* सरिता टीम
आई-वडिलांची एकुलती एक मुलगी असल्याने स्नेहाचे खूप लाड होते. तिला शाळेत खूप मैत्रिणीही होत्या, पण त्यानंतरही स्नेहाला तिच्या भावाची खूप आठवण यायची. विशेषतः रक्षाबंधनाच्या दिवशी तिला तिच्या भावाची खूप आठवण येत असे. जसजशी स्नेहा मोठी होत होती, तसतशी तिला तिच्या भावाची खूप आठवण येऊ लागली.
ती आठवीत शिकत असताना सुरेश आणि नेहाचे कुटुंब तिच्या शेजारी राहू लागले. शेजारी राहत असल्यामुळे स्नेहा त्याच्या घरी जाऊ लागली, तिथे स्नेहाला तिचा चुलत भाऊ राकेश सापडला. राकेश स्नेहाच्या एका वर्गाने पुढे होता. त्याने स्नेहाच्या शाळेतच प्रवेश घेतला. आता स्नेहा आणि राकेशमध्ये भावा-बहिणीचे जवळचे नाते आहे. दोघेही एकत्र अभ्यास करायचे. शाळेतही बहुतेक एकत्र राहत. स्नेहाला आता आपलाही मोठा भाऊ असल्यासारखे वाटू लागले होते. स्नेहा पूर्वीपेक्षा आनंदी राहू लागली. दुसरीकडे स्नेहाची साथ मिळाल्याने राकेशलाही आनंद झाला. दोघांचीही मने आता वाचायला लागली होती. यामुळे त्याचे आई-वडीलही खुश झाले.
हे फक्त स्नेहा आणि राकेशचे नाही, आज अशी अनेक मुले आहेत जी एकटे आहेत. अनेक मुलांना एकटेपणाचा त्रास होऊ लागतो, त्यामुळे ते मानसिकदृष्ट्या अस्वस्थ होतात. अशा वेळी भाऊ-बहिणीसारखी नाती ही काळाची गरज बनली आहे. बोलके भाऊ-बहिणीचे नाते मैत्रीपेक्षा अधिक घट्ट असते, कारण ते एकमेकांच्या भावनांची जास्त काळजी घेतात.
समाजशास्त्रज्ञ डॉ रेखा सचान म्हणतात, “भावंडाचे नाते खूप महत्त्वाचे आहे. ही काळाची गरज बनत चालली आहे. तसे, असे संबंध इतिहासातदेखील आढळतात. मुघल सम्राट हुमायून आणि चित्तौडगडची राणी कर्णावती यांची कथा अशाच नात्याची पुष्टी करते. कर्णावती राजा रणसंगाची पत्नी होती. ती हुमायूनला राखी बांधायची. दोघांमध्ये भावा-बहिणीचे जवळचे नाते होते. एकदा कर्णावतीने युद्धादरम्यान हुमायूंकडे मदत मागितली असता, हुमायूनने आपल्या सैन्यासह तिला मदत केली.
एकल कौटुंबिक कारण
पूर्वी समाजात संयुक्त कुटुंब प्रचलित होते. जिथे मुलांना सगळे भाऊ-बहिण मिळायचे, जे भाऊ-बहिणीच्या उणीवा पूर्ण करायचे. सुट्टीच्या दिवसात मुले नातेवाईकांकडे राहायची, त्यामुळे त्यांच्यात चांगले संबंध निर्माण झाले. आता हा ट्रेंड जवळपास थांबला आहे. मुलांवर अभ्यासाचा ओढा इतका वाढू लागला आहे की, सुट्ट्या विसरल्या आहेत. मुलांनाच नाही तर त्यांच्या पालकांनाही रजा मिळत नाही. अशा परिस्थितीत बोलकी भावंडं ही काळाची गरज बनली आहे. अनेकवेळा जी मुलं आई-वडिलांना, भावंडांना सांगू शकत नाहीत, ती आपल्या भावंडांना काही गोष्टी सांगतात.
