* पूजा भारद्वाज
जोडप्याची ध्येये : राधा आणि राहुलचे नुकतेच लग्न झाले. एके दिवशी दोघांनी एकत्र प्रवास करण्याचा प्लॅन केला. पण राधाच्या काही सवयी राहुलला खूप विचित्र वाटल्या. सुरुवातीला राहुलला काय चाललंय ते समजलं नाही. खरंतर, एके दिवशी त्याने पाहिले की राधाने एका दुकानातून लिपस्टिक चोरली आणि ती तिच्या बॅगेत ठेवली. हे पाहून राहुलला विचित्र वाटले.
राहुलने लगेच विचारले, “तू ही लिपस्टिक का खरेदी केलीस?” राधा घाबरली, “नाही, राहुल, मी ते घेतले नाही.”
मग राहुलने हळूहळू पुरावे गोळा केले आणि त्याला आढळले की ही त्याची सवय आहे. तिला गरज नसतानाही ती वारंवार वस्तू चोरायची.
एके दिवशी राहुलला त्याच्या मित्रांकडून कळले की ही एक मानसिक समस्या असू शकते, ज्याला ‘क्लेप्टोमेनिया’ म्हणतात. तो खूप काळजीत पडला आणि त्याने इंटरनेटवर याबद्दल अधिक माहिती गोळा केली. त्याला समजले की हा एक मानसिक विकार आहे ज्यामुळे लोकांना वस्तू चोरण्याची विचित्र इच्छा निर्माण होते आणि ते त्यांच्या इच्छेने त्यावर नियंत्रण ठेवू शकत नाहीत.
राहुलने राधाशी याबद्दल बोलले आणि म्हणाला, “राधा, मला वाटतं तू डॉक्टरांना भेटायला हवं. ही तुमची चूक नाही, पण ही एक समस्या आहे.”
डॉक्टरांनी राधावर उपचार सुरू केले आणि तिला सांगितले की क्लेप्टोमेनियावर उपचार करता येतात, परंतु यासाठी तिला खूप कष्ट करावे लागतील. डॉक्टरांनी राहुलला कॉग्निटिव्ह बिहेवियरल थेरपी (CBT) बद्दल सांगितले, ज्यामध्ये राहुलला त्याच्या सवयी ओळखण्यासाठी आणि त्या नियंत्रित करण्यासाठी तंत्रे शिकावी लागली. कालांतराने राधाने तिच्या सवयींवर मात केली. आता तो आणि राधा त्यांच्या आयुष्यात आनंदी होते.
ही राधा आणि राहुलची कहाणी होती, पण जर तुमच्या जोडीदाराला मानसिक आरोग्याची समस्या असेल तर त्याला/तिला समजूतदारपणे पाठिंबा देणे खूप महत्वाचे आहे. मानसिक विकार समजून घेण्यासाठी आणि त्यांना सामोरे जाण्यासाठी व्यावसायिक मदतीची आवश्यकता असते आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, प्रेम आणि पाठिंबा हे कोणतेही नाते मजबूत बनवते.
परिस्थिती समजून घेण्यासाठी आणि तुमच्या जोडीदाराला पाठिंबा देण्यासाठी येथे काही मार्ग आहेत :
हे सुज्ञपणे समजून घ्या : क्लेप्टोमेनिया हा एक मानसिक आरोग्य विकार आहे आणि तो एखाद्याच्या इच्छेविरुद्ध होतो. ती व्यक्ती जाणूनबुजून किंवा स्वेच्छेने चोरी करण्याचा प्रयत्न करत नाही, तर ती एक मानसिक दबाव किंवा भावना असते जी तो नियंत्रित करू शकत नाही. सर्वप्रथम, तुम्हाला परिस्थिती पूर्णपणे समजून घेणे आवश्यक आहे जेणेकरून तुम्ही तुमच्या जोडीदाराला सहानुभूती आणि आधार देऊ शकाल.
गोपनीयता आणि आदर राखा : जर तुम्हाला वाटत असेल की तुमच्या जोडीदाराने काहीतरी चोरले आहे, तर ते वैयक्तिकरित्या घेऊ नका किंवा त्यांना लाजवू नका. तुम्ही परिस्थिती उघडपणे आणि निंदा न करता हाताळणे अत्यंत आवश्यक आहे. जर तुम्ही त्यांचा अपमान केला तर त्यांना अधिक लाज वाटेल, जी त्यांच्या मानसिक आरोग्यासाठी हानिकारक असू शकते.
व्यावसायिक मदत घ्या : क्लेप्टोमेनियावर स्वतःहून उपचार करता येत नाहीत. त्याचे उपचार व्यावसायिक डॉक्टरांकडून केले जातात. जर तुमच्या जोडीदाराला ही समस्या येत असेल, तर त्यांना मानसोपचारतज्ज्ञ किंवा समुपदेशकासारख्या मानसिक आरोग्य व्यावसायिकांशी संपर्क साधण्यास प्रोत्साहित करा.
स्वतःलाही आधार द्या : तुमच्या जोडीदाराला या परिस्थितीतून बाहेर पडण्यासाठी, तुम्हाला मानसिक आधार आणि समजूतदारपणाची देखील आवश्यकता असेल. ही एक लांब प्रक्रिया असू शकते आणि त्यातून जाताना तुम्हाला ताण जाणवू शकतो. म्हणून, तुमच्या भावना आणि मानसिक स्थितीची काळजी घेणे देखील महत्त्वाचे आहे. या प्रक्रियेत मदत मिळवण्यासाठी तुम्ही समुपदेशन किंवा समर्थन गटांना देखील उपस्थित राहू शकता.
सीमा निश्चित करा : तुम्हाला सुरक्षित वाटावे म्हणून तुमच्या वैयक्तिक सीमा निश्चित करणे तुमच्यासाठी महत्त्वाचे आहे. जर तुमचा जोडीदार वारंवार वस्तू चोरत असेल तर तुम्ही त्याबद्दल स्पष्टपणे बोलले पाहिजे. सीमा निश्चित करणे हा याचाच एक भाग आहे, परंतु त्याबद्दल आदर आणि समजूतदारपणा राखणे देखील तितकेच महत्त्वाचे आहे.
तुमचे ध्येय ठेवा आणि धीर धरा : क्लेप्टोमेनियावरील उपचारांना वेळ लागू शकतो. ही एक प्रक्रिया आहे आणि तुमचा जोडीदार हळूहळू त्यावर नियंत्रण ठेवण्यात सुधारणा करू शकतो. या काळात तुम्हाला धीर धरावा लागेल. प्रत्येक सकारात्मक पावलाचे कौतुक करा आणि तुमच्या जोडीदारासाठी सकारात्मक वातावरण तयार करा.
जर एखादी घटना घडली तर शांतपणे आणि समजूतदारपणे प्रतिक्रिया द्या : जर तुमच्या जोडीदाराने पुन्हा काहीतरी चोरले तर रागावण्याऐवजी किंवा त्याला लाजवण्याऐवजी शांतपणे आणि समजूतदारपणे प्रतिक्रिया द्या. तुम्ही त्यांना समजावून सांगण्याचा प्रयत्न करू शकता की ही त्यांची चूक नाही तर मानसिक आरोग्य समस्या आहे. त्यांना कळवा की तुम्ही त्यांना पाठिंबा द्याल आणि या परिस्थितीतून बाहेर पडण्यासाठी एकत्र काम कराल.
