सोशल मीडिया ब्लॅकमेलिंगचा अड्डा

* शिलू अग्रवाल

स्त्रियांची गोपनीय माहिती व खाजगी फोटोंच्या आधारे त्यांना ब्लॅकमेल करण वा त्यांच शारीरिक शोषण करणं खूपच सामान्य गोष्ट झाली आहे. संचार क्रांतीमुळे स्त्रियांचे आपत्ती जनक फोटो मिळवणं वा त्यांचे आपत्ती जनक व्हिडिओ बनवणं हे खूपच सोपं असण्याबरोबरच त्यांना प्रसारित करणंदेखील सहज सोपं झालंय.

बुंदेलखंड महाविद्यालयातील सामाजिक कार्य विभागाच्या एका संशोधनानुसार ब्लॅकमेलची ९० टक्के प्रकरण पीडित व्यक्ती एक स्त्री असते. ६० टक्के प्रकरणांमध्ये स्त्रियांचे फोटो त्यांना न सांगता बनवलेले असतात .

कोणत्याही वयोगटातील स्त्री वा मुलगी आज सुरक्षित नाही आहे. २०-२५ वर्षांची दोन मुलींच्या आईवरती देखील या सैतानांची नजर असते. त्यांना पॉर्न इंडस्ट्रीमध्ये मिल्फ(एमआयएलएफ) म्हणून वर्गीकृत केलं जातं.

कधीकाळी आपण रुढीवादी होतो. स्त्रियांबाबत म्हटलं जायचं की त्यांनी आपल्या घराच्या चार भिंतींमध्येच कैद राहायला हवं. त्यांनी घरचा उंबरठा लांधता कामा नये. नंतर सुसंस्कृत झालो तेव्हा म्हटलं गेलं की स्त्रीने मान आणि मर्यादेचा उंबरठा ओलांडता कामा नये. नंतर आधुनिक झालो, ज्यामुळे आपल्या पतनाला सुरुवात झाली.

कमी लेखणं मोठी चूक

स्त्रियांनी सर्व बंधनं तोडत घोषणा केली की त्या द्वितीय श्रेणीच्या नागरिक नाहीत. त्यांना ते सर्व करायचं आहे जो एक पुरुष करतो. त्यांना त्यांच्या खांद्याला खांदा मिळवून चालायचं आहे.

स्त्रियांनी आपल्या पुरुष मित्रांसोबत पार्टी, डेट वा फिरण्यासाठी बाहेर येणंजाणं सुरू केलं. पुरुषांसोबत हातात हात घालून बीचवर फिरताना, एकमेकांचे चुंबन घेताना, मद्यपान करतानाचे फोटो आज सोशल मीडियावर सर्वसामान्य झाले आहेत.

कधी तुम्ही असा विचार केला होता का की हे फोटो जर तुमच्या पालकांपर्यंत पोहोचवण्यात आले तर त्यांना काय वाटेल?

सामान्यपणे चांगल्या दिवसांमध्ये आपण या गोष्टीची चिंताच करत नाही. आपल्याला वाटतं की आपल्या पालकांची विचारसरणी आधुनिक आहे. त्यांना वाईट वाटणार नाही.

सोशल मीडिया एक छळवाद आहे

चतुर मुलं स्त्रियांना गोड बोलून स्वत:च्या जाळयामध्ये अडकवतात आणि त्यांची गोपनीय माहिती व छायाचित्र मिळवतात आणि जेव्हा एक साधारण दिसणारा फोटो गोष्टी सोबत प्रकाशित केला जातो तेव्हा आपल्या पायाखालची जमीन सरकते.

यामध्ये प्रश्न असा आहे की आपण स्त्रियांनी समाजाच्या या रोगजंतूपासून वाचण्यासाठी आपलं अस्तित्व कसं जिवंत ठेवायला हवं? स्त्रियांना मोकळया हवेमध्ये जगण्याचा अधिकार प्राप्त होणार नाही का? स्त्रियांना दोन मोर्चांवरती कार्य काम करायचं आहे. एका बाजूला स्वत:साठी अधिकाराची मागणी करत आहेत, त्यांना मर्यादेचा उंबरठा पार करून बाहेर पडायचा आहे, तर दुसरीकडे स्वत:ला पुरुषप्रधान समाजापासून शोषित होण्यापासून वाचवायचं आहे.

स्त्रियांनी बाहेर काम करतेवेळी या गोष्टींची काळजी घ्यायला हवी :

मित्र बनवते वेळी : तुम्ही भलेही कॉलेजमध्ये शिक्षण घेत असाल वा कार्यालयात, पुरुषांशी मैत्री करतेवेळी खूप काळजी घेण्याची गरज आहे. मुलं मुलींशी मैत्री करतेवेळी विविध प्रकारे खोटं बोलतात. त्यांना वेगवेगळी स्वप्नं दाखवतात. मुलं चांगल्या घरातील, सुंदर दिसणारी वा श्रीमंत मुलींना सर्वप्रथम फसवतात. या त्यांच्या चारी बाजूंनी ग्लॅमर, संपन्नता आणि ऐश्वर्य पसरवतात.

हळूहळू हे मध त्या बिचाऱ्या मुलीचे पाय आणि पंखांना जखडून टाकायला सुरुवात करतं आणि मग खोलवर तिचं अस्तित्व समाप्त करतं. मुलींनी यासाठी लग्नापूर्वी एखाद्या मुलाशी डेट करतेवेळी या गोष्टीची खास काळजी घ्यायला हवी की त्यांचं बोलणं रेकॉर्डिंग तर केलं जात नाही आहे ना, त्यांना वारंवार फोटो काढण्यासाठी तर विवश केलं जात नाही आहे ना, जर तुमचा सहकारी वा  जोडीदार वारंवार अंतरंग क्षणाचा व्हिडिओ बनवण्याचा वा फोटो काढण्याचा प्रयत्न करत असेल तर अशा मित्रांना स्पष्टपणे ‘नकार’ द्यायला उशीर करू नका.

नातेवाईकांमध्ये असताना : बीयुके सामाजिक कार्य विभागाच्या संशोधनात मुलींना अवगत केलं जातं की अंतरंग फोटोच्या आधारावर त्यांना ब्लॅकमेल करणारे व खाजगी गोष्टींची माहिती लिंक करणारे साधारणपणे खास नातेवाईक असतात. त्यामुळे त्यांच्याकडे जातेवेळी भलेही बाथरूम व चेंज रूममध्ये कोणताही कॅमेरा तर नाही ना हे आवर्जून पहा. तुमचे अंतरंग फोटो वा व्हिडिओची सुरक्षा तुम्हाला फक्त पुरुषांबरोबरच स्त्रियांपासूनदेखील करायला हवी. कदाचित तुम्ही तुमचा मास्टरबेट करण्याचा व्हिडिओ तुमच्या नातेवाईक काकी, बहिण व वहिनीला शेअर केला असेल, तर त्या कधीही मानलेला काका, भाऊजी वा भावाच्या मोबाईलमध्ये पोहोचू शकतो.

अनेकदा वहिनी, काकीच्या शॉवरच्या खाली अंघोळ करतानाचे फोटो, कोणीही बिनधास्त काम करण्याचं वा प्रतिमाकात्मक सेक्स करण्याच्या पोझिशनमध्ये फोटो पाठविण्याचे चॅलेंज दिलं जातं. अशा पद्धतीचे चॅलेंज कधीही स्वीकारू नका.

लक्षात ठेवा की तुमचं सेक्स लाईफ आजदेखील खूपच वैयक्तिक आणि खाजगी बाब आहे. याचे महत्त्व तुम्हाला तेव्हा समजतं जेव्हा तुम्हाला कोणी ब्लॅकमेल करू लागतं. त्यामुळे गरजेचं आहे की सुरुवातीला सावधपणे काळजी घ्यायला हवी.

ब्लॅकमेलरचा पहिला कॉल : अनेकदा काळजी घेऊनदेखील कोणी तुमचा व्हिडिओ, फोटो वा चॅट दाखवून तुम्हाला ब्लॅकमेल करण्याचा प्रयत्न करत असेल, तर अजिबात घाबरू नका. कारण प्रकरण कितीही मोठं असो वा छोटं तुम्ही तुमचं पूर्ण शरीर वा पैसे देऊनदेखील ब्लॅकमेलरला समाधानी करू शकणार नाही.

यासाठी पहिल्या दिवसापासूनच या आव्हानाचा सामना दृढतेने करा. त्वरित महिला हेल्पलाइनवर या गोष्टीची तक्रार करा.

भले ही एखाद्या मित्राने मस्तीमध्ये असं केलं असेल तरी तुम्ही महिला हेल्पलाइनमध्ये तक्रार करण्यासाठी एक मिनिटाचा वेळदेखील वाया घालवू नका. प्रथम पोलिसात तक्रार करायची, त्यानंतरच काही चांगलं वाईट याचा विचार करायचा. पोलिसात तक्रार करण्यासाठी ना तुम्हाला पोलीस स्टेशनमध्ये जायचं आहे आणि ना ही पोलीस तुमच्या घरी बोलवायचे आहेत.

फोन आणि ईमेलद्वारा तुमची सर्व माहिती एकत्र केल्यानंतर सर्वप्रथम ब्लॅकमेलरला पकडलं जाईल. सर्व प्रकारे तुम्हाला सुरक्षित केल्यानंतरच कोर्टाकडून शिक्षा देण्यासाठी तुमच्याशी संपर्क साधला जाईल.

सोशल मीडियावर स्त्रीचे आपत्ती जनक फोटो वायरल करणं जेवढं सोपं आहे, तेवढेच गुन्हेगारांना पकडणंदेखील सहजसोपं आहे.

तुमच्या आजूबाजूच्या एखाद्या समजूतदार महिलेची मदत घेऊ शकता या नाजूक क्षणी एखाद्या पुरुष मित्राच्या तुलनेत अपरिचित स्त्री महिलेचं सहकार्य अधिक योग्य होईल. शेवटी स्त्रीलाच एकमेकांची ढाल बनायचं असतं.

सोशल मीडिया अर्धे किस्से अर्ध वास्तव

* पूनम अहमद

अंजू जेव्हा सांगते की मला घरच्या कामांमधून सोशल मीडियावर राहायला फुर्सतच मिळत नाही, मला याची अजिबात आवड नाही आहे, तेव्हा तिच्या मैत्रिणी रेणू आणि दीपा मनातल्या मनात हसत होत्या. त्यावेळी दोघी गप्प बसल्या, परंतु नंतर दोघी या गोष्टीवर अंजूची खेचत राहिल्या, अंजूने जर ऐकलं असतं तर या दोघींसमोर कधीच भोळी बनण्याचं नाटक केलं नसतं.

यावेळी हेच होतंय अंजूच्या बोलण्यावर दोघी मागून हसत आहेत. दीपा म्हणतेय, ‘‘यार ही काय आपल्याला मूर्ख समजते, प्रत्येक वेळी फेसबुकवर ऑनलाइन दिसते. ना कधी कोणाच्या पोस्टवरती लाईकचं बटन दाबते ना कमेंट करते, नोकरी तर करत नाही, मुलं मोठी झाली आहेत, वाचनाची तर काही आवड नाही, दिवसभर हिच्या नावासमोर ग्रीन लाईट सुरू असते. विचार करते की एक दिवस एक स्क्रीन शॉट घेऊन तिलाच दाखवायचं. तेव्हाच या खोटयातून आपला पिच्छा सुटेल. यार, हिला माहित नाही की आता कोणाचंही आयुष्य खाजगी राहिलं नाहीए.’’

रेणू हसली, ‘‘सोशल मीडिया कमालीची गोष्ट आहे. लोकं स्वत:ला हुशार समजतात. त्यांना हे माहीत नाही की त्यांच्यावरती कोण कोण नजर ठेवतंय. आता सपनावासूचंच बघा ना,’’ एवढं बोलून दोघी पुन्हा खो-खो हसू लागल्या.

रहस्य उघड होण्याची भीती

रेणू आणि दीपा दोघी एका शाळेत शिक्षिका आहेत. त्यांच्या शाळेमध्ये ग्रंथपाल दीपक आणि ड्रॉइंग टीचर आहे सपना. दोघांचं वय ५५ च्या आसपास आहे. दीपक जरासा दिलफेक आशिक आहे. स्त्रियांशी गप्पा मारायला त्याला खूप आवडतं, कोणत्याही वयाची स्त्री असो त्याला काहीच फरक नाही. फक्त बाई असायला हवी. सपनाची दोन्ही मुलं परदेशात आहेत. तिथे तिच्या निवृत्त पतींसोबत राहतात. वय ५५ झाले आहे परंतु अजूनही मन अजून विशी वरतीच अडकलं  आहे.

एके दिवशी सपना ग्रंथालयात एक पुस्तक घ्यायला गेली तेव्हा दीपकला पाहिलं आणि प्रेमातच पडली की, आज रेणू आणि दीपासारख्या सैतान आणि मस्तीखोर शिक्षकांनी त्यांचं नाव सपनावासू ठेवलंय. त्यांची चोरी सर्वानी फेसबुक आणि इंस्टाग्राम वरतीच पकडली. आता तर लोकं फेसबुकवरती एकमेकांचे फ्रेंड्स आहेत.

सपना असो वा दीपक जेव्हा एखादी पोस्ट टाकतात तेव्हा असं मनोरंजन होतं की दिवसभर लोकं शाळेत दोघांकडे इशारे करताना दिसतात. दोघे एकमेकांच्या पोस्टवरती एवढी स्तुती करून मोठ मोठे कमेंट करतात की काही दिवस लोकांनी तसं हलक्यात घेतलं, परंतु हे काही लपलं नाही, सर्वांना समजलं की काहीतरी आहे की जे लपवलं जातंय. आता तर अशी परिस्थिती आहे की वासू ओह सॉरी दीपकची जर एखादी पोस्ट आली तर सर्वजण वाट पाहत असतात की आता पाहूया. आज सपनाजी काय लिहिणार आहे. असं वाटतं की दीर्घ कमेंट लिहून एकमेकांच्या गळ्यातच लटकतील एके दिवशी.

आता तर वासूसपना हेच नाव झालंय. कोणी एखादा जुना फोटो टाकतं तेव्हा उफ, एक एडल्ट लव्ह स्टोरी… वासू दीपकच्या कमेंटवर दिवसभर या शैतान ज्युनिअर टीचर्स एकमेकांना फोन करून हसत राहतात. आता बिचाऱ्या या वयस्कर प्रेमिकांनी स्वप्नातदेखील आशा केली नसेल की तिथे किती बदनाम झाले आहेत.

मूर्ख बनणारी लोकं

आता सीमाबद्दल बोलूया, जी एक उभरती गायिका आहे. आतापर्यंत सोसायटी आणि महाविद्यालयाच्या कार्यक्रमात गाणी घेऊन स्वत:चा छंद पूर्ण करत होती. परंतु तिची मैत्रीण नेहा तिच्यापेक्षा थोडी जरा जास्त आहे. नेहालादेखील सिंगिंगमध्ये पुढे जायचं आहे. दोघींना एकच मुलगा आहे जे अजून लहान आहेत. दोघींचे पती त्यांना खूपच पाठिंबा देतात. अचानक नेहाने सीमाला सांगितलं की प्रसिद्ध गायक सुधीर वर्माने भेटण्यासाठी बोलावलं आहे. सीमाच डोकं चाललं की तिला कसं काय बोलावलं?

ही पण तर माझ्यासारखीच आहे. हिला संधी कशी मिळाली? तिने विचारलंच,

‘‘अरे पण हे तुला कुठे भेटले?’’

‘‘इंस्टाग्रामवर फॉलो करते.’’

‘‘मग काय झालं? ते तर मी पण करते.’’

‘‘बस आमची हळूहळू ओळख झाली.’’

सीमाला समजलं नाही की फॉलो केल्याने काय होतं. आता दोघी चांगल्या मैत्रिणी आहेत परंतु दोघींमध्ये तशी छुपी स्पर्धादेखील आहे. पुढे तर जायचं आहे. आता नेहाने सर्वांना कशाला सांगेल. सीमाने घरी जाऊन सुधीर वर्माच्या पोस्ट बघितल्या. तिच्या प्रत्येक पोस्टवरती नेहाचे कमेंट्स दिसले. तर असं आहे मॅडम प्रत्येक जागी मोठमोठया कमेंट्स लिहून स्वत:बद्दल सांगत असते. ओह, मी किती मूर्ख आहे. त्यांचा पेज फक्त लाईक करत सोडून देत राहिली. चला अजूनही काय बिघडलं आहे.

आतापासूनच सुरुवात करते. मग काय जिथे सुधीर वर्मा तिथे सीमा. रियाज एका बाजूला, लाईक्स आणि कमेंट्स एका बाजूला. सुधीर वर्माच काय सीमाने अजूनदेखील इतर सिंगर्सना फॉलो करायला सुरुवात केली. सर्व ताकद त्यांच्या नजरेत येण्यासाठी लावली. गाणं काय आहे, ते तर गातेच.

नकली लोकं नकली कमेंट्स

कॉलेजच्या कॅन्टीनमध्ये सुजाता निराशपणे बसली होती. तिची मैत्रीण रीनीने विचारलं, ‘‘काय झालं, बॉयफ्रेंड पळाला का?’’

‘‘मूर्खपणा करू नकोस.’’

‘‘मग काय झालं?’’

‘‘यार, मी किती चांगली कविता फेसबुकवर पोस्ट केली तरी माझ्या पोस्टला लाईक का मिळत नाहीत? माझी कझिन रोमा किती वाईट लिहिते, तरीदेखील तिला वाहवाही मिळते.’’

‘‘तुला नाही माहित?’’

‘‘काय?’’

‘‘तिच्या कवितेसोबत ती तिचे कितीतरी फोटो टाकते तेदेखील फिल्टर वाले. शिकून घे काही. मूर्ख मुली असेच मिळत नाही सर्व काही. अदा दाखव काही जलवे दाखव. काहीही कर, पण स्वत:ला दाखव. तिला तिच्या कवितेवरती नाही तर तिच्या नकली फोटोवर लाईक्स मिळतात.’’

तर सुजाताला हे समजलं तिने रीनाच म्हणणं मानलं, आता ती आनंदी आहे.

प्रेम प्रकरण

सोशल मीडियावरती तुम्ही स्वत:ला किती बुद्धिमान समजत असाल तरी तुमच्यावर नजर ठेवणारे तुमच्यापेक्षा अधिक हुशार आहेत. तुम्हाला जर कधी कंटाळा आला असेल, तुमच्याजवळ खूप वेळ असेल तर आरामात सोशल मीडियावरती वेळ घालू शकता. पहा, लोकं काय काय करत आहेत, कुठेही जायचं नाही, ओमी क्रॉनचा वेळ आहे, सर्वात सेफ आहे सोशल मीडियावर मनोरंजन करणं. बस दुसऱ्यांना बसताना पहा, परंतु अंजूप्रमाणे हे सांगण्याची चूक कधीच करू नका की तुम्ही सोशल मीडियावर नसता. सर्वांना तुमचा प्रेझेन्स माहित असतो.

घरात बंद होऊन थोडसं मनोरंजन करणं तुमचा हक्क आहे. आरामात दुसऱ्या प्रकरणांमध्ये डोकं खुपसायचं. सोशल मीडिया खूपच कामाची गोष्ट आहे, ज्याबद्दल समजून घ्यायचं असेल तर शोधून काढा तिच्या लाईफला आणि नंतर भोळे बनून आशिकीच्या गोष्टींचा आनंद घ्या ज्यामध्ये वासू सपनासारखी लोकं एकमेकात बुडाली आहेत. मैत्रिणींसोबत हसा, मस्ती नक्की करा. फक्त तुमच्या या मनोरंजनाने कोणाचं नुकसान करू नका, ही गोष्ट नक्कीच लक्षात ठेवा.

सोशल मीडिया शिष्टाचार असे काहीतरी अनुसरण करा

* आभा यादव

आज सोशल मीडियाची भूमिका आणि महत्त्व क्वचितच कमी लेखले जाऊ शकते किंवा दुर्लक्ष केले जाऊ शकते, हे नाकारता येत नाही की प्रत्येकाला सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मच्या माध्यमातून आणि प्रतिमा जाणिवेच्या युगात आपली खूप चांगली प्रतिमा सादर करायची आहे. माझ्यातील प्रत्येकानेदेखील याची काळजी घ्यावी असे वाटते. ते त्यांचे स्वतःचे मत सोशल मीडियाच्या माध्यमातून ठेवतात किंवा स्वतःला मांडतात. येणाऱ्या काळात, सोशल मीडियावर एखाद्या स्त्री मैत्रिणीच्या दिसण्यावर किंवा व्यक्तिमत्त्वावर पुरुषाने केलेल्या टिप्पण्यांमुळे अनवधानाने एकतर अप्रिय विकास घडतो किंवा वेगळी स्पर्धा निर्माण होते आणि किंवा मग विचित्र परिस्थिती निर्माण होते, अशा कथाही आपल्याला आगामी काळात पाहायला मिळतात.

शिष्टाचारासाठी खबरदारी आणि लक्ष

या व्यतिरिक्त, अशी आणखी बरीच खबरदारी आणि शिष्टाचार आहेत, ज्याची जाणीव ठेवून आपण आपल्या सोशल मीडियावर केलेल्या वागण्याने आणि समन्वयाने आपली प्रतिमा खराब करतो. आपण स्वतःची जी काही प्रतिमा बनवतो, त्याचा परिणाम आपल्या स्वाभिमानावरही होतो. सोशल मीडियावर गुंडगिरी विशेषतः लैंगिक गुंडगिरी आजच्या युगात सामान्य झाली आहे आणि सोशल मीडियावर व्यक्त केलेल्या भावनांची केवळ इमोजीद्वारे खिल्ली उडवली जाऊ शकते. सोशल मीडियावर खोडसाळपणा, अयोग्य वर्तन, अवांछित टॅगिंग, टिप्पण्या, हॅकिंग इत्यादी प्रकरणेदेखील आहेत, जेंडर बुलिंग ही एक समस्या आहे जी केवळ स्त्रीसाठीच नाही तर पुरुषांसाठीदेखील त्रासदायक आहे.

त्यामुळे प्रत्येक पुरुषाने सोशल मीडियावर पाळले पाहिजेत असे काही सोशल मीडिया शिष्टाचारांचे पालन करून स्वतःला व्यक्त करणे खूप महत्त्वाचे आहे, त्यातील मूलभूत गोष्टी सर्वांना माहीत आहेत, तरीही बरेच पुरुष त्यांचे पालन करत नाहीत आणि नकळत त्यांच्याकडे दुर्लक्ष करतात.

सोशल मीडिया शिष्टाचार

श्री विमल आणि प्रीती डागा यांच्याकडून – तंत्रज्ञान तज्ञ आणि युवा प्रशिक्षक – या महत्वाच्या टिप्स तुमच्याशी शेअर करा – ज्यामुळे तुम्हाला सोशल मीडियावरील तुमची प्रतिमा सुधारण्यास मदत होईल.

विशेष टिप्स

सोशल मीडियावर महिलांच्या वैयक्तिक जागेचा आदर करा, हे आवश्यक नाही की जर एखाद्या महिलेने तुमची फ्रेंड रिक्वेस्ट स्वीकारली असेल, तर तुम्ही त्यांना मेसेज करायला सुरुवात करा, किंवा त्यांना कधीही आणि वेळी स्टॉक करायला सुरुवात करा. गोपनीयतेचा भंग टाळा.

तुम्हाला पाठवलेल्या मेसेजला रिप्लाय न मिळाल्यास तुम्ही मेसेजची वाट बघता आणि पुन्हा मेसेज पाठवू नका, जरा जास्त विचार करा आणि तिथून तुमचे लक्ष वळवा.

कुणालाही फोन करताना किंवा भेटताना वेळेचा मागोवा ठेवणे अत्यंत आवश्यक आहे आणि हा नियम सोशल मीडियावरही लागू आहे, वेळेची नोंद ठेवा, शक्यतो रात्री उशिरापर्यंत फेसबुक कॉल करू नका. होय, जर तुमचा सोशल मीडिया मित्र खूप खास असेल किंवा तुमचे नाते फारच अतूट असेल तर हा नियम लागू होत नाही. मान द्याल तर सन्मान मिळेल, असेच वागा सोशल मीडियावर.

तुमचा टोन केवळ फोनवरच नाही, तर तुमच्या भाषेतूनही प्रकट होतो, मग ते Twitter किंवा Facebook असो. तुमची भाषा आणि शब्दांसह सभ्य आणि निवडक व्हा.

तुमचे प्रोफाइल चित्र मूळ ठेवा आणि तुमची माहिती मूळ म्हणून एंटर करा, काहीवेळा पुरुष त्यांचे प्रोफाइल फोटो पोस्ट करण्याऐवजी बॉलिवूड स्टार्स किंवा त्यांच्या आवडत्या सेलिब्रिटींचे फोटो पोस्ट करतात. याचा अर्थ असा नाही की तुम्ही तुमच्याबद्दल सर्वकाही जसे आहे तसे सामायिक करा, परंतु खरे व्हा आणि स्वतःबद्दल योग्य माहिती प्रविष्ट करा.

सार्वजनिक दौऱ्यावर सोशल मीडियावर कोणाशीही, व्यावसायिक असो की वैयक्तिक, सार्वजनिक ठिकाणी गप्पा मारू नका.

तुम्हाला माहीत नसल्यास, तुम्ही अनावश्यक मेसेज पाठवणे आणि टिप्पण्या इंडेंट करणे टाळले पाहिजे किंवा तुमच्या मेसेजला उत्तर दिले नाही म्हणून वाईट टिप्पण्या करणे टाळावे.

एखाद्याला टॅग करण्यापूर्वी विचार करा, बरेच लोक तुम्हाला थेट व्यत्यय आणू शकत नाहीत परंतु प्रत्येकाला टॅग करणे आवडत नाही, टॅग करण्यापूर्वी मेसेज करून टॅग करण्याची परवानगी मिळणे चांगले.

शक्यतोवर, मद्यपान करताना बरेच वैयक्तिक फोटो, पार्टीचे फोटो आणि स्वतःचे फोटो पोस्ट करणे टाळा.

सोशल मीडियावरील वादविवाद शक्यतो टाळा, तुम्ही तुमचे मत मांडू शकता पण कोणाशीही मुद्दाम वादात पडू नका, प्रत्येक वादात तुम्ही जिंकलातच असे नाही, चर्चेचे व्यासपीठ नसले तरी सोबत आलात तर चालत जा. तुमच्या दृष्टिकोनातून आणि इतर व्यक्तीच्या दृष्टिकोनासह वादविवादातून बाहेर पडा आणि तुमचा दृष्टिकोन स्पष्ट करा आणि त्याचा आदर करा.

तुमच्या भाषेत तसेच सोशल मीडियावर तुमच्या व्याकरणाची काळजी घ्या, नेहमी स्पेलिंग आणि व्याकरण तपासा.

तुमच्या पोस्टवर कोणी कमेंट किंवा ट्विट करत असल्यास, संभाषण सुरू केल्याबद्दल धन्यवाद म्हणायला विसरू नका, सोशल मीडियावर कुणालाही दुर्लक्ष करायला आवडत नाही.

काही लोक खूप लांबलचक कमेंट करतात किंवा सोशल मीडियावर लांबलचक पोस्ट टाकतात, त्यांनाही अशा लांबलचक पोस्ट किंवा कमेंट्स वाचायला आवडत नाहीत, प्रयत्न करा की तुमची पोस्ट अचूक असेल आणि तुम्ही तुमचा मुद्दा कमी वेळात सांगू शकता.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें