एकच प्रश्न

कथा * भावना गोरे

‘‘आकाश, तू आपल्या तब्येतीची अजिबात काळजी घेत नाहीस, अरे लग्नाला दहा वर्षं झालीत, पण अजूनही मला चिंटू गोटूपेक्षा तुझ्याकडेच जास्त लक्ष द्यावं लागतंय.’’ घाईघाईनं आकाशचा जेवणाचा डबा भरता भरता कोमल बोलत होती. तेवढ्यात आकाशचा फोन वाजला अन् तो घाईनं जाऊ लागला.

‘‘अरे, निदान डबा तरी घे…’’ हातात डबा घेऊन कोमल त्याच्या मागे धावली.

टिफिन घेताच आकाशची गाडी फुर्रकन निघून गेली.

आज कोमलला जरा निवांतपणा मिळाला. तिनं चहा करून घेतला अन् ती चहा घ्यायला शांतपणे खुर्चीवर बसली. लग्नानंतर कोमलला पाच वर्षं मूलबाळ नव्हतं. त्या काळात सकाळचा चहा ती अन् आकाश एकत्रच घ्यायची.

शेजारी राहणाऱ्या शीला मावशींचा नवरा परदेशात होता. दोन्ही मुलंही मोठी होऊन परदेशी निघून गेलेली. पण ती मजेत एकटी राहायची. अभिमानानं म्हणायची, ‘‘जवळ नाहीएत तर काय झालं? पण दोन मुलगे आहेत ना माझे.’’

कोमलला स्वत:ला मूल नाही म्हणून फार वाईट वाटे. पण आकाश तिला धीर द्यायचा. ‘‘होतील गं, तुलाही दोन मुलगे होतील…डॉक्टरांनी सांगितलंय ना, होईल तुला बाळ…तू अजिबात काळजी करू नकोस.’’

त्याच्या प्रेमळ स्पर्शानं, आपुलकीच्या बोलण्यानं कोमलला खूप आधार वाटायचा. तिचं दु:ख कमी व्हायचं.

कोमलची शेजारीण दिव्या रेडिओवर नोकरी करत होती. तिची लहानगी मुलगी मिनी कोमलला खूप आवडायची. एकदा कोमल बाल्कनीत उभी होती. सहज नजर खाली गेली तर मिनी शाळेची बॅग घेऊन तिच्या घरासमोर बसून होती. घर बंद होतं. कोमलला वाईट वाटलं. तिनं मिनीला वर बोलावून घेतलं. तिला खायला प्यायला दिलं. मग दिव्याला फोन केला, तर समजलं की अचानक एक मीटिंग ठरली, त्यामुळे दिव्याला यायला उशीर होतोय. कोमलनं तिला म्हटलं, ‘‘मिनी माझ्या घरी मजेत आहे, काळजी करू नकोस.’’

‘‘दिव्या घरी परतल्यावर तिनं कोमलचे मनापासून आभार मानले.’’

‘‘यापुढे तू काळजी करू नकोस, तुला उशीर झालाच तर मी मिनीची काळजी घेईन.’’ कोमलनं म्हटलं.

दिव्यानं म्हटलं, ‘‘तुझ्या मदतीबद्दल खरंच आभारी आहे. पण आता अशी वेळ येणार नाही. मी एका पाळणाघराची व्यवस्था केली आहे. शाळेतून मिनीला सरळ पाळणा घरात सोडतील अन् मी कामावरून येताना तिला घेऊन येत जाईन.’’

‘‘म्हणजे मिनीचं माझ्याबरोबर राहणं तुला आवडत नाही का?’’ कोमल उदासपणे म्हणाली. तिचे डोळे भरून आले.

तिच्या खांद्यावर हात ठेवून दिव्यानं म्हटलं, ‘‘असं नाहीए गं! तुला हवा तेवढा वेळ तू मिनीबरोबर घालव. पण मला  असं वाटतं की माणसानं नेहमीच आत्मनिर्भर राहावं. स्वावलंबी असावं. मी नोकरी करते त्या मागचं कारणही हेच आहे. माझ्या नवऱ्याचे तीन तीन फार्म हाउसेस आहेत. मी आरामात घरी बसून खाऊ शकते. पण मला ते नाही आवडत. स्वत: कमावण्याचं सुख आणि आनंद वेगळाच असतो.’’

कोमलला तिचं बोलणं पटलं. स्वत: नोकरी करावी असं तिलाही वाटू लागलं अन् लवकरच तिला संधीही मिळाली.

दिव्याच्या ऑफिसमधली एक मुलगी आजारी पडली. दिव्यानं बॉसला विचारून कोमलला त्या जागी नोकरीला लावलं. कोमलचा आवाज रेडिओसाठी फारच योग्य होता. तिनं थोडं प्रशिक्षण घेतलं अन् लवकरच ती रेडियोची लोकप्रिय आर्टिस्ट ठरली. तिला रेडियोवर परमनंट नोकरी दिली गेली. या काळात आकाशनंही तिला प्रोत्साहन दिलं. ती आता अगदी आनंदात होती. त्याचवेळी तिला समजलं की ती आई होणार आहे. डॉक्टरांनी तिला जुळं होणार हेही स्पष्टपणे सांगितलं.

आता नोकरी की कुटुंब हा प्रश्न होता. कोमलनं कुटुंबाला प्राधान्य दिलं. बॉसला अडचण सांगितली अन् नोकरीचा राजिनामा दिला. बॉसनं तिची अडचण समजून घेतली.

नऊ महिने पूर्ण झाले अन् कोमलनं जुळ्या मुलांना जन्म दिला. दोन देखणे राजकुमार कुशीत आले अन् कोमलचं मन आनंदानं, अभिमानानं भरून आलं.

सासर माहेरची मदत नसताना एकट्यानं दोन बाळांना वाढवताना कोमल थकून    जायची. पण आकाश तिला अजिबात मदत करत नसे. कोमल आपल्याच विश्वात दंग होती. तिला आकाशमधला बदल पटकन् जाणवला नाही. तो हल्ली खूपच वेळ ऑफिसात असायचा. बरेचदा तो ऑफिसच्या टूरवर असायचा. कोमलनं स्वत:चीच समजूत घातली की कदाचित बाळाच्या वाढत्या खर्चामुळे तो ऑफिसमध्ये जास्त काम करत असेल. पण तरीही दोन्ही बाळांना त्यानं कधी जवळ घेतलं नाही की कोमलची कधी काळजी घेतली नाही. तो असा कसा वागतो तेही तिला समजत नव्हते. मुलं झाल्यावर नवराबायकोतलं प्रेम अधिकच वाढतं असं ती ऐकून होती. पण इथं तर उलटाच अनुभव येत होता.

आता कोमलला लक्षात आलं होतं की आकाशला तिचा स्पर्शही नको असतो. बघताबघता बाळं पाच वर्षांची झाली. पण आकाश मात्र त्यांच्यापासून दूरदूरच होता. मधल्या काळात कोमलला आकाशबद्दल काहीबाही ऐकायला येत होतं. पण तिचं भाबडं मन त्यावर विश्वास ठेवत नव्हतं.

एक दिवस दिव्यानं तिला म्हटलं, ‘‘तुला एक आमंत्रण आहे. ‘रेडिओ प्रेझेंटशन’चा एक कार्यक्रम होता. नव्या जुन्या सर्व आर्टिस्ट कर्मचाऱ्यांना आमंत्रण होतं. आकाश ऑफिसच्या दौऱ्यावर होता. तिनं मुलांना पाळणाघरात सोडलं आणि ती छान आवरून तयार झाली आणि दिव्याबरोबर हॉटेल सूर्यात पोहोचली. पार्टीला नुकतीच सुरूवात झाली होती, तेवढ्यात तिला आकाश एका मुलीबरोबर दिसला. तो इथं कसा? ऑफिसच्या टूरवर होता ना? ती त्याच्या मागे धावली. तोपर्यंत लिफ्टचा दरवाजा बंद होऊन ती वर निघून गेली होती. तिनं रिसेप्शनिस्टकडे चौकशी केली. तर मिस्टर आणि मिसेस आकाशच्या नावानं रूम नंबर ५०१ बुक केली होती. कोमलला एकदम घेरीच आली.’’

तेवढ्यात तिला शोधत आलेल्या दिव्यानं तिला सावरलं. तोंडावर पाणी मारून सावध केलं. तिला पार्टीत नेलं.

कोमलचे जुने बॉस तिला बघून खुश झाले. म्हणाले, ‘‘कोमल लोक अजूनही तुझी आठवण काढतात. तुला वाटेल तेव्हा तू परत ये नोकरीवर. यू आर मोस्ट वेलकम.’’

कशीबशी पार्टी आटोपून घरी पोहोचली अन् धाय मोकळून रडू लागली. काय दोष होता तिचा म्हणून आकाश असं वागत होता? तो सरळ वेगळा होऊ शकला असता. पण अशी फसवणूक? का म्हणून? तिनं आकाशला फोन केला. तो बंद होता.

दुसऱ्या दिवशी सकाळी आकाश घरी आला. कोमलनं टूरबद्दल विचारलं तर थोडा भांबावला अन् हॉटेल सूर्यात कुणा स्त्रीबरोबर रूमनंबर पाचशे एकमध्ये गेल्याचं तिच्या तोंडून ऐकल्यावर चिडून तो अद्वातद्वा बोलू लागला. तिलाच दूषणं दिली अन् घराबाहेर निघून गेला.

कोमलला खात्रीच पटली. आता आकाशच्या आयुष्यात तिला स्थान नव्हतं. दोन मुलांच्या पित्याचा मान तिनं त्याला दिला होता. तिला वाटलं तो तिला अभिमानानं मिरवेल त्या उलट त्यानं तिला त्याच्या आयुष्यातून हाकलून लावलं होतं. कोमलनं परोपरीनं प्रयत्न केले, विनवलं, मुलांची शपथ घातली. भांडली, धमकीही दिली पण तो मख्ख होता. त्यानं एकच वाक्य म्हटलं, ‘‘तुला मुलांचा खर्च देतो पण माझ्या खाजगी आयुष्यात ढवळाढवळ करू नकोस.’’

कोमलला खूपच अपमान वाटला. ती आता माहेरीही जाणार नव्हती. कोर्टातून रीतसर डायव्होर्स घ्यायचा. मुलांना आपलंच नांव लावायचं अन् त्यांना स्वाभिमानानं वाढवायचं. नव्यानं आयुष्य सुरू करायचं.

तिला बॉसचे शब्द आठवले. ‘‘यू आर मोस्ट वेलकम.’’ तिनं फोन केला. नोकरी मिळेल का विचारलं. त्यांनी आनंदाने होकार दिला. ‘‘यू आर मोस्ट वेलकम.’’

शांतपणे बसून कोमलनं खूप विचार करून निर्णय घेतला. इतक्यात घर सोडायचं नाही. नोकरी सुरू करायची. आयुष्याची विखुरलेली, विस्कटलेली पानं गोळा करून पुन्हा नव्यानं आयुष्य सुरू करायचं. स्वत:ला सिद्ध करायचं. रडत कुढत बसायचं नाही. ताठ मानेने स्वाभिमानानं जगायचं.

एकच वाटत होतं…पुढे मागे आकाशला पश्चात्ताप झाला अन् तो परत आला तर? त्यानं क्षमा मागितली तर ती त्याला क्षमा करू शकेल? तेवढा एकच प्रश्न तिला छळत होता.

भोचक भवानी

कथा * नीता श्रीवास्तवश

शेजारच्या घरातली घंटी वाजली तशी शिखा पळतंच आपल्या दारापाशी पोहोचली अन् पडद्याआडून बाहेर डोकावून बघू लागली. आपलं काम करत बसलेल्या शिखाच्या नवऱ्याला, सुधीरला तिचं हे वागणं अजिबात आवडलं नाही. यापूर्वीही अनेकदा यावरून त्याचे अन् शिखाचे खटके उडाले होते. शिखा मात्र आपली सवय सोडायला तयार नव्हती.

शेजारी पाजारी कोण कुणाकडे आलंय, कोण कुठं जातंय, काय विकत आणलंय, कुणाचं काय चाललंय या गोष्टींमध्ये शिखाला प्रचंड इंटरेस्ट होता. कुठं नवरा बायकोची भांडणं होतात, कुठं नवरा बायकोचं ‘गुलुगुलु’ चालतं हे सगळं जाणून घेणं ही जणू तिची जबाबदारी होती.

सुधीरला बायकोच्या या सवयीचा खूप राग येत असे. कधी प्रेमानं, कधी समजुतीनं तर कधी रागावून तो तिला या सवयीपासून परावृत्त करायला बघायचा, ‘‘शिखा, अगं का अशी सतत भोचकपणा करत असतेस. दुसऱ्यांच्या घरात डोकावण्यापेक्षा आपल्या घरात जरा लक्ष घाल. घर तरी घरासारखं वाटेल.’’

सुधीरला वाचनाचा नाद होता. तो शिखासाठीही कितीतरी पुस्तकं, मासिकं, पाक्षिक वाचायला आणायचा. पण शिखा कधी एक पानही उघडून बघायची नाही. सगळा वेळ दुसऱ्यांच्या घरात काय चाललंय ते बघण्यातच संपायचा.

पण आज मात्र तिच्या या सवयीमुळे तो इतका संतापला की उठून त्यानं पडदा एकदम जोरात ओढला. तो रॉडसकट जमीनीवर आदळला. ‘‘आता बघ, अजून सगळं स्पष्ट दिसेल.’’ रागावलेला सुधीर खेकसला.

दचकून शिखा दारापासून दूर झाली. बघणं तर दूर तिला अंदाजही लावता आला नाही की जयाकडे कोण आलं होतं अन् कशासाठी आलं होतं.

सुधीरच्या संतापामुळे ती थोडी घाबरली तरी ओशाळी होऊन हसू लागली. सुधीरचा मूडच गेला. त्यानं हातातलं काम आवरून ठेवलं अन् तो कपडे बदलू लागला.

आता मात्र शिखाला राहवेना. तिनं विचारलं, ‘‘आता या वेळी कुठं निघालात? संध्याकाळी मूव्ही बघायला जायचंय की नाही.’’

‘‘तू तयार रहा, मी वेळेवर घरी येतोय.’’ एवढं बोलून कुठं जातोए, का जातोए वगैरे काहीच न सांगता सुधीरनं गाडी स्टार्ट केली अन् तो निघून गेला.

संतापानं पेटलेला सुधीर काही वेळ तर रस्त्यावर निरूद्देश गाडी पळवंत होता. त्याला समजतंय की थोडा फार भोचकपणा सर्वच बायका करत असतात. अनेक पुरूषांनाही ही सवय असते. पण शिखाची सवय संताप आणणारीच आहे. त्यानं कित्येकदा तिला म्हटलं की इतकी सर्व बित्तबातमी असते तर पत्रकारीतेत जायचं. चांगल्या प्रतिष्ठित वृत्तपत्रात वार्ताहर म्हणून सहज जॉब मिळेल. पण शिखा तशी बथ्थड अन् निर्लज्जही होती. तिच्यावर कशाचाच परिणाम होत नव्हता.

मागच्याच आठवड्यातली गोष्ट. तो ऑफिसातून बराच उशीरा घरी आला होता. तो घरात शिरताच शिखाची रेकॉर्ड सुरू झाली. दोन्ही मुलांना पुलाव खायला घालून तिनं झोपवलं होतं. शेखरसमोर पुलाव, दही, लोणचं ठेवून तिनं बोलायला सुरूवात केली. ‘‘तुम्हाला माहित आहे का? हल्ली ना, तो अमन रोज ऑफिसातून दोन तास आधीच घरी येतो. माझ्या बरंच आधीच ते लक्षात आलं होतं. इकडे आई प्रवचनात गेली अन् दोघी मुली कोचिंगक्लासला गेल्या की या नवरा बायकोला एकांत…घराचे दरवाजे खिडक्या पाचलाच बंद होतात…’’

‘‘अंग बाई, कुणाच्या खिडकीदरवाज्यात मला काहीही रस नाहीए. मला पापड हवाय. तळून दिलास तर बरं होईल.’’

सुधीरचा मूड बघून शिखानं गप्प बसणं पसंत केलं. एरवी तिची मेल सुसाट गेली असती.

जेवण झाल्यावर सुधीर टी.व्ही बघत बसला. शिखा स्वयंपाक घरातलं सर्व आवरून त्याच्या शेजारी येऊन बसली. तिच्या जवळ बसण्यानं सुधीर सुखावला. त्याचा छोटासा संसार…दोघी मुली, सुविद्य सुंदर पत्नी, त्याची चांगली नोकरी, स्वत:चं घर…सगळं कसं छान आहे. जर शिखानं रिकाम्या वेळात काही काम सुरू केलं तर एडिशन इनकम होईल अन् ही इकडे तिकडे डोकावून भोचकपणा करण्याची सवयही सुटेल. त्याच्या मनांत विचार येत होते.

‘‘सुधारेल काही दिवसांनी, थोडे दिवस अजून वाट बघूयात,’’ असा विचार करून तो तिला मिठीत घेणार तेवढ्यात शिखा चित्कारली, ‘‘अरेच्चा, तो अमनचा किस्सा तर अर्धवट राहिला…तर, मला आधीपासूनच कळलं होतं पण आज अगदी शिक्कामोर्तब झालं त्यावर. अमनची बायको आशा, तिनंच त्या नेहाला सांगितलं की मुली मोठ्या झाल्यामुळे आता घरात एकांत मिळत नाही, म्हणून आम्ही हा उपाय शोधलाय.’’ एवढं बोलून शिखानं सुधीरकडे असा विजयी कटाक्ष टाकला जणू एखादा किल्ला सर केलाय.

तिचं बोलणं ऐकून सुधीरनं स्वत:चं डोकं धरून बसला. लग्न करतेवेळी शिखा अशी असेल असं त्याला वाटलंच नव्हतं. त्याची तर आजही बायकोकडून एवढीच अपेक्षा होती की तिनं घर व्यवस्थित चालवावं, स्वच्छ, सुंदर ठेवावं. शेजारी अन् नाते वाईकांशी प्रेमाचे, सल्लोख्याचे संबंध ठेवावेत. पण हे अशक्य आहे.

अशक्य शब्दाशी सुधीर अडखळला. प्रयत्न केला तर कोणतीच गोष्ट अशक्य नसते, हे सुभाषित आठवलं. प्रयत्न केला पाहिजे असं त्यानं ठरवलं. घड्याळ बघितलं, शोची वेळ झाली होती. पण आज शिखाचा फारच राग आला होता.

घरी न जाता सुधीर एका महागड्या रेस्टारंटमध्ये जाऊन बसला. असा एकटा  तो कधीच जात नसे पण आजचा दिवसच वेगळा होता. रविवार असल्यानं बहुतेक पुरूष पत्नी मुलांसह आलेले होते. स्वत:चं एकटेपण त्याला सलू लागलं. बसायचं की निघायचं अशा विचारात असतानाच त्याचं लक्ष कोपऱ्यातल्या टेबलाकडे गेलं. त्याचे शेजारी दस्तूर तिथं पत्नी व मुलांसह बसले होत. ते चौघं खाण्यापिण्यात अन् आपल्याच गप्पांमध्ये इतके रमलेले होते की कुणाकडेही त्यांचं लक्ष नव्हतं. सुधीर त्या सुखी कुटुंबाकडे तृषार्त दृष्टीनं बघत होता.

दस्तूर आणि सुधीर एकाच कंपनीत होते. त्यातून शेजारी असल्यानं एकमेकांकडे थोडंफार जाणं येणं, बोलणं बसणंही होतं. पण शिखाला ते कुटुंब अजिबात आवडत नसे अर्चना दस्तूरबद्दल तर तिला खूपच राग होता. ‘‘ती शिष्ट आहे. सगळ्यांपासून दूर असते. अलिप्त राहते. फारच कमी बोलते. दिसायला सुंदर आहे याचा अर्थ तिला गर्व आहे,’’ एक ना दोन.

या उलट सुधीरला अर्चनाचं सौम्य, शालीन व्यक्तिमत्त्व आवडायचं. ती हुषार होती. पूर्वी सेंट्रल स्कूलला टीचर होती. आजही ती एक उत्तम आई अन् उत्तम गृहिणी म्हणून लौकिक मिळवून आहे. म्हणूनच शिखाला तिचा राग येतो. शिखाच्या थिल्लर वागणुकीमुळे सुधीर खूपच दु:खी झाला होता. तिथून तो उठला. रात्रीचे नऊ वाजले हेते पण घरी जावंसं वाटेना. पुन्हा निरूद्देश भटकत राहिला. रात्री अकरा वाजता घरी पोहोचला तेव्हा शिकानं दार उघडताच प्रश्नांचा भडिमार केला.

‘‘तुमचा दुसरा कुठला कार्यक्रम ठरला होता तर मला का सांगितलंत सिनेमाला जाऊ म्हणून? मी तयार होऊन वाट बघत होते. कुठं होता एवढा वेळ? कुणाबरोबर होता?’’

‘‘सांगू? अर्चनासोबत होतो बराच वेळ.’’ आज सुधीरनं मनाशी काही एक निर्णय घेतला होता.

शिखा अजूनही छान तयार होऊन सुंदर साडी नेसून बसली होती. तिच्याकडे बघून त्याला बरं वाटलं पण त्यानं स्वत:वर ताबा ठेवत सोफ्यावर बसून बूट, मोजे काढायला सुरूवात केली.

शिखा अवाक् होऊन त्याच्याकडे बघत होती.

‘‘शिखा, तूच अर्चनाबद्दल इतकं काही सांगितलं होतंस की तिला जरा जवळून निरखायची इच्छा मला स्वस्थ बसू देईना! आज संधी मिळाली मला. संपूर्ण कुटुंब रेस्टॉरंटमध्ये होतं. मी समोरच्याच टेबलवर होतो. पण  बाईला नवरा अन् मुलांसमोर दुसरं काही दिसतंच नव्हतं. सगळा वेळ ती त्या तिघांमध्ये गुंतलेली. अगदी आनंदात…मी एकटा बसलोय तर निदान माझी विचारपूस करावी, तर तेही नाही, माझ्याकडे लक्षही गेलं नाही तिचं. त्यामुळे मला मात्र तिचं छान निरीक्षण करता आलं. साडी फार सुरेख नेसते ती. कॅरी ही छान करते. इतका सुरेख अंबाडा घातला होता…’’

सुधीरचं बोलणं ऐकून शिखा रडकुंडीला आली. ती तिथून जाणार तेवढ्यात सुधीरनं म्हटलं, ‘‘आता एकेकदा आशा, शैला, नेहा सगळ्यांना असंच बघणार आहे.’’

हे मात्र आता सहनशक्तीच्या पलीकडे गेलं. शिखाला एकदम रडू फुटलं. तिचा नवरा असा कुणा स्त्रीबद्दल बोलू शकतो हे तिच्या समजुती पलीकडचं होतं. दुसऱ्यांच्या घरात काय घडतंय हे बघण्यात शिखा इतकी गुंतली होती की नवऱ्याकडे आपलं दुर्लक्ष होतंय हे ही तिला समजलं नव्हतं. ‘त’ वरून ताकभात ओळखणारी शिखा स्फुंदून रडत होती.

‘‘आत्ता इतक्या मोठ्यांदा रडून काय तू सर्व आळी गोळा करणार आहेस का? अर्चनाकडून शीक काही तरी. तिला तर दस्तूरनं इतक्या थपडा मारल्या तरी तिनं ‘स्स्’ नाही केलं.’’ शिखाला समजवण्याऐवजी सुधीरनं तिनं सांगितलेली बातमी ऐकवली.

काही दिवसांपूर्वी सकाळी तो अजून अंथरूणातच होता, तेव्हा गुडमॉर्निंग न्यूज सांगावी तशी शिखानं त्याला बातमी दिली होती. सुधीरला ठाऊक होतं की आजही दस्तूरला शेड नाइट इन्स्पेक्शनला जायचंय. कालही गेला होता. पण शिखा तर सर्वज्ञानी असल्याच्या थाटात बोलत सुटली होती. ‘‘तुम्ही झोप काढा, काल काय घडलं ठाऊक तरी आहे का? दस्तूरसाहेब इन्स्पेक्शनहून रात्री दोन वाजता घरी परतले त्यांच्या गाडीच्या आवाजानं माझी झोप उघडलीच. बराच वेळ ते घंटी वाजवत होते. बाई दार उघडेना, मला तर वाटलं की आता सगळी आळी जागी होतेय की काय, पण ती अर्चना कसली घोडे विकून झोपली होती…बऱ्याच वेळानं दार उघडलं. मी खिडकीच्या फटीतून बघितलं दस्तूरसाहेब बहुधा चिडलेले होते. नंतर आपल्या बेडरूमच्या खिडकीतून ती त्यांच्या बेडरूमच्या खिडकीची चाहूल घेत होते तर त्या दस्तूर साहेबांच्या बडबडण्याचा आवाज येत होता अन् फटाक फटाक थोबाडीत दिल्याचाही आवाज ऐकू आला…’’

‘‘भलतंच काय बोलतेस सकाळी सकाळी?’’

त्याच्याकडे दुर्लक्ष करत ती पुन्हा म्हणाली, ‘‘मी स्वत:च्या कानांनी ऐकलंय फटक्यांचा आवाज. उघडं पडलं ना पितळ तुमच्या अर्चनाचं? मोठं कौतुक आहे तिच्या शालीनपणाचं, हुषारीचं, कर्तबगारीचं…’’

सुधीर खरोखर स्तब्ध झाला होता. एरवी तो अर्चनाचं बोलणं इतक्या गंभीरपणे घेत नाही पण इथं प्रश्न दस्तूर पतीपत्नीचा होता.

या कुटुंबाबद्दल त्याला आदर व कौतुक होतं. त्यांच्याकडे अशी मारामारी ही खेदाची अन् आश्चर्याचीच बाब होती. इतका सभ्य सुसंस्कृत पुरूष पत्नीवर हात उचलेल हे अशक्यच. त्यातून दस्तूर साहेबांना तर पत्नी व मुलांचं प्रचंड अप्रूप आहे.

त्या दिवशी अशाच विमनस्क अवस्थेत तो ऑफिसला पोहोचला. संधी मिळताच दस्तूरच्या टेबलापाशी गेला. एकदम कालच्या घटनेवर बोलणं शक्यच नव्हतं म्हणून प्रथम ऑफिस, हवामान वगैरे जुजबी विषयावर बोलणं झालं. मग हळूच विषय काढला. ‘‘काही म्हणा दस्तूर, उन्हाळ्याच्या दिवसात रात्रीची ड्यूटी बरी पडते. ठंडा, ठंडा, कूल, कूल…’’

दस्तूर म्हणाला, ‘‘नाही रे बाबा, नाइट ड्यूटी म्हणजे आपल्या झोपेचं खोबरं, घरातल्यांच्या झोपेचं वाटोळं. काल रात्री घरी गेलो. वैताग झाला नुसता.’’

सुधीरनं ताबडतोब विचारलं, ‘‘का? वहिनींनी घरात घेतलं नाही का?’’

‘‘एकवेळ तेही पत्करलं, पण माझी बायको मी येईपर्यंत जागी होती. पुस्तक वाचत…नेमका मी आलो तेव्हा ती वॉशरूममध्येच होती. त्यामुळे बाथरूममधून बाहेर येऊन दार उघडायला वेळ लागला. माझा जीव घाबरा झाला होता. काय झालं? का दार उघडंत नाहीए? एवढ्यात तिला बी.पी.ची त्रास सुरू झालाय. तिला धडधाकट बघितली अन् जीव भांड्यात पडला.

आनंदात बेडरूममध्ये आलो तर लेकीनं मच्छरदाणी उघडी ठेवलेली. किती तरी डास शिरले होते. आमची मच्छर मारण्याची रॅकेट तो जोशी घेऊन गेलेला, अजून त्यानं ती परत केली नाही. दोन्ही हातांनी ते दहा वीस डास मारले, त्यानंतर कुठं झोपू शकलो. बायकोला तर एक डास सहन होत नाही…या सगळ्यापेक्षा उकाड्याची दिवसाची ड्यूटीच बरी हो…’’

दस्तूर मनापासून बोलत होते. ते खोटं बोलत नाही. पण शिखानं स्वत:च्या मनांत जे तर्कट रचलं होतं त्यामुळे तो मनातल्या मनांत शरमिंदा झाला. शिखाच्या हल्ली त्याला कंटाळा यायला लागला होता. त्यादिवशी तो घरी आल्यावर शिखाला काही बोलला नाही पण आज मात्र त्याला त्या फटक्याचं रहस्य सांगावंच लागलं.

ते ऐकून शिखा चकित नजरेनं सुधीरकडे बघत राहिली. ती काय उत्तर देणार होती अन् कोणत्या तोंडानं?

सुधीर एकच प्रश्न पुन्ह:पुन्हा विचारत होता, ‘‘अगं, ज्या माणसाला आपल्या बायकोला एक डास सहन होत नाही हे ठाऊक आहे, तिच्यासाठी जो जिवाचा आटापिटा करतो तो आपल्या बायकोला मारेल हे शक्य तरी आहे का? बोल ना, बोल शिखा,करेल का तो असं?’’

शिखा खाली मान घालून गप्प बसली होती. सगळीकडे चिडीचूप शांतता होती. यावेळी शिखाला कुठंही हालचाल जाणवंत नव्हती. नवऱ्यानं दाखवलेल्या आरशात आपली ओंगळ छबी बघून तिला लाज वाटत होती. तिनं ठरवलं की आता आपण इतरांच्या घरात डोकावण्याचा भोचकपणा बंद करायचा. आपल्या संसारात, आपल्या घरात अधिक लक्ष द्यायचं.

काही दिवस बरे गेले. शिखानं स्वत:च्या सवयीवर बऱ्यापैकी ताबा मिळवला होता. पण जित्याची खोड ती…अशी सहजी बदलते थोडीच? काही दिवसांनी पुन्हा तेच सुरू झालं. नवरा अन् मुलं बाहेर जाताना त्यांना निरोप देण्याच्या निमित्तानं ती गेटापर्यंत जाऊन एक नजर कॉलनीच्या दोन्ही टोकांपर्यंत टाकायची.

या चाहूल घेण्याच्या, डोकावण्याच्या सवयीला अजून एक सोय उपलब्ध झाली होती दिवाळीच्या निमित्तानं. यावेळी सुधीरला दिवाळीत दुप्पट बोनस मिळाल्यामुळे त्यांनी अगदी धूमधडाक्यात खरेदी केली होती.

ड्रॉइंगरूमच्यासाठी सोफा कव्हर्स, कुशन्स, पडदे, शोभेच्या वस्तू अशी छान छान खरेदी झाली. त्या दुकानांत शिखाला जाळीचे पडदे दिसले. अत्यंत सुंदर असे ते पडदे तिनं तत्काळ खरेदी केले. दिवाळीत घर इतकं छान दिसत होतं की येणाऱ्या प्रत्येकानं शिखाचं कौतुक केलं. शिखा जणू ढगांत विहरंत होती.

आता एक फायदा असा झाला की शिखाला आता चाहुल घ्यायला, डोकावून बघायला दाराखिडक्यांच्या आड लपायची किंवा इकडून तिकडून कशाचा तरी आडोसा शोधायची गरजच नव्हती. खिडकी दरवाजांच्या जाळीदार पडद्यामागे ती उभी राहिली तर तिला सगळं दिसायचं पण ती कुणालाच दिसत नसे.

पण यात एक गैरसोय अशी होती की रात्री दिवे लागल्यावर बाहेरूनही घरातलं सगळं दिसे. म्हणून सायंकाळ होताच ती जाळीच्या आतून लावलेले दुसरे पडदेही ओढून घेत असे.

सायंकाळी तिला हल्ली इकडं तिकडं बघायला वेळ फारसा मिळत नसे. मुलांचे अभ्यास, सायंकाळचा संपूर्ण स्वयंपाक यामुळे सायंकाळ बिझी असायची. मात्र सकाळी अन् दुपारी कोण आलं, कुणाकडे आलं, किती जण होते, काय घेऊन आले होते वगैरे सर्व तपशील अप टू डेट असायचा…

त्या दिवशी दुपारी शिखा मेथीची जुडी निवडायला खिडकीशी बसली होती. नजर मेथीच्या जोडीनंच बाहेर रस्त्यावरही होतीच.

तेवढ्यात एका कर्कश्श हॉर्नच्या आवाजानं ती एकदम दचकली. शेजारच्या अनंत साहेबांकडे कुणीतरी आलं असावं. त्यांचं फाटक उघडण्याचा आवाज तिनं ऐकला अन् लगेच ती बघू लागली. दुपारच्या वेळी अशी खटारा मोटरसायकल घेऊन त्यांच्याकडे कोण आलं असावं?

तीन तरूण मोटर सायकलवरून आले होते अन् डोअर बेल न वाजवता त्यांनी बेडरमच्या उघड्या खिडकीतून आत उड्या घेतल्या.

ते बघून क्षणभर शिखा भीतीनं गारठली पण लगेच तिला अशा घटना आठवल्या. टी. व्ही, पेपर, व्हॉट्स एपवर आलेल्या बातम्या आठवल्या.

यावेळी रूची घरात एकटी असते. अनंतसाहेब ऑफिसात अन् मुलं होस्टेलला…

क्षण दोन क्षणांत तिनं तीनचार घरी मोबाइलवर मेसेज टाकले अन् ती आपलं दार बंद करून त्यांच्या घरी पोहोचली. त्यांची कडी बाहेरून लावून ती मोठमोठ्यांदा मदतीसाठी ओरडू लागली.

आतून रूचीच्या ओरडण्याचा आवाज येत होता. शिखानं बाहेरून कॉलबेल वाजवण्याचा अन् हाकांचा सपाटा लावला. तेवढयात शेजारी पाजारी राहणारे अनेकजण तिथं पोहोचले होते. कुणीतरी पोलिसांना कळवलं होतं. पोलीस पोहोचण्यापूर्वीच खिडकीतून उड्या मारून पळण्याच्या प्रयत्नातल्या त्या तिघांना लोकांनी धरून त्यांचे हातपाय बांधून टाकले होते. त्यांची मोटरसायकल आडवी पाडली होती.

शिखानं बाहेरून दाराची कडी काढली अन् रूचीनं आतून दार उघडलं. ती तीन मुलं तिच्याकडून कपाटाच्या किल्ल्या मागत होती. त्यांच्या हातात चाकू होते अन् त्यांना घराबद्दल पूर्ण माहिती होती.

‘‘शिखा आज तू मला वाचवलंस, माझं घर वाचवलंस, तू आली नसतीस, इतकी माणसं गोळा केली नसतील तर त्यांनी मला मारून टाकलं असतं.’’ एवढं बोलून रूची रडायला लागली.

सगळे लोक शिखाच्या प्रसंगावधानाचं, तिच्या सतर्कतेचं कौतुक करत होते. कानोसा घेऊन, चाहुल घेऊन अंदाज बांधण्याच्या तिच्या सवयीपायी तिनं कित्येकदा नवऱ्याची बोलणी खाल्ली होती, त्याच सवयीनं आज रूचीचं घर अन् रूचीचा जीव वाचवला होता.

महिला इन्स्पेक्टरनंही शिखाला शाबासकी देत इतर सर्वांनाच सांगितलं की, ‘‘महिलांनी जागरूक राहायला हवं. आपलंच घर नाही तर इतरांच्या घराकडेही लक्ष ठेवायला हवं. थोडीही संशयास्पद व्यक्ती, संशास्पद हालचाली दिसल्या तर लगेच एकमेकांना मेसेज टाका, आरडाओरडा करा. एकमेकांना मदत करा.’’

सुधीरच्या ऑफिसातही ही बातमी पोहोचली. घरी येण्यापूर्वीच शिखाचं धैर्य व जागरूकतेची माहिती त्याला मिळाली.

सुधीर हसंतच घरात शिरला अन् त्यानं शिखाला मिठीत घेतलं. ‘‘शिखा तुझ्या भोचकपणामुळेच आज एक मोठी दुर्घटना टळली. आता मी तुला कधीही रागावणार नाही.’’ त्यानं म्हटलं.

शिखानं त्याला दूर ढकलंत रडवेल्या आवाजात म्हटलं, ‘‘आजही माझी चेष्टा करताय का?’’

‘‘नाही गं, मी मनांपासून म्हणतोय, मलाही तुझं खूप कौतुक वाटतंय.’’ तिला पुन्हा मिठीत घेत सुधीर म्हणाला. ‘‘पण…’’

‘‘पण काय?’’

‘‘पण मला आता वेगळीच काळजी वाटतेय. आता तर तूं रोजच नवे नवे किस्से सांगशील अन् मला मुकाट्यांनं ते सगळं ऐकून घ्यावं लागेल, कारण तुझ्या नावावर आता हा एक किस्सा कायमचा चिकटला आहे ना?’’

‘‘चला, काहीतरीच तुमचं!’’ म्हणंत शिखाही त्याला बिलगली.

अनलिमिटेड कहानियां-आर्टिकल पढ़ने के लिएसब्सक्राइब करें