हाथी मेरे साथी पुनरावलोकन : हा चित्रपट मनोरंजन करत नाही

* शांतीस्वरूप त्रिपाठी

रेटिंग: दीड तारे

निर्माता: इरोस नाऊ इंटरनॅशनल

दिग्दर्शक: प्रभु सोलोमन

कलाकार: राणा दग्गुबती, पुलकित सम्राट, झोया हुसेन, श्रिया पिळगावकर आणि अनंत महादेवन

कालावधी: दोन तास 41 मिनिटे

ओटीटी प्लॅटफॉर्म: इरोस नाऊ आणि झी सिनेमा

“विकासाच्या नावाखाली जंगले पूर्णपणे नष्ट करणे किती न्याय्य आहे.” आणि हवामान बदलाच्या महत्त्वाच्या प्रश्नावर प्रभु सोलोमनने ‘हाथी मेरे साथी’ हा चित्रपट आणला आहे. जो 18 सप्टेंबरपासून ‘झी सिनेमा’ आणि ‘इरोज नाऊ’ वर प्रसारित होत आहे.

केरळमध्ये चित्रीत झालेल्या या चित्रपटाला छत्तीसगडची कथा सांगितली गेली आहे. हा चित्रपट फॉरेस्ट मॅन ऑफ इंडिया म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या जादव पायेंग यांच्या जीवनापासून प्रेरित असला तरी, जादू पायेंग यांनी माजुलीमध्ये हजारो झाडे लावण्याचे आणि संपूर्ण राखीव जंगल निर्माण करण्याचे ध्येय स्वतःवर घेतले.

उत्कृष्ट छायाचित्रण असूनही, लेखक आणि दिग्दर्शक प्रभू सोलोमन यांच्या उणिवांमुळे संपूर्ण चित्रपट विभागला गेला. वन संवर्धन आणि हत्तींच्या संवर्धनाचा संदेश देण्यात हा चित्रपट वाईट रीतीने अपयशी ठरतो.

कथा

चित्रपटाच्या सुरुवातीला कॅमेरा वरून जंगलाची काही चित्तथरारक दृश्ये, झाडांची छत, सुंदर प्राणी, समृद्ध हिरवी झाडे आणि प्राण्यांच्या आवाजासह सुरू होते. कथेचा केंद्रबिंदू वंदेव (राणा दग्गुबती) भारताचा वन माणूस, ज्यांना भारताचे राष्ट्रपती म्हणून नियुक्त केले आहे. अब्दुल कलाम आझाद जंगलांच्या उत्थानाच्या कार्यासाठी. तो जंगलात फक्त प्राणी आणि पक्षी विशेषत: हत्तींमध्ये राहतो. वनदेव पुन्हा पुन्हा आठवण करून देतो की त्याने या जंगलात एक लाख झाडे लावली आहेत. त्यांचे आजोबा अर्जुन सिंह यांनी त्यांची जमीन सरकारला देखभाल आणि संरक्षणासाठी दान केली. तेव्हा जेव्हा पर्यावरण मंत्री जगन्नाथ सेवक (अनंत महादेवन) त्या संरक्षित वनक्षेत्राच्या पाचशे एकरमध्ये ‘डीआरएल टाऊनशिप’ बांधण्याचा निर्णय घेतात. पर्यावरण मंत्री आपल्या शहरी ग्राहकांना निवासी टॉवर, अॅम्फीथिएटर, व्यायामशाळा, शॉपिंग मॉल आणि जलतरण तलाव पुरवू इच्छित आहेत. म्हणून वंदेव त्याच्या विरोधात उभा राहिला. एक वन अधिकारी (विश्वजित प्रधान) प्रस्तावित टाऊनशिपच्या विरोधात कायदेशीर खटला बनवण्यासाठी वंदेवाला मदत करतो. दुसरीकडे, मंत्र्याच्या आदेशानुसार, कंत्राटदार शंकर (पुलकित सम्राट) नावाच्या कुमकी (प्रशिक्षित) हत्तीच्या माहुताची सेवा घेतो.

लेखन आणि दिग्दर्शन:

कबूल करा की ‘हाथी मेरे साथी’ चित्रपटात मांडलेला मुद्दा अतिशय समर्पक आणि तत्काळ आहे. कारण आपल्या देशातील नेते काही रुपयांच्या लोभात जंगलतोड करत आहेत. पण चित्रपट निर्माते प्रभू सोलोमन हा संदेश योग्यरित्या देण्यात अपयशी ठरले आहेत. प्रत्यक्षात भ्रष्ट पर्यावरण मंत्री, पोलिस अधिकारी त्यांच्या मागे बंधनकारक मजुरांसारखे चालत होते, भाषण देत होते, गावकऱ्यांची गर्दी, जंगल आणि हत्ती वाचवण्यासाठी ‘फॉरेस्ट मॅन ऑफ इंडिया’, माओवादी वादग्रस्त, मृत्युपत्र, कंत्राटदार, वकील, इमारत कामगार, लाचखोर अधिकारी इत्यादी म्हणजे मंथन, प्रभू सोलोमनचा “हाथी मेरे साथी” हा चित्रपट काहीतरी चुकीचा आहे. चित्रपटातील पत्रकार अरुंधती (श्रिया पिळगावकर) चे पात्र जबरदस्तीने अडकलेले दिसते. हे पात्र जरी काढून टाकले तरी कथेवर कोणताही परिणाम होणार नाही. हा चित्रपट उपदेशात्मक भाषणांनी परिपूर्ण आहे. अन्यथा चित्रपट एका तासात संपतो. पण त्यानंतर ते अवर्णनीयपणे काढले जाते. स्क्रिप्ट खूप गोंधळलेली आहे. अनेक दृश्ये आणि संवाद आणि उपदेशात्मक भाषणांची अनेक पुनरावृत्ती आहेत. चित्रपटाचे दिग्दर्शन आणि सादरीकरण अतिशय वेदनादायक आणि जर्जर आहे. भ्रष्ट राजकारण्यांच्या फायद्यासाठी कोणत्याही मर्यादेपर्यंत जाण्याच्या प्लॉटवर हजारो चित्रपट बनवले गेले आहेत. यातही तेच पुनरावृत्ती होते. वनदेव आणि हत्ती यांच्यातील दृश्ये हास्यास्पद झाली आहेत. दोघांमध्ये समन्वय नाही, हे दिग्दर्शकाचे सर्वात मोठे अपयश आहे. हत्ती हत्तींच्या कळपाला हानी पोहोचवण्याचा प्रयत्न करतो, यापेक्षा हास्यास्पद दृश्य काय असू शकते. त्याचा हितचिंतक कोण आहे याबद्दल प्रत्येक प्राण्याला इतकी समज असते, पण चित्रपट निर्मात्याने दाखवले आहे की ज्या हत्तींसोबत वंदेव वर्षानुवर्षे आहेत त्याच हत्तींनी त्याला ठार मारायचे आहे. कोणत्याही पात्रात सखोलता नाही. अवर्णनीयपणे, आरव्ही (झोया हुसेन) आणि शंकर (पुलकित सम्राट) यांचा रोमँटिक कोनदेखील चित्रपटात जोडला गेला आहे. पण ही प्रेमकथाही अर्धवट आहे.

अभिनय:

राणा दग्गुबाती अस्वलासारखी चाल, संपूर्णपणे त्याच्या डाव्या आणि उजव्या बाजूला मान वळवणारे वनरक्षक आणि जंगलात एक लाख झाडे लावण्याचा दावा करणारा वनदेव, पण कमकुवत स्क्रिप्टच्या भूमिकेत संपूर्ण चित्रपट खांद्यावर घेऊन जाण्याचा प्रयत्न करतो. आणि कमकुवत व्यक्तिचित्रण. यामुळे त्यांची मेहनत देखील वाया जाते. पुलकित सम्राट शंकरच्या भूमिकेत बसत नव्हता. अनंत महादेवन हे मंत्र्याच्या भूमिकेत ठीक आहेत. आरव्हीच्या भूमिकेत झोया हुसेन आहे, परंतु तिच्या भूमिकेसाठी तिच्याकडे काहीच आले नाही.