लग्नानंतर नोकरी सोडू नका

* प्रियांका यादव

लग्नानंतर महिलांनी नोकरी सोडावी अशी अपेक्षा असते कारण हा समाज घरात राहणाऱ्या स्त्रीला सुसंस्कृत स्त्री ही संज्ञा देतो, जे अजिबात योग्य नाही. वास्तविक या समाजाला महिलांना सीमाभिंतीत कैद करून ठेवायचे आहे. अशा परिस्थितीत महिलांनी लग्नानंतरही नोकरी सुरू ठेवली पाहिजे जेणेकरून घरात राहणाऱ्या सुसंस्कृत स्त्रीच्या प्रतिमेला तडा जाईल.

हा समाज स्त्रियांवर लग्नानंतर घरगुती होण्यासाठी दबाव आणतो कारण त्याला स्त्रियांना घरात बंदिस्त ठेवायचे असते. घराबाहेर पडल्यावर महिलांना त्यांच्या हक्कांची जाणीव होईल आणि वर्षानुवर्षे चालत आलेल्या रूढीवादी परंपरा स्वीकारण्यास त्या नाकारतील, असे समाजाला वाटते. शतकानुशतके कोणत्या ना कोणत्या स्वरूपात महिलांचे शोषण करणाऱ्या समाजाच्या ठेकेदारांविरुद्ध हे एक प्रकारचे बंड असेल. अशा शोषक लोकांपासून महिलांनी स्वतःचे संरक्षण केले पाहिजे.

या क्षेत्रातील पहिली पायरी म्हणजे महिलांनी लग्नानंतरही काम करणे. विवाहित महिलांनी त्यांच्या भविष्याचा विचार केला पाहिजे. त्यांच्यासाठी नोकरी किती महत्त्वाची आहे हे त्यांनी समजून घेतले पाहिजे. त्यांच्या घरातून बाहेर पडण्याचा हा एक मार्ग नाही तर तो त्यांना स्वावलंबी बनवतो. त्यांनी त्यांच्या क्षमतेचा वापर केला पाहिजे. त्यांनी विचार केला पाहिजे की जर ते आपल्या शिक्षणाचा उपयोग करू शकत नसतील तर त्याचा उपयोग काय.

कारण काय आहे

महिलांनी घरापुरतेच बंदिस्त राहावे, अशी या समाजाची नेहमीच इच्छा आहे. यासाठी एकावेळी एकच व्यक्ती काम करू शकेल अशा पद्धतीने कम्युनिटी किचनही बांधण्यात आले. स्वयंपाकघर हे केवळ महिलांचे अधिकार आहे ही समाजाची विचारसरणी महिलांनी मोडून काढली पाहिजे. यासाठी सर्वप्रथम ओपन किचन बांधावे लागेल किंवा किचनची सेटींग अशा पद्धतीने करावी लागेल की तिथे किमान २ लोक एकत्र काम करू शकतील.

मुलगी वडिलांच्या घरी असते तेव्हा ती सहज नोकरी करू शकते. पण लग्नानंतर महिला नोकरी का करत नाहीत? तर यामागे एक कारण आहे की तिचा भावी पती किंवा सासरचे लोक याला परवानगी देत ​​नाहीत. लग्नानंतर स्त्रियांनी नोकरी न करण्याचे आणखी एक कारण म्हणजे स्त्रियांकडून लवकर बाळंतपण. अशा परिस्थितीत बाळाचा जन्म होण्यासाठी ९ महिने लागतात आणि त्यानंतर पुढील ३ वर्षे त्याची काळजी घेणे आवश्यक असते.

अशा स्थितीत स्त्रिया त्यात जखडून राहतात. म्हणूनच मुलींनी लग्नाआधी कुटुंब नियोजनाबाबत पतीशी बोलणे गरजेचे आहे. लग्नाआधी तुमच्या भावी जोडीदाराशी तुमच्या मनाबद्दल बोला. त्यांना सांगा की तुम्हाला लग्नानंतरही काम करायचे आहे.

कुटुंबातील सदस्यांशी मोकळेपणाने बोला

अनेक महिला लग्नानंतर आपल्या इच्छांचा गळा घोटतात. ते त्यांचे उत्तम करिअर सोडून जातात. त्यामुळे लग्नाचा निर्णय काळजीपूर्वक घ्या आणि असा जीवनसाथी निवडा जो तुम्हाला तुमच्या करिअरमध्ये पुढे जाण्याची प्रेरणा देईल.

ज्या मुली करिअर ओरिएंटल आहेत आणि लग्नानंतर नोकरी सोडू इच्छित नाहीत, त्यांनी त्यांच्या जोडीदाराशी आणि त्यांच्या कुटुंबातील सदस्यांशी याविषयी मोकळेपणाने बोलले पाहिजे. त्यामुळे त्या लोकांच्या उत्तरांमुळे महिलांना निर्णय घेणे सोपे जाईल.

स्त्रिया त्यांच्या भावी पतींना विचारू शकतात की लग्नानंतर त्यांच्या करिअरला प्रोत्साहन देण्यासाठी ते त्यांना कसे समर्थन देऊ शकतात. तो तुम्हाला घरच्या जबाबदाऱ्यांमध्ये मदत करेल की कुटुंब वाढल्यानंतरही त्याला त्याच्या करिअरचे गांभीर्य समजेल? जर घरातील सदस्यांनी त्याला नोकरी सोडण्यास सांगितले तर तो त्यांना शांत करण्याचा प्रयत्न करेल का? असे काही प्रश्न विचारून महिला स्वतःसाठी योग्य जीवनसाथी निवडू शकतात.

विवाहित महिला वेळेची काळजी घेतात

विवाहित महिलांनी त्यांच्या वेळेची विशेष काळजी घ्यावी. त्यासाठी ते दुसऱ्या दिवशीचे जेवण रात्रीच तयार करतात, भाज्या कापून फ्रीजमध्ये ठेवतात, रात्री कपडे दाबतात, बॅग तयार करतात, अशा प्रकारे महिलांचा कामाचा वेळ वाचू शकतो.

दिल्लीत राहणारी 28 वर्षीय अनु सांगते की, तिच्या लग्नाला 2 वर्षे झाली आहेत. सुरुवातीला तिला लग्नानंतर नोकरी करताना खूप अडचणी आल्या, नंतर तिने आपल्या पगाराचा काही भाग देऊन मोलकरीण ठेवली. आता ती घर आणि ऑफिस दोन्हीची कामे अगदी सहजतेने करते. तिने असेही सांगितले की ती आपल्या पगारातील 40% मोलकरीण शांताला देते, परंतु तिला कोणतेही पश्चात्ताप नाही कारण ती नोकरी प्रत्येक स्त्रीने केली पाहिजे आणि ती लग्नानंतरही चालू राहिली पाहिजे असे तिला वाटते.

नोकरदार महिलांना घर आणि ऑफिस अशी दोन्ही कामे करावी लागतात. अशा परिस्थितीत त्यांनी त्यांची कामे छोट्या छोट्या भागात विभागली पाहिजेत. कुटुंबातील प्रत्येक सदस्याला स्वतःच्या गरजांची काळजी घेऊ द्या, खिसे तपासल्यानंतर घाणेरडे कपडे टोपलीत ठेवण्यास सांगा, जेवणानंतर स्वत:चे ताट घेऊन जाण्यास सांगा, जोडीदाराला टेबल आणि पलंग सेट करायला सांगा. पाण्याचे भांडे भरण्यासारखी छोटी कामे करा.

पुरुषांनीदेखील हे समजून घेणे आवश्यक आहे की हे केवळ महिलांचे काम नाही कारण एक नोकरदार महिला म्हणून कार्यालय आणि घर दोन्ही चांगल्या प्रकारे व्यवस्थापित केले जात आहे, त्यामुळे दोघांनीही घरातील कामात भाग घेतला पाहिजे, जर तुमच्या जोडीदाराला तुम्हाला स्वयंपाक कसा करायचा असेल तर त्यांनाही स्वयंपाक करायला सांगा. कुटुंबात इतर सदस्य असल्यास. त्यामुळे विनम्रपणे सर्वांसमोर स्पष्ट करा की तुम्ही एक वर्किंग वुमन आहात आणि तुम्हाला नोकरीही आहे, त्यामुळे सर्वांनी मिळून काम केले पाहिजे.

धर्माला काय हवे आहे

प्रत्येक धर्माला महिलांनी दुर्बल राहावे असे वाटते आणि म्हणून धर्मद्रोही वेगवेगळ्या पद्धती अवलंबतात. पूजेने घरात आशीर्वाद येतात, मुले जन्माला येतात, मुलीला चांगला नवरा मिळतो, आजारी बरे होतात, पुरुष या सर्वांसाठी कमी वेळ देतात, स्त्रिया जास्त वेळ देतात, असे त्यांचे म्हणणे आहे. नोकरदार महिलांनी हे षडयंत्र समजून घ्यावे आणि धर्मात वेळ घालवू नये.

तीर्थयात्रेऐवजी, मनोरंजनाच्या ठिकाणी जा, जिथे तुम्हाला मोकळा वेळ असेल आणि मंदिराचे दरवाजे उघडण्याच्या किंवा पंडितांनी दिलेल्या वेळेनुसार नव्हे तर तुमच्यानुसार कार्यक्रम ठरविला जातो. मंदिरात रांगेत वेळ वाया घालवू नका, समुद्रकिनारा किंवा जंगलाचा आनंद घ्या.

पूजेच्या नावाखाली तासनतास डोळे मिटून घरात बसण्यापेक्षा व्यवसाय करा, झाडे लावा, घराची काळजी घ्या म्हणजे घर आहे की रद्दी आहे, असे कोणी म्हणू नये.

एका सर्वेक्षणात असे समोर आले आहे की, एका अर्भकाला फक्त 3 वर्षांपर्यंतच आईची सर्वाधिक गरज असते, त्यानंतर ती जसजशी विकसित होते, तसतशी त्याची कमी काळजी घ्यावी लागते. दरम्यान, स्त्रिया त्यांच्या मुलासाठी बेबी सिटर किंवा बेबी केअर म्हणू शकतात आणि त्यानंतर महिला त्यांची नोकरी सुरू ठेवू शकतात.

त्यांचा पगार बाळाच्या संगोपनावर आणि मोलकरणींच्या सेवेवर खर्च होईल या वस्तुस्थितीमुळे महिलांनी टाळाटाळ करू नये. त्यावेळी त्यांना फक्त हे लक्षात ठेवायचे आहे की त्यांनी त्यांच्या नोकऱ्या चालू ठेवल्या पाहिजेत कारण हा एकमेव मार्ग आहे जो त्यांना बाहेरील जगाशी जोडून ठेवेल आणि पुरुषांच्या खांद्याला खांदा लावून चालण्याची संधी देईल.

मेघा व्यवसायाने डॉक्टर आहे. त्याला २ मुले आहेत. अशा परिस्थितीत मुलांना एकटे सोडून क्लिनिकमध्ये जाणे हा त्यांच्यासाठी कठीण निर्णय होता. यामुळे ती नोकरी सोडण्याचा विचार करत होती. मग तिच्या एका मैत्रिणीने तिला पूर्णवेळ बेबी सिटर ठेवण्याची सूचना केली. मेघानेही तसेच केले. यानंतर मेघा टेन्शन फ्री झाली आणि साफसफाईसाठी जाऊ लागली.

काळ बदलला आहे

असाच एक किस्सा दिल्लीच्या पटेल नगरमध्ये राहणाऱ्या नीतीने सांगितला आहे. एका वृत्तवाहिनीत काम करत असल्याचं ती सांगते. तिचे अनुभव कथन करताना ती म्हणते की, तिला नेहमीच भीती वाटत होती की मुले झाल्यावर ती नोकरी चालू ठेवू शकेल का? पण मोलकरीण आणि बेबी सिटरच्या मदतीने ती तिचे घर आणि नोकरी दोन्ही चांगल्या प्रकारे सांभाळते. महिलांनी नेहमी स्वत:च्या पायावर उभे राहण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे, असे त्या सांगतात. यासाठी त्यांनी लग्नानंतरही नोकरी करणे आवश्यक आहे.

नोकरी करणे आणि त्यासोबत घर आणि मुलाची जबाबदारी सांभाळणे हे महिलांसाठी सोपे काम नाही, पण नव्या युगातील महिलांनी ते चोख पार पाडले आहे. महिलांनी आपल्या जोडीदाराला सांगावे की घर आणि मुले दोघांची आहेत, त्यामुळे जबाबदारी दोघांची आहे, कोणाचीही नाही.

नोकरदार महिला घराची योग्य काळजी घेत नाहीत असे ज्यांना वाटते त्यांनी शुगर कॉस्मेटिक्सच्या सहसंस्थापक विनिता अग्रवाल आणि मामा अर्थच्या मालकिणी काजल अलग यांची नावे विसरू नये. दुसरीकडे, जर आपण मीडिया इंडस्ट्रीबद्दल बोललो तर, अंजना ओम कश्यपसारख्या उच्च पदांवर काम करणाऱ्या महिलादेखील विवाहित आहेत, तरीही त्या घर आणि नोकरी दोन्ही चांगल्या प्रकारे हाताळत आहेत.

भारतातील अनेक राज्यांमध्ये आणि शहरांमध्ये अशा महिला आहेत ज्यांनी खाद्यपदार्थांचे स्टॉल लावून स्वत:ला स्वयंपूर्ण बनवले आहे. ती फक्त स्वतःचा खर्चच नाही तर तिच्या कुटुंबाच्या गरजांचीही पूर्ण काळजी घेते.

असाच एक स्टॉल दिल्लीच्या लाजपत नगरमध्ये एक महिला चालवते जी मोमोजसाठी प्रसिद्ध आहे. तिला ‘डोलमा आंटी’ म्हणून ओळखले जाते. लिंबू पाणी, ज्यूस, लस्सी, चहा इत्यादींचे स्टॉल लावणाऱ्या अशा अनेक महिला आपल्या आजूबाजूला फिरताना दिसतात. या अशा महिला आहेत ज्यांच्याकडून आपल्याला प्रेरणा मिळते. लग्नानंतर नोकरी सोडून घरकामात गुंतलेल्या आणि करिअर पणाला लावणाऱ्या सर्व महिलांसाठी या महिलांनी एक आदर्श घालून दिला आहे.

अशा अनेक नोकऱ्या आहेत ज्या विवाहित महिला अर्धवेळ म्हणून करू शकतात. ही कामे घरी बसूनही करता येतात. सहसा ही कामे काही तासांची असतात जसे लेखन, पुरावा वाचन, संपादन, टायपिंग इ. अर्धवेळ काम करण्यासाठी, आपल्याकडे त्या कामांशी संबंधित विषय असणे आवश्यक आहे, जसे की प्रूफ रीडिंग आणि लेखन, टेबल आणि खुर्च्या आवश्यक आहेत.

नोकरदार महिलांचे फायदे

वर्किंग वुमन असण्याचे अनेक फायदे आहेत जसे नोकरदार महिला आर्थिकदृष्ट्या सक्षम आहेत. ते अधिक आत्मविश्वासी असतात कारण ते मेक अप करत राहतात, त्यामुळे त्यांच्यात व्यक्तिमत्व आहे. नोकरदार महिला खूप आनंदी असतात आणि त्याच वेळी आयुष्याकडे नव्याने पाहण्यावर विश्वास ठेवतात.

या व्यतिरिक्त इतर अनेक फायदे आहेत :

आर्थिकदृष्ट्या सक्षम : आर्थिकदृष्ट्या सक्षम नोकरदार महिलांचा समाजात वेगळा दर्जा असतो. आर्थिकदृष्ट्या सक्षम असल्याने ते स्वतःचे आर्थिक निर्णय घेऊ शकतात. ते त्यांना हवे ते खरेदी करू शकतात. यासाठी तिला पतीवर अवलंबून राहण्याची गरज नाही. लग्नानंतर महिलांनी काम केले नाही तर छोट्या छोट्या गरजांसाठी त्यांना पतीला सामोरे जावे लागते. यामुळे लग्नापूर्वी नोकरी करणाऱ्या महिलांना अस्वस्थ वाटू शकते.

या अस्वस्थतेतून बाहेर पडण्यासाठी त्यांनी लग्नानंतरही नोकरी करावी. आर्थिकदृष्ट्या सक्षम असल्याने ते आपल्या मुलांचे चांगले संगोपन करतात. याशिवाय, उत्पन्नाचा आणखी एक स्रोत वाढवून, घरात बचत होऊ लागते, जी त्यांच्या भविष्यासाठी खूप महत्त्वाची असते.

अधिक आकर्षक : विवाहित नोकरी करणाऱ्या महिला अधिक आकर्षक असतात कारण त्या जगाशी संलग्न असतात. फॅशनमध्ये काय चालले आहे हे त्यांना माहीत आहे, त्यामुळे त्यांना नवऱ्याकडूनही अधिक प्रेम मिळते. नोकरदार महिलांचे पती अधिक रोमँटिक असल्याचेही आढळून आले आहे. यामुळे त्यांच्यामध्ये रोमान्स अधिक आहे. दुसरीकडे, जर आपण घरगुती महिलांबद्दल बोललो तर ते कमी आकर्षक आहेत कारण ते फॅशनपासून जवळजवळ कापले गेले आहेत. त्यांचे कार्यक्षेत्र आता फक्त घरापुरतेच मर्यादित राहिले आहे. या कारणास्तव, त्यांच्यामध्ये प्रेम कमी आहे.

अधिक आत्मविश्वास : नोकरदार महिलांच्या आत्मविश्वासाचा धागा गगनाला भिडताना दिसत आहे. हा विश्वासू त्यांना सीमाभिंतीतून बाहेर पडायला लावतो. दुसरीकडे घरातील महिलांबद्दल बोलायचे झाले तर त्यांचा सगळा वेळ स्वयंपाकातच जातो. अशा परिस्थितीत त्यांचे बाह्य जगाशी असलेले नाते जवळपास तुटते.

३२ वर्षीय सुप्रिया एका बहुराष्ट्रीय कंपनीत काम करते. त्याच्या बोलण्यातून त्याचा आत्मविश्वास स्पष्ट दिसतो. दुसरीकडे घरातील महिलांबद्दल बोलायचे झाले तर त्यांना लोकांशी बोलणे अवघड जाते.

वैयक्तिक नातेसंबंधांमध्ये सुधारणा येते : अनेक अभ्यासातून हे समोर आले आहे की, नोकरी करणाऱ्या महिला त्यांच्या क्षेत्रात अधिक यशस्वी होतात. त्यांचे वैयक्तिक जीवन अधिक आनंददायी आहे.

अधिक आनंदी : लोकांचा असा विश्वास आहे की बाहेर काम करणे खूप कठीण आहे, परंतु सत्य हे आहे की जर घरी काही विशेष काम नसेल तर महिलांनी बाहेर जाऊन काम करावे. यामुळे ते स्वावलंबी तर होतीलच शिवाय तणावमुक्तही राहतील. नुकत्याच झालेल्या एका अभ्यासानुसार, नोकरदार महिलांमध्ये गृहिणींच्या तुलनेत कमी नैराश्य आणि तणाव असतो. घरातील महिलांपेक्षा नोकरदार महिला अधिक आनंदी असतात असा लोकांचा समज आहे.

आदर्श महिला : नोकरी करणाऱ्या महिला आपल्या मुलांसमोर आदर्श म्हणून चमकतात. आर्थिक विवंचनेमुळे कुटुंबात तणाव निर्माण झाला, तर अशा परिस्थितीत या महिला बाहेर पडून नोकरी करून कुटुंबाची आर्थिक स्थिती मजबूत करतात, असेही दिसून आले आहे. या सर्व गोष्टींचा मुलांच्या मानसिक स्थितीवर परिणाम होतो आणि नंतर त्यांच्या हेतूंना बळ मिळते.

दृष्टीकोन बदलतो : घराबाहेर काम करणाऱ्या स्त्रियांचा दृष्टिकोन घरगुती स्त्रियांच्या विचारात अधिक बनतो कारण बाहेर गेल्यावर त्या पुरुषांच्या खांद्याला खांदा लावून चालत असतात. अशा परिस्थितीत नोकरदार महिला पुरुषांचे काम चांगल्या प्रकारे समजू शकतात. नोकरदार महिला जो काही निर्णय घेतात तो त्यांच्या कुटुंबाच्या हिताचाच असतो, हे दिसून आले आहे. हे खुल्या मनाने आणि मनाने घडते.

‘की अँड का’ या बॉलिवूड चित्रपटापासून प्रेरणा घेतली पाहिजे. करीना कपूर ही करिअरची महत्त्वाकांक्षी मुलगी आहे, असे या चित्रपटात दाखवण्यात आले आहे की, महिलांनी केवळ स्वयंपाकघरातच काम केले पाहिजे असे नाही. कॉर्पोरेट ऑफिसमध्येही ते चांगले काम करू शकतात. तर अर्जुन कपूरला वडिलांच्या व्यवसायात रस नाही. मुलगासुद्धा स्वयंपाकघर चांगल्या प्रकारे हाताळू शकतो असा त्याचा विश्वास आहे.

कुटुंबाची जबाबदारी स्त्री-पुरुष दोघांवरही असते, हे या चित्रपटातून शिकायला हवे. या समाजाला फक्त त्यांना घरात कैद करायचे आहे, हे महिलांनी समजून घेतले पाहिजे. त्यासाठी घर सांभाळणे, मुलांची काळजी घेणे, आदर्श सून बनणे आणि न जाणो काय असे वेगवेगळे डावपेच तो अवलंबतो. या सगळ्या गोष्टींना बगल देत महिलांनी करिअरचा विचार करायला हवा. त्यांच्यासाठी स्वावलंबी असणे किती महत्त्वाचे आहे या वस्तुस्थितीकडे त्यांनी दुर्लक्ष करू नये.