* शिखरचंद जैन
अन्विता चिडलेली होती. एक तर बाहेर मुसळधार पाऊस, वरून ३ तासांपासून लाइट गायब. आजूबाजूच्या सर्व घरांमध्ये लाइट होती, फक्त तिच्याच घरात नव्हती. एवढया पावसात कोणी इलेक्स्ट्रिशियन यायला तयार नव्हता. वरून ओले कपडे सुकवायची समस्या होती. ८ वर्षाच्या मुलाने घरात दोरी बांधून कपडे सुकविण्याचा सल्ला दिला. परंतु भिंतीमध्ये खिळा ठोकणे अन्विताच्या शक्तिबाहेरचे होते.
या दरम्यान चौथ्या मजल्यावर राहणारी तिची शेजारीण मनीषा तिच्या घरी आली. तिने अन्विताच्या घरी काळोख पाहिला, तेव्हा तिला संशय आला म्हणून फ्युज चेक केला. तिचा संशय खरा ठरला. फ्युज उडाला होता. मनीषाने लगेच तार लावून फ्यूज दुरूस्त केला. नंतर तिने फोन करून आपल्या मुलाकडून घरी ठेवलेला टूल बॉक्स मागवला आणि ड्रिल मशिनने होल करून पटकन दोन खिळे त्यात गाडून दोरी बांधून दिली, जेणेकरून अन्विता कपडे सुकवू शकेल. अशाप्रकारे तिने काही मिनिटांतच अन्विताची सारी समस्या दूर केली.
अन्विता मनीषाचे कौशल्य पाहून दंग होती. मनीषाने अन्विताला समजावले, ‘‘तुम्ही वर्किंग असा किंवा गृहिणी अशाप्रकारची कामं अवश्य शिकून घेतली पाहिजे. जीवनाला सोपे आणि उपयोगी बनवण्यात यांची मोठी भूमिका असते. यातील काही कौशल्य भलेही आपल्या रोजच्या जीवनात उपयोगी ना पडोत, परंतु जेव्हा यांची आवश्यकता भासते आणि ते तुम्ही शिकून घेतलेली नसतात, तेव्हा आपल्याला मोठया मुश्किलीचा सामना करावा लागतो.’’
अन्विताने मनीषाने सांगितलेल्या गोष्टींनी प्रभावित होऊन ठरवले की आता तीही छोटी-मोठी कामे अवश्य शिकेल.
प्रत्येक महिलेने ही कामे अवश्य शिकली पाहिजेत
छोटी-मोठी रिपेअरिंग
जर आपण असा विचार करत असाल की याचा संबंध अर्थशास्त्राशी आहे तर आपण चुकीचा विचार करत आहात. विदेशात एका स्वतंत्र विषयाप्रमाणे याला कॉलेजांत शिकवले जाते. याअंतर्गत, घरगुती गरजांशी संबंधित अनेक कौशल्यांचे व्यवहारिक प्रशिक्षण दिले जाते. परंतु आपल्या देशात आपण हे इतरांना करतांना किंवा वेगवेगळया क्षेत्रातील लोकांकडून शिकू शकता.
यात घरातील पेंटिंग, प्लंबिंग (नळाची फिटिंग), सुतारकाम, विद्युत काम, घराची देखभाल आणि दुरुस्ती यासंबंधित बऱ्याच लहानसहान गोष्टी आहेत, परंतु तुम्ही काही महत्त्वाच्या गोष्टी शिका. जसे की अचानक फ्युज उडाल्यावर पुन्हा वायर जोडणे, टॅप खराब झाल्यास प्लंबरच्या प्रतीक्षेत बसू नका, टॅप स्वत:च फिट करा, भिंतीला खुंटी लावण्यासाठी ड्रिल मशीनचा उपयोग करणे, सुतारकामाशी निगडित छोटी-मोठी कामे करणे इत्यादी. सांगण्याचा अर्थ असा की आपल्याला याविषयी ‘मास्टर ऑफ नन, जैक ऑफ ऑल’ (कोणत्याही विषयाचा तज्ज्ञ नाही, परंतु प्रत्येक गोष्टीबद्दल थोडी-फार माहिती आहे) बनावे लागेल. अशाने आपण आपले जीवन सुखद प्रकारे जगू शकता.
चालणारी गाडी थांबू नये
आजकाल घरोघरी आपल्याला कार किंवा दुचाकी वाहन बघावयास मिळेल. खासगी वाहने आता सुविधा नसून कार्यरत व्यक्तिची जबाबदारी आहे. किरकोळ समस्येमुळे वाहन अचानक थांबते तेव्हा समस्या उद्भवते आणि दूर-दूरपर्यंत कोणी दुरुस्ती करणाराही सापडत नाही.
बरेच लोक बाईक किंवा कार अवश्य चालवतात, परंतु आपली वाहने खूप गलिच्छ ठेवतात, कारण दररोज पेट्रोलपंप किंवा सर्व्हिस सेंटरवरून धुवून घेणे त्यांना शक्यही नाही आणि व्यावहारिकही नाही. अशा स्थितीत आपण वाहनाची नियमित स्वच्छतेची पद्धत, वाहनाच्या देखभाल संबंधित छोटया-मोठया गोष्टी शिकल्या पाहिजेत. जर आपण कार चालवत असाल तर तुम्ही कारचे टायर बदलणेही शिकणे महत्वाचे आहे. अन्यथा कारमध्ये पडलेली स्टेपनी तुम्हाला काही उपयोगाची राहणार नाही.
दुखापतीनंतर प्रथमोपचार
आजार आणि अपघात कधीही घडू शकतात. अशा परिस्थितीत रडारड आणि आरडाओरड करण्याऐवजी संयमाने काम करणे महत्वाचे आहे. अशा कठीण परिस्थितीत सर्वात महत्वाचे म्हणजे रुग्णाला किंवा अपघात झालेल्या व्यक्तिला प्रथमोपचार देणे आणि शक्य तितक्या लवकर त्याला रुग्णालयात दाखल करणे. यासाठी आपण नेहमी काही आवश्यक औषधे जसे की अँटिसेप्टिक, मलम, ब्रॅडेज, पेनकिलर, कापूस इत्यादी घरी ठेवावेत आणि प्रथमोपचाराचे प्रशिक्षणदेखील घेतले पाहिजे. याशिवाय स्ट्रोक, हार्ट अटॅक आणि उष्माघाताच्या वेळी कोणती खबरदारी घ्यावी आणि त्याचबरोबर रुग्णाला कोणते प्रथमोपचार द्यावेत हे देखील जाणून घ्या.
संकोच बनू नये अडथळा
हे ऐकून तुम्हाला आश्चर्य वाटेल, परंतु ही वस्तुस्थिती आहे की मोठया संख्येने महिला अजूनही अज्ञात व्यक्तिशी बोलण्यास अगदीच संकोच करतात. त्यांना भीती वाटते की जर त्या योग्यरित्या बोलल्या नाहीत तर त्यांचे काम खराब होईल.
मुलांच्या शाळेत प्रवेश घेताना, एखाद्या सरकारी कार्यालयात, नोटरी लोकांकडून पडताळणीसाठी, डॉक्टरकडे जाण्यासाठी किंवा तत्सम कामासाठी त्या एकतर पती, मुलगा किंवा दिराला सोबत घेतात किंवा त्यांनाच पाठवतात.
उघडे पुस्तक बनू नका
सायबर क्राइममधील वाढ लक्षात घेता हे आवश्यक आहे. टोटल मॉम टेक डॉट कॉमच्या लिझा गंबीनर सांगतात की जेव्हा आपण ऑनलाइन शॉपिंग करता, तेव्हा वेब पत्त्याच्या सुरूवातीला पहा. त्याचप्रमाणे, आपण आपले फेसबुक खाते सुरक्षित करणे देखील शिकले पाहिजे. येथे प्रोफाइल प्रतिमेचे संरक्षण करणे योग्य ठरेल. आपले वैयक्तिक फोटो फेसबुकवर धडाधडपणे अपलोड करणे थांबवा.
फेसबुक खाते नेहमी खाजगी सेटिंग्जवर ठेवा. असे असूनही, शिवाय या पोस्ट केवळ आपल्या मित्रमैत्रिणींपर्यंतच पोहोचतील अशी सेंटिंग ठेवा, कारण आपण इंटरनेटवर जे काही टाकतो ते कोठेतरी शेयर केले जाऊ शकते.
एकटयाने प्रवास करणे
बऱ्याच स्त्रिया अजूनही एकटया दुसऱ्या शहरात जाण्याचे धाडस करू शकत नाहीत. हा एक प्रकारचा कमकुवतपणा आहे. गस्टी ट्रॅव्हलर डॉट कॉमच्या मुख्य कार्यकारी अधिकारी बोंड सांगतात की तुम्ही एकदा एकटयाने प्रवास करण्याचा प्रयत्न केलाच पाहिजे. यासाठी कुणाचीही मदत किंवा सल्ले न घेता आपण संपूर्ण योजना स्वत: तयार करावी.
एकटयाने प्रवास केल्याने तुमचा आत्मविश्वास वाढतो, नियोजनाची सवय निर्माण होते, लोकांशी संवाद साधण्याची कला विकसित होते, विविध प्रकारचे अॅप्स वापरण्याची सवय लागते, नवीन लोकं आणि नवीन ठिकाणे प्रत्यक्ष पाहण्याची संधी मिळते. सर्वात महत्वाची गोष्ट म्हणजे मनाला शांती आणि आनंद मिळतो. होय, आपण अगदी थोडया अंतरावरच्या एखाद्या यात्रेने प्रारंभ करू शकता.
आपला फायनान्स नियंत्रित करा
आजच्या आर्थिक जगात सगळयात अर्थपूर्ण जर काही असेल तर ते आहे अर्थ अर्थात पैसे. आपले जर आपल्या फायनान्सवर नियंत्रण असेल तर आपणास प्रत्येकजण विचारेल.
तुमचा आत्मविश्वासही कायम राहील. आपणास नेहमी हे माहीत असले पाहिजे की आपले किती उत्पन्न आहे, आपण किती बचत करीत आहात, महिन्याचा सरासरी खर्च किती आहे, आपला आरोग्य विमा किंवा जीवन विमा किती आहे आणि त्यापासून आपल्याला कोणता फायदा मिळू शकेल? कोणता म्युच्युअल फंड चांगला आहे, मालमत्तेचे कोणते क्षेत्र चांगले आहे इ. आपण एका डायरी वा वहीमध्ये उत्पन्नाचा आणि खर्चाचा संपूर्ण हिशोब ठेवला पाहिजे.
