* पद्मश्री प्रोफेसर डॉ. महेश वर्मा, डायरेक्टर व प्रिंसिपल, मौलाना आझाद इंस्टीट्यूट ऑफ डेंटल सायन्सेस
प्रश्न : दातांमधील संवेदनशीलतेचे तात्पर्य काय आहे?
उत्तर : जेव्हा थंड किंवा गरम पेय अथवा खाद्यपदार्थांद्वारे दातांमध्ये वेदना किंवा बेचैनी जाणवते, तेव्हा त्याला दंत संवेदनशीलता म्हणतात. दातांच्या वरील थर (इनॅमल) हटल्यामुळे आतील थर ‘डँटीन’ तोंडाच्या संपर्कात येतो. त्यामुळे त्यातील नसांमध्ये संवेदनशीलता निर्माण होते.
प्रश्न : दातांमध्ये संवेदनशीलतेची समस्या सामान्यपणे आढळते का?
उत्तर : हो, ही समस्या खूप सामान्य आहे. सामान्यपणे २०-५० वयोगटांतील लोकांमध्ये ही समस्या असते.
प्रश्न : संवेदनशीलता किती प्रकारची असते?
उत्तर : हिरड्यांच्या समस्येमुळे संवेदनशीलता.
* दात झिजल्यामुळे संवेदनशीलता.
* दात हिरड्यांच्या ठिकाणी झिजल्यामुळे संवेदनशीलता.
* दातांना कीड लागल्यामुळे संवेदनशीलता.
* आम्लामुळे होणारी संवेदनशीलता.
* दंतप्रक्रियेनंतर होणारी संवेदनशीलता.
प्रश्न : संवेदनशीलतेमागे काय कारणे आहेत?
उत्तर : जर तोंडाची स्वच्छता योग्यप्रकारे केली नाही, तर प्लाक एकत्र झाल्याने दातांच्या वरील थर (इनॅमल) हटतो व दातांमध्ये संवेदनशीलता सुरू होऊ लागते.
* वयाबरोबर हिरड्या दातांना सोडू लागतात. विशेषत: जर स्वच्छता ठेवली नाही. यामुळेही संवेदनशीलता निर्माण होते.
* कडक ब्रशच्या वापराने व वेगाने मागे-पुढे ब्रश केल्यानेही दात झिजतात व संवेदनशीलता जाणवते.
* अनेक लोकांना रात्रीचे ब्रश करायची सवय असते. त्यामुळे दातांच्या वरचा थर हटतो व संवेदनशीलता सुरू होते.
* दातांना कीड लागल्याने बॅक्टेरिया इनॅमलला नष्ट करतात, त्यामुळे दात संवेदनशील होतात.
* दातांना जर मार लागला, तर त्याचा परिणाम आतील थरांवर होऊ शकतो व संवेदनशीलता उत्पन्न होऊ शकते.
* माउथवॉश, ज्यात आम्लता असते, त्याचा वापर इनॅमलच्या थराला हटवतो व संवेदनशीलता निर्माण होते.
* आम्लयुक्त खाद्यपदार्थांमुळेही इनॅमलच्या थराला नुकसान पोहोचते व संवेदनशीलता निर्माण होते.
* काही दंत प्रक्रियेनंतरही संवेदनशीलता निर्माण होते. उदा. दातांची सफाई, क्राउन लावल्यानंतर, दात भरून घेतल्यानंतर इ. काही आठवड्यानंतर ही संवेदनशीलता बरी होते.
प्रश्न : दंत संवेदनशील झाल्यावर कोणते उपचार केले पाहिजेत?
