* गरिमा पंकज
२०२० हे भारतासह संपूर्ण जगासाठी अतिशय भयावह वर्षाच्या रूपात सरत आहे. अर्थव्यवस्था कोसळल्या आहेत. कोरोना कहरात मृत्यूच्या आकडेवारीत वाढ होत आहे आणि त्याबरोबरच आपल्या प्रियजनांबद्दल लोकांची चिंताही वाढत आहे. कोरोना साथीच्या संकटाने समाजात विज्ञान आणि संशोधनाचे महत्त्व सिद्ध केले आहे. आपल्याला विज्ञान या साथीतून बाहेर येण्याची योजना सांगेल, जेव्हा जगात कोरोना विषाणूची लस विकसित केली जाईल. परंतु तोपर्यंत वैज्ञानिक आणि संशोधक हा व्हायरस कोठून आला, तो कसा पसरला आणि कोणत्या प्रकारचे उपचार त्यावर प्रभावी ठरू शकतात याचा शोध घेण्याचा प्रयत्न करीत आहेत.
जगात जेव्हा-जेव्हा अशा प्रकारचे धोके येतात, मग भले तो साथीचा रोग असो, भूकंप असो, पर्यावरणीय संकट असो की इतर काही, मनुष्याला विज्ञानाचा आधार असतो. जग विज्ञानाच्या मार्गाने जाते, परंतु अशा प्रकारच्या संकटाच्या परिस्थितीतही बहुतेक भारतीय अंधश्रद्धेचा मार्ग स्वीकारतात. धार्मिक चालीरिती, धार्मिक विधी आणि उपवास यांच्याद्वारे संकट समाप्त करण्यासाठी उपाय शोधतात.
वर्ल्ड इकॉनॉमिक फोरमने २००८ मध्ये यंग सायंटिस्ट्स कम्युनिटीची सुरुवात केली होती. आता २०२० मध्ये जगातील १४ देशांतील एकूण २५ तरुण शास्त्रज्ञांचे चेहरे समोर आले आहेत, जे संशोधन व शोधांद्वारे जगाचे रूपडे बदलण्याचे काम करतील. आपणास हे जाणून आश्चर्य वाटेल की या २५ तरुण शास्त्रज्ञांपैकी १४ महिला आहेत, म्हणजेच जगातील महिला विज्ञान आणि संशोधन क्षेत्रात वेगाने पुढे सरकत आहेत, परंतु यामध्ये भारतीय महिला खूपच मागे आहेत.
अंधश्रद्धा आणि भारतीय महिला
भारतीय महिलांविषयी म्हणाल तर हे सर्वश्रृत आहे की भारतीय स्त्रियांना नेहमीच धर्म, ढोंगीपणा आणि अंधश्रद्धा यांच्या बंधनात अडकवण्यात आले. त्यांच्या प्रगत साधणाऱ्या पायांवर नेहमीच धर्माची बंधने घातली गेली. गुन्हेगारी मानसशास्त्रज्ञ आणि समाजसेविका अनुजा कपूर सांगतात, ‘‘जरा विचार करा, महिलांनी या निर्बंधांमुळे आपले अस्तित्व गमावले नाही काय? स्वत:ला बलात्कार, अपहरण किंवा खुनाचा बळी बनवले नाही का? शारीरिक, मानसिक आणि आर्थिक नुकसान नाही झाले का? अंधश्रद्धेमुळेच राम रहीम, चिन्मयानंद आणि आसारामसारखे लोक पुढे आले, ज्यांनी महिलांच्या अंधश्रद्धेच्या प्रवृत्तीचा फायदा उचलून आपला बँक बॅलन्स वाढवला आणि त्यांच्या आयुष्याशी खेळले.
