holi society article Archives

Holi Special : या ठिकाणी वेगवेगळ्या प्रकारे होळी साजरी केली जाते

* अविनाश राय

होळी असो वा दिवाळी, प्रत्येक सण आनंदाने भरून जावा, अशी प्रत्येकाची इच्छा असते. जिथं प्रियजनांचा सहवास आणि मनात सणांचा उत्साह असतो. अनेकांना होळीचा सण इतका आवडतो की ते एखाद्या खास ठिकाणी किंवा लोकांसोबत जाऊन तो साजरा करतात.

त्याच वेळी, काही लोक आहेत जेथे होळी फार लोकप्रिय नाही. अशा स्थितीत त्यांना होळीच्या दिवशी खूप कंटाळवाणा वाटतो. तुम्हालाही तुमची होळी खास साजरी करायची असेल तर आम्ही तुम्हाला अशा ठिकाणांबद्दल सांगणार आहोत. तुम्ही कुठेही जाल, तुमची होळी खास होईल. या ठिकाणी होळी वेगळ्या पद्धतीने साजरी केली जाते.

पाऊस

बरसाणाची होळी लाठमार होळी या नावाने जगभर प्रसिद्ध आहे. ते पाहण्यासाठी देशातूनच नव्हे तर परदेशातूनही लोक येतात. तीन दिवस चालणारी ही होळी मोठ्या थाटामाटात साजरी केली जाते.

कसे पोहोचायचे : मथुरा दिल्ली-चेन्नई आणि दिल्ली-मुंबई मुख्य मार्गावर आहे. अनेक एक्स्प्रेस आणि पॅसेंजर ट्रेन मथुरा ते दिल्ली, मुंबई, पुणे, चेन्नई, बंगळुरू, हैदराबाद, कोलकाता, ग्वाल्हेर, डेहराडून, इंदूर यांना जोडतात. मथुरा गाठून तुम्ही बरसाना सहज पोहोचू शकता.

आनंदपूर साहिब

पंजाबमधील आनंदपूर साहिबमधील होळीची शैली पूर्णपणे वेगळी आहे. येथे तुम्हाला शीख शैलीतील होळीच्या रंगाच्या जागी जुगलबंदी आणि कलाबाजी पाहायला मिळेल, ज्याला ‘होला मोहल्ला’ म्हणतात.

कसे जायचे : तुम्ही ट्रेन किंवा बसने पंजाबमधील आनंदपूर साहिबला जाऊ शकता. तुम्हाला दिल्ली, मुंबई, चेन्नई, कोलकाता, उत्तर प्रदेश या तीनसाठी बस सहज मिळेल.

उदयपूर

जर तुम्हाला राजेशाही शैली आवडत असेल तर यावेळी उदयपूरमध्ये होळी साजरी करा. राजस्थानी गाणी आणि संगीताने होळी येथे मोठ्या उत्साहात साजरी केली जाते.

कसे पोहोचायचे : तुम्ही बस किंवा ट्रेनने आरामात उदयपूरला पोहोचू शकता.

मथुरा-वृंदावन

कृष्ण आणि राधाच्या नगरीत साजरी होणारी फुलांची होळी जगभर प्रसिद्ध आहे. आठवडाभर साजरा होणाऱ्या या उत्सवादरम्यान तुम्ही इथल्या खाण्यापिण्याचा आनंदही घेऊ शकता.

कसे जायचे : तुम्ही बस किंवा ट्रेनने मथुरा वृंदावनला पोहोचू शकता. तुम्हाला हवे असल्यास, तुम्ही खाजगी वाहनानेही मथुरा-वृंदावनला ४-५ तासांत पोहोचू शकता.

शांतीनिकेतन

जर तुम्हाला अबीर आणि गुलालाची होळी आवडत असेल तर तुम्हाला शांतीनिकेतनची होळी खूप आवडेल. शांतिनिकेतन ही पश्चिम बंगालमधील प्रसिद्ध शाळा आहे जिथे गुलाल आणि अबीरसह होळी सांस्कृतिक आणि पारंपारिक पद्धतीने खेळली जाते.

कसे पोहोचायचे : तुम्ही बस किंवा ट्रेनने कोलकात्याला पोहोचू शकता आणि बस किंवा टॅक्सीने शांतीनिकेतनला पोहोचू शकता जे 180 किमी दूर आहे.

Holi 2023 : होळी पार्टीसाठी 10 टिप्स

* प्रतिभा अग्निहोत्री

होळीच्या दिवशी, मुले सकाळपासूनच धमाका सुरू करतात आणि प्रौढदेखील उत्साहाने भरलेले दिसतात, सणांच्या दिवशी कुटुंब आणि मित्रांसोबत पार्टी केल्याने सण अधिक रंगतदार होतो. कोणताही खास प्रसंग असो, सर्वात जास्त त्रास आम्हा महिलांना होतो, कारण त्यांचा जास्त वेळ स्वयंपाकघरात जातो, त्यामुळे त्यांना पार्टी एन्जॉय करता येत नाही, पण काही गोष्टींची काळजी घेतली तर तुम्हालाही होळी पार्टीचा आनंद घेऊ शकता.

1- होळीच्या दिवशी कुटुंबातील सर्व सदस्यांनी परिधान केलेले कपडे अगोदरच धुवा आणि दाबा जेणेकरून तुम्हाला होळीच्या दिवशी काळजी करण्याची गरज नाही.

2- रंग, गुलाल, अबीर, पिचकारी इत्यादी एकाच ठिकाणी ठेवा आणि कुटुंबातील सर्व सदस्यांना कळवा जेणेकरून त्यांच्या प्रश्नांपासून दूर राहून इतर कामांवर लक्ष केंद्रित करता येईल.

3- घराबाहेर पाण्याची व्यवस्था करण्याबरोबरच मुलांना वारंवार घरात न येण्याच्या सक्त सूचना द्या म्हणजे घर घाण होण्यापासून वाचेल.

4- सोफे, दिवाण इत्यादींचे कव्हर्स काढा किंवा जुनी कव्हर लावा जेणेकरून ते रंगांपासून सुरक्षित राहतील, शक्य असल्यास पाहुण्यांना बसण्यासाठी प्लास्टिकच्या खुर्च्या वापरा.

5– घरी येणा-या पाहुण्यांसाठी नाश्ता ट्रेमध्ये ठेवावा आणि कागदाने झाकून ठेवा, शक्य असल्यास डिस्पोजेबल प्लेट्स आणि वाटी वापरा.

6- थंडई, शरबत, लस्सी, ताक किंवा मॉकटेल जे काही पेय तुम्हाला पाहुण्यांना द्यायचे आहे ते तयार करा, पाहुण्यांच्या संख्येनुसार डिस्पोजेबल ग्लासेसमध्ये ठेवा आणि चांदीच्या फॉइलने किंवा क्लिंग फिल्मने झाकून ठेवा आणि फ्रीजमध्ये ठेवा.

7– ताज्या नाश्त्याऐवजी गुजिया, मथरी, शकरपारे, शेव, कोरडे बेसन कचोरी, समोसे, दही बडा या कोरड्या नाश्त्याला प्राधान्य द्या जेणेकरुन पाहुणे आल्यावर काळजी करावी लागणार नाही.

8- तुम्ही वाळवंटातील चवीनुसार कुल्फी, आईस्क्रीम, रबडी इत्यादींना प्राधान्य द्यावे, तसेच त्यांना सर्व्हिंग बाऊलमध्ये ठेवावे आणि चांदीच्या पन्नीने झाकून ठेवावे जेणेकरून तुम्हाला पार्टीच्या मध्यभागी काळजी करण्याची गरज नाही.

9- जर तुम्हाला पाहुण्यांना प्रभावित करायचे असेल तर बीटरूट, पालक, हिरवी धणे इत्यादी वापरून बटाट्याची भरलेली इडली, पनीर भरलेले अप्पे किंवा टोमॅटो शेव इत्यादी बनवा. तुम्ही ते आधीच तयार करून ठेवू शकता.

10- कचोऱ्या, समोसे, आलू बोंडा, पॅटीस इत्यादी मोठ्या आचेवर तळून घ्या आणि पाहुणे आल्यावर एकदा गरम तेलात टाका आणि बटर पेपरवर काढा, गरम नाश्ताही मिळेल.

Holi 2023 : होळीपूर्वी घराचा आतील भाग अशा प्रकारे बदला

* नसीम अन्सारी कोचर

प्रत्येक व्यक्तीला होळीच्या दिवशी काहीतरी नवीन करण्याची इच्छा असते, विशेषतः गृहिणींना त्यांच्या घराच्या सजावटीची खूप काळजी असते. घराच्या प्रत्येक कोपऱ्यात नवतेची अनुभूती जागृत व्हावी म्हणून होळीत काय करायचे, काय बदलायचे? नवीन वर्षात आपण कोणते नवीन आणावे जेणेकरुन प्रत्येकजण ते पाहून टाळ्या वाजवेल? सगळ्यात खास म्हणजे घराची ड्रॉईंग रूम, ज्यात बाहेरून लोक आणि नवऱ्याचे मित्र वगैरे येऊन बसतात.

त्यांना गृहिणीच्या आवडीनिवडी, शिष्टाचार आणि कल्पकतेची कल्पना ड्रॉईंग रूमच्या लूकवरून मिळते. त्यामुळेच नवीन वर्षात नवा सोफा, नवे पडदे, नवे गालिचे खरेदी करून ड्रॉईंगरूमचे स्वरूप बदलण्यास बहुतांश महिला उत्सुक असतात. ती इंटिरिअर डेकोरेटर्सचाही खूप सल्ला घेते. या सगळ्यात मोठा पैसाही खर्च होतो.

पण यावेळी नवीन वर्षात आम्ही तुम्हाला तुमच्या घरात आणण्यासाठी सुचवत असलेल्या बदलामुळे तुमचे पैसे तर वाचतीलच, पण घराचा लूकही असा बदलेल की लोक तुमच्या विचारसरणीला आणि कलात्मकतेला दाद देणार नाहीत. शक्तो यासोबतच तुमच्या घराचा हा नवा लूक तुमच्या जवळच्या आणि प्रिय व्यक्तींमधले नातेही घट्ट करेल. तुम्हाला एकमेकांशी विलक्षण जवळीक वाटेल. चला तर मग जाणून घेऊया काय आहे ही नवीन स्टाइल :

खोली सजावट

साधारणत: मध्यमवर्गीय किंवा उच्चवर्गीय घरात प्रवेश केल्यावर समोर सुंदर फर्निचर, पडदे, शोपीस इत्यादी असलेली ड्रॉईंग रूम दिसते. बंगल्यातील किंवा कोठीतील पहिली मोठी खोलीदेखील एक चांगला सोफा सेट आणि मध्यवर्ती टेबल असलेली दिवाणखाना म्हणून सजवली जाते. खिडकीच्या दरवाज्यांवर सुंदर पडदे, बाजूच्या टेबलावरील शोपीस, फुलांच्या कुंड्या किंवा इनडोअर प्लांट्स खोलीचे सौंदर्य वाढवतात.

आजकाल 2BHK आणि 3BHK फ्लॅट्समध्ये, मोठ्या हॉलचे विभाजन करून समोर ड्रॉइंग रूम आणि मागे डायनिंग रूम बनवली जाते. काही ठिकाणी दोन भाग वेगळे करण्यासाठी पातळ पडदा लावला जातो आणि काही ठिकाणी याची गरज भासत नाही. ड्रॉइंग रूम आणि डायनिंग एकाच हॉलमध्ये आहे.

डायनिंग रूममध्ये डायनिंग टेबल असलेल्या खुर्च्या, लाकडी शोकेसमध्ये सजवलेल्या क्रॉकरी आणि भिंतीत शेल्फ्स, बहुतेक घरांची मांडणी सारखीच असते. बेडरूममध्ये महागडे बेड, ड्रेसिंग टेबल, साइड टेबल, शेल्फ् ‘चे अव रुप इ.ने सुसज्ज आहे. मग मुलांची अभ्यासाची खोली, जी संगणक टेबल खुर्ची, बुककेस, छोटी सीटी, बेड, स्टूल, बीन बॅग अशा अनेक गोष्टींनी भरलेली असते.

नवीन घर घेतले तर फर्निचरसाठी लाखोंचा खर्च येतो. श्रीमंत लोक असतील तर ते फर्निचरवर करोडो रुपये खर्च करतात. मात्र श्रीमंत असूनही विभा यांनी घराच्या सजावटीत फर्निचरला महत्त्व दिले नाही. त्यांच्या घरात जेमतेम फर्निचर दिसत नाही. विभाचे संपूर्ण घर जमिनीवर सजले आहे. ड्रॉइंगपासून बेडरूमपर्यंत मजल्यावर आहे.

कलात्मक आणि समृद्ध देखावा

विभाच्या घराच्या गेटमधून आत शिरताच हिरवीगार बागेच्या मधोमध बांधलेला दगडी रस्ता पोर्टिकोकडे जातो. 3-3 कलात्मक कलश 3 लहान पायऱ्यांच्या दोन्ही टोकांवर एकावर एक ठेवलेले आहेत आणि त्यावर ठेवलेली फुले पाहुण्यांचे स्वागत करतात. पायऱ्या चढल्याबरोबर डाव्या बाजूला शूज आणि चप्पल काढण्याची व्यवस्था आहे कारण त्यांची संपूर्ण ड्रॉईंग रूम दाराजवळ एका सुंदर मखमली कार्पेटने झाकलेली आहे.

समोरच्या भिंतीपासून खोलीच्या अर्ध्या भागापर्यंत, उंच गाद्यांवर, रंगीबेरंगी चादरीवर, वेगवेगळ्या रंगांच्या आणि डिझाइन्सच्या अनेक गावठी कड्या, राजाच्या दरबाराची अनुभूती देतात. विभा यांनी स्वत: लहान लाकडी स्टूलच्या वरच्या बाजूला तेलाच्या पेंटसह सुंदर घंटा कोरल्या आहेत ज्यामध्ये चहाचे कप इत्यादी ठेवल्या आहेत, ज्या कलात्मक दिसतात आणि एक समृद्ध देखावा देतात.

ड्रॉईंग रूमच्या दुसऱ्या कोपऱ्यात मखमली चादर आणि छोट्या गादीवर गाईच्या उशा टाकून म्युझिक कॉर्नर बनवला आहे, तिथे विभाने तानपुरा आणि हार्मोनियम ठेवले आहे. विश्रांतीच्या क्षणांमध्ये, ती या कोपऱ्यात बसते आणि स्वतःला आवेशात बुडवते. कलात्मक स्वभावाच्या विभाच्या बहुतेक मैत्रिणींना संगीताची आवड आहे.

वीकेंड पार्टी किंवा कुणाच्या वाढदिवसानिमित्त येणाऱ्या पाहुण्यांसाठी हा म्युझिक कॉर्नर मुख्य आकर्षण आहे. वाद्य वाजवताच प्रत्येकजण गाण्यासाठी उत्सुक दिसतो.

गोरक्षकांच्या मदतीने जमिनीवर सजवलेल्या पार्टीत जी मजा येते ती महागड्या सोफ्यावर बसून घेता येत नाही. सर्वांसोबत जमिनीवर बसल्याने अनोळखी लोकांमध्येही घरासारखे वातावरण तयार होते आणि संवादात आपोआप जवळीक निर्माण होते.

कोनाकोना सुंदर दिसेल

सुप्रसिद्ध लेखकांची पुस्तके ड्रॉईंग रूममधील भिंतीच्या शेल्फमध्ये सुबकपणे सुशोभित केलेली आहेत, शेल्फच्या खाली 2 लहान बीन बॅग ठेवल्या आहेत, जिथे कोणीही आरामात बसून पुस्तके वाचण्याचा आनंद घेऊ शकतो. कोपऱ्यात ट्रायपॉड्सवर ठेवलेल्या फ्लॉवर पॉट्समध्ये सुंदर मेणबत्ती स्टँडमध्ये ताजी फुले आणि सुगंधी मेणबत्त्या ठेवल्या जातात. एकंदरीत विभाची ड्रॉईंग रुम एखाद्या सुंदर आश्रमासारखी दिसते.

घराच्या आत एक लहान व्हरांड्यासह खुले स्वयंपाकघर आणि जेवणाची व्यवस्था आहे. डायनिंग हॉलचा मजलाही कार्पेट केलेला आहे. विभाने प्राचीन पद्धतीनुसार जेवणाच्या टेबलाच्या रूपात 1 फूट उंचीची लांब फळी बनवून खोलीच्या मध्यभागी ठेवली आहे. त्यावर पांढऱ्या रंगाची चादर पसरवून, मधोमध ताजी फुले असलेले एक छोटेसे फ्लॉवर पॉट ठेवले जाते. या खालच्या टेबलाभोवती बसण्यासाठी कार्पेटवर चौकोनी गाद्या पसरवण्यात आल्या आहेत, ज्यावर लोक जुन्या शैलीत जेवायला बसतात. प्लॅटफॉर्म मजल्यापेक्षा खालच्या पातळीवर उंचावला आहे, ज्यामुळे मजल्यावरील आसन अधिक आरामदायक आणि सोयीस्कर बनते, विशेषत: वृद्ध लोकांसाठी.

विभा तिची बहुतेक कामं जमिनीवर बसून करते. यामुळे त्यांच्या नितंबांना, पायांना आणि गुडघ्यांना चांगला व्यायाम होतो. विभा यांच्या घरातील एकाही सदस्याला लठ्ठपणा आणि सांधेदुखीची समस्या नाही आणि त्याचे कारण ही जगण्याची पद्धत आहे, ज्यामध्ये सर्व काम जमिनीवर बसून केले जाते. या घरातील सर्वांच्या झोपण्याची व्यवस्थाही जमिनीवरच करण्यात आली आहे.

घरातील कोणत्याही खोलीत पलंग नाही. त्याऐवजी कार्पेटवर जाड गाद्या आणि त्यावर पत्र्याच्या उशा अशी व्यवस्था आहे. प्रत्येक गादीच्या डोक्यावर दोन्ही बाजूला ठेवलेल्या छोट्या स्टूलवर टेबल लॅम्प आहे, तसेच आवश्यक वस्तू ठेवण्याची व्यवस्था आहे.

बाजाराची चमक

पारंपारिकपणे, भारतीय घरांमध्ये, लोक नेहमी जमिनीवर कमी उंचीच्या खुर्च्या ठेवतात किंवा जमिनीवरच बसण्याची व्यवस्था करतात. आजकाल घरे कमी झाल्यामुळे ही परंपरा पुन्हा एकदा फर्निचरऐवजी लोकप्रिय होत आहे. कारण जागा व्यापलेली फर्निचर काढून टाकल्याने खोलीला भरपूर जागा मिळते आणि तिथे जास्त लोकांना राहता येते.

जमिनीवर बसल्याने अवजड, महागड्या फर्निचरचा खर्चही वाचतो आणि ती बचत आपण इतर काही महत्त्वाच्या कामांसाठी वापरू शकतो. सर्व काही जमिनीवर असल्याने लहान मुले उंचावरून पडून दुखापत होण्याचा, फर्निचरवरून पडण्याचा किंवा त्यावर आदळून स्वत:ला इजा होण्याचा धोका नाही. जमिनीवर बसून मुलांच्या सुरक्षिततेची काळजी करण्याची गरज नाही.

बाजारपेठेने आम्हाला आकर्षित केले आणि आम्ही अनावश्यक आणि महागड्या फर्निचरने आमची घरे भरली. प्रत्येक क्षणाला काही नवीन गोष्टी देऊन बाजार आपल्याला आकर्षित करण्याचा प्रयत्न करत असतात. पण सोफ्यावर किंवा उंच खुर्च्यांवर अलगद बसल्याने, जमिनीवर एकत्र बसल्याने आपल्यातील जवळीक वाढते, आपण एकमेकांशी किती संकुचित वाटतो, किती औपचारिक आहोत, याकडे आपण कधी लक्ष दिले आहे का? आम्ही मोकळेपणाने हसतो. आमच्यात कृत्रिमता नाही.

आठवतं जेव्हा आई थंडीच्या कोवळ्या उन्हात चटई पसरून बसायची, तेव्हा सगळे कसे हळू हळू त्या चटईवर बसायचे. तिथे बसून जेवण करून गप्पागोष्टी करत ते दिवस घालवायचे. महागड्या फर्निचरवर बसून अशी जवळीक कधीच जन्माला येत नाही. चला तर मग या नवीन वर्षात पदार्पण करताना आपल्या प्रियजनांशी जवळीक वाढवूया आणि घराला फर्निचरमुक्त करूया.