रिद्धिमा अनेकदा आजारी पडू लागली आहे. मनोजशी लग्न होऊन अवघी ५ वर्षे झाली आहेत, पण पहिले एक वर्ष सासरच्या घरी नीट राहिल्यानंतर तिची कुचंबणा सुरू झाली. लग्नापूर्वी रिद्धिमा एक सुंदर, आनंदी आणि निरोगी मुलगी होती. अनेक गुण आणि कलांनी परिपूर्ण असलेली मुलगी. पण जेव्हा ती लग्न करून मनोजच्या कुटुंबात आली तेव्हा काही दिवसातच तिला तिथली गुलामगिरी वाटू लागली. खरं तर, तिची सासू खूप कमी स्वभावाची आणि रागीट आहे.
तिच्या प्रत्येक कामात तिला दोष दिसतो. संभाषणादरम्यान त्याला व्यत्यय आणतो. ती त्याला घरातील सर्व कामे करायला लावते आणि प्रत्येक कामात तो तिला टोमणे मारतो जसे तुझ्या आईने तुला हे शिकवले नाही, तुझ्या आईने तुला ते शिकवले नाही, तुझ्या घरात हे घडत असावे, असे चालणार नाही. आमची जागा जणू कठोर शब्द तिचा नाश करतील.
रिद्धिमा खूप चविष्ट जेवण बनवते पण तिच्या सासू आणि वहिनींना तिने शिजवलेला पदार्थ कधीच आवडला नाही. ती त्याच्यात काहीतरी दोष शोधत राहते. कधी जास्त मीठ तर कधी जास्त मिरची. सुरुवातीला सासरच्यांनी सुनेच्या कामाची स्तुती केली पण बायकोच्या भुवया उंचावल्या. नंतर त्यांनी रिद्धिमाच्या कृतीवर टीकाही सुरू केली.
आपल्या पत्नीवर अत्याचार होत असल्याचे रिद्धिमाचा पती मनोज पाहतो पण आई-वडील आणि बहिणीसमोर बोलत नाही. मनोजच्या घरात रिद्धिमा स्वतःला मोलकरीण आणि तेही पगाराशिवाय काहीच समजत नाही. या घरात ती स्वतःच्या इच्छेने काहीही करू शकत नाही.
असा का विचार करा
रिद्धिमाला तिची खोली तिच्या आवडीनुसार सजवायची असली तरी सासू तिच्यावर रागावते आणि म्हणते की हे घर मी माझ्या मेहनतीच्या पैशातून बांधले आहे, म्हणून ते बदलण्याचा प्रयत्न करणे विसरू नका. मी जे काही सजवले आहे ते तिथेच राहील.
रिद्धिमाच्या सासूबाईंनी आपल्या कृतीतून आणि कडवट शब्दांतून दाखवून दिले आहे की, घर तिचे आहे आणि तिच्या इच्छेनुसार चालवले जाईल. इथे रिद्धिमा किंवा मनोजची निवड महत्त्वाची नाही.
5 वर्षांपासून सतत राग, तणाव आणि नैराश्याने ग्रासलेली रिद्धिमा अखेर रक्तदाबाची रुग्ण बनली आहे. या शहरात ना त्याचे माहेरचे घर आहे ना मित्रांचा गट आहे ज्यांच्या मदतीने त्याला त्याच्या तणावातून थोडा आराम मिळू शकेल. त्याचा त्रास दिवसेंदिवस वाढत आहे. डोक्यावरचे केस गळायला लागले आहेत. चेहऱ्यावर पिंपल्स असतात.
कपडे घालण्याचा छंद केव्हाच संपला होता आणि आता ती बरेच दिवस कपडेही बदलत नाही. खरे सांगायचे तर ती खरोखरच मोलकरीण दिसायला लागली आहे. काम आणि तणावामुळे 3 वेळा गर्भपात झाला. सासू-सासऱ्यांपासून मुलं वेगळी होऊ नयेत, असे टोमणे ऐकावे लागतात. आता तर मनोजचा तिच्यातला इंटरेस्टही कमी झाला होता. जेव्हा त्याची आई घरात तणाव निर्माण करते तेव्हा तो तिचा राग रिद्धिमावर काढतो.
परंपरेच्या नावाखाली शोषण
तर रिद्धिमाची मोठी बहीण कामिनी, जी लग्नानंतर तिच्या नवऱ्यासोबत दुसऱ्या शहरात राहते, सासू, सासरे, भावजय आणि वहिनी यांच्यापासून दूर असते. आनंदी, समृद्ध आणि आनंदी. चेहऱ्यावरून हलका टपकतो. लहान आनंदाचा आनंद घेतो. प्रत्येक संभाषणात ती मनापासून हसते. कामिनी आयुष्याचा पुरेपूर आनंद घेत आहे. ती स्वतःच्या घराची आणि स्वतःच्या इच्छेची मालकिन आहे.
त्याच्या कामात कोणी ढवळाढवळ करत नाही. ती तिच्या इच्छेनुसार आणि आवडीनुसार घर सजवते. घर सजवण्यासाठी ती बाजारातून तिच्या आवडीच्या वस्तू आणते. नवराही तिची आवड आणि कलात्मकता पाहून भुरळ पाडतो. ती तिच्या इच्छेनुसार मुलांचे संगोपनही करत आहे. या स्वातंत्र्याचाच परिणाम आहे की, वयाने मोठी असूनही कामिनी रिद्धिमापेक्षा तरुण आणि उत्साही दिसते.
खरे तर महिलांचे आरोग्य, सौंदर्य, गुण आणि कला यांच्या विकासासाठी लग्नानंतर पतीसोबत वेगळ्या घरात राहणे चांगले. सासू, सासरे, भावजय, वहिनी यांनी भरलेल्या कुटुंबात त्यांचे स्वातंत्र्य हिरावून घेतले जाते. डोक्यावर सतत एक अदृश्य काठी असते. त्यांच्याकडे घरच्या कामाचा मोठा भार आहे. कामाचा ताण सोडला तर त्यांच्यावर नेहमीच पहारा असतो.
सर्व वेळ पहारा का
सून काय करतेय याकडे सासरचे डोळे सदैव पाहत असतात. घरात वहिनी असेल तर सासू सिंहीण बनते आणि सून सून खाण्यास तयार असते. आपल्या मुलीची स्तुती करताना आणि सुनेवर टीका करताना त्यांची जीभ कधीच थकत नाही. या कृतींमुळे सुनेला नैराश्य येते. जेव्हा एखादी स्त्री आपल्या पतीपासून वेगळी राहते तेव्हा तिचे स्वतंत्र व्यक्तिमत्व उदयास येते. ती स्वतःचे निर्णय घेते. ती तिच्या आवडीनुसार घर सजवते.
ती तिच्या इच्छेनुसार मुलांचे संगोपन करते आणि तिच्या पतीसोबतचे नातेही वेगळ्या रंगात येते. जर पती-पत्नी वेगळ्या घरात राहत असतील तर कामाचा ताण खूपच कमी असतो. कामही एखाद्याच्या सोयीनुसार आणि आवडीनुसार केले जाते. त्यामुळे मानसिक ताण आणि थकवा येत नाही.
मुलांवर वाईट परिणाम
घरात अनेक सदस्य असल्यास, वाढत्या मुलांमध्ये अधिक हस्तक्षेप केला जातो. प्रत्येक व्यक्ती त्यांना आपापल्या परीने योग्य-अयोग्य असे मत देतो, त्यामुळे ते संभ्रमात राहतात. त्यांना त्यांच्या विचारानुसार योग्य आणि अयोग्य ठरवता येत नाही. विभक्त कुटुंबात, फक्त पालकच असतात जे मुलावर प्रेम करतात आणि त्यांना समजून घेतात, त्यामुळे मूल निर्णय घेताना गोंधळात पडत नाही आणि ते योग्य आणि चुकीचे ठरवू शकतात.
पण जिथे सासू आणि सून एकमेकांची साथ देत नाहीत, तिथे ते दोन्ही मुलांना एकमेकांविरुद्ध भडकवत राहतात. ते त्यांच्या लढाईत लहान मुलांचा शस्त्र म्हणून वापर करतात.
याचा मुलांच्या कोमल मनावर खूप वाईट परिणाम होतो. त्यांच्या विकासावर परिणाम होतो. असे दिसून आले आहे की अशा घरातील मुले अतिशय लहान स्वभावाची, चिडचिड, आक्रमक आणि हट्टी बनतात. त्यांच्यात सलोखा, बंधुता, प्रेम आणि सौहार्द यांसारख्या चांगल्या मानवी गुणांचा अभाव आहे. ते त्यांच्या वर्गमित्रांशी चांगले वागत नाहीत.
स्वतःचे घर कमी खर्चिक आहे
पती-पत्नी स्वतंत्रपणे स्वत:च्या घरात राहत असल्यास, खर्च कमी झाल्याने कुटुंब आर्थिकदृष्ट्या मजबूत होते. मनोजचेच उदाहरण घ्या, जर एखाद्या दिवशी त्याला मिठाई खावीशी वाटली तर त्याला फक्त स्वतःसाठी आणि त्याच्या पत्नीसाठी नाही तर संपूर्ण कुटुंबासाठी मिठाई खरेदी करावी लागते.
जर तुम्ही तुमच्या पत्नीसाठी साडी खरेदी केली असेल तर तुम्हाला ती तुमच्या आई आणि बहिणीसाठीदेखील खरेदी करावी लागेल. नवरा कधीही एकटा हॉटेलमध्ये जेवण खायला किंवा चित्रपटगृहात चित्रपट पाहण्यासाठी जात नाही कारण त्याला संपूर्ण कुटुंबाला सोबत घ्यावे लागते. तर कामिनी पती आणि दोन मुलांसोबत अनेकदा बाहेरगावी जाते. ते रेस्टॉरंटमध्ये हवे ते खातात, चित्रपट पाहतात आणि खरेदीसाठी जातात. त्यांना कशाचाही विचार करण्याची गरज नाही.
अशी अनेक घरे आहेत जिथे 2 किंवा 3 भावांचे कुटुंब एकाच छताखाली राहतात. रोज तेथे भांडणे व भांडणे होत आहेत. घरी काही खाद्यपदार्थ आल्यास ते केवळ स्वतःच्या मुलांसाठीच नाही तर भावाच्या मुलांसाठीही आणावे लागते. प्रत्येकाच्या मर्जीनुसार खर्च करावा लागतो. कुटुंबातील कोणी कमकुवत असेल तर त्याला वाईट वाटू नये म्हणून दुसरा कोणी जास्त खर्च करत नाही.
मनोरंजनाचा अभाव
सासरच्या घरी सूनांसाठी मनोरंजनाचे साधन नसते. ते स्वयंपाकघर आणि शयनकक्षांपर्यंत मर्यादित आहेत. घराचा टीव्ही ड्रॉईंग रूममध्ये ठेवला तर ती जागा सासरच्या आणि मुलांनी व्यापलेली असते. सुनेला तिच्या आवडीचा कोणताही कार्यक्रम पाहायचा असेल तर ती पाहू शकत नाही.
पती-पत्नीला कधी एकटे कुठे फिरायला जायचे असेल तर प्रत्येकाच्या डोळ्यात प्रश्न असतो की कुठे जाणार? तू का जात आहेस? तू कधी येणार? त्यामुळे बाहेर जाण्याचा उत्साह कमी होतो.
सासरच्या घरात, सून आपल्या मैत्रिणींना त्यांच्या घरी बोलावत नाहीत किंवा त्यांच्यासोबत पार्टी करतात, तर नवरा-बायको वेगळ्या घरात राहत असतील तर दोघेही आपल्या मित्रांना घरी बोलावतात, फेकतात. पार्टी करा आणि खुलेपणाने आनंद घ्या.
जागेचा अभाव
विभक्त कुटुंबांमध्ये जागेची कमतरता नाही. एका बेडरूमच्या फ्लॅटमध्येही पुरेशी जागा उपलब्ध आहे. कोणतेही बंधन नाही. तिच्या मोकळ्या वेळेत ती ड्रॉईंगरूममध्ये बसलेली असो वा बाल्कनीत, सर्व काही तिचं असतं, तर सासरच्यांच्या उपस्थितीत सून तिच्याच कार्यक्षेत्रात बंदिस्त राहते. मुलांनाही त्यांच्या आजी-आजोबांनी फसवलेले वाटते. जर तुम्ही खेळलात किंवा आवाज केला तर तुम्हाला शिव्या दिल्या जातात.
स्वातंत्र्य आनंद देते
जर पती-पत्नी स्वतंत्रपणे स्वतंत्र घरात राहत असतील तर प्रत्येक गोष्टीसाठी आणि प्रत्येक कामासाठी पूर्ण स्वातंत्र्य आहे. कोणासाठीही बंधने नाहीत. वाटेल तिकडे फिरा. मला जे वाटले ते मी शिजवले आणि खाल्ले. तुम्हाला स्वयंपाक करायला आवडत नसेल तर बाजारातून ऑर्डर करा. तुम्हाला हवे ते कपडे घाला.
सासरच्या मंडळींसोबत राहताना नोकरदार महिलांनी त्यांचा सन्मान लक्षात घेऊन केवळ साडी किंवा चुन्नी सूट घाला, तर स्वतंत्रपणे राहणाऱ्या महिला त्यांच्या सोयीनुसार आणि फॅशननुसार जीन्स, टॉप, स्कर्ट, मिडी घालू शकतात. जर तुम्ही तुमच्या पतीसोबत घरी एकटे असाल तर तुम्ही नाईट सूट किंवा सेक्सी नाईटी घालू शकता.
