* प्रतिनिधी
पक्षाघात म्हणजेच ब्रेन स्ट्रोक हा मेंदूच्या आघात किंवा मेंदूच्या कोणत्याही भागात रक्तपुरवठा कमी झाल्यामुळे होतो. मेंदूत ऑक्सिजन आणि पोषक तत्वांच्या कमतरतेमुळे रक्तवाहिन्यांदरम्यान रक्त जमते आणि रक्तवाहिन्या ब्लॉक होतात, ज्यामुळे मेंदूच्या पेशी नष्ट होतात व मेंदू स्वत:चे नियंत्रण गमावतो. याला स्ट्रोक किंवा पक्षाघात म्हणतात. यावर वेळेवर उपचार न केल्यास मेंदू कायमचा खराब होतो. त्या व्यक्तिचा मृत्यूही होऊ शकतो.
आज जगातील सुमारे ८० दशलक्ष लोकांना स्ट्रोकचा त्रास आहे, ५० दशलक्षाहूनही अधिक लोकांना कायमचे अपंगत्व आले आहे. ‘जागतिक आरोग्य संघटने’च्या मते, ब्रेन स्ट्रोकचे २५ टक्के रुग्ण ४० वर्षांचे आहेत. हे लक्षात घेऊन ‘वर्ल्ड स्ट्रोक डे’ दरवर्षी २९ ऑक्टोबरला साजरा केला जातो, ज्याचा उद्देश स्ट्रोक प्रतिबंध, उपचार आणि सहकार्याबद्दल लोकांमध्ये जागरूकता निर्माण करणे आहे.
मुंबईतील अपॅक्स सुपर स्पेशालिटी हॉस्पिटलचे वरिष्ठ मेंदू रोग तज्ज्ञ आणि न्यूरोलॉजिस्ट डॉ. मोहिनीश भटजीवाले सांगतात की ब्रेन स्ट्रोक हे जगभरात मृत्यूचे तिसरे प्रमुख कारण मानले जाते. एकटया भारतातच दर मिनिटाला ६ लोकांचा यामुळे मृत्यू होत आहे, कारण ब्रेन स्ट्रोकसारख्या वैद्यकीय आपत्कालीन परिस्थितित त्याची लक्षणे, कारणे, प्रतिबंध आणि त्वरित उपाययोजनांबाबत जनजागृतीचा मोठा अभाव आहे. प्रत्यक्षात ब्रेन स्ट्रोकच्या रुग्णांना तात्काळ उपचार मिळाल्यास ते बरे होण्याची शक्यता ५० ते ७० टक्क्यांपर्यंत वाढते.
प्रमुख कारण
डॉ. भटजीवाले यांच्या म्हणण्यानुसार आजच्या धकाधकीच्या युगात मानसिक तणाव, जीवनशैली, धूम्रपान, मद्यपान, उच्च रक्तदाब, मधुमेह, लठ्ठपणा इत्यादी ब्रेन स्ट्रोकसाठी कारणीभूत आहे. याशिवाय आरामदायक आणि सतत काम करण्याची पद्धतही मेंदू आणि हृदयाशी संबंधित आजारांना आमंत्रण देत आहे. याच कारणांमुळे तरुणांमध्ये हा आजार झपाटयाने पसरत आहे.
या सर्व कारणांशिवाय ८० टक्के लोकांना माहिती नसलेले कारण म्हणजे वातावरण आणि हवामानातील असामान्य बदल, जे आपली त्वचा आणि मेंदूवर विपरीत परिणाम करतात. याचे परिणाम आगामी काळात घातक ठरू शकतात. यास प्रामुख्याने वृक्षतोड जबाबदार आहे.’’
