप त्याचे वजन आणि वयावर अवलंबून असते. 30 ते 40 वयोगटातील व्यक्तीचे वजन 60 किलोपेक्षा जास्त असणे चांगले नाही, परंतु त्याची उंची देखील पाहणे आवश्यक आहे.
- कामानुसार प्रशिक्षक निवडा
भूतकाळात, जिम करत असताना अनेक सेलिब्रिटींचा हृदयविकाराच्या झटक्याने मृत्यू झाला होता, याचे कारण विचारले असता महेश सांगतात की, योग्य शरीरासाठी प्रशिक्षक असणे नेहमीच आवश्यक असते, ज्याला गुरु म्हणता येईल. विशेषत: जर त्या व्यक्तीचे काम खूप तणावपूर्ण आणि कठोर परिश्रम असेल तर प्रशिक्षक त्याला योग्य प्रमाणात व्यायाम कसा करावा हे सांगू शकतो.
- योग्य आहार योग्य व्यायाम
आहार हा व्यायामाचा सर्वात मोठा भाग आहे. कोणत्याही व्यक्तीला ऋतूनुसार मिळणारी फळे आणि भाज्या खाणे आवश्यक आहे, सध्या उन्हाळ्यात तुम्ही तुमच्या बजेटनुसार संत्री, टरबूज, खरबूज, गोड लिंबू, नारळ पाणी, लिंबू पाणी इत्यादी रसदार फळे घेऊ शकता. शरीरात पाण्याची कमतरता. याशिवाय सकाळचा चांगला आणि जड नाश्ता घ्यावा, कारण माणूस दिवसभर सक्रिय राहतो, दुपारी बाजरी, नाचणी वगैरेच्या दोन रोट्या, भाजी, अंडी किंवा केळी इत्यादी पुरेशा असतात. काही ड्राय फ्रूट्स 2 तासांनंतर घेता येतात. सुका मेवा दिवसातून तीन वेळा कमी प्रमाणात घ्या. सकाळी 10, दुपारी 2 आणि संध्याकाळी 6. रात्रीचे जेवण 6 ते 6.30 च्या दरम्यान घ्यावे. संध्याकाळनंतर शरीराची क्रिया कमी होते. त्यामुळे त्यानुसार आहार घ्या.
पटकन वजन कमी करण्याचा कधीही प्रयत्न करू नका, याचा प्रत्यक्ष आणि अप्रत्यक्षपणे शरीरावर परिणाम होतो. एका महिन्यात दोन ते तीन किलो वजन कमी करणे योग्य आहे. याशिवाय चालणे, पोहणे, सायकल चालवणे इत्यादीने शरीर तंदुरुस्त राहते, अर्धा तास ते ४५ मिनिटे चालणे केव्हाही चांगले असते, साधे चालणे प्रत्येकासाठी योग्य असते.
- काही खबरदारी
महेश सांगतात की, नीट व्यायाम न केल्यामुळे शरीरात वेदना होतात, त्यामुळे अनेकजण घाबरून जिम सोडतात. व्यायामापूर्वी स्ट्रेचिंग करणे खूप महत्वाचे आहे. याशिवाय वयाच्या १६ व्या वर्षी कधीही वजन उचलू नका, प्रथम स्नायू उघडल्यानंतरच वजन उचला, असे प्रशिक्षक सांगतात. अन्यथा, स्नायूंना दुखापत होण्याव्यतिरिक्त, उंची कमी होते. प्रत्येक ऋतूत तंदुरुस्त राहणे गरजेचे असले तरी उन्हाळ्याच्या उन्हामुळे प्रत्येक व्यक्ती अधिकच अस्वस्थ असते, त्यामुळे या ऋतूत आरोग्य तंदुरुस्त ठेवण्यासाठी काही टिप्स पुढीलप्रमाणे आहेत.
* उन्हाळ्यात लिंबू पाणी, नारळ पाणी, दही आणि ताक यांचे सेवन योग्य प्रमाणात करा.
* खूप थंड पेये पिणे टाळा.
* चाट-डंपलिंग किंवा इतर तेलकट आणि मसालेदार पदार्थ खाणे टाळा.
* कॅफिनयुक्त पेये आणि शीतपेयांचा वापर कमीत कमी करा.
* घरामध्ये नेहमी ग्लुकोज आणि इलेक्ट्रोलाइट्स व्यतिरिक्त पुदिना, आंब्याचा पन्ना ठेवा.
* जर तुम्हाला मिठाई खायची असेल तर बाजारातील मिठाईऐवजी सफरचंद, करवंद किंवा बेल मुरंबा, गुलकंद किंवा पेठा खा.
