* गरिमा पंकज
दिवाळीत घरोघरी दिवे लावले जातात. नातलगांना विविध प्रकारची मिठाई भेट दिली जाते. पण तुम्ही कधी दुसऱ्यांच्या घरातील अंधार दूर करण्याचा प्रयत्न करून पाहिला आहे? दिवाळीच्या दिवशी असे करून जो आनंद मिळतो त्याचाही अनुभव घेऊन पाहा.
मिळून साजरी करा दिवाळी
सद्यस्थितीत कितीतरी लोक महानगराच्या गर्दीतही एकटे, एकाकी राहतात. दिवाळीत त्यांच्यासोबत आनंद साजरा करणारे कुणीच नसते. कुठे वृद्ध आईवडील एकटे राहतात तर कुठे तरुण मुले-मुली शिक्षण किंवा नोकरीनिमित्त घरापासून दूर एकटे राहतात. काही असेही असतात, जे लग्न न केल्यामुळे एकटे राहतात तर कुणी जोडीदाराच्या मृत्यूमुळे एकटे पडतात.
तसे तर प्रत्येक सोसायटी, ऑफिस किंवा इन्स्टिट्यूटमध्ये दिवाळीचा आनंद दिवाळीच्या एक दिवस आधीच साजरा केला जातो. पण महत्त्वाचे क्षण ते असतात, जेव्हा कुणी दिवाळीच्या संध्याकाळी आपल्या घरात एकाकी असतो. त्यावेळी त्याच्यासोबत इतर कुणी दिवाळी साजरी करणारा नसतो.
अशावेळी आपली जबाबदारी असते की आपण अशा एकाकी लोकांच्या जीवनात आनंदाचा दीप उजळवण्याचा प्रयत्न करायचा. तसेही सध्या एकत्र कुटुंब पद्धतीच्या अभावामुळे लोक एकटेच आपल्या छोटयाशा कुटुंबासह दिवाळी साजरी करतात. अशावेळी दोन-तीन कुटुंबातील लोक सण साजरा करण्यासाठी एकत्र आले तर निश्चितच दिवाळीचा आनंद द्विगुणित होईल.
तुम्ही तुमच्या आजूबाजूला एकटया राहणाऱ्या वृद्धांना किंवा तरुणांना आपल्या घरी दिवाळी साजरी करण्यासाठी आमंत्रण देऊ शकता. त्यांच्यासह मिळून दिवे लावा. फटाके वाजवा आणि एकमेकांना मिठाई भरवा.
कुणाच्या घरी दिवाळी साजरी करायला येणाऱ्यानेही ही गोष्ट लक्षात ठेवायला हवी की ज्याने तुम्हाला आमंत्रण दिले आहे त्याच्या कुटुंबासाठी मिठाई, फटाके घेऊन जा. त्याचे घर सजवालया मदत करा. त्याच्या मुलांना आपल्या घरी घेऊन या, जेणेकरून दिवाळीची मजा आणि रंगत तुम्ही तुमच्या घरातही अनुभवू शकाल.
वृद्धांसोबत मजा
पत्रकार प्रियाने सांगितले ‘‘जेव्हा मी नोकरीसाठी पहिल्यांदाच दिल्लीत आले होते तेव्हा ३ वर्षं एनडीएमसीच्या एका हॉस्टेलमध्ये राहत होते. तेथेच बाजूला एनडीएमसीचा वृद्धाश्रम होता जिथे वृद्ध, एकाकी महिला राहत होत्या. मी अनेकदा त्यांच्याकडे जाऊन गप्पा मारायचे, त्यांच्यासोबत टीव्ही पाहायचे, खाण्यापिण्याचे पदार्थ शेअर करायचे. अनेक वृद्ध महिलांशी माझे जिव्हाळयाचे नाते निर्माण झाले होते. गेल्या दिवाळीत मी माझे घर सजवत होते., तेव्हा अचानक त्या वृद्ध महिलांची आठवण झाली. मग काय, मी सजावटीचे काही सामान, फटाके आणि मिठाई घेऊन तेथे पोहोचली. मला पाहाताच त्यांचा उदास चेहरा आनंदाने फुलला. वृद्धाश्रमाचा बाहेरील भाग मी खूप चांगल्याप्रकारे सजवला. त्यांना मिठाई भरवली. त्यांच्यासोबत फटाके वाजवले. खरंच खूप मजा आली.
एक वृद्ध महिला जिची मी खास होते, ती माझा हात धरून मला खोलीत घेऊन गेली. माझ्या आवडीचा खूपच छान ड्रेस तिने मला दिला.
मी तिथे केवळ दोनच तास होते पण तरीही ती दिवाळी माझ्यासाठी कायम लक्षात राहणारी ठरली.
आप्तजनांना गमावलेल्यांच्या जीवनात आशेचे दीप उजळवा
आपल्या ओळखीचे, शेजारी, नातेवाईक किंवा आजूबाजूला राहणारे असे कुटुंब, जिथे नुकतीच एखादी दु:खद घटना, मृत्यू, पोलीस केस, हत्या किंवा कुटुंबात फूट पडली असेल तर दिवाळीत अशा कुटुंबाला नक्की भेट द्या. कुटुंबातील लोकांच्या मनात आशेचे दीप उजळवा आणि सांगा की कुठल्याही परिस्थितीत तुम्ही नेहमी त्यांच्यासोबत राहाल.
अनोळखी लोकांच्या चेहऱ्यावर हसू आणा
तुमच्या ऑफिसमधील सहकारी, क्लाइंट, नातलग आणि अन्य ओळखीचे या दिवसांत मिठाई नक्कीच देतात. गरजेपेक्षा जास्त मिठाई आल्यास ती पॅक करून गरजूंना वाटा. यामुळे त्यांचा चेहरा आंनदी होईल आणि तो पाहून नक्कीच तुम्हीही आनंदित व्हाल.
स्वयंसेवक बना
दररोज कितीतर लोक दिवाळीच्या रात्री दुर्घटनेचे शिकार होतात. फटाक्यांमुळे भाजतात. ही वेळ अशी असते, जेव्हा कायदा आणि सुव्यवस्था राखणे खूपच कठीण असते. अशावेळी स्वयंसेवक बनून जळालेल्या लोकांच्या मदतीसाठी पुढे आलात तर तुमची ही मदत पीडित व्यक्तिच्या घरात नवा प्रकाश पसरवण्याइतकीच सुखावह ठरेल.
दिवाळीत कर्तव्य बजावणाऱ्या लोकांना प्रोत्साहन
कितीतरी लोकांचे काम असे असते, ज्यांना दिवाळीतही सुट्टी मिळत नाही, जसे की वॉचमेन, पोलीस इत्यादी. ते तुमच्या सुरक्षेसाठी अव्याहत कार्यरत असतात. याची तुम्हालाही जाणीव आहे हे सांगून त्यांना चॉकलेट, भेटकार्डसारख्या वस्तूंसह दिवाळीच्या शुभेच्छा द्या. तुमचा हा प्रयत्न आणि चेहऱ्यावरील स्मितहास्य त्यांच्याही चेहऱ्यावर आंनद घेऊन येईल.
गरजेच्या वस्तू इतरांना द्या
दिवाळीत घराची साफसफाई करताना अनेकदा आपण नको असलेल्या बऱ्याच वस्तू फेकून देतो. त्या फेकण्याऐवजी त्यांना द्या, ज्यांना याची गरज आहे. ४५ वर्षीय शिक्षिका दीपान्विता यांनी सांगितले, ‘‘आमची कामवाली जवळपास १५ वर्षांपासून आमच्याकडे काम करते. दरवर्षी मी दिवाळीत घराची साफसफाई करते, तेव्हा बऱ्याच अशा वस्तू सापडतात, ज्या भलेही माझ्यासाठी जुन्या किंवा निरुपयोगी असतात, पण तिच्या उपयोगी येऊ शकतात. त्यामुळे अशा वस्तू गोळा करून तिला देते.’’
यातील एखादी तरी गोष्ट आचरणात आणल्यास हा सण तुमच्यासाठी संस्मरणीय ठरेल.