मान्सून स्पेशल : गरोदरपणात या 7 गोष्टी लक्षात ठेवा

* आभा यादव

गर्भधारणा होताच स्त्रीचे आयुष्य नवीन आशेने भरलेले असताना, येणाऱ्या दिवसांची चिंताही तिला सतावू लागते. ही काळजी प्रत्येक क्षणाला स्वत:हून अधिक गर्भात सतावत असते. कोणीही नाकारू शकत नाही की गर्भधारणा ही अशी वेळ असते जेव्हा स्त्रीला सर्वात जास्त काळजी आणि लक्ष देण्याची आवश्यकता असते. गरोदर महिलांनी गरोदरपणात विशेष काळजी घ्यावी. गरोदरपणात या 7 गोष्टी लक्षात ठेवा.

  1. शरीरात पाण्याची कमतरता भासू देऊ नका. पाण्याव्यतिरिक्त नारळ पाणी, ज्यूस इत्यादींचे सेवन डॉक्टरांच्या सल्ल्याने वाढवा.
  2. गर्भधारणेदरम्यान काही महिलांमध्ये बद्धकोष्ठतेची समस्या वाढते. त्यामुळे दिवसभरात थोड्या अंतराने फायबरयुक्त अन्नाचे सेवन करत राहा. मेटाबॉलिक रेट बरोबर असेल तर बद्धकोष्ठतेचा त्रास होत नाही.
  3. ओटीसी म्हणजेच ओव्हर द काउंटर औषधे स्वतः घेऊ नका कारण गर्भधारणेदरम्यान शरीरात बदल होत असतात. अशा वेळी तुमची एक चूक तुमच्यासोबत येणाऱ्या मुलाचा जीव धोक्यात घालू शकते.
  4. जास्त कॅफिन तसेच मादक पदार्थांपासून दूर राहा. औषधांच्या सेवनाचा मुलाच्या मानसिक विकासावर गंभीर परिणाम होतो. कधीकधी गर्भपाताची समस्या देखील असते.
  5. कच्ची पपई, अर्धवट शिजवलेले अंडे, अंकुरलेले धान्य आणि कच्चे मांस अजिबात खाऊ नका. असे केल्याने मुलाच्या विकासाला धोका निर्माण होऊ शकतो. माशांपासूनही अंतर ठेवा.
  6. जर तुम्हाला नॉर्मल डिलिव्हरी हवी असेल तर डॉक्टरांच्या सल्ल्याने तज्ञांच्या देखरेखीखाली व्यायाम करा. रोजची काही कामे स्वतः करण्याचा प्रयत्न करा. आपल्या दैनंदिन दिनचर्यामध्ये चालणे समाविष्ट करण्याचे सुनिश्चित करा.
  7. केगल व्यायाम करता येतो. तज्ञांच्या सल्ल्याने, ज्या महिलांना यूटीआयची समस्या आहे त्यांच्यासाठी हा व्यायाम खूप फायदेशीर आहे. या व्यायामामुळे लघवीचा प्रवाह नियंत्रित राहण्यास मदत होते.

गर्भवती स्त्रीसाठी ड्रायव्हिंग टीप्स

* शकुंतला सिंह

रस्ते अपघाताचे प्रमुख कारण आहे तो वेगाने चालवणं, नशेत ड्रायव्हिंग करणं, रहदारीच्या नियमांचं उल्लंघन करणं इत्यादी. याव्यतिरिक्त खराब रस्ते आणि सिटी प्लॅनिंगदेखील दुर्घटनांच कारण असू शकतं.

स्त्रिया आणि कार अपघात

अलिकडे शहरांमध्ये स्त्री कार चालकांची संख्या सतत वाढत आहे. यामध्ये काही नियमितपणे कार्यालयात येण्या-जाण्यासाठी वापर करतात, तर काही इतर वैयक्तिक कामासाठी. नोकरदार स्त्रिया तर गर्भावस्थेमध्येदेखील ड्राईव्ह करून कार्यालयात जातात. गर्भावस्थेत जीवनशैली, शारीरिक आणि मानसिक बदल घडणे स्वाभाविक आहे. त्यांना स्वत: आणि गर्भातील शिशू दोघांचीही काळजी घ्यायची असते. अशावेळी गर्भवती स्त्रियांनी ड्रायव्हिंग करतेवेळी खास सावधानता बाळगायला हवी.

छोटयामोठया कार अपघातात एखादा खास धोका उद्भवत नाही, परंतु जर जास्त मार लागला असेल तर त्यामध्ये विविध प्रकारचा धोका असतो.

गर्भपात : खरंतर बाळ गर्भात एम्नीयोटीक द्रव्यात नैसर्गिकरित्या सुरक्षित असतं. तरीदेखील एखाद्या मोठया दुर्घटनेमध्ये गर्भाशय पंक्चर होण्याची धोका असतो. ज्यामुळे गर्भपात होऊ शकतो.

वेळेपूर्वी जन्म : दुर्घटनेवेळी येणारं स्ट्रेस व त्यानंतर होणाऱ्या स्ट्रेसमुळे फ्री मॅच्योर प्रसूती होऊ शकते.

गर्भनाळ तुटणं : दुर्घटनेच्या आघातामुळे गर्भनाळ गर्भात गर्भाशयातून तुटून वेगळी होऊ शकते, ज्यामुळे बाळ गर्भाबाहेर येऊ शकतं. प्रेग्नेंसीच्या शेवटच्या काही आठवडयात याची आशंका अधिक असते.

हाय रिस्क प्रेग्नेंसी : प्रेग्नेंसीच्या दरम्यान शिशु अथवा आई या दोघांच्या स्वास्थावर कायम नजर ठेवणं गरजेचं असतं त्याला हाय रिस्क प्रेग्नेंसी म्हणतात. जसं की आईला मधुमेह, उच्च रक्तदाब इत्यादी आजार वा खूपच कमी वा अधिक वयामध्ये प्रेग्नेंसीच्या काही समस्या असतात. अशावेळी आई आणि गर्भातील शिशु दोघांनाही डॉक्टरकडे चेकअप आणि अल्ट्रासाऊंड इत्यादी तपासणीसाठी वारंवार जावं लागतं अशा स्त्रियांनी अधिक सतर्क राहायला हवं.

यूट्रस इंजरी : गर्भावस्थेत यूट्रस म्हणजे गर्भाशय मोठं होतं आणि कार अपघातात पोटाला मार लागल्यावर गर्भाशय फाटण्याची भीती असते. अशावेळी आई आणि शिशु दोघांच्याही जीवाला धोका निर्माण होतो.

जन्म दोष : कार अपघातात गर्भाशयाला अपघात झाल्यामुळे भ्रुणामध्ये काही दोष होण्याची शक्यता असते. बाळ किती अगोदर झालंय आणि त्याला किती जास्त जखम झाली आहे. या गोष्टीवर बर्थ डिफेक्ट म्हणजेच जन्म दोष अवलंबून असतो.

भ्रुणाला आघात : कार दुर्घटनेत आईच्या पोटाला जास्त मार लागल्यामुळे बाळाच्या ऑक्सिजन सप्लायमध्ये बाधा निर्माण होते. शिशूच्या शरीराचा मेंदू वा इतर काही खास भागाला जखम झाल्यामुळे दूरगामी समस्या निर्माण होण्याची भीती असते.

कू आणि कंट्रा कू इंजरी : कार अपघातामध्ये दोन प्रकारच्या हेड इंजुरी होतात – कू आणि कंट्रा कू इंजरी. इंजरी तेव्हा होते जेव्हा कारमध्ये बसलेल्या स्त्रीचे डोकं स्टिअरिंगवर आपटत आणि डोक्यासमोर जखम होते. हा आघात झाल्यामुळे पहिली इंजरी आहे. यामध्ये मेंदूच्या दुसऱ्या अपघाताची शक्यतादेखील असते. कंट्रा कू इंजरी ही जेव्हा पुढे लागलेल्या डोक्याची जखम मागच्या मेंदूपर्यंत पोहोचते.

असं यासाठी होतं कारण कवटीच्या आतील मेंदूतला आघात झाल्यामुळे ते गतिशील होतं आणि मेंदू कवटीच्या मागच्या भागाला आपटतो आणि कू आणि कंट्रा कू इंजरी दोन्ही अवस्थेत स्त्रीला खूपच धोका असतो. सोबतच गर्भातील शिशुवरदेखील याचा वाईट परिणाम होण्याची भीती असते.

ऑफिस आणि गर्भावस्था राखा ताळमेळ

एशियन इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्स, फरिदाबादच्या स्त्रीरोगतज्ञ  डॉ. अनिता कान्ट यांच्याशी ललीता गोयल यांनी केलेल्या चर्चेवर आधारित

जेव्हा एक नोकरदार स्त्री आई बनण्याचा निर्णय घेते, तेव्हा तिच्या मनात प्रश्न उभा राहतो की कशा गर्भावस्थेसोबत ऑफिसच्या जबाबदाऱ्या व्यवस्थित पार पाडता येतील? गर्भवती असणे एखाद्या आव्हानापेक्षा कमी नसते. अशा परिस्थितीत शरीर स्वत:चे निर्देश ऐकत नाही. पण असे असले तरी गर्भावस्था हा काही आजार नाही.

एका काम करणाऱ्या स्त्रीला खालील पद्धती अवलंबून ऑफिसच्या जबाबदाऱ्या सहज निभावता येतात :

बॉसला सांगा गोड बातमी : गर्भवती असल्याची गोड बातमी कळताच सर्वात आव्हानात्मक काम असते ते आपल्या बॉसला याबाबत सांगणे. बहुतांश महिला पहिल्या तीन महिन्यांपर्यंत आपल्या गर्भावस्थेची बातमी लपवून ठेवायचा प्रयत्न करतात. त्या आपली ही गोड बातमी ऑफिसमध्ये बॉसला सांगायला संकोचतात. असे अजिबात करू नका.

यासाठी आपल्या सहकाऱ्यांची मदत घेऊन ही बातमी बॉससोबत शेअर करा व त्याला आपल्या विश्वासात घ्या, जेणेकरून तुम्हाला त्याचा संपूर्ण पाठिंबा मिळू शकेल. याशिवाय कंपनीचे धोरण म्हणजे मॅटर्निटी लिव्ह, मेडिकल रीएबर्समेंट, लिव्ह विदाउट पे वगैरेची संपूर्ण माहिती मिळवा.

अपराधीपणाची भावना येऊ देऊ नका : तुम्ही टेलिव्हिजनवर राधिका आपटे अभिनित एक शॉर्ट व्हिडिओ पाहिला असेल, ज्यात राधिका आपटेची सिनिअर तिच्या ड्रेसमध्ये तिच्या बेबी बम्पला छान लपवल्याबाबत तिची प्रशंसा करते, पण यासोबतच तिला न मिळणाऱ्या प्रमोशनचे कारणसुद्धा सांगते.

राधिका आपटे कोणताही संकोच न करता संपूर्ण आत्मविश्वासाने आपल्या गर्भावस्थेवर अभिमानाने उत्तर देते, ‘‘वास्तविक, आपल्या ऑफिसमध्ये जेव्हा कळते की एखादी स्त्री गर्भवती आहे तेव्हा ना केवळ तिला सल्ल्याचा खजिना भेट म्हणून दिला जातो तर तिच्या कार्यक्षमतेवरही शंका व्यक्त केली जाते की ती गर्भावस्था आणि ऑफिस एकावेळी कसे सांभाळेल? तिला सतत आठवण करून दिली जाते की तिला अडचणींचा सामना करावा लागेल. ‘असे बसू नको, असे चालू नकोस, हे खाऊ नकोस, असे कपडे घालू नकोस.’ यासारख्या अनेक सल्ल्याने तिच्यात अपराधीपणाची भावना निर्माण केली जाते. तिचा गर्भावस्थेसोबत नोकरी करण्याचा आत्मविश्वास कमी करण्याचा प्रयत्न केला जातो.

या सगळयाविरुद्ध जर तुम्हाला वाटत असेल की तुम्ही सगळे चांगल्या पद्धतीने मॅनेज करू शकाल, तुम्हाला पूर्ण विश्वास आहे की तुम्ही तुमच्या जबाबदाऱ्या चांगल्या पद्धतीने पार पाडाल तर मनात कोणताही अपराधीपणाचा  सल ठेवू नका.

स्वत:ला नेहमी आठवण करून द्या की तू सगळे अगदी उत्तम मॅनेज करत आहे. आपले काम आणि गर्भावस्थेचा पुरेपूर आनंद उपभोगा.

लक्षात ठेवा की तुम्ही  स्वत:ला अधिक चांगले ओळखता ना की ते तुमच्यासाठी काय चांगले आणि काय वाईट केवळ यावरच लक्ष केंद्रित करा. गर्भावस्था आणि नोकरी करण्याचा निर्णय याबाबत कोणतीही अपराधीपणाची भावना बाळगू नका, असे केल्याने तुम्ही या दोन्ही गोष्टी छान हाताळू शकाल.

स्ट्रेसचा स्तर नीट हाताळा : गर्भावस्थेदरम्यान शारीरिक आणि हार्मोन्सच्या बदलामुळे स्ट्रेसचा स्तर वाढणे सामान्य गोष्ट आहे. पण जसे की तुम्ही आयुष्याच्या सर्वात सुंदर काळातून जात असता, म्हणून सर्व नकारात्मक विचार झुगारून केवळ आपल्या गर्भात वाढत असलेल्या बाळावरच लक्ष केंद्रित करा. ऑफिसमधील घटनांना सामान्य स्वरूपात स्वीकारा. आपले ध्येय साकार करण्यासाठी स्वत: तणावाखाली वावरू नका. जास्त उशिरापर्यंत थांबावे लागणार नाही यासाठी प्रयत्नशील रहा. बाळाच्या विकासात कोणताही अडथळा येऊ नये म्हणून रिलॅक्सेशनचे तंत्र आत्मसात करा. आपल्या डॉक्टरच्या सल्ल्याने प्रिटेनल व्यायामाच्या क्लासेसला जाऊ शकता. तिथे सांगितलेल्या  ब्रीदिंग तंत्राचा वापर ऑफिसमध्ये करू शकता.

आपल्या दैनंदिन जबाबदाऱ्यांची यादी बनवून त्यांच्या प्राथमिकतेकडे लक्ष द्या. जर  काम न केल्याने तुम्हाला बरे वाटत नसेल, तर काम करू नका. जड सामान उचलणे, जास्त वेळ उभे राहणे, जास्त कोलाहल असलेल्या ठिकाणांपासून दूर रहा.

संतुलित आहार घ्या : गर्भावस्थेत सगळयात महत्वाचे आहे ते संतुलित आहार घेणे. अनेकदा कामात व्यस्त असल्याने गर्भवती महिला आपल्या आहाराबाबत निष्काळजीपणा करतात. असे अजिबात करता कामा नये.

लोह आणि प्रथिनयुक्त आहार घ्या : गर्भावस्थेतील थकवा लोहाची कमतरता दर्शवतो. अशावेळी आयर्न व प्रथिनयुक्त आहार जसे सीफूड, हिरव्या पालेभाज्या, रेड मीट, बीन्स, धान्य यांचा आपल्या जेवणात जास्तीतजास्त समावेशित करा.

ऑफिसमध्ये स्वत:ला उत्साहित ठेवण्यासाठी ठराविक वेळेनंतर मिनी मिल वा स्नॅक्स म्हणून भाजलेले चणे वा मोड आलेली कडधान्य घेऊन जात जा.

आपल्या ऑफिसच्या ड्रॉव्हरमध्ये सुका मेवा ठेवा. हे तुम्हाला ऊर्जा प्रदान करेल. दर दोन तासांनी काहीनाकाही खात रहा. यामुळे ना केवळ तुमच्या ऊर्जेचा स्तर कायम राहील, तर तुमचा मूडसुद्धा ताजातवाना राहील.

कामाचे ठिकाण सुविधाजनक बनवा : गर्भवस्थेच्या काळात आपल्या कामाचे ठिकाण शारीरिक बदलानुसार सुविधाजनक बनवणे चुकीचे नाही, कारण जशी जशी प्रसूतीची वेळ जवळ जवळ येईल तशी तशी तुमची बसण्याची आणि उभे राहण्याची स्थिती अडचणीची होत जाईल. म्हणून ऑफिसमध्ये बसण्यासाठी अडजस्टेबल लोअर बॅकला आधार देणारी खुर्ची घ्या जेणेकरून दीर्घ काळपर्यंत बसण्यात काही त्रास होणार नाही. जर खुर्ची अडजस्टेबल नसेल तर लहानशी उशी वा कुशन आपल्या कंबरेला आधार देण्यासाठी ठेवा. पाय सोडून बसू नका अन्यथा पायावर सूज येऊ शकते. पायांना आधार देण्यासाठी डेस्कच्या खाली फूट रेस्ट वा लहान स्टूल ठेवा. जिन्यांचा वापर टाळा.

जर खूप वेळ उभे राहावे लागणार असेल तर एक पाय फुटरेस्टवर ठेवा. अशा व्यवस्था दुसऱ्या पायासाठीही करा. वापरायला सोपे पादत्राणे वा सँडेल्स घाला. जर वाकावे लागले तर कंबरेऐवजी गुडघ्यांच्या आधारे वाका. गर्भावस्थेत अॅसिडिटीपासून दूर राहण्यासाठी कामातून लहान लहान ब्रेक घ्या आणि चाला. स्ट्रेचिंग आणि लहानसहान व्यायाम करा (आपल्या गायनोकोलॉजिस्टच्या सल्ल्यानुसार) जेणेकरून रक्ताभिसरण व्यवस्थित सुरु राहील. दिर्घ श्वास घ्या आणि स्वत:ला रिलॅक्स करा.

वार्विक मेडिकल स्कुलच्या फाउंडर्सना असे आढळले की दिवसातून ६ तासांपेक्षा जास्त वाकून बसले तर गर्भवती महिलांच्या वजनात अवाजवी वाढ होते. त्यांनी सांगितले आहे की गर्भवती महिलांनी शक्य तितके वाकून बसणे टाळावे, कारण यामुळे गर्भात असलेल्या बाळाला त्रास होऊ शकतो.

सुपर प्रेग्नन्ट स्त्री बनू नका : अनेक गर्भवती महिला गर्भावस्थेत अती ताण असलेले काम करतात व स्वत:ला सुपर एनर्जीक असल्याचे दाखवतात. असे अजिबात करू नका. तुम्ही एकाच वेळी काम आणि गर्भावस्था अशा दोन जबाबदाऱ्या पार पाडत असता. हेच मुळात खूप महत्वाचे आहे.

तुम्हाला हे कळायला हवे की तुम्ही या वेळी नाजूक परिस्थितून जात आहात. तुम्हाला तुमच्यासोबत आपल्या गर्भात वाढणाऱ्या बाळाचेही रक्षण करायचे आहे. म्हणून आपल्या तब्येतीकडे दुर्लक्ष करू नका.

अधून मधून आराम करा : आपल्या मिटींग्ज आणि अपॉईंटमेंट्स ट्रॅक करण्याकरिता ई-मेल कॅलेंडर प्रोग्राम वापरा. आपल्या कामाचा आराखडा स्वत: तयार करा की तुम्ही किती जास्तीचे काम करू शकता. ज्या क्षणी तुम्हाला थकवा जाणवेल, तेव्हा लगेच काम थांबवा. गरज भासल्यास ऑफिसच्या कलिग्जची मदत घ्या.

सोयीस्कर व स्टायलिश मॅटर्निटीवेअर : वाढत्या बेबीसोबत सोयीचे व स्टायलिश  मॅटर्निटीवेअर निवडणे एखाद्या आव्हानापेक्षा कमी नाही. तसे पाहता सुरूवातीचे ३ महिने बहुतांश गर्भवती स्त्रिया मॅटर्निटीवेअरबाबत फार गंभीर नसतात. पण जसाजसा तुमच्या कंबरेचा आकार वाढत जातो आणि तुम्हाला तुमचे कपडे असुविधाजनक वाटू लागतात, तशीतशी मॅटर्निटी वेअरची गरज भासू लागते.

डॉक्टर सल्ला देतात की या दरम्यान फार घट्ट टॉप आणि पॅन्ट घालू नका, कारण या अवस्थेत शरीराचे तापमान वाढत जाते, म्हणून हलके सुती, फ्लोई लायक्रा यासारखे कपडे घाला. ढिल्या शर्टच्यावर जॅकेट घाला. गर्भावस्थेत तंग कपडे घातल्यास रक्ताभिसरणावर परिणाम होतो, तसेच मांस पेशीसुद्धा आकुंचन पावू शकतात. गर्भावस्थेत ऑफिसवेअरमध्ये स्मार्ट आणि सोयीस्कर असा लुक आणण्यासाठी तुम्ही स्ट्रेचेबल जीन्स व निटेड पँट्ससुद्धा वापरू शकता. ओव्हर द टमी स्टाइलच्या या पँट्स स्ट्रेचेबल असण्यासोबतच यात हलके इलॅस्टिक वा वेस्ट बँड असतात, जे वाढत्या पोटाच्या आकारानुसार अॅड्जस्ट होतात. अॅक्सेसरीजमध्ये रंगीत स्कार्फ व स्टोलचा वापर केल्यास तुम्ही स्वत:ला स्टायलिश लुक देऊ शकता.

१० उपाय गर्भावस्थेत अशी घ्या आपली काळजी

* गरिमा पंकज

गर्भावस्थेदरम्यान महिलांना अनेक शारीरिक आणि भावनिक बदलांचा सामना करावा लागतो. अशावेळेस आई आणि जन्म घेणाऱ्या बाळाच्या आरोग्यासाठी आवश्यक आहे की गर्भधारण करण्यापूर्वीच प्लानिंग केली जावी. गर्भधारणेपूर्वी, गर्भधारणेच्या दरम्यान, प्रसूतीच्या कालखंडात आणि प्रसूतीनंतर.

चला जाणून घेऊया चारही अवस्थांदरम्यान आवश्यक दक्षतांविषयी :

गर्भधारणेपूवी

जर आपण माता बनण्याची योजना बनवत असाल तर सगळयात अगोदर एखाद्या स्त्रीरोग तज्ज्ञास भेटावे. यामुळे आपणास निरोगी प्रेगनन्सी प्लॅन करण्यास मदत होईल. गर्भधारण करण्याच्या ३ महिने आधीपासून जो प्री प्रेगनन्सी पिरियड म्हटला जातो, डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार जीवनशैलीत बदल आणल्याने ना केवळ प्रजनन क्षमता सुधारते तर त्याचबरोबर गर्भावस्थेच्या दरम्यान होणाऱ्या समस्याही कमी होतात आणि प्रसूतीनंतर रिकव्हर होण्यास मदत मिळते.

प्रेगनन्ट होण्याआधी आपल्या मेडिकल हिस्ट्रीविषयी डॉक्टरांशी अवश्य चर्चा करा. खालील गोष्टींवर लक्ष्य द्या :

* आपणास डायबिटीज, थायरॉईड, दमा, किडनी, हार्ट डिसीज इत्यादी तर नाही ना. जर असेल तर प्रेगनन्सीच्या अगोदर त्याला नियंत्रित अवश्य करा.

* गर्भधारणेपूर्वी एचआयव्ही, हेपिटायटिस बी सिफिलिस इत्यादी टेस्ट अवश्य करून घेतल्या पाहिजे, ज्यामुळे प्रेगनन्सी किंवा प्रसूतीच्या वेळेस हे इन्फेकशन बाळात येणार नाही.

* आपण ब्लड टेस्ट करून हे लक्षात घ्या की चिकनपॉक्ससारख्या आजारापासून वाचवणारी लस घेतली आहे किंवा नाही. आपणास या आजारापासून धोका तर नाही ना, कारण असे इन्फेक्शन गर्भात वाढणाऱ्या अर्भकाला नुकसान पोहोचवू शकते.

* आपणास युटरीनं फाइब्रायड्स आणि एंडोमिट्रिओसिसच्या शक्यतेसाठीही तपासणी करून घेतली पाहिजे.

* जर आपल्या कुटुंबात डाउन सिंड्रोम, थैलेसिमियाचा इतिहास राहिला असेल तर याविषयीही डॉक्टरांना सांगावे.

सर्व्हायकल स्मीयर : आठवून पाहा की आपण मागच्या वेळेस सर्व्हायकल स्मीयर टेस्ट कधी करून घेतली होती. जर पुढची टेस्ट येणाऱ्या १ वर्षात करणे बाकी आहे तर ती आत्ताच करून घ्या. स्मीयर तपासणी साधारणपणे गर्भावस्थेत केली जात नाही, कारण गर्भावस्थेमुळे गर्भाशयमुखामध्ये बदल होऊ शकतात आणि योग्य रिपोर्ट येण्यात अडचणी येऊ शकतात.

वजन : जर आपले वजन जास्त असेल आणि बॉडी मास इंडेक्स (बीएमआई) २३ किंवा यापेक्षा जास्त असेल तर डॉक्टर आपल्याला वजन कमी करण्याचा सल्ला देतील. वजन घटवल्याने आपली गर्भधारण करण्याची शक्यता वाढते आणि आपण आपल्या गर्भावस्थेची निरोगी सुरुवात करू शकता.

जर आपले वजन कमी असेल तर डॉक्टरांशी बीएमआई वाढवायच्या सुरक्षित उपायांविषयी चर्चा करा. जर आपले वजन कमी असेल तर मासिक पाळी अनियमित राहण्याची शक्यता अधिक असते. यामुळे गर्भधारणेत अडचणी येतात. आपला बीएमआई १८.५ आणि २२.९ च्या मध्ये असायला हवा.

गर्भावस्थेच्या दरम्यान : द इंस्टिट्यूट ऑफ मेडिसिनच्या गाईडलाईन्सच्या अनुसार प्रेगनन्सीदरम्यान महिलेने आपल्या बीएमआईच्या हिशोबाने वजन वाढवायला हवे. अंडरवेट वुमन अर्थात बीएमआई १८.५ पेक्षा कमी असेल तर तिने १२ ते १८ किलो वजन वाढवायला हवे. नॉर्मल वेट वुमन अर्थात बीएमआई १८.५ ते २५ असेल तर ११ ते १५ किलोपर्यंत वजन वाढवा. महिला ओवर वेट असेल अर्थात २५ ते ३० पर्यंत बीएमआई असेल तर तिने ७ ते ११ किलोपर्यंत वजन वाढवायला हवे. ३० पेक्षा जास्त बीएमआई असल्यास ५ ते ९ किलोपर्यंत वजन वाढवायला हवे.

व्यायाम : व्यायाम हेल्दी लाइफस्टाइलचा महत्वाचा भाग आहे. कुठले कॉम्प्लिकेशन नसतील तर प्रेगनन्सी वुमनला हेल्दी राहण्यासाठी नियमितपणे व्यायाम करत राहिले पाहिजे. कमीतकमी ३० मिनिटांचा साधा व्यायाम अवश्य करावा. आईस हॉकी, किक बॉक्सिंग, रायडींग इत्यादी करू नये.

समतोल आणि पौष्टिक आहार घ्यावा : मॅक्स हॉस्पिटल, शालिमार बाग, दिल्लीचे डॉक्टर एसएन बसू म्हणतात की गर्भावस्थेच्या दरम्यान समतोल आणि पौष्टिक आहाराचे सेवन करावे. ज्यामुळे बाळाचा विकास आणि आपल्या शरीरामध्ये होत असलेल्या बदलांसाठी आपले शरीर तयार होऊ शकेल. एक माता बनणाऱ्या महिलेला सामान्यपणे दररोज ३०० अतिरिक्त कॅलरीजची आवश्यकता असते.

सप्लिमेंट्स : गर्भावस्थेच्या दरम्यान दररोज कॅल्शियम, फौलेट आणि आयरनच्या निश्चित प्रमाणाची सतत आवश्यकता असते. यांच्या पूर्ततेसाठी सप्लिमेंट्सचे सेवन करणे आवश्यक असते. कॅल्शियम-१२०० एमएल, फौलेट-६०० ते ८०० एमएल, आयरन-२७ एमएल.

प्रत्येक गर्भवती महिलेने गर्भावस्थेच्या दरम्यान १०० एमजीच्या आयर्नच्या १०० गोळयांचे सेवन अवश्य करायला हवे. हे माता आणि बाळ दोघांसाठी आवश्यक आहे.

प्रेगनन्ट महिलेने नेहमी फळे आणि भाज्या चांगल्या प्रकारे धुऊन खायला पाहिजे.

पुरेशी झोप घ्या : प्रेगनन्ट महिलांना भरपूर आराम आणि झोपेची आवश्यकता असते. त्यांनी रात्री कमीतकमी ८ तास आणि दिवसा २ तास झोपायला हवे. झोपेच्या कमतरतेमुळे शरीराची लय बिघडून जाते.

शारीरिक रूपाने सक्रिय राहा : गर्भावस्थेच्या दरम्यानही आपली सामान्य दिनचर्या चालू ठेवा. घरातले काम करा. जर नोकरी करत असाल तर ऑफिसला जा. रोज अर्धा तास फिरा. डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार आपले वर्कआऊट चालू ठेवा. लक्षात घ्या की यादरम्यान दोरीवरून उडी मारू नये आणि कोणतेच असे कार्य करू नये ज्यामुळे शरीराला झटका लागेल.

भावनिक आरोग्याची काळजी घ्या : गर्भावस्थेत भावनिक आरोग्याची काळजी घ्या. मूड स्विंग जास्त होत असेल तर औदासिन्याची शिकार होऊ शकता. जर २ आठवडयापर्यंत ही स्थिती राहिली तर डॉक्टरांशी संपर्क करावा.

प्रसूती : साधारण प्रसूतीमध्ये रिकव्हरी लवकर होते. ७ ते १० दिवसात शरीरामध्ये ऊर्जेची लेव्हल सामान्य होऊन जाते. याउलट साधारणपणे सिझेरियन प्रसूतीनंतर ४ ते ६ आठवड्यांपर्यंत कुठलेही काम न करण्याचा सल्ला दिला जातो. हॉस्पिटलमधून घरी आल्यानंतर अधिक शारीरिक मेहनत करू नये.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें