* डॉ. अभिनव गुप्ता, निर्देशक, न्यूरो अँड स्पाइन, बालाजी सुपर स्पेशालिटी हॉस्पिटल, साहिबाबाद
प्रश्न : माझ्या वडिलांना स्पाइनल डिस्कचा त्रास झालाय. डॉक्टरांनी सर्जरी करायला सांगितली. आम्हाला जाणून घ्यायचयं की ओपन सर्जरीच्या तुलनेत मिनिमली इनवेसीव सर्जरी किती योग्य आहे?
उत्तर : ज्या रुग्णांचं डिस्क खूप खराब झालं आहे त्यांना स्पाईन सर्जरीची गरज असते. अलीकडे मिनिमली इनवेसीव डीकनप्रेशन आणि मिनिमली इनवेसीव स्टॅबिलायझेशन प्रक्रियेचं चलन खूपच वाढलंय. ओपन सर्जरीच्या तुलनेत हे खूपच सुरक्षित आणि प्रभावी पर्याय आहे. यामध्ये स्पाईनच्या आजूबाजूच्या मांसपेशीना मोठमोठे चिरा देऊन कापणं आणि वेगळं करण्याची गरज पडत नाही. यामध्ये छोटीशी चीर देऊन सर्जरी केली जाऊ शकते.
मिनीमली इनवेसीव सर्जरीचे साईड इफेक्ट्स कमी असतात आणि रिकव्हर होण्यास वेळदेखील कमी लागतो.
प्रश्न : मी ४३ वर्षीय प्राध्यापिका आहे. गेल्या दोन महिन्यापासून कमरेखालती वेदना होतात. तपासणी केल्यानंतर बल्जिंग डिस्क असल्याचं समजलं. मी काय करू?
उत्तर : बल्जिंग डिस्कच्या उपचारात फिजिओथेरपी खूपच प्रभावी आहे. जर यापासून आराम मिळाला नाही तर सर्जरीची गरज लागते. आर्टिफिशियल डिस्क रिप्लेसमेंटद्वारे ही समस्या दूर होऊ शकते. या सर्जरीद्वारे क्षतिग्रस्त डिस्कला आर्टिफिशियल डिस्कमध्ये बदललं जातं. हे डिस्क लागल्यानंतर पीडित व्यक्तीला पुढे मागे वाकण्यात आणि इतर कार्य करण्यात त्रास होत नाही. पाठीच्या कण्याचा लवचिकपणा पूर्वीप्रमाणे सामान्य होतो आणि मणक्याच्या हाडांवर पडणारा झटका सहन करण्याची क्षमतादेखील वाढते. आर्टिफिशियल डिस्कचा सर्वात मोठा फायदा हा आहे की तुम्ही आयुष्यभर काम करू शकता.
प्रश्न : मी ५२ वर्षीय नोकरदार स्त्री आहे. माझ्या कमरे खालचा भाग आणि कुल्ह्यामध्ये सतत वेदना असतात. मी काय करू?
उत्तर : तुम्हाला सायटिकाचा त्रास आहे. खरंतर सायटिकामुळे होणाऱ्या वेदना खूपच गंभीर असतात. परंतु अनेक प्रकरणात हे कोणत्याही ऑपरेशनशिवाय काही आठवडयातदेखील बरं होतं. अनेक लोकं हॉट पॅक्स, कोल्ड पॅक्स आणि स्ट्रेचिंगने या समस्येपासून आराम मिळतो. परंतु ज्या लोकांना सायटिकामुळे पाय अधिक बारीक झाले आहेत वा ब्लॅडर वा बाऊलमध्ये परिवर्तन झाल्याने मलमूत्र त्यागण्याच्या सवयीमध्ये बदल होऊ शकतो. त्यांच्यासाठी ऑपरेशन करणं गरजेचं आहे. या व्यतिरिक्त जीवनशैलीमध्ये बदल करा. असं भोजन करा ज्यामध्ये कॅल्शियम आणि विटामिन डी पुरेपूर असेल. शारीरिकरित्या सक्रिय राहून नियमितपणे व्यायाम करा. नेहमी आरामदायक बिछानावरती झोपा. जे खूप कडक नसावं आणि अगदी खूप मऊदेखील नसावं.
